Ke Au Okoa, Volume V, Number 51, 7 April 1870 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi buke kaao o tureke, ma ka olelo beritania a i ka ole hawaii [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi buke kaao o tureke, ma ka olelo beritania a i ka ole hawaii

HELU 15. Aole no hoi i ike mai o Bama ia laua, a hāla kokahi mau minule, hoomanao ae la laua ma kihi inie ka ike ole ia mai, ai ko laua hoomaopopo una i ka laua mea i ike ai, ha oiaio, ua ike laua o ka enomi o ke keiki •lii, p'«la laua i hoomau ai i ka nana ana no kekj»hi mapawo u hiki wale i ko laua wa i hoi ai. I- laua i hoi ui a halawai pu ine ka nui o oa koa maioko o na ululaau e hoomoana malaila me ke keiki aiii n hai aku laua 110 ka laua mea i ike ai no Batno> i ka lohe ana o Vanetona i keia mau oielo & pau a kokahi a kona mau koa, aia hoi, ua hoomakaukau koke ae la na koa a pau ioa, e like me ka olelo a ke alii a me kona makemake, a lilo iho ia ua mau koa nei i mea alakai i ka lehuleKu mahope o laua, pela i maki aku ai lakou i ka hele nna maloko o na ululaau e hele ana i o ia nei a hiki wale i ko lakou hiki ana »a kahi o Lidero. la lakou a pau i hiki aku ai ilaila, aia hoi, kakali iho la lakou i ka wa pono e hiki ai ke hookoia ko lakou makemake, ai a lakou e hoomoana ana me ka hoolohe pono aku i na olelo kauoha n ke keiki alii Vanetona, i na hora o ke aumoe, ala mai ia o Lidero mai loko mai o koaa hiamoe ana, a hoala mai la oia ia Bama e hiolani malie nei me ka mea nona keia kaao, e <*Ba,ma I e B®ma I l ano e aia mai oe, a e hoolohe mai i kuu olelo ia oe i keia wa u penei no iu, aia iloko o kuu wa i hiainoe iho nei, ua Iko :tu iloko o ka hihio no na koa o ke keiki alii Vanetouo, aia lakou e hoopuni oua ma waho o ka Pa o ko'u wabi nei i I eia wa, me,ke kuli mai i kou wa e hele aku ai mai loko aku uti o keia wahi, a i na lakou e ike mai i» oe alaiia, o kou manawa iho la no ia e hopu ia ai e lakou, s oia paha ka hookoia ana o ka olelo kauoha a ko lakou haku maluna ou, pulaila, ke olelo aku nei au ia oe i keia wa, e noho oē me ka hoomakaukau ia oe iho no ka manawa a'u e olelo aku ai ia. oe.

Aia a kokoke aku i ka webe ana mai o ke alaula o ke ao o keia la, alaila, e kati oe maluna o ka iio au.i holo ai, oiai ea, ua īke oe i ke ano o kana mau haoa a pau loa, aia wale no maluna o ua lio la. e ioaa ai ia o@ ka lanakiln ana mi kou hoomakaokau ana e pa le aku i kou mau enemi, ia w» oe e ike ai ia lakon a paa, ua iike me ka opala e puhj j.a ini.e ka makani, aole e ike ia ko iakou heluna t koe, aole no hoi e hiki ia oe ke kanalua i ko lakou nui ma ke ku aue tnai imua . ou, aole au mea e inakaa ai no lakon a pau, e hele oe me ke koa a i ka lanakiia loa a hiki i ka n6bo K&laUnu o keia aina a biki i koū hopena, a e lilo oe i kupuna no fea. h&nauoa alii no Tureke oei, oia kou lilo ana i mea eui loa, a e noho niai auanei na kanaka « pau ctalalo o kou malu, a e lilo oe i makua no lakoa ma keia hope aku, o kau mau olelo a pau loa, e hoolohe ia mai ana no ia e lakou, a pela no hoi oe e hoolohe ai i ka lakou mau olelo, pia wale ao ka mea e oluolu like ai ka noho aoa me ka lahai, aole hoi i ike ia ke kue iwaeha o ka noho aupuni. A pela oe e iilo ai oe i makun no lakou a pau ma kou - noho Moi ana, a o ka pau no ia o ka Lidero oJela ana no.ko kakou wahi koa kaulana, ma- * hope iho o ka pau. m«u olelo,. ua ilite mii o B«im b hoopaa iho i kana maii oleio a paii iloko o kona puuwai, me ka hoomanao aku no kaman&wa i olelo ia mai >a i», «ole «o lioi he huaolelo mai a k« mea noo* kei* kkao iioko o' ko Lidero wa i olelo ti ao keia naau q>ea a.pau, e like me ka mea i bai.it ae nei.£ ka «ue* nona keia kaao.

I ka wa e aneane mai ai e wehe ke alaala oke aō, aia boi, hele mai Is o Lidero a olelo ia Ban>B, i keia wa.e hoomakankan ae ia oe ibo, eiai, ua kokoke. nai ka manawa o ka'u w® i olelo akn nei ia oe i keia po, ae aku 1* no boi o Baqia i keia mau olelp, a hoomakaakan iho la oje.ia ia iho no kona hele ana, »<nahope ifeo o ka pau *na o ka Lidero olelo, b«i<» akn li oia © olelo i kona mau kanaka e liOoap|itukaQ i kona lio n«ni lua ole, aoie ao hōi ilailu īho, ua makaukau na mea a tn»ii«lelo t iku at.it Uo** no kona lio.„ luamaakaiuka uei i hete mai ai a hiki »®ua o ko h«»takK. ia wa i kahēa koke mai •i o Lider* ia Bima e hele aku, ai ka lohe Bd& o Bama i .keia leo kahef,.oa hele koke mai oi|t om ka baa*i ole aku ; kekahi buaololo .ia Iniiia, mamua ae o kona haalele •* h, ia ia i b«k» mai ai a hiki imua o Udeto t h«l aku t« o Lidero i kana »au ol®l® I kaia «a, aa kokeke mai kou aianawi e bele aka ai imua o -na koa o k»keife* *iii, aoiaila, i keia wa, ke. haawi mI •« Ia:«« i |Ba mea inana a pau loa ma ka poho e kon Uaa,.« • keia mau mea a pau ■'« # b«ftwi alu nei ia oe* oia wale no keu MM : e » eainna o na koa a me Vae hoomanao iho oe, oia kou

poniaik*i nui o kou noho pu pna me a'u, a o keia mau moa a pau a'u e haawi aku nei ia oe, e lawe oe me kā liooko' pololei loa i ka'u mau oleio nie lia hoopoina oie a hiki i ko'u ike hou ana ia oe. A na'ii uo e haawi aku ia i na mea kupanolw he 'nui. wale mahope aku o kou heleana» t iuii kou hoi aua inai, noiaila, i na oe e iko i na mea anoe loa a pau e hoea mai ana, alaila, e hoooianao oe, na'u aku ia niau mea a pau. A pau kana oielo ana, hoolako aku la oia i na mea kaua a pau ma na aoao o ua wahi Bama nei, a hoouhi aku la oia i kona kapa mano anoe loa, i like ole hoi me ko kapa mua ana ! haawi aku ai iu Batna mamua, Q oiai, ua ike ou eka meii heluhulu i kela kapa a Emna i holo ai iloko o ke kulunakauhale o Tureke, a lawe mai ai oia ia Isuru, aole ia o ko kapa a Lidero o haawi noi, o kona kapa mana mooli no koia mai kona mau makua mai nm ko lakou ano akua—a kupua hoi, e like me na olelo hokaaka maiuuu ae nui no Lidero, a o keia kapa ana o haawi nei ia Bamu, oia no ka niea i loaa ole ai ia ia na poino ma kona noho ana ma ka mauna, i lilo ai na kuuhiwi a me na pali a me na ululaau i wahi kamaaina l®a ia ia. ) A pnu ka liuliu ana a Bam» no kona mau pono kuua a pau a mo kona lio, aia hoi, kau ae la oia muluna o ua lio noi a haawi aku la o Lidero i nu olelo hooluna a pau loa, a mo kona puana ana aku i keia mau olelo hope loa, ano, e hele oe imua i keia wa a hiki i kou lanakila ana m&luna o Vanet.Qna, a oia ltou ike hou ana ia'u a me kau wahine me kou hoopoina oje i ka'u mau olelo a pau i hai aku ai ia 00, a o ka pau no ia o ka Lidero olelo ana, ia wa no hoi i haawi mai ai o Bauia i koua aloha ia ia, a hoohuli ue la oia i ke poo o ka lio i kana wahi i manao ai e ho|o, a oia no hoi kamanawa u na kanaka i hookuu moi ai i ke kaula kaohi o ua lio nei, aia hoi, aole minute, uu hoomaka koke ua lio uei e holo aku ine ka-ikaika ,!oa.

la manawa i holo ae ai o Bama maloko o ka pa o Lidero, oi ka lohe aua o«a koa e kiai nei i keia mea halulu, ua puiwa koke lnkou a pau me ka manao pilioihui, aka, ia lakou i nanu aku ai, ike aku la lakou he lio e holo ana me ke kanaka. la manawa lakou i hoomokaukau ilio ai no ko lakou enemi, me ko Inkou moeuhane mua ole paha o ko lukeu mau sekona hope loa ia, aole no hoi i liuliu iho, hoomaka mai la ka malamalama <} ua kukūna o kn la e hoolei mai maluna o Ru honua, ia wa i hoolele «nai ai o Bama i i kona lio inaluna o ka pa, me he kikiao makani uui la e lawe ana i na lau laau a me na opula, a he mea weliweli ke nana aku i kona mau ano, ia wa no -hoi i lohe ia aku ai kekahi halulu mai ma ka piko 0 na mauna, " me he leo la no kahekiii la i haule nina iloko o ka malama o Ikuwa." Ia Bama i lele niai ai me kona lio, hoomaka koke mai la na 'lii koa ; e kahea i ko lakou man koa a pan, a e hoomaka.ukau hoi i ke lakou mau mea kaua, akB, aole he minutc mahope iho o ko lakou kahea ana aiā hoi, ua nalowale koke aku la 0 Bama iloko o na ululaau, a oia no hoi ko lakou wa i ukali mai ai mahope o kona wahi 1 holo xnai ai, aole no hoi i liuliu kahi a lakou. i hele tnai ai. Aia boi, ike aku lakou a pau ia Bama e kn mai ana iluna o kekahi pali nui me kona lio, hooho ae la na koa a pau ia wa me na leo nui loa, aia ka enemi oko kakou alii, mahope koke iho no hoi oia wa, hoolele mai lā o Bama i kona lio m&i luna mai o ua paii la, " me he manu Aito la e lele ana i .ka maka o ka la iloko o ka lewa." Ka hiki ana o Bama m« kona lio imua o »« koa, a me ka hoomaka ana o lie kaua mawaena o na aoao elua. He. mea kupanaha loa hoi ka ike ana aku o koa i ko Bama lele ana inai me kona lio raai luna mai o ka pali a hiki imua o lakou, a ho mea hou loa ia i ko lakou iko ana, oia ka hoomaka ana ona koa e hai i ko lakou manaoio maoli imua c ko lakou mau alii, he make hewa paha i kakou a kaua aku me Bama i keia wt, oiai ea,.ua ike pts ae la no kakou ike ano o kona lele ana mai r,ei me koua iio ma keia pali nui kiekie no ka mea, aole i ike ia kekahi r.nea mamua aku e like me keia. Nolaila, e pau wale ka manao kaua ana, a e haawi pio wale aku io kakou iho imua o Bama i keia la. Jka lohe ana o na lii koa i kfeia mau olelo ana koa, ua lilo ia i mea pono ole i ko lakou manao, a nui ko lakou huhu i na koa no keia oielo, me ka olelo Eiai o na alii kea.ia wn i na koa, aole e pono ke hoopuka hou ia ia olelo la wa, ! tja o ka mea e oielo hou, alaila, he make kona hope, i ka lohe ana o na koa i ka olelo a ko lakou mau alii ug noonoo koke iho lakou i ke ano o ka iakou mea ® hana ia wa, me k« huaolelo ole e puk* ae ma ko lakou waha, mahope iho o keia mau huaolelo a na koa me na alii, ua hoqmaka koke ke kaua ana ia wa, a oia no koi ka wa 'a Bama i holo nui imu ai iloko o m puaii koa, m« ka hookua ako o kona nian ilma i na kaula kaohi o ke kaula waha o kona lio, a laleu iho la oia i na k&kaka ma kona mau aeao, a iena ae la oia raa kona mau lima, a huli ae ia oia ma kona aoao hema me ka hookuu.aku i kana mau pua, imua o kon» mau hoa kaua t a haule ibo la lakoo imua o kona a)o, aole hoi he mea pa. k«ie ina wawae a kooa lio e holo nei. Aole be inea hiki ke keakea mai i hana a kena lio ia wa, ax> na hoa oo koi i hoopuka ia i ka iakou mau olelo im'ua o na alii koa, aole no iakoo i koouka mai ka Ukou mau mea kaua imoa Bama, ua ku malie lakou nie k& haawi mii ka manao hoohaahaa ia lakou iho, nolaila, ua pakele lakou mai ka make mai a ko keiki Bama. (Jloh i pau.j