Ke Au Okoa, Volume VI, Number 2, 28 April 1870 — Ka Pae Aina Hawaii. [ARTICLE]

Ka Pae Aina Hawaii.

Eia malalo iho nei kekahi palapala e pili ana ia kakou kulaua Hawaii, i kakau ia ma Honolulu nei, a i hoonna ia akn ma ka nopēpa Hcrvld oNū loka, ehoolahaia ai; a penei kekahi pulapala ana a na niea la : Ka Pae Aina Hawail Ke Koho Balola—Kaninau hana—He mau Pake paahanā hou na ka Moi—Ke kalepa io kanalea—Komo ponoi ole o na M.sionari ma ia hana—JV*a hana. Honoixlu, Febeniari 8,1870. 0 na koho balota ana, ua ane hoolalelale ia ma ko makoo nei anaiaa. Ua maopopo o ke Kanawai Kolio Balota hoo; he haaa ino ; a ua mahnahna ke kne ia ana aku o naLnna Nana Koho, na lakoa enaaa i ke kapono.o ka poe koho. Elua mau mea i hoole ia, na hoopii akn laua ia mea imna o ke Kokua Hatawela o ka Aha Kiekie, ka mea nana i hooholo kue mai i na luna oana, 'me ka hoohoka nui ia o ko makou man lona aopuni. 0 keia hooholo kue ana i ke Aupuni, he man hoailona no ia o ke au hon o na mea e pili ana ia makou, a he raea no hoi ia e alako aku ana ia makou e manao lana no na mea kopono hou ae o ka Aha Kiekie.

0 ka mea nni e hooholoia ana ma keia koho balota an3, oia no na mea e pilī ana i ko makou man mea paahana lawelawe ; ina he kupono ka oihana lawelawe .lanakila ana, a 0 ka oihana paahana hookikina ia aku paha, a malalo oia e hoohanaia nei ka poe Pake a me ka poe lapana. Ua kne na nnpepa kuokoa o nei ia ano hana hookikina, a o na nnpepa Aupnni kai kokoa. Malalo o ke Kumnkanawai kahiko, oa hookaawale ia ka Ahaolelo elua man lala kaokoa, & na kanalua ia e hookuemi hope ia ana . ke Aopnni. I mea e akaka ai keia ano oihana "hoopaaia," e lawe mai no an i kekahi man kumnmanao 1 kakan ia, a i hoopuka ia i keia man la koke ibo nei : " 0 ka hookauwa, he ano hookauwa knapaa i hana ia ma ka aie ana, : ua. hoopaa ka mea aie ia ia iho, e hana roa : ka .palapala ae like, a hiki wale i ka manawa'.e hoopania ai ka aie. Ua ano e wale ae no ia mai ka hookonwa kuapaa ana ma keia mea-r-o kekahi, he aihue malu ia, a na papaia aku ka noho ana lanakila ma ka hookikina ana ; o kekahi ua knai maoli a!:a no oia ia. ia iho. no. ka ae like ana. 0 ka oihana haawi ana aku i na dala kuike mua, e like me ka mea e haoaia nei maaanei, he ane hoohuli aku ana ma keia ano. Ua ake nui ke.kanaka i kekahi pun no ka hooko ana i kekahi hauo. Ia wu, komO mai la ka Inna kepa me ka i mai, e haawi aku no au i kau mea e makemake nei, ke ae mai oe e kepa ma ka Mahinako. Ka : ilee ma» no ia o ke kanaka i kahieloa&ai kameaana N i makemake ai o booko,_a oa kepa iho la no na mahina eono, a hookahi paha. makahiki e like me ka manao ana. Aohe, manao nni o ka mea aie i kona maa mea i nele, e like me ka nele. i ka lole, a me kekahi mau lilo e ae i ka wa i£epa ai. , . , " Mahope iho o kona hoomaunaaoa ana i na dala kuike, ua ku mai la imuao kona hiohiona keia man nele. No ia mea, n»noi hon aka oia e hoaie hou ia mai. a oa' makaukan ka mahiko i ka haawina aoa mai i na lole hana, me ka papalna o keknmukuai, mamoa ae o ka loaa ana mai ia ia. ina me ke dala | koiko kana knai ana aku. Mahope iho o ka i pau ana o kana-hana ana no ka manawa i ae like ia, ike iho la oia, na aie nui oia i ka ma'hiko, i oi oe mnmuao ka wa ana i hanaaii ka olelo ae like. 0 ka hopeua oia, ua konoia o kepa hon—a malalo hoi o ke kanawai o na haku a me ke kanwa. Nolaila, ma keia ano nai, ua makemake lakon i ke kepa hon ia; a pela e hoopaa maa ia akn ai Jakon i na hana ana ma ka mahinako. n Aole i maopopo ia makon e paa ia ana na keiki.no ka aie i ka makoa ; aka, ina e hoomau ia ano keia ano haoa, e hai ai ka poe mahiko. e paa i ko keiki no ka hookoia ana o ka olelo ao like me ka : makua ? Ke manao lana uei makon o na kanawaH) a:>o hio ana ma keia mea, ho kupono e hoopauia ; a ina i manao ka mahiko e paulelo aku i ka paahana, he kupono no e ili aku ia maluna o ke

aiio maikai oka paahana. Aohe kanawai e kono ana i ka mea mabiko e heaie aku ; oa hapa wale iho no oia mahope o kona makemake ponoi, me ka ike no i na ano a pan oia mea ; a ina he makan kona i ka loaa ana mai o kana nkn me ke koikoi hookikina ole akn, aole no ona knleana e hoaie aka ai. Ua hoonna ako nei ke Aupuni o ka Moi i kekahi Komisina i Kina, i poe Pake paahaoa hou, he eouo haneri & keu aku paha ko lakoa 'nni, a e loaa ana lakoo ma HongKoiig. No ka pono o lia Pake, no' k'a mnikai o keia pae aina, a me ke kopono o ka noho 'na maikai, ua maoao wale ia e hoi eele mai ana ua huakai kii paahana la. Ina, he wahi lalani hookahi maloko o ke kuikahi hoa mawaena o Beritani Nui me Kina, oia ano e like me ka pauku elima o ke kuikahi Amerika, he mea hiki ke manao lana ia aku e p?ni ia no o Hong Kcng i ka poe e heie aku ana e hana ina olelo ae like paahana. Oiai oae, ua olelo ia na hoomalu la ua hana ia e na kanawai hoopae lima hana o Beritanis, aka, ua ike ia hae maonei o na mea i hiki mni, ua makapo na luna aupuni Beritania i kahi maa manawa. O kekahi poe e kokua aaa i kajawe ia anai mai ooa pake paa'hena i keia pae aina, aa hoopuka ae lakon ma ke' ano kokua i ka oihano, " Aole he nui.o ka ioo ma keia oihana,J' no ka mea, naapooo no na misionari ia mea. He oiaio no paha keia, aka, o ke kumu o ko lakoa olelo i kf> kokna, ua komo pono kekahi poe ma ia mea, a o kekahi poe o ka lakou maa dala kai hoaie aku i ka poe mahi ko, a o ka lakou mau keiki no hoi kahi e hana nei ma na niahi ko. - Ua hoao ia kekahi mea e kekahi mea i noho kahiko maanei malalo o ka oihana o ke aupuni Amerika Huipuia, e koi ana ia Ahiona i ka Mtsionan Pake e hele ma ka huakai kii Pake paahana, a ua puni ioo loa oia no ke ano o ka hana i manao ia ai oia a me kekahi mau mea e ae, a no ia mea ua hoole aku oia aole e holo i mea e koi aku ai i kekahi pōe e aku e hele mai. He ano noj no ka palapala i kakan ia aka ai ia Ahiona, eka mea i haiia ae la maluna. £ hoikeike aku ana ia Ahiona, e loaa ana ia ia he holo uku ole ana i kona aina hanau, a me kekahi man mea e ae mai ai, & me k£_haj pu.,ana-aku» T " e 2»ela uai e ike ū kana hoaalōha maikai," i mea paha e hioopuka mai ai i kekahi inaii maū manao ana i makemale ole ai e kakau ma ka pepa. Oka Ahiona mea i noi aku ai,'e hōao no ia e lawe mai i mau paahana no ka manawa, aole e oi aku mamua o na makahiki e kolu, a i ewalu dala no ka mahina hookahi, aka, aole e haawi ana ta poe mahi feo i oi aku mainua o .'eha dala o ka mahina, nolai)a, aole • oia i ae ia. O Rev. Kaukau Gulika, he hoa ano nai no ka Papa MJsiona Hawaii, ua waiho mai oia i kana oihana no ia Papa, a malama ae nei paha o laoe e Jiooko ia ai ; a i keia manawa, ua manao e holo makaikai aku-i Kiileponi, a i manao ke Komite o ka Papa Misiona Amerika he kupono, alaila, holo loa aku ika Hikina. Oka hana a ke komite a me ea misionari maanei ma ka hookomo ana ma kahi hakahaka ia Ka Mea Kiekie C. C. Harris ma ka Papa o na Kahu Malama o ke Kulanui o Oahu ( Punahou ) a me kekahi mau hana e ae, oia ke knma i kono ia ai ke Kauka e hana ma keia raea. . lna « aponoia ana kana waiho ana mai i kaoa oi'hana, alaila, e loaa ana i ka oihana misiona 'ma k'eia aoao o ka honua, he poiao kaamaha. oko Harris'.hana hoolaulea a me ke ano hoomalielie, ua hooulu mai ia i na manao pono eile 'mawaena o na misiona maanei. -- * '•'■ '' • * m ' ' # '. • '» ' * '* ' lla' ano maluhia ke koho balota onehinej, a o ka hōpenā no ka apana o Honolulu. ua 'kupono i ka poe.e makemake ana ika haoa a me ka hookomo ana mai i na paahana lanakila' S. M. Kamakau, Katolika, kohoia E. H. Boyd, Aupuni, " S. P. Kalnma, . Aupuni, " Heiiry Thompsou ; Kuokoa, " Oke koho ia ana o Henry Thompsoa he mea no'ia a ka poe "koho kuokoa e hoomaikai ai. O'Mi; Thōmpson he loio akamai kupono no oia/aua makaalaoiaina haaa oiala,' aoia iho nei. u ua ku.oia mahope o ka hoopau a'oa 1 n'a kanawai a ine na hooholo ana e . kokua ana'i'ka orha&a paohona hookikiaa: rfaoioJae ku pd ana Kalama me Kamāk&u me Thompsoa e piii ana ika-ni-nāu hana. O Mi. Boyd he mea hana kaoawai no'oiā/aka, aole i maopopo;kona mau manao no na meā e pili ana i kā ninau hana. OA. F.> Judd, ka mea ma kā balo'ta hookahi me 'Phompaoo, ua haulo ino oia, āole 'no i haule no kekahi maj kumu e ae) āka/no ke apo k'apekepeke pili aupuni o ke4ahi mau mea o kona ohana hooieahi. O kekuhi mau kumu pahao kooa hanle. no ka mea,oiai,ua hoouna.ia aku he Komiaiaa kona.kaikoeke i Kina, e kii aku ai i mau paahana. ā o kooa makuukane a me kona kaik'uaana, na ike ia laua e kokua ana i' ka iawe ia mai o na Pake paahana, a me na ipmaa no iioi oke Aupuni. Ko ThompJoa kumu i puka ai no ka loliloli aaa oka nanao oka poe koa. Ua hoouna ia keia puali ine kekahi alii koa i ka pahu haloU, a ua t>oolako la aku i kela a me keia kanaka he ba!ota iloko oka wab|leta. Ika lakoa kai ana, ua hookomo lakou i ka balota kuokoa no ka bdilota aapuni ; a aia mahope loa ibo o ke koho ana o ka' piiiāli i ike ia ai ia mea, ma ka weiie ana a ke 'lii koa i kahi wahi. Ma keia moa e manao wale ia aku ai ka hoohoka ia o ka poe luna aupuni. O Godfrey Rt)odrs, bo hana kanawai kahiko ua hāoleoia, oiai oia ma ka balolo Kalolika ame ka b»lota aupuni. O kona haale ana, ua lawe ia me ka hauoli nui. 0 kona hoopili mukapo mahope o pa Knhina, ka mea i hoowahawaha ai kona mau hoaaloha K»tolika o puka ni o Kamakau ma kona wohi.