Ke Au Okoa, Volume V, Number 44, 17 February 1870 — No Ka Wahine. [ARTICLE]

No Ka Wahine.

O ku wuliiiie iioliu puuo i iike n.n ke ku- s IUUi ine l\u kuuui..a i liowLi-.ui.iii puiiw i.i, ~ule ia >> Uu limkou Uleu e ln.o . oaKnku ll.>ll aKU I oiau kuluiu uonu e ku ui ; uk.i, iiu kouoiu ni.,' une makoii e huo>tiuincike imu uku i uiau Kuiuu hoohulike ua n>> k<>ttou 111.111 wuhiuo Uutv.ui e haliui uku ai. IK> hilmui iu, a uu lioopuii ia uo hoi e like uu.i 110 na di'jjere uie to ke kaiiiik» ; ke uoi» m» nu uiea e like me kei» : —ke aloha, k» lokouiail!,. 1, ka hm>kipu oluolu un.i, ke uku'iiii, ke *ih>ha alii, ke ahiha aina, k.n muiuu u mr \u> uien like ; a ma kolu ii me keia uuo lula o iia ike u me ku nuuuao, uu lilio uo me ke kune. Iloko o na wa u me 1111 kiin i houpoliiluhi ia ai na kunaka e ke kiiiiniiihu, ka pililiuu 11 me na kuluuiluim olei nuliu inn o keia uo, a ina iloko o kekuhi wnhine ka puka una mni o kekahi mun olelo uo e pukele ai Ukon, e pohu m.'u 110 auanei k .n 1 nmlamnlama, me he hokn leh* la iloko o ku uliuli punopiuio o

ke uonli ; a o hoohunnli ia nuanei na pnuwui ki.un'iaha, a e alakai ia hi.i ko lakoii iiiau i ku lati;ikih< pim. A a, e hookmi aku no mu' maki.n i» ouliou ko knkakuka en#, no ke keln ana »ku «h n.i.uino o keknhi wahine iinnu o kt> knn«ka a ioh ka ole. Mu na hauoli ana a pau iio kn poni'iikai a me ka loaa ana mai, ualike no i. t me ka hauoli nna 0 ke kane ; a iloko hoi o na kanmuha a pau 1 ili mai no keli* a m»? koia uno pilikia, e like pu ana no i» me ke kane. Akn nae, malnnn ae o na maa a pa;u e hi'.ii ai ke noonooia ; o ka wuhine no ka ke Akua mea i hana mai :— " I like ka nani ine k» hoku kakahiakn, I kikohu ia me ka noheu ;—ka oiaio, Ka oluolu, u n\e ke alohu laelne, Nonu hoi ua munno a me ua huHolelo nani E hoonani nku ai i ke Akuu [u pau." Ka niea nunu i hauwi mai na mea. maikai Mu ke iinu wuip.'iho, a tne ke aloha, a mt> ka naau palupuln iho i ko ke kauaku, mu i« ano olu i liiiuau mai ui i ke no uei, e hoohuuoli iip ia ia iloko o koiia mau w» 'pilihua u me ltu uelo. A ma ku muu.i lioi o ku hoonlu ana ukii i kn lahni, m.iiailu kohu kilnhunu' kelakel.ii iiuu ae i k<> ke kun.iku, 0 uu kuluna w.iipnhe, a me nu ouli o ke keiki, u me konu H> kanuka hoopnuo un;», n.le |>nha, mm' ku wnhiiie mai no in. A-.le no hoi puhu ho inoa e ue, a he meu e ne i oi uko k.i puulehiu iiui iu n ke k.;iki opio muinuu o knu i makuahine. Ho uni nu kauuku i hoopukele iu muiloko mai o ku poino mumoli o na olelo no a ko Inkou man maknahine. A o ku hoopa anu'ko boi a iia limu hoano o ku niokunhine hnipule ilunu o kunu keiki iloko o kona mun lu npiopio, uole loa iu e mile anu i ku lu.onianuo iu e ua keiki uei. I kekuhi wu no puha, e liooauwuoa ia uo kn imuiuo <. ke keiki, uku, e niui no nne na honnmnuo unu iloko <> £.jna inan ooonoo, no nu h.inu, u me uu no aiin a kona muknuhine h0..p0u.. ia iu. Eiu ku mea u kekalii kuhiko i h ,ike mui ui t oiai ua hulu ue n.i lu.oilo he kunaono » keu muluna ona, u na hele hoi konu mau oho a uliali me he huo ln o ke kuuhiwi unn ; "I ko'n wu keiki unku, un hoomaa man ia wun 0 kun inukiii.hiiie <■ knknli iho iiiu konu uoho, u kiui iho li oi;i i kona limu inuluiia o kuu poo, oiui kelu e p-il,. mi„i A hiki m..i nei-i keia wa, na kunuku «.ukn.i loa ..uehiki ui ke ike loa i ke uno .. m.0,. . m .» ; |, m „; ui ia'u. Ua mako n.. lioi kel». u un wuiho in mai iiu ownn ih<> no kun nl.ik.u'. E liko no me ke uno o kekahi po> e ne, p hio akn n,n». i kelu u me keia hewn, pelu no au ;' aka, he pini'pinp ni.e knu knohī i nnn n ni, nie he ""' u 1,1 ' m ' ? i ti- ini r-(T-|,-,.-|— pnlll _ P'ilu mn!iin:i o k.ii, , ...» I kii'. wu knn.ik'ii ni, uukuuhele.ik,.,, uinu iniililiini, tt uft ia ma; o na lioowalewule bo

iiui ; akn,, i ho'li wu i hoao «kii ai e huiiu o ua lima hookahi nei no maluna o kuu poo, u pi'lu uu i pnkele ai. Ua liko no mo ho mea lii o kaomi iho ana, e like mo ia ileiko o kun nmn la opiopio ; a i keknhi manaw.a no, he ano leo no kekuhi i hiki pu. mni iloko o kuu naau, —ho leo e hiki ule ai iu'u ke pale ae. ' 0 mai haua i keiu hewa,, e kuu keiki, aole hoi e hana howa akn i kon Akuu,' "

Nani'ku ikaiku o kola wahine i hoikeia ma ku puuwai u kana keiki. Nani hoi ke aloha io ,a uiukuahiuo i kiuui mea i huuau. Ke ako nei makon e hoolike ku mauaoio o ka wahiue Hawaii e like ine ia, e ukali nku ma nii wawuo o ka pono, uohe nuanoi kela e pekn hope mai ia oe :

Penei kekuhi moolelo i hoikeia ipai uo Abiide-lu-Kudn'u a me kono Mamuu ue o ka wu i hele ui ua keiki nei i ke kulaiiakauhalo o Bug - eiiuda, hauwi nku la kona inaknahine i nadala he kanaha ia ia, nae ba i anu, oiu wale iho la no kt»ia wniwui hooilimi. Mo ua i.iakana nei i haawi pu aku ui oia i ku hoohiki ana, mai hai hoopi/nipuni, a hauwi pu uku no hoi ia i ko aluha hope loa, ine ka puaua auu ao :—" B hele e kuu keiki, ke wuiho nku nei i kou mulama nu ke A.kua mai : aole kaua- e hui hou ana a hiki i ka la hookolokolo I " 1 ku loaa aua oiui i na poe powa ma iu hopo nuu, penei kana man huuolelo nani i hoopuku ae ai : " Hele aku la no au me ka maikai a hikī i ke kokuke una i Hainmiadai, oia kuhi i huoia mai ko uinkou huakai helo e na poe powa iio kaiiaono, muluna o no lio. 0 kekahi oua poo powa nei kai ninau niui iu'u, i ko'u waiwai i loaa. lakulaau. 'He knuuha u'u mau d.ila, na liuinuhumu pao ia maloko o kuu kapa auhu.' " Ia wa, ukaukn ae la ua k*auaka nei, me ka manao pahu, he haua paani wule no ku'u 'i hm akn ai. ■ " Niuau hou mai no kekahi mea e ne. 11 Heuhu kuu mea i loaa ? ' " Ilui aku uo au ia iu, e like me ku'u i hai aku ai i ke kunnku mua. " Oiui lakou e pmiiuuu; like nna i ko Ukou mnn wuiwui piu, kuhea ia mai la au e hole aku i kahi o ke 'lii powa e ku ana. " Nin.ui uiui Iu iu.' ' Healiu ku waiwui i louii ia oe e ke keiki kuinniki ?' Pai.o uku la iin, 'Ua hui mna nkn nei iiii i Mn kiinaka eluu ou, he kuuaha ka nui o ku'u niuu dalu, uu huiuuhumu pau ia maloko o kuu uiihu.' Kauohu «e la ua 'lii powa nei e wehe iu knn kupn iiuhu, a e mekuuioku iu kahi i hu- " I konu ike nna i kuu inau inoni, puue ii'ai la oiu me ke uno kahaha. ' Pehea Ia oe i hni akea i ka'u i malama hunu iu i>.i kau muu moui ?'

" I akvi 1« nn.—' Nf> ka mea, aole a« e hoopunipnni akn i knj) mnkuahiue, i ka meu a'u i hoohiki aku iii aole loa au e hai wakahee !

■' ln wu, i olelo iuai »i ko'lii powa. 'E ke keiki, ua hann pouo aku oe i kou mukuahiue iloko o kou tnuu makuhiki, oi;ii au e ike ole Bnn i ka mea kupouo iloko o ko'u mau la nei, ke aie uei au i ke Akua. E ke keiki, e haawi mai i kou lima, ke mihi nei an me ka hoohiki ana noka'u mau lawehala aūa.' " Ua hoohiki oiaio ua 'lii powa nei. A o kona aiau hoa ukali pu me ia kekuhi i hoohiki pu mai, me ka olelo aua aku i ko lakou alii. 'O oe ko makuu alakai ma ka aoao o ka hewa, a oi» nei auanoi ko kakou ulakai ma ko ala o ka A ia ipunawa koko no hoi lakou i hoihoi, liou 'aku'ai i u'u waiwai ,pio i poe nona m, me ka hoohiki, a me ka mihi oiuio aua ma ku lima o ua keiki nei." A ! nuiii ka waiwai o ka olelo a ka wahine i waiho ai iloko o ke keiki. Ma keia mea 0 ike ia ai he m»nu iknika ka olelo ao'a ka wahine ke komo iloko o ke keiki, o lilo ia i kanalia mukua aolo no ia e luli ae ana mui la'la ae. Aka, o ke uli.ha palia o ka muknahine i ke keiLi lie oi uku oo ia mamua o ke alolia aua o ke keiki i ka makuahine. Ua hoike ia mai keia i ke uu ia Snlomoni> ke 'liio kulaei-aela, oiui na wuhine i halihali nmi ai i ke keiki oln a me ke kuiki make imua ona mf ku. olelo ana, na kekalii ko keiki muke, a na kekahi hui ke keiki olu. No keia mea i kauoha ae ai ke 'lii Solomono e mnhele io ke koiki olu tne leu paliikauu a o i.uiawiia kekalii hapa i kekahi, a o kekahi hapa i kekahi. A i» wa Iu i puka mni ai ke aloha o ka muknahine punoi, a oi kelakela ae hoi ia malnnn o ka lauu hoopaapaa atia, i ku i a oa : " E kuu huku, u hauwi aku i ke keiki ola aana, a mai pepehi ia ia » » E hauwi aku i ke ke'iki ola ia ia lu," wuhi u Solomona, " a mai pepehi ia ia, n<> ka mea, oia no kona makuuhine." He uloha io no i ka puuwai o kela a me keia makuahine i ke keiki o kona opu. Me ia uo ī hauoli ai kona manao, konu naon, a me ih hoi 1 a ui oia. Ua owili {« kona ola iloko o ke alohu no kana mea i hauau • no k« men, ma kahi o kona waiwai makamao, niuluilu pu no auanei kona puuwai : No keia moa e h,.awi ukn ui „a : kano i he alohu no uh 0 ke uloln» kaikuuhine o ke aloha anu ia o ka uiiela. Ūh hainau ia e like me ka maln, » nu 'nalie hoi (! liko me ke aonli, a..!c lioi e hiki i(i; ana iu e liko me ko hohuun. He mea lna houuo i». Aoho inau makemn&e panmue!e e hokai i ka maomne o Uo aloha kaikunhiiio '»riji Ua oluolu oia a lokomnikai, u ho h-u i.U.lm pili p»a l.ui ia no k'ō Uuikuunue, he 'ioa hiiihai 01010, lie hou ulukoi, u ho-moa nuuu e h(/u)mtioli mai. Uu lawo iuol mukou i ikekalii o koia man

mea inalj>naae maiioko mai bi?kc, o hooiiim V(iku iu kuhon, i ike nui ai, a i pakui hou »U(ji h" ' i oiiku|jjjmuii ruuuuo alōha no ka uoui' lw< , ! wui\vni' )aa ia u nio kn tmik'.vin;i " ko ulnkai pono iii. 17 1 i inakauki. r> ■; liaawi hou i kekahi irmu mc t lonn honiwi manawa kaaw» ,ca, hc liiaai uni ko. makon (.- I i)(. o kakon i mau alukai hoohaliko ui upio o keia wa, a o ka wa e liiki , a ma o lakou la no i hil(nili '>»i ai. . o na koo ikaika niinii e i k°lu i ke a, a me ka oiaio ilokoo ltē kanuka. «