Ke Au Okoa, Volume V, Number 50, 31 March 1870 — NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO. Mai ka Weekly Novellelte o Bosetona mai. [ARTICLE]

NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO.

Mai ka Weekly Novellelte o Bosetona mai.

IfOKUNA XVII. Anle ! Aole e ka moi 1 Aole no ke kniknmahine wale 110. Inn i mnopopo ia oe ke nno o keli» kaikomnliine ; oin ao lioopouli hookahi e kau nei mnluun ou, e wehe uiai ana no ia i na ao k'nalelew.t ino nmlnna o kon poo, " A o hoopunini wale no au ia'n iho," wah', a ka moi ia ia iho, " un na mea a pau loa no'u ponoi iho. Ma kuu ola ana, o keia ke knmn o ko'n pilikia no'u ponoi iho no ia, a i koia po e lilo ai no oia na'u, a i wahine hoi ua'n. Ua olnoln knpnnooia i keia manawa. U» i|?e an i kona ala ana ae i keia kakahiaka, a ua'hoi hou mai ka ula rose i kona mnu papalina. Aole ho mea pono ia'u ke makau i kela elemnknle ." Ku iho la ka mol ma ia wahi o kana olelo ana, a kau mai la ke ano heleholena makan maluna oira ; aka, auhee koke aku la no nae ia ; a ia ia e hoomakn hou nna e komo hon aku iloko o via noonoo hou, komo mai la keknhi o kana mnu kanwa, me ka hai mai, ua makaukan kona maii Uina aupuni e kali niai la ; a ina paha, e noho hou ana ka aha hookolnkolo ia kakahiaka. Ua hai pu ia inai la >:o hoi ia ia, ua lehnlehu na kanaka, e kali mai ana nona. Kauoha mai la no lioi ka moi i na b.Oi nei, e hele skn a e hui i kona mau luna anpuni, aole e linlin wale, n hni aku oia me lakon. "Ko ka moi lalan aku la no ia he boU waina, a inn ae la ; a mahope iho oia, kona ilw) aka la no ia i ka nimi hōokolokolo, i ko•na wahi e hooponopono ni i na hewa a me na hihia o kanaka. I kona komo ona nkn, ike mnila na konaka, na auo e mai la ka helehelena o ka nioi ; a ma ko ano no hoi o kana hookolokolo ana i na hewa i lawe ia oku irr.ua ona, ua hoopai pneo mai oia me ke kupono ole. Ua ane kuihe ka manao o kanaka, no kein mau hoopai paee, aole hoi pela i ka la mamoa iho, kona knupaona !• na hihia o ba poe lawehala i lnwe ia nini imua ona. Uo maopopo pono ae la ma kekahi man hihia ana i hookolokolo ai, i ka manao o na mea a pnn e nohomai ana, ua haalele maoli mai kona man noonoo kanaka maikai ana ia )"• ; no ka mea, o na mea i ike maopopo loa ia akn, na kn i ka hewa, na aponoia ako la ia, a pela no hoi ma kekahi aoao, a me na mea a pan loa. Mahope iho o ka pan pono ana o na hana akea a pau loa, huli ae la ka moi ma ke fenmailio ana ma na mea pili kuloko me kekahi 0 kona mau luna anpuni ponoi iho ; a no ia mea, nole oia i haalele i ka nimihookolokolo nni, a hiki wale i ka anina la, konao aku la ia e ike ia Zila. I ke komo ana aku o ka'moi, e nohq ana na kaikamahine nei ma ka puka aniani ; a ma ka nana aku, me be mea la ua ano olnolu loa kona omaimai. Ke nno nui o kona mai, he fiva, no ka loaa ana i ke anu, i ka po ona 1 lawe hopuhoplialnln ia mai ai. Ike komo ana aku no hoi o Soharaba iloko o ka rumi, peahi aku la oia i ke kanwa, e liaa.'ele mai ia laua koolua wale no. Ia manawa, ka hoomika mai la no ia o na ipo nlii nei, e kamailio mai i ke aloha ana i knko makehewa ai, mn ka i ana mai, " Ano, ke aneane nei e hiki mai ka hoolnolu loa ia ana oko kaua mnn aloha makamae. Mai nehioei mni, ua olnolu mai ke Akna, e hoohikiwawe mai i kou ola ana, a he hoailona o ;ko ke Akna maliu ana mai i ko'u mau aloha nou." Aolo no hoi e-hiki i na o Zila ko hoole nku no ka mea, na' olnolu pono maoli io mai la nō kona ola kino, a i mai ia oia. " Aole o'n palupaln loa e like me na wa i hnla ne nei ; a ke manaio nei ao, aa hoihoi hon ia mai ke ola maikai ana o kau kino."

" Aole anei on ano hoomaikai okn no ka hoihoi hon ia ana mai o kon ola kino ? " wahi a ka moi. " He mea mapopo no ia mea, pela ka manao o ka poe i mailo a' pan," wahi a Zila. Aka, pane mai la ka mOi, i ka i ana mai, " Aole nae e hiki ia oe ke ike mai i ka hanoli nui ia iloko o'u no ka ike ana aku, da maikai kou ola kino ikeia wa ; no ka mea, na ka hora o kon oluolu ana, i haawi mai ia'n i kekahi wahine oi loa ma keia honua." I lā moi TTioopu¥a a"ku ai ī"kēla mstt hoi-." olelo, apo akii ia kona lima ma ka a-i o na kaikamahine nel, a,mai honi akn oia i kona papalina, eia nae, ua mno haikea koke ino ae la i a ka kamah oei ia manawa koke no. I ana a ka n inau koke aka la no ia o na moi nei, Heaha hoi keia ? " ' O K ooknn naiia'n l E olnoln, e bookni ma a ahi a Zil». " Ē hooknn akn ia oe ? " -wahi a ka moi, " A no ke aha! " " Mai ka hopena weliweli loa an e hoopnka mai nei," wahi a Zila. Ka ninan wai la no ia o ka moi, " A ke manao nei anei oe, o ka tnsre ia ana me a'n, he hopena weliweli ino loa ia ? " A hoopuka mai la no me ka hnna ole na kaikamaine nei -i ka ae ana mai, Ka pane hou mai la no ia o na mni nei, " A>pela iho la anei oo e halawai mai ai me kun gloha ? A pela iho la anei oo e lawe akn

ai i kd nlohn o knu nioi i hoahn ia nou ? E pone mai oe e ke kniknm.iliine, me ka hni pn mai, pela mnoli iho la nnei oe e hnna mni ai ia'u J " " 0 I E hookun mai ia'u 1 " wahi a Zila, " E hooknu mai ia'u, o hoomaha ano ! E hele msi i o'u.nei ." ' " I ka manawa hea ? " w'ahi a ka moi. " Aole ano ! Aole no ! Aole loa ! " walii a ke kaikamnhine Zila. Ua nno hehena oia, aole. iko i kōna mau men e ai, no ka men, o knnn aloha mii no keknhi mea mn knhi un nloha mai la i« imnn o kn onohi o'kona mnn lioomnna; ana, a aole e hiki ia ia ke mnknla ne. Aka, aole no hoi pnhn h<> mea nele ia Zila kona makan ann i kn moi, no kn moa, iknna nina ae ia mnnnwa, nh hele wnle a hniln ko. na mnu innkn. Akn, he mnn minute hapa mshope iho, im nknknn r>ni la ka huhu o un moi nei, a i mai la oia m.e ke ano hawannwana mni ia Ziln,— " Ke ike nei nu, he mmi mea knnono ole i ka'u mnu hunolelo ke hoohnli mai i kon mnu mnnno. I keia po e lilo ni oe i wnhine na'u ! Ano, e nnna mai in'n ! I keia po ! " " No ke nloha o kn lani,,' wnhi s Ziln, me ka hoopukn nnn me k« leo nno wi kupono ole, mo ka hnnlo iho mnluna o kona niau kuli. " O I E hooknn mai ia'n ! E lilo an i knuwn hnnhaa loa nnn. 0 ! Mni hoonoha mai oe i knn puuwni, a aole hoi e hnehne mni i kuu nhane." I keii mnu olelo a na kaikamahino »Zila nei, nana pono iho la na moi nei maluna ona, n kokolo Re la he ninn ano hiohiona ino maInna o konn mau helehelena. Un mnopopo iho la i nn kaikamhine nei, o nn mea a pnu a kn moi i hni -mai, e hookoia nna no Mnhope iho o kekohi man minnte pokoie, i i.'u; 'a ka moi, " E ke kniknmohine, e hoomoopopo ia e oe, i keia po ponoi maoli no, e lilo bī oe i wnhine na'n ! Aohea'n niau men e kamailio aku ni iii oe i keia mnnawa. Na kou man noonoo maikai iho no, e hoomnopopo ia e oe. e hoomakanknn ia oe iho no ko'u hiki nna mni." Pela ilio la na mea a kamoi i lioopuka mai ai ; a hoohnli akn la oia ia ia iho e haalele niai io rumi aku. īa mannwn, ko Ziln kn ne ln no ia inaluna o kona man kapn.,i, a hoolei nku ia i kona oiwi pahipaln maluna o kona wahi hoolnolu ; alui in ia no i hanle afen ni maluna olaila, kokolo iho la ka halia nna o kekalii liniii maluno o kona lae, n i kn nana ana ae o na o Zila, o ka limao kekahi kauwa Inwelawe ana ; a ua mau no hoi ka lilo mau ana o ub kauwa nei i kahu hanai no na wahine a ka nioi a pau. " Henha keia ou ? " wahi a kauwa wahine nei. " Anwe ! ! Ua hoinoia an i keia manawn, a ke hoino pn aku nei no hoi au i ka la o kuu makuahine i hannu mai ai ia'u," wahi a Zila, me ke ano kupikipikio o kona mau manao i na olelo a ka moi. " Ua hoino ia oe ! " wahi a Taisa, " Pehea ia mea au e hoopuka mai nei ? "

Ia manawa, hnhai sku la no hoi o Zila i na mea a pau loa u ka moi i hai mai ai ia ia, ia po ihp no e lawe ai ka moi ia ia i wahine mare nana. Aole hoi keia i hnna iho, i kona hoopuka ana imna o ua kauwa nei, no ka hiki ole ia ia ke hooko aku i ka makemake o fea moi, no ka mea, ua ikaika loa ke nlai ona 0 kona aloha mua i ke komo aua mai o kekahi mau aloha liou. " I feeia po !'' wahi a na kauwa hanai nei ia ia iho, " Ma kuu ola aua, kc hai pololei aku nei au ia oe, aole i maoppopo iki ia ; o ke kumu o ka moi Koharaba i makemake koke ai e hoohoi ia i keia po. Aka, ke manao nei au aole e hiki ana ia moa." Me ia mau hnaolelo a ua kahu hanai nei, pane mai la kela, " A hiki mai i kona manawa e kii hopuhopualulu mai ai ai nlaila, ke hai maopopo akn nei au ia oe, e ltiwe ia aku aoa kuu mau hauoli a pau loa o keia honua ! Aole e ea hon mai ana ka la, me ka haawi mai o kona niau knkuna i ka hauoli bnu 1 Aole uo hoi e lawe mui ana ka mnkani kolonohe i fcona peahi hooluolu ana mai i kuu mau papalina ; a aole no hoi na manao hoa'loha o keia honua e hoomamalo mai i knu ala 1" " Mai manao hou oe he oiaio loa ia man mea," wahi a Taisa, •' Malia ua ane poina maoli ka moi no kōua noonoo iho. Aote paha 1 maopopa i ka moi kana mau mea i hana'i * a aolo no e hiki mai ana i keia po." I ka lohe ana o ua o Zila i kela mau hnaolelo, koaa lele ioo mai la no ia iloua, a hopn mai la i ka lima o ke kahu wahine ; a ninan mai la, " Heaha ke ano o kau man mea i hai mai nei ?" A pane mai Ia o.Taisa, " 0 ke auo o ka'u mea i hai akn njei, hookahi uo ia ; a oia hoi, o ka moi, -aole oia e hele mai ana ma kou keena nei. E hoomaopopo oe ia mea a'u e hai ako nei ; a n&'u no o hoopakele aku ia oe, ina he poino ks hilii toai »jis maluna ou." - Ia manawa i kiola -aku ai ua kaikamahine nei i kona mau lim» m&luna o ka, a-i o kc kahu hanai. Aka, pale mai la <].Taiea, me ka i ana mai, " He mea pono au e haalele ia oe, a e hele a,n e nana pono no keia mea. Mai makaa oe e Zila, no ka mea, nia kun ola ana, ke hai aku noi au, aole e hoopoino mai ana ka moi ia oe." Me kela mau hnaolelo, hele akn la ua kaho hanai nei ma kahi moe i hookaawale ia nona, a hue mai lo malalo o ke kihei ohi i kekahi owili pepa keokeo uuku ; a mahope. iho o ka hoolanalana ana mai a ua knhu hanai nei i kaoa hanai, kona pnka aku la no ia, a helo ma kela a me keia man kikeekee, e

liiki. aku nu luuui o pili aua i na nuni o ka moi. A liiki nia kekahi wahi, kakali.iho la keia no kekahi raea ana i makeinake ai e ike. lle liapaha hora pnha' ko.na kali ana, hoea mai la kekahi kauwa eunuke, nona ko inoa o Baboula, a oia no hoi ka mea nnu i ake ai e halnwai ; a liaelō aku lauu nei ma kahi k&awale loa e kamailio ai. Ia 'aua i kaawale ai mt kahi e lono ole ia mai ai o ku laua mau mea i kamailio ai, e hai, i aku la na Taiaa nei " Ano, e Babqula, na hoolilo mai nei ka inoi i kona munao paa, e hoolilo-koke ia Zila i waliine nana i keia po." " " Ua maopopo anei ia mea ia'oe ? ." wahi a «a kauwa kane eunuko uei. A pane hou mai iti o Taisn, " Ua maopopo loa ia mea ia'u, no ka niea, ua haawi mai oia i kanu olelo hoohiki me ka manao paa io maoli." " Alaila," wahi a ua ehnuke nei, "Uo maopopo lea ke ala o naue ai. Ua liuve pu mai uei nnoi oe ino ka hutu pauela ? " " Ae, eui no la," u'ahi a ko kauwa wohhie. " Ano, e hnouianao pono loa oe ka hoomaopopo, e hana oo me ka mik'oi loa, e hiki ai i ka moi' ke inu ia ; " a i i lai la no hoi kahi kauwa emiuke, " E hoolohe pono oe, e liana ana au i ka'u inuu lmna me ka hooko pono loa." Oia wule iho la no ki>hi olelo paue mai no ia mau olelo kauoha, a hoi nku la ;ia kauwa wahine nei i na vumi o Zila. ICo Buboula miki koke aku la uo ia i na nimi unui n ka inoi e lawe ai i kana paina ahiahi, h nialailu eia i kali ai 110 ka boi mui o kona hako, no ka mea, ua aueaue kokoke

loa mai ka manuwa h ku moi e paina ai i koiiii aiim nliiohi. Iku pokhnlehu nna iho 11« lioi, hoi mai ana uu moi nei mni ku holoholo »na mai; 11 i konu ho<«» ana mni, o ka hnaololo mna, o ke kiuioha r.iai i u« kauw» nei i hola 0 ka Bnboulu hana mau no ia, aoia ke kumu o kona kali ana. Ua uiiki koke aku lano hoi ua wahine nei ehooko i kela inau kau'iha, a ma kona ono mikimiki no hoi, ua palahuli koke iho ln oia i ua luan owili paoila nei me ka wnina. Ka Inlau mai la 110 ; a oka moi, a inu :»e I», alailu ai iho ia i ka oi, a mahope inu lion ae la, iua waina hon. Maliopo iho oluila, ala ,uai la ka moi iluua, a komo aku la ma kokahi nnni okon aku. He hoia mahop' iho, o kona manao nui, o ku hooko i kana inea i knuoha oku ai ia Zila; aka, kokolo roai la uae ke ano malohi i kona nooooo ; a manao iho la oia e hooluolu hiamoe iki, a kauoha ae la, ina e hala ae ka hora, e hoala aku iua moi nei. Ua hala ae la ka hora, a oi noke ia.aku ka hana o ua moi nei i ka hoala ia e 11 a kauwa ana i kaunha iho ai, aohe wahi mea a ala iki nmi. Pela iho la i pakele ai ke kaikamahine Zila, mai kona hoohanniia ia e ka moi ia po ; a ua hanoli walo no hoi na mauao o na kauwa ana, 1" ke ko pono ana 0 na mea a lana i manao nui ai e holo pono loa ana. Oiai hoi, na hooalii iho la ka hana a ka hiamoe malona o na moi nei, a lawe ia akn la kona I>iau manao i na kapakai o na aina moo nhane. (JloU i pau.)