Ke Au Okoa, Volume V, Number 45, 24 February 1870 — No Molokai. [ARTICLE]

No Molokai.

No keknhi mnu ltv i hala ae nei, ua hnule imii i kekohi o makou, kn pomaiU'ai o ka hoooluolu anu uku no kekuhi iuau pulo mā ka mokiipuui kuuluna o Hiua. Ua no n'a inea i kuekaa ia no ia w&hi e na' maka penī a kekuhi ,"i>e; ukn, nole no -nae mukou e hoouluhnu' aku ana i ku men heluhelu ne nu mea i hnln, koe nne kokuhi mnu moL' uno nui, i hulnwni mui ine mukou, mn ke ka«hr.!c uiin. * Kf, kowa mawaena o Maui me Molokai. 0 kein kowa, he ipu hula in nu kn mukniii, a he papa holo hoi na nu ule uhiu o ka inouiiu o ku holo ann, nno mu keia kown, aole no iu i ku i ko ano hoomnknukuu. »le, a me ko nno komo 010 mui o na mana'o uno pihoihoi i ku poe akuhi a hono e holo muluna o ku wunpa iuo kown nei. Oku holo'unn uinlunu o kn wniipu a ine kn okomo pulupulH oiu nno, he tueu ano lenleu no puhn i;i mn nu kai mnlino a mnlie pnhu; nka, o ka pa-ka »na maluna o ua ale 1 knWuhnwahii, e like me ko lailu, aole no i ku ole i ke uno hoopiho hoi 010 iu onn munno maikni. LJa olelo in inui nne o ko luiln poe kuinnuinu, e ulio iki ko keiu muu !n, i ko nii. In i. huln ne, kn holn mnlunu o kn wnu ;—Aku, i ka niuin nku, nolu no i nhonn ; inu, o liooti<iopo[)o anu ku inulihini akuhi u holo muluilu i ke uno kikkie n ine ko kawuh.iwaha o nu nle, nie he la, i keln u me kein mnnuwa o nlnku mai ui ka ule, e poipu iho nnu in, u o humninu mui uim nu a o kn mounu e ale uku i kn wuapa a me ku poe u pnu malunu oluiln. okn poe nue ■iu lukun e ulukiu u e hookelo nna i un miru wnapa noi, aole no Inkou he poe ukamui ole, e hiki 010 ni.lu Ue hnuwi nku Uu inuhulo ann ; lie poe liilu no Inkou. la mukou mnlniln, he nno hoonuhanuha ka po v " aiea wuapn, ke iiKilie lou inukani ole, nkn, inu he makani, " he puu pule ia ou ka iuo." 1 ke au nna aka manao, me he lu, nole pahu he kumu e ae nanu e hoopau ae i ke nno kupilikii o ka holo ana ma in kowu "o ku hono anu. o ka moku." O ku liolo una mai Lanai u Lahainn, 00. le no he ano ino loa e like me 'ko keia kowu. ifckn, ke mnnao lann nei makou, ain no he mnnnwn ma keiu hope aku, e hoopnu ia ui kii holo ana mnluiiu o ua waa pnlupulu e like me.kn wnn nuoli ume ku wanpa. Aiu hoi kn hiki mai oin ninnawu, n hoohuli iu ne Ho ulo io oku niha ilunn, mu ka louii nnn o nn kumu waiwai, e hiki ui ke hooulu ia mn na kulu muhakea oia moUupuai ;—oiai, lie mau kumu !oaa nui no ko iaila ke hoopn ia mui e ku laau mann o ka hoohuli ann i kahi ano ilihune i waiwui. No ka mea, he imu ku!s momonn, a he mnu awaawa uliuli no ko luila, e hiki ue ke hoohuli aao e ia e na lima o na huna mikiala o kela ano kei» ano i pomaikni. Ka hook'ahuna ia o M. Heulu, la'u maluil», a ma ka la pule mua hoi o keia uialainu, o ka mea kamailio nui ia hoi ma ka poai o ke anaina hooninna, oīp no ka hookahuna ia ana o. Mi Heulo, ke keonimana ia ia ka ma|amn ana o ke kihāpni kuhu ole o Kaluaha a me kekahi mau apana e ae e pili mai una. He heiolelo wale no keiu Mi. Heulu no ke kulu knhuna mai n Rev. W. P. Alekanekelo ma Wailuku. Uu lioao in oia ma ke kahea ana aku o ko* laila poe honhaūau, aun ike ia kona maUaukau mn ia oihnna eehia. Ua hoounu in kn wnnpn i Lahaina, a ue lawe mai ia Rev. Mose Kuae n me Rev. J. H. Moku, i mau hoa kokua no kn hookuhuna aoa ia Mi. Heula ; a ma kn nuina Poaono, uadiiki mai loua ma Kaluuaha. . . _.

Ma kd la Sabuti, 1 u 6 r> Ftberuari, ur pou nni mai ha honhanau a me "kekahi poe e ae i ka luakini o Kaluaaha, no ka makaikai ana i ka hookahuna ia o ua Heula nei: I kn nana aku i ke nnainn, ua hoohaowe ia ihoko lskn U mau helehelena e na hauoli, o loaa ana ia le'"»» he kuhuna Hnwnii, e. hoopooopono.mai ai i ko lakou mau pomaikui Ua noue pu mni me Rev. Nueku <■ ka ekalesia o Halawa, e lawehana pu i kela oihana hanohnno o ka hookahunn ana. Ha keia poe kahuna Hawaii ponoi ekolu, i lawelawe i ka hookahuna nna ; aole kekahi kahana haole. Ua mnheie ia na hana mawaena o lakou, penei : la Rcv- Kuaea, ka Hainlelo a rao na oielo ao i ka ekaleaia no ka 'akou mau hana i ko lakou kahunapule : Ib Rev. Nueku, ka haawi oloha ana i ka lima ak a«J = A ia R ev , J. H Moku, ka oielo-ao i ka mea e hookahuna ia ana, me he mea la, mn ko'u hoomanao r;na, o ka mua paha ia o ka ana e na kanaka Hawaii ponoi mnoli, me ko kokua ole ia mai e kekshi hoahanau Misio .ari haoie • a i ka naoa ooa i na mea a pau i haoa ia, ua holopona ; a ua.ku i ka mahalo ii, bc hana hiki no ia i ka hapai ia e kp.aaka Hawaii. Mat keia hookahuna i hoomaopopo loa ia oiai ai e kekahi poe o ke anaina, he hana hiki kupono ioa ao ka ia i kanaka ; a ua pane ia mai no hoi t kekahi mea, " O ke aha aku Ib kabi i koe ? ( o keia oihana haiiohono ). Ua ike ia ao ka hiki kupono oia oihana mawaena o kinaka Hawaii ; a i - 1B me'ka ho.opono, ka naau haahaa, ka maoao kupaa ma ka pono a me ka hask ia o na uhane, ameke aiakai ana, me.ka noōnoo nui o ka oihana ana e hnawo . ana, he aweawe ia oiai ka JVSakua Nui.mai ka hooili.ia ana ; a me ka hiiinai pu ana oko no hoi i kona n»au kokua la aaa n pau lon H«ila Alailo, ke puana monno iana loa nei au e

kokua a e lioiUaika ihni Mea nana mui ka hanu a me keia ola ann, i nu hnpui nuu oia.unb.aad kahunnpnle Huwaii a pau. E holop!>nq na haiao inin no !<e oln mnu, a uo kuhunapule Hawaii n pnu ! vEa Homk Af,—-kai Ai.ii ma Kaunakakai Ma !'o ake nui i ke knk;kalo.ik mai, n<> ktt ano hou anāl?»' r. nit hiohinnn o lin ae-kni o Kn.uniikikaL; —Nolnila, un, knukoo alui In makou inulniln mo Ua Lun.iUniuiwni, Hon. C. Kalu oia iuokupuni i uu wuln lu ; a aie ka lōiiomaikai a liie ke ahouui o Piu ( P»t. Shaw ) ko ku Moi Lunu, ua loua ia makou ka puuauu e hooluolu ui no uu po olun. Ma ka makuikai unu i ua meu « puu e pili anu i ka, homo ne-kai alii u mukou i luhe ui i ko na mnlmlo iu, ua hooia iii inui no ua miui lono wule la e ku ike ninkii unu i ku uimo ; u he oiuio, uu uno u io uo*uo, e ku muiuu iu una a muemue kupono. Uu heluhelu wnle no hoi uu 110 nu wuhi lawaia, muhiai, uhui iiuloholonn, hoomahu, u huoluoln o koknhi poo aupuni o Europu ; ukn, i Uu nnnn niiii i ku lou u uie ku luuln o kulii hunai hnloliolunu u hoomuhu o ko kukou Moi, (ne he la e hooiu uiui nini, ownu keknhi inn wnhi o ktv poe muu i hui ia no lu. O " Mnlimin"-Uu hule hooluolu ponoi o kn Moi, u« pili lon ia nin kapu. one, n i nu pahn he kni nui, e holoi mui no unei nn ule Unnlilii huwanawunn i nu hunn lepo i kuukuui iu iho e Uona wnwne ulii mu ku puepue pukn e ino mai «i ika louui. He hale pili ua hule nei, i ako in me kn mikioi, i hoopuni ia e kn lunoi a puni, a i uhuu iu int ku pnpuhele, i ulii in iho no hoi me ke pnluu moena Huwnii muoli. E lua muu rumi nui mn.uu bnle nei, » mn' kn rumi hookipa, uu hoonnni iu me un Inko hale m;tikui, n me Uekuhi muu puhu aninni wniho buke ma ka olelo Bfi'itnniu—un mukauknu wule Uo lakou mau aono, e olepe iu ae e kona linm ulii. He halo Uupono muoli ia no ku hooluolu alii unu, ke hoomaopopo iu ko uno pnpualu oin khha. Mn kn ukuu komohnnn aku o keia hule, he hnlo nui pili, u me he li« paho, o kn oi lo» in o na hnle nai pili o keia «ue nohon i nei. Ua nookiiiiwnle iu un halo nei i nn rumi, u me lie ln, he liule ia i hooknokon in no na mnlihini hele iko nlii, Eh« mnu hnle uno nui mnikiii, he pili wale no ko lakou hupanui ; a i hoomuimui ie mui ia muu hnle o nn hnle o nu oUua, a me kekahi muu hale waiho ukunn. Oku haie ulii mnoli, un hookauwule in aku mai kekahi ninu hule e iho e keknhi pa laau nui u puni, koe ka ao kai ; a

he ekolu paha eka ka ili o ka pa alii maoli. Ua kanu ia ka pā me na . laau ulu, ao' ka hapaoui nae ka niu, ua ulu ae me ka mnhaha jma!kai. Kekahi kumu nui noe oko makon mahalo, oīui a i Honolulu no pau l:o makou ike aoa i ka wui piula ; olaila ike hou ia mea, "0 ka wa' moe pu me ke knnaka." He aneane paha ekolu hapaha mile iuka aku o ke kula, ua kukulu ia kekah. wili makan* paum!| - Nh ka wili makuni i pauma ika wai iluna i kiekie o umi kapuai a ken paha, e hoopiha i kekahi ipuhao nni, a mai laila e iho iho ai ka wai, a komo iloko 0 ka piula i hooinoe ia, a. hiki lo» aku i kapnk»i, a kau hnle e kuku «no. O kn moe ana o keia piula wai, he pomaikai nui no ia i loaa ia kula panoa ; .« mn ka makaikoi anu i knna mau wahi e hooma-u ai, aole nō e ni le ka ma-u pono o na wahi i manao ia ui. Ma keia wahi paha, ao| e ~aba he mea hewa ia ' u ka hoopuka atm ne , ina o kn pau me ua niau ka hale alii 1«, « hoonee in «ku a malalo mai oka ehn pi]i, j na p n ha U a oi loa aku_ka nani ; me U ho moe huinalia ana i ke Aka, maik'u no pnha kn manao ana o ka mea nonn ia kanhale, e kukulu ma knhl e loaa mai ai ina ea l»k<i o le mai oko moana kai.uliuli llpolipo. Holoholopinaau.