Ke Au Okoa, Volume V, Number 46, 3 March 1870 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana Iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana Iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii.

UELU II. la Bama a mo Isuria i komo aku ai iloko o ka halo alii 0'Vanetooa, nia hoi; ua hoothaka\iksu mua iho ko koiki alii in ia iho, o hoike ana ia ia a mō konn mau kahiko alii oani lua ole, o like mo ko ano mau o na 'lii, a oia hoi Kekahi mea nana e kokua mai i kona hanohano ulu a tne kona kulana, mo kona uianaoio maoli hoi, o koia iuau mou a pau kokahi mea nana o kaili mai i kn puuwai 0 kana mea 1 manao ai, uka, ia ia i iko pouo aku ai ia Isuria, ua huule koke iho lu ke koiki alii Vunetona; ilalo mo koan anui hiko ahi a pau me ka naau eehia, me ka huaolelo ole hoi i puka ae ma kona wahn ia manawa, a no keia moa i lohia iho maluna o ke keiki alii, ua hoopuka koke iho hoi o Bama i kana huaolelo ia ia, o ke alii e, e Vanetona, ano, ua kokoke mui ka miinawa e hooko ia ai kou makemake, e like hoi me ka kaua mea i manao paa ai e loaa oia ia kaua. Ka mea hoi a'u i hoomanawanui ai iloko o na la i hala ae nei, aka, ua hola nae ia mau mea mahope, a o ka hooko wale ia no ka mea i koe maluna ona, e like me ka makemake o ke alii, a o ka hoōpau mai iai ko'u luhi i keia wa, tka ; o na la mahopo e hiki mai ana, aole 1 iko ia aku ka m»nao o ke alii, a pau kana olelo ana, ala ae la ke alii mai kona eehia ana, a owaka ae la na lihilihi o kona mau maka, a haawi ae la oia i kona leo mua in Isuri« a oia ko laua hooinaka ana o lilo i kane a i v.ahin<\ a ma ia hope iho 1 hooko like ia ai ku laua mau iini iloko o ko Eaua m#u puuwai, " au hoi o ka men heluhelu « puana.ne ai ,t keia mau lalani melo e pili ana ia laua." " Ua ike inaka iho nei au i ka nani o Aipo, E li ana ka io i ke anu o Hauaiiiki, 1 ka han» hemolele a Kukalakamanu." ( Ma keia wahi o ko kakou kaao e ike ai oe e ka mea heluhelu i ka lilo ana o ka mea nona keia kaao i ke keiki alii, aka, e huli ae hoi kakou a nana aki] ia Bama a me kaoa mau hana mahope aku o keia mau helu.) Mahope iho o ka lilo ana o ka mea nona ke« ia kaao, i ke keiki alii, aia hoi, lia hele mai k" uiea i pili ai me Bama i kona waiwai a me kekaii poe e ae, e like me ka mea i bai ia ma na hejlu mua o keia kaao, i ua kanak'a nei i ike mai ai ia Bama, ua hoopuka mai la nae oia i kana olelo ia ia.no na waiwai i pili ai me Bama, aka, ua hai aku o Biima i kana olelo imua ona, aole au i makemake e hooko i ka lawe ana mai i kou waiwai no'u i.keia la, oiai, ua ike oe i ka'u mea - i olelo ae ai imu». o ku lehulehu, ua lanakila k'u malune o ka'u mea i olelo ai, a aia oia mi ka aoao o ke keiki alii Vanetona i keia a nolaiia, o iau mau waiwai a pau loa i pili niai ai me a'u, ua piii no ia me oe a mau loa aku, aia ma keia olelo a Bama i hoopau ia ae ai na manao kupilikii iloko o kona puuwai, a lila iho la ia i mea maikai mawaeaa o na aoao elua. Pela i boopaa ia na manao pili o laua, ma keia lawe ana mai ai a Bama ia Isuria, aia hoi lilo ae la o Bama i mea kaulana loa ma ka aina • pau o Tureke imua o na alii a me keaaka a pau loa. iBe mea mau i ka mea . nona keia Kuo Isuria ka launa pinepine ■n» «e Btmt i ka po a me ke ao, me ke kuka aaa ina na mea pill i ko lakou noho ana, •ele hoi ma ke ano hoohaumia ako, ia Isuria no kekahi makahiki okoa, mai kona la i lilo ai ia Vtnetona:a bikj wale i kona la i hooaeenee ia ae ai e ke keiki alii mai ona aku, ā oo keia mea, na pii mai la ka' manao hoohaoi'me. ka haohao iloko o ka puuwai o' VaQfltoaa D0 ko:Bam« launa pinepine me kena j wahioe, jiolaila r hoomaka mai la kooa kai e I pU ino loa, aole e hiki ia ia ke hoomanawa-1 nui iho i keia manao iloko ona. I kekahi la, ! k«pu «e la ka manao iloko o keiki ilii | nei e hoōhilw, me ke hoomikakiu aku ia ! me k«na wahine, e like me kaaa mea , i kaka wale ai pe kua, ua hoi, hele ae t« keiki *lil qei & komo ae la maloko o kekaht*unHoko« o_ koni liale alii,-ma -kahi e ] ' aku «m t k* rumi » Iiuna me Ba--] BM • ooho oei, me ko laoa la fke oie mai n%s i k» ia n«i hel« mm. «ku e hoolohe i ka bm« oMo. - V« ku aku u V°anetoo* e hoolohe i ka la ! «K omu olelo oo kekahi hon okoa, aia hoi, lieko oii wi ui e hoolohe 1 oei i ka laua la ; na h6opuni.ia k» puuwai o ke ke. l'uW iao loa no . kans wahine * ■ Mle-he mea hiki ie w« ke ImoiliKoiii ua ho-« i« k« in«in« • in ht«ia ilokoro kona puuwai, no i« m«, IHWO.-'M'la-.-oi» • kel* «ku im«« o B»ma, I - «ka i?«e p- Bam«.( waho o ka , koM aan«o ole pah» o kon« w« i« iu«wa\« «Ka «i mai laila aku, a o . kōiuuiki hope im u> hoi i« i ke mea nona k«i« k««p t k* aie« hoi ana i luhi hookahi ai 1 k« ieai «o« « Hlo k> pomaikai no ua keik j

alii nei, nolaila, puka aku la ua Vanetoai nei i waho o ka hale a ike aku la ia Barna e hele ae anā, aia hoi, kahea aku 1« oia me ka leo nui ia ia, di ko Bamn lohe aaa i keia leo kahea o ke alii, huli mai la oia a hele mai la a hiki imua o alii, a ma ia wa no hoi i olelo aku ai o A' n. tona ia ia, ua kahea aku nei au ia oe e hele mai maanei. No kekahi mea a'u i manao ai i keia wa nou a me a'u a p'eaei uo ia mea a'u i maoao ai o hai aku ia oe, uu makemake a'u e hele kaun i ke ki hoioholona hihiu ma na kula a me na uiu laau i keia la no kekahi niau hora o keia la, a no keia olelo a ke alii ia ia nio ka maikai me ka oluolu loa, uie ka huna nae o Va" nalona i kona manaoio nu<oJi no Buma, aka, 0 ka manao maalea nae kaua e hoike nei ia ia, a mahope iho o ka holo like ana o koia mau manao in laua, aia hoi, ua hoomakaukau ia ne la na Lio a me na lako kupono no ka laua huakai hele, a ho mau minule paha 1 hala 110, aia hoi, kau ne la laua nei maluna o ria Lio a hole aku In ma na kula a me na ulu laau, u ua nui no hoi na mea i loaa ia laua ma ia hele uua.

I ka oneane ona aku i kekahi horu o ka auina In oia lu a luua o liele nei, ua hiki aku ln luua nei ma keknhi puli kiekie e ku aua, olelo iik\j la o Va!ietonu iti Bunin, he pono e wuiho na Lio o knuu muauei, ;v e hele wawoe nku kuua maanei aku a hoi mai. Ae u!tu la no hoi o Bama i keia olelo a ke nlii, ia li.ua i helo aku ai a hiki ma k» weluu kiokie o ua pali nei e ku nDa, iiohi) iho la kua nei malaila no kokohi muu miisute, a iu manawa no hoi i olelo hou aku ai o Vanetona ia Bnma, he pono e waiho na pu a kaua moanei, he ae wale no ka Bama hnna, oiai, aole ann mea e hoole nku ni ia ia, oole uo hoi i liuliu aku knhi a laua i helo ai, hoopuka aku la o Vanetona i knnu huaolelo aloha 010 ia Bama me ko Bama moeuhane ole poha o kona sekoua hope loa keia e hooloi ia aku ai i kahi make weliweli loa, " e like roe ke kanaka i hooinakaukau ia iluoa o ka amana, a hookomoin ke kipuka o ke kaula li ma ka pua| o ka mea e li ia aaa," aia hoi, kuhikuhi aku la ko nlii iu Bnr.ia e kii i kekahi mea ana i makemake hoopunipuni ai e ku an:< ma knhi nihinihi o ka pali, ia manawa no i :">h aku ai o Bama mo ka hooko i ka leo o " alii ia wo, n in ia i «neane aku ai e hiki kahī i.olelo in, nie kona kolo mnlie anu, me kona ike ole mni paha i ka Vanetona mea e haun ;iku ai nona, Aia iioko o keii> i kupu ao oi 'ko ke alii munao e hoolei aku ia ia i lulo o ka pali, e ku nei mamua o ko laua alo. ia manawa no i hehi aku ai na wawae o

ke alii mahope o Bama me ka ikaika loa, a kalana abu la oia e haule, oiai, aole oia i pui>a ioo ae ia wa a na lima aloha ole a ka make e haoa ino nei ia ia, ake, ua loaa ia Banja ia wa he wahi e hakaiia iki aikooa haule ana aku i lalo o ua pali nei, ma ka paa hoomanawanui ana iho o kooa mau maiuu, me kona pupuu malie ia wa me ke kanaaho ae i kahi e pakele ai, aia boi, huli ae la ko Bama mau maka me na helehelena o ka make maluna .ona, a puana mai ia oia i kana huaolelo hope loa ia Vanetona, Ai.we ! Heaha la kuu hewa nui i hana p.ku ai au i ke alii, i hana mai ai ke alii i kona makemake ia'u 8 hiki i.keia la, aole i haule iki kekahi hnaolelo au e kuu haku a me kou maluhia, aole no hoi i kekahi o kou mau Kanawai, oiai, ua haawi mai ke alii ia'u ika ai a mn na pono kino no'u a pau loa. Ako, ua hoihoi au i ka uku nani laa ole, ku mea i oi aa ma- | mua oke Gula ame ke Daimana. Iloko nae | o keia mau olelo aloha a Bam», na pane kojke aku la o Vanetona ia ia, aole e hiki ia'u, ke hoolohe aku i kau mau olelo i keia wa, a o kou hoopuka ana oiai i kau mau' olelo e hoopakele mai ia oe, oiai, ua ike au i kou hewa i na la mamua ae nei a hiki i keia la, me ka mea ou i lawe mti ai a haawi ia'u, nolaila, he kanaka ino -loa oe imua o ko'u alo, a e loaa ka uku hope loa no kau hana i keia aekona, e make oe e pono si i keia wa, mahope iho hoi o ka pau ana o ka ke alii, hoomaka hou aku la o Vanetona e hehi me kona mau wawae i na lima o Bama, palua a pakoiu kana ha'na ana pelo. la mauawa keia i h uk aka ai keia ilalo 0 ua.pali nei, a he .m&u kauUhao paha ka i ioihi o koua wah;; heule akn ai, aia hoi, ua | h&ule paoo iho om i)tca o kekahi laau'e ku I ana ua un pali oe a hisa pu aku k ua laau j ne t me ia a hikiikoi»; ;jaule ana i lalo me ua laaa nei, a o keia laau i haule pu ai me Bama kekahi mea nana i houuku inai i kona eha, a waiho iho la oia me he ano mako )a, (nolaila, e k& mea e heluhelu ana i keia kaao, ke ike uei oe i ka bana maiuoino aloha oie.a ke keiki aIM. Vanetona, no ka mea nana holi hoomanawanui ka pomaikai o ua keiki olii la, e like me kou ike ana i ke ane o kane mau hana a me kona hele ana, ma m helu mut o keia kaao, aole no paha oe e hoopci£ia gM i (eēbe meu olelo wSfiEoiEi e mamua noua īho imua o ua keiki olii nei, noleila, he ,pono ia oe e ka mea helnhelu ke hoomanao ia mau olplo & B&ma, oiai, ua hiki io mai no ka hooko īa ana oia ontu. oieio ana ia k, a he pono no hoi e waiiio iki ibo i ka olelo ana no ua wahi Bama uei, a a olelo ae hoi kakou no ke keiki alii VanetoDa.) Ia Bama i hauI? #i i lalo oka pali, haka pono aku le na maka o Vanetona me ka nana poiolei aku 1 kona haule ana a hiki i laio, ku no oia a kaj k ali aka no kekaki horn okoa paha, a liuliu j lo»i hoomaopoopo iho l& oia ua make o Bama no koua oni ole ae ia wa. I_ {Aoh < pau.)