Ke Au Okoa, Volume VI, Number 1, 21 April 1870 — NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO. Mai ka Weekly Novellette o Bosetona mai. [ARTICLE]

NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO.

Mai ka Weekly Novellette o Bosetona mai.

MOIUNA XIX. KA HOPKNA. Mahope iho, ua alakai ia mai la ke kaikamahine Zila iloko o ka. rumi anaina hookolokolo a holo ae la ka mahalo o ka lehulehu, i ka pu-a ana mai o ke ano wahine ni oua kaikamahine la. Ua ano haikea kona mau papalina i ka pihoihoi, aka, ia ia nae i ike mai ai ia F.eriduna, ua pu-a mai la no na ula wahine maikai; aauae la kona man maka, a ike mai Ta ia Zaka Turana a me Eudaba. I ka hala ana ae o keia man mea i ikeia, ko Feriduna lele aku la no ia, a malnna o ke kna o kekahi o na liona e ku ana ma ka aoao o ka nohoalii, a kahea mai la imua o ke auaina, "E o'n man hoa makaainana, kenoi akn nei an ma ko onkou mau lima, i ka make ana o ka mea nana i pepehi i knn maknakane.' No kekahi mau manawa pokole, aohe leo pane mai ; aka, mahope iki iho, pane mai la kekahi wai koa kahiko, " O ! o ka hoa like loa maoli no kela o Gusatasapa !" A ia manawa no hoi i hooho like mai ai na haneri leo ; & pane mai la ke kaoaka kilokilo Kobada, " Aole, aoleia o Gusatasapa,. aka, o kana keiki ponoi no ia ; a e pono e loaa ia ia ka mea ana e noi mai nei." " Aole pela," wahi a Kanah, " no ka mea,oke ino oka moi, ua laa ia. Aka, ano e pono oe e kamailio mai no ke kaikamahine. Ia manawa i nana pono akn ai o Kobada i na helehelena o ka moi, me ka i ana ako, " Ano, e hoolohe pono mai oe i na mea a pau loa a'u e hoopuka akn ai ia oe, a imna o keia anaina, no ka mea, ua hookni ia mai no anei kou manao eehia me na mea a pan a'u e hoopuka aka ai." Ika lohe ana oka moi i kela man huaolelo, ua kopikipikio mai la kona man manao ; eia nae, aole e hiki, na halnkn wale iho la no iloko o kona pnn.

Meha iho la ka hamamamn aiia o na leo, a pane mai la o Kobada, "Ke mao nei no paha ko oakoa hoomanao ana do Kei Kosorou. - He moi no oia i aloha nui i kona man makaainana, a i makan ole hoi i kona man enemi. Ke hoomanao pu nei no paha onkon no ka hannaele kipi ma Korasons. tJa hele akn ka moi ilaila me ke kakaikahi wale no o ka poe i hele pu aku me ia, me ka manao o kona ink) ana akn la liaila, ka meā ē hoopau ia ai ka haonaele. Ua hele pu akn no me Gnsatasapa, & i ka haalele ana iho o ka moi, ua waiho mai oia i ka nohoalii ia Soharaba. Ua makemake loa o Soharaba e noho man loa ma ka nohoalii ; nō!aila', kahea akn la oia i kekahi mau kanwa ponoi ana, me ke kanoha pn akn, e hele ak'ū'mahope o ka huakai akamoi; akahi e hoomaha ai ka hnakai i ka po, alaila, e kii maalea akn laoa i ka moi, a e alakai akn ma kahi e, alaila, pepehiakna make, a e hnna i ke kino a nalo, a e hoi mai i ke kolanakauhale nei, me ka hahai.po mai i ka lakoo maa mea i hana ai.

" Uhai akn la ua man elele nei, a hiki wale i kahi i hoomaha ai ka hoakai alii i ka po ; komo maln akn la lana me ka hoowalewale ana i ka moi, a i ko lakon a me ko ka moi kaawale ana ako ma kahi mamao akn, ninan mai la ka moi i ka lana mao hana i hele ma! ai. Aka, ka nhan mai la no ia o kekahi oua man elele nei ma ke poo o ka moi, aole oae oia i hina ilalo. Ko ka moi hoki ae la no ia i kana pahikaaa, a pepehi iho la i kekahi a make, a o kekahi hoi, ua lele e kona poo. 0 ke koln o lakou, na eha no, nae i poino ke ola ; a ma keia hakaka ana nae, ua loaa i ka mol ka nawali wali, no ke kahe noi mai o ke koko o na eha i loaa ia ia a na waiho a manle iho la na moi nei. oke koln Jioi ok{ kanaka, na kokolo aku oia iloko o ka nahele-. hele e pee ai ;.a aole e hiki knpono ia ia ke lawe po akn i ke kino o ka moi ma kahi e. I ke kakahiaka ana ae, ike iho la ka hnakai alii, aole o lakou moi, a manao iho 1a laKon, na holo e maniua ka moi i kahi o ke kipi a lakon e holo aku nei; a nolaila, ko lakoa holo akn la no ia. -

" Ike mai 1» no hoi na.kanaka elele nei i eba i ka hala ana aku o na hoakai nei; a ia manawa no hoi i hele mai ai kekahi poe kanwa, a lalan iho la i ke kino o ka moi, a lawe akn la na lakoo e malama. I ko lakon hala ana aku, poka mai la ka elele mai kona wahi hnna mai, a hoi aka la i ke kolanakauhale me ka hai pn akn i na mea a pao i honaia imna 0 Soharaba. Ua hoonnaia mai Ia na elele mai ke kulanakanhale mai, e hnli i ke kioo o ka moi; a loaa mai la la lakon ka poe kauwa i lawo ai i ke kino o ka moi ; a i ka ninao ana akn, hai mai la lakou, na kanuia e ke kino knpapao, aka, i ka po ana iho, na bn-e ia o na holoholona ai mea pilao, a na pan i ka ai ia. Alaila, hoi mai la na kanwa 1 ke knlanakaohale, a hahai ako la i na mea a pau loa i ka moi Soharaba. Nolaila, kanoha ae la o Sobnraba i kekahi poe kanaka hona akamai ; a hanaiho la i kino lepo palolo, i like loa ka helehelena a me ke ano a pau loa me ko ka moi, i manaoia na make." No ia mea, hoopnka ae la ka moi i ka olelo hoolaha, ua hoi mai no ka moi ; na pupule ia nao a na make. Na ua Sobaraba nei no i hoaaha

me ka 1010 kupapau, aua waiho Loikeike ia ma ka rumi nui o ka halealii nei, me ka paku ia, aole e hookokoke mai i kahi o ke kiuo e waiho ana. Ua hoolaha pn ae no hoi oia imua o ke akea, ua pupule ka wahine, a ua holo malu aku ka moiwahiue Roxaua, no ka mea, ua ike ia, ua aneane e Lanau mai ua moiwahine nei i ke keiki."

Ma keia wahi o kona mau hoopuka manao ana, kaohi iki iho la oia no kekahi manawai pokole, a ia ia i kun iho ai o kona kamailio ana, huli ae la oia e oana i ba moi, eia nae, aohe e hiki ia ia ke kam&ilio mai : a hoomaka hou mai la no na. Kobada nei:—

" Aka, e o'u mau hoa makaainana, ua hai hoopunipuui mai kela poe kauwa no ka make apa o ka moi i ka pepehi ia ; a o ka oiaio j maoli, aole oia i make. Na ua poe kauwa maikai la i hanai pono i ka moi a oloolu ; nana no i kauoha i ua poe kauwa la, etai mai ina elele, ua make oia a ua kanu ia. Ua maopopo no i ka moi kona enemi, aka, o kona mea manao nui o ka hoopakele ana i kana wahine a me kana keiki, oiaī, na hanau mai Ia kana mofwahine i ke keiki. 0 kekahi o ua'poe kanwa nei naua i malama ia ia, he hoahanau kona maloko nei o ke kulanakauhale, nona ka inoa oZaka Turana, he kanaka kumeka kamaa. Haawi mai la ka aioi i kona hoai'ona alii i kekahi kauwa, a hele mai la i ke knlanakauhale nei, e hoike mai ai i kana moiwahine—a loea mai la no hoi i ua

moiwahine nei ka hoailona, a lalan aku la o Roxaua i kana keiki opiopio, a holo aku la i ka hale o ka mea knmeka kamaa. A malaila i loaa ai ia ia ka malu hale e hookipa ai, aka, aole nae oia i ola loihi, no ka mea, elua no mahina mahope iLio, make iho lu oia, a waiho iho la i kana keiki meka wahine a ke knmeka kamaa, e malama ai; a e hanai pu ai no hoi, me he mea la he keiki ponoi loa na ko laua pohaka. " Ua olnolu kopono loa o Kei Kosoroo, a ike oia i ka pepehi ia ana me ka mainoino 0 ke Kenela Gusatasapa, a ike no hei oia i ka mahnka aoa i ka nahelehele o ka wahine me ke keikikane opiopio ; ua huli akn oia, a v ohe loaa iki. Ua ike no paha kekahi poe o ookou i ka moolelo ano e o kela keiki—i ka amn ia ana e na holoholona o kona maknahi* ue, a me ka hanai ia ana e na kao ahin o ke keiki ; a hiki wale i ka mauawa i loaa aku ai ike Kiaaina Rnsatema. Aka, na hiki hou mai no i ke kulanakauhale nei o Kei Kosorou, me ka hoano e ana ia ia iho. Ike iho la oia ia Soharaba malnna o ka nohoalii, a na kaumaha kooa manao no nahana hookaumaha e hookau ia ana maluna o kanaka, a holi akn la oia mai keia kulanakauhale akn, me ka manaolana e hoomama ia mai ana la kona mān kaomaha. Ua ike iho no oia I kana keiki uuko, a aole nae oia i hai akn i na mea maikai nana e malama ana, nana ua 'keī'ki neī", ā heieākn ta no~HoT oia. Uia" tnakaikai aka oia ia Arabia, Aigupita a tne kehahi mau aina e ae. " A hala he man makahiki, hoi mai la oia 1 Peresia nei, a ike hou iho la no ia i ka hookanmaha ino ia ona makaainana. Aka, na nlu ae a ua nui kana keiki, a na hauoli hookahi oia no ia mea. Mahope iho, nalonooia mai kekahi mai o na komuao a Feridona, na loaa ia Rnsatema kana keiki e hanai ana, malnna o na manna a me na pn-a kao ; a na maopopo no ia ie, o ke keiki ia a Gosatasapa. Manaolana iho la oia e lilo ia i kane na kana kaikamahine; alaila, e haawi aku no iai moiwahine a i moi knpono no keia lahni o Beresia nei. Ua aoeane e pau loa .kana hana." I ua k'ilokilo Kobada nei i hoopau iho ai i keia mau hoaolelo, kulou iho la kona poo ilalo, a hiolo iho la kona mau kolu waimaka nni. Ia wa koke no oia i ike iho ai i kekahi man lima e paa ana ma kona knli, a ia ia i kuloo iho ai ilalo, e kukoli ana o Feriduna a me,Zila ma kona man kapoai. Lalan iho la oia ia lana, a hapai ae la iluna ; a ia maiiawa koke no i-boopuka ae ai o Zila i ka leo hauoli, ika i ana, " Kun makuakane I 0 ! 0 knn maknakane keia T" A paoe mai ua kilokilo nei, " Ae, owan, a owan io no kou makoakane ponoi I"

Hookahi paha manawa o kona ku ania iho pela, a pale ae la oia i na man keiki nēi ana, kōna pii aku la no ia i na annu gula a hiki iluna' 6 ka nohoalii, kona lalan aku la no ia i ke kookoo alii ma kekahi lima, a me kekahi lima i hopn akn ai oia i ba pa-ot o Soharaba, a kiola mailaiaia mai Inna maii o ka nohoalii. Ia manawa koke no oia i hooho mai ai me ka leo nm', " E hele ma kahi e, e ka ilio ino ! E na kanwa l, E hopn mai i ka mea pepehi kanaka ! E na makaainana o kuu aupuui, e nana hoo mai i ko onkon moi ponoi maoli; na hoi lion mai nei oia e hoolanakila ia ookou mai na haoa hookanmaha mai a keia Sobar«ba i hana ino ai, a i hookanmaha ai maluoa iho o oukon. E maluhia ko oukou man home ; e hoonni ia ko onkoo man pomaikai I " Owai la ka mea i kanalna m*»ī i na pnana ana ana a kela alelo ? Owai * mea hookahi i hoooelela ko lakon mau ike aoa mai ? Aole hookahi. Ua hni lokahi ae la lakon i ka hanoli nni I ************ Ua alakai ia aku la ua o Soharaba e na koa i maa man mamua i ka hoolohe a me ka hooko pololei loa ana hoi i kana mau kauoha a pan lon. Aohe hookahi mapnna olelo a kona mau lehelehe i poana mai, aka, he mau nnnnlu koike wale ana no a konalunaikehala. Ua alakai ia aku la oia, a ia po iho no i make ai oia maloko o kona rumi panhao. Nana

ponoi no i lawe ae i kona ola, oiai, i kekahi kakahiaka ae, ua loaa aku kona kino oa moke, a e ku ana no ka pahi ma kona hokua. Aole mea hookahi uuna, aole uo hoi kana mau wahine ; a p.a laweia aku konakino kupapau e kanu ia ma ku ilina o ka poe hana hewa, malalo o kekahi pali kukoho. Mahope iho, hoomaopopo aku la o Kei | Kosorou me kā wehewehe pu aku imua o | kona man hoa'loha, no ka loaa ana mai o na kokua o Baboula a me Taisa, ma kona hoike ponoi an» aku no hoi ia ia imua o lana ; a me kana hoike paka pu hoi kekahi imua o na.luna aupuni ekolu ; aua kahaha ' nui no hoi lakou 110 ko lakou ike mna ole ana | ia ia. Ua hala ae kekahi mau la, a oia manawa, ua hooliloia ma ka hooponopono ana i ke nnpuni, ma ka haawi ana aku i ka maluhia maikai kupono iwaena o kanaka ma kela a ma keia mau keena o ke aupuni. • I kekahi ahiahi, i ua moi nei a me Kunah e hnlihuli ana i na pepa a ka moi i hala, hoopuka mai la ka mea hope i kona kahaha nui. " Heaha ia mea au i ike iho Ia ? " wahi a ka mōi. " E ka makua," wahi a Kanah, " He man mea e hoomaopopo mai ana ina ano e hoo maamaa nui ai i keia mau mea iuo i hanaia mai maluna o kou manawa e nohoalii ana. E hoomanaoia no peha e oe, i ka pan emoole ana o ke kaua kipi ma KorasoDa, mahope iho o ka manaoia ana ua make oe " " Ke hoonianao nei no au," wahi a ka moi, " A ua kahaha nni no hoi au no ia mea." " E hoopauia kou kahaha ana," wahi a Kanah, a hoike mai la'oia i ua palapala nei; a na hahai ia malaila na mea a pao, na ua Soharaba nei no i hooulu i ke kana kipi ma na wahi la. Mahope iho o ka nana pono ana o ua moi nei i ua mau owili palapala nei, aia pane mai la oia, "0! Aole he: mea kupono keia e noonoo hou ai; no ka mea, aole oia e hiki hou ana ke hana hon i kekahi mau hana ino a hookaumaha. Ua kaa aku la kela ma kela aoao o ka muliwai pouli o loredane !'' A i ka wa mahope iho o ka hooponopono ia ana o na mea a pau e pili ana i ke aupuni, na hoohuiia ae la na puuwai opiopioelua, ko Feriduna ame ko Zila. Mahope iho o ko laua hoohui ia ana e ka mare, kahea aku la ka moi i kona, mau alii a me kona poe makaainana, e houlnulu mai, a imua o ka lehnle'nu oia i waiho mai ai i ka noho alii a rtie ke auni o Peresia, no Feriduna a me kana kaikamahine. 0 Knsatema, ka makua hanai o ka kakou kamalei hiwa, ua hoopaweo akn oia ia ia iho mai ka halealii aku, no ka makau i ka huhu o Feriduna, na kii aku no oia ia ia, a hoihoi mai ma ka halealii e noho ai ; a he. knlua. hanohauo no kai hooili ia aku Inaluna ona, ma-ke-aloalii.—O Zaka Turuna hoi, ua hoopauia kona kumeka kamna aoa ; a.na hoilioi ia ae kona noho ana ma ke aloalii. Pela no hoi me kana wahine me Rudaba, na lilo oia ke poo malaua o na haiawahine a pau loa e hooponopono mai ana i ko ka moiwahine man mea pili kino. Ma ka nohoalii ana o ka kakou mau kamalei hiwa malnna o ke aupuni o Peresia, aole mau la hauoli e ae a na makaainana i ike ai. Ua pii mai kana man oihana mahiai a me ke kalepa ; a mai kela pea a keia pea 0 ke aupnni, ua malama malohia kupono ia na kanawai ; a na mahalo nui ia ka nohoalii ana o ka moi opiopio. Maanei, ke hoopuka akn uei kamea kakan 1 keia, i kona maluhia hoomaikai i ka lehuMiu ana i hoolūhi aku ai, me ka nhai ana mai me ia ma keia kaao ; a i na poe hoonoho hua hoi ke aloha hope, no ka mea, ke puaoa I ia mai nei, " Ua Paū I"