Ke Au Okoa, Volume VI, Number 4, 12 May 1870 — NO KA AHAOLELO [ARTICLE]

NO KA AHAOLELO

La Eha, Poakolū Mei 4, 1870, Halāwai kaHale ma ka hora 10 kakahiaka. Hon. P. Nahaolelna ma ka noho. Pnle ia e ke Kahonapole o ka Hale. Heluhelu ia ka moolelo o ka la mamna ibo, 0 ka Hale a aponoia. Na Paijvpala Hoohi—Hoolaha mai ke Kakauolelo, na waiho ia mai he Palapala Hoopii, e kue aua i ke Koho Balota ana ma Kono Hema. Ma ke'noi a Hon. W. P. Kamakan, na waiho ia aku i ke Komite Aha Hookolokolo. "(TO. Wahliie-, tro-' l patarpaJa hoopii mai.Hilo mai, e hoihoi ia ke kepa ia ana o na kanaka paohana o naMahinako na ke anpnni, e like me ke kepa ia ana o na Inina i keia wa ; —i-a he lioopii, e hoololi ika Panko 141T ame 1421 oke kauawai Kivila. Ua kamailio iki mai oia no na mea e pili ana 1 ka ninan paahana. Waiho ia i ke Komite Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Halemann, he hoopii mai Hilo mai, e uku mahina ia na Makai. Waiho ia i ke Kcmite Waiwai. Waiho mai o Mi Kuapnu, he hoopii no Waimea maī, e noi ana e ■ hookaawale ia i pou dala $500, no ka mnliwai o Waimea. Waiho ia.i ke Komite o na Hana Hou. Waiho maio Mi Komoikehuehu be hoopii mai Hilo mai, e noi ana e hookaawale ia i elua wahi koho balota no ia apana, a e koho ia i ekolu mau Lnna no ia Apana. Waihoia i ke Komite Aba Hookolokolo. Waiho mai o Mi Knapuu, he hoopii . »»o Waioea mai, e noi ana i haawioa $600 no ke knkpln ana ī Haīe Hookolokolo a i Halepaahao no ia apana. Waihoia i ke Komite 0 na.Hana Hon. . Waiho mai oMi Knmahoa, he hoopii no Pnna mai, e noi ana, o na Aina Anpnni e inai ia akn ina makaaioana. Waihoia i ke Komite o na Aina Anpuni. Waiho inai o Mi Wabine, be hoopii no Hilo.mai, e noi ana i haawina $30, 000 no ke kukulu ana i Uwapo boo ma ia Apaoa., Waihoia i ke Komite o na Hana Hou. Waiho mai o hoopii, aoa o na lawehala rhoopai-is£'e :lakoni/ r , T u 'rite !" Waiho hon mai o'Mi Wahine Jje hoopiTno Hilo mai, e hoololi ia ka auhau līo i ka hapa-! i lua, a o ka hapaloa i koe maluna o na bipi, koe nae ma na lio i oi aku mamua o ka,sloo <<e kumukuai.. Waihoia .i ke Komite Waiwai. Waiho mai o Mi Kuapnu, be, hoopii no Waimea mai, e ooi ana e hoohui ia mai o Niihau me Waimea i hookahi Apana Helo ; a o na Luna Helu a me na Luna Auhan na ka .poe makaainana e koho ia lakou. Waihoia i ke Komile Ah& Hookolokolo. . Waiho mai o Mi Wahine, he hoopii hou. e 001 ana, e uku ia na hoike he hapalua dala ma na hihia Kivita, Waihoia i -ke: Komhe Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Kuapuu he hoopii .no Waimea mai, a noi.ana, o na lio nui me na lio liilii, na piula nui me na piula liilii,. e inhan ia i hapalua dala pakahi. Waiho ia ike Komite Waiwai. Waiho hou mai no Mi • ho hoopii hou mai Hilo mai, e .ooi ana o na Aina Aupuoi, e kuaj ia i na makaaioana Hawaii aina ole. Waiho ia ike Komite o na Aina Aupuoi. , . Wa.iho mai o Mi Kaai, ha hpopii no Kona Hema mai, e noi qna e hooholo ia i.kanawai : i makaikai piuepioe ai pa Luna; .Kula i na Kula;— : Ei hōololi ia aa>anawai Hoonaauao, e haawi ai i ka manaika Pareg<4eoa o ka Papa Hoonaanao, e hooponopooo i oa oihana : a pau,e pili aoa i ka Papa uku ia na Luna Aupuni, e like me ka lakon hana ;—E hoploli i ke kanawai e pili ana i ka Haka a me ke Kauwa. , , Da hoihoi bou ia aku ka Palapala Hoopii ia Mi Kaai i mahele pono ia ai na ano hooP'«. . \ .. Noi mai o Mi Lainae hookomo mai i rnla hou, "oiai ma ka hooholo loa ia ana o na Kanawai a pao, e kakau īanaAea me .na Hooie." Makemake o Mi Kalama, e Komite ka Hale no ka Palapala Hoike. Ma ka nioau a ke Kohina o na Aina e i ha kumu o ka Lainu noi, pane mai la o Laiana, he ninan nui no ia ; a be meāi pono 1 na makaaina o ka aina ke 'ike i ka aoao i koho ai na Luhakamakaainaoa a me na 'Lii. Ma kekabi mau aina e, ua komo pu ia mea ma ke Kumukanawai. He mea knpono ke hookomo ia mai i rala oia ano. Hoikk a na Komiti.—floike mai o Mi Aholo ua makaukau ke Komitei kohoia'ai no ka hoomakankau ana i ka olelo pane aku ika Ahaolelo a ka Moi. Ua helnhelu 'pu ia mai ka hoike a me ka olelo pane. Ma ke noi a Mi Laiana, ua kaooha ia ka olelo pane, eunuhi ia ma ka olelo Enelani, a e hoike hou mai imua o ka Hale.

Hoike mai o Mi Hikikoke, eaai ke Komite mai i waiho ia aku ai ks. noonoo ana e boo,»onopono hoo i " na rola o ka Hale." He mau rula hou kai waiho ia mai, ame kehahi mau hooloii ana o na rula kahiko. Ua hooholoia ka rola hou Mi Laiana, o hoopaa ia na Ae ame na Hoole. -Aponoia ka hoike a ke Komite. Hoikem9i o Mi Hikikoke mai ke Komite i kohoia o ke Kau i hala, e noonoo a e hoike mai no na Aohau a me ka Oihana Loaa o ke Aupuni. Ma ke noi a Mi Kamakaa, ua kanoha i& ka Hoike e pai ia. - Kapae ia na rula, aua hooholoiaie noi « Mi Eunakau e waiho ia ka hoopii maL. Kona Hema mai i ke Komite Aha Hookolokolo. Na Olelo Hooeolo.—Na Mi Kaukaha, e hoomau ia ka hoomaka ana o ka halawai ma ka hora 10, a i hookahi hoomaha ike ewakea. ' Hoololi mai o Hon. W. P. Kamakau ma ka hora 11, a e hoopau ia ka hora hoomaha. . Kokua o Mi Laiana i ka Keukaha, a e hoomau ia, a hiki i ka wa e pau ai ka hana 0 ka la. Hooholoia ka Hon Kamakau hoololi. Na Kumahoa, he olelo hooholo, i haawina $ 16.00 no ke kokula ana i Hale Hookolokolo no Pona. Hoomoe ia ma ka Papa, e hoike i ka hapai ia ana mai o ka -liila Haawina. Na Mi Ailnene Boyd, he olēlo hooholo, a ko uku o ka }xo ke Kakao olelo, he $ 10, Mahel»-oleto g 5, Elele $ 2, a o ka me« palumi hale $2,a0. ka Pnuhiolelo $5. Hoohoioia. Noi mai o Mi Keapun, e hoolako mai ke Komite Pai i hookahi haneri poo leta i na lio» pakahi. Hooholoia. Noi mai o Mi Wahine e hoolako ia mai na hoa oka Hale mena kanawai apau. Holo. Waiho mai ka Loio Kuhina, he bila e piii ana i ka pomaikai o ka Palapala Hookuu KL no. Heluhelu akahi ia ma ke poo, a kaooha ia e pai, a waiho aku i ke Komile Hookolokolo. Waiho hou mai ke'Loio Kohina, he bila, o . Heluheln akahiiainK^ ]EwfOUX. ; ■■ ,v, ■ ,C"-V . . ana oia, he bila e pili ana i ha moku holo pili ain'a ; a he bila e kaūpaiena ana i ka manawa e hoohalahala no ka hoi ena mai ō na ainā. Hoolaha mai ke Kuhina Waiwai, e.waiho miai aoa oia i ka Bila Haawina. Hoolaha mai o Kaukaha, e waihomai ana oia.'he Bila e hoololi ai i ka Pauku 481oke Ka'nawai Kivila. Hoolaha hou mal oia, be Biia hoa, e kauoha ana e pepehi ia na lio ma na Pa Aupuni, ke lilo o!e i kuffala ia. Hoolaha mai o Mi Laiana, hehila e hoopaa . ai i ka pomaikai o ka poe hana, ke Banekoroopa.,' . i .■ ■■ Hoolaha mai o Mi Eaiki, he Bila « hooloie' ai i ka Pauku 780 o ke Kanawai Kivi!a. '. Hoolaha mai o'Mi Kepoikai, be.Bila e hōololiai.i ka Pauku 87 o ke Kanawaī KivilajrHe Bila'e hoololi'ai i ka Pauku 871 o ke* KaoaWai Kivila He Bila e hoololi ana ike Kanawai e pili ana i na Hawaii.^—A be Bila e hoonoho ai i maa Luna Nana Buke i3efo ma kela a me keia Apaoa. Mai ke noi a Hon. D. Kalakaua, ua hoopanee. ia ka Hale. ....... Li Euma, M«I 5, 1870. Halawai ka Hale ma ka ,bora 10. O' ka Paresidena ma ka noho. Haawi ia ka pule e ke Kahuna o ka Hale. Mamua.ae o ka heloheln ia ana o ka^moo^ lelō o fiale, waiho ia mai ka. haalele ana Maheleolelo, a, na aponoia. Ua ! maHele oia i jsa oleia a biki i ka wa e o !****> ka opea Maheleolelo Hon. ' , Ha heluheloia k»i&oōUla oka^īāla, aponoia. y ■ v ' Na Palapala Hoppii—Waiho 'mai o Mi : Kuapau he hoopii mai mai, • an« bou ia na koleaea aina o na 'makaainepa. Waihoia ike Blomite o Aha Hopkōlokolo. Waihō mai o Mi Kaai, be hōopii mai Kona Hema. mai, e nolana i l>aawjna $2000 no. ,na alanui ma ia apana ; e hookun ia. ka pomaLkai lawaia i na makaainana | e hpokuuiaua •ina aopuni i |; e { hookoba ia 1 Kaoka Lapaau e ke appunj np . ipf, Apinai; e kohoia na kumakulae aa. makaainaoa. ihoia ina Komite, ■ • . , (U . „ , , Waiho mai o Mi Halemano he hoopii-no Hamakaa, be omi ke<ano o ha hoopii; peoei: E<hoemi iai na oku lio, a e aahaa. ia e lik* me ko lakou kumakuai. ' E hoemiia na koina b na Aha Hookoloko» lo ; e kaai ia na aioa anpam 'i ka poe e nol» ana malana olaila. E kukulu ke Aapuni i Papa Ola ma kela,a me keia anana l "a'e hookohuia i Kaalia t*paau no kela a nie keia apana. E hoohemō ia na auhaa ō ka poe na lalfoo na keiki elima.

E uku ia na kumukula e like me ko lakou akamai i ke ao aua, a me ka heluna o ka lakou mau haamana. E hoololi ia kaPauku 1420 oke Kanawai Kivila. E hoololi ia ke kanawai moekolohe, a o ka hoopai e hoopaahao wale no. E hoololi ia ke Kanawai e pili ana i ka poe mareia. E haawi ia ka mana i na Lunakanawai Apana a me na Lunakanawai Hoomalu e hooiaio ai i na palapala o kela ano o keia ano. Waihoia i na Komite. Waiho mai o Kumehoa, be hoopii mai ka Apana o Pana, e kukulu ia i Hale Hookolokolo no ia Apana ; o na lawehala, e haua no ma bo lakou Apana i ahewa ia ai. Ehoolako mai ke Aupuni i mau heleumn me na kaulahao, a pela aku, no Puna, Waiho ia i na Komite. Waiho mai o Mi Kamikana he hoopii mai na Koa e hoomahuahua ae i ko lakou mau uiu i ka $15 o ka mahina, a o ko lakou mau oleio ae like no ka noho'na koa, e waiho ia imua o ka Ahaolelo no ka nana ia ana. Noi mai o Hon. Kalakaua, e hoole i ka Palapala Hoopii mai ka Hale aku. Kue o Mi Kalama i ka manao o ke'lii ; a i kona manao he mea kupono ia e noonoo ia ai e ka Hale. Kokua mai o Mi Kaai i ke noi a Hon. Kalakaua, no ka mea, he hoopilikia ana aku ia i ka hana a ka Akukana Kenela, no ka mea aia lakou malalo o kona malu. Mauao o Mi Laiana, he mea kupono no ia e lawe ia mai ai imua o ka Hale ; a mahope iho o ka hoopaapaa ana, na hoole ia ka Hon. Kalakaua noi, a oa waiho ia i ke Komite Oihana Koa. Hoike a ee Komite—Hoike mai o Hon. Bihopa o ke Komite Waiwai, no kekahi mau hoopii i waiho ia aku ia Komite, e hoomoe ia ma ka Papa no ka ooonoo ana mahope aku a ua aponoia ka hoike. Na Olelo Hooholo—Hoolaha mai o Mi Harris i ka manao o na Komiaina Aina Leialii, e waiho mai ana lakou he bila e hooponopono ai i kekahi maa aina ma Wailuk». Hoolaha mai ka Loio Kuhina, he Kanawai e hoopono ai i na Hihia Karaima. WaiHoniaī Lunalilo he Olelo Hooho--16, e koho balota no ka Mahele Olelo ma kahi o L. Makale i waiho mai. Noi mai o Ailuene Boyd e Komite elima, na lakou e lawe aku i ka olelo pane aku i ka Haiolelo aka Moi. Kohoia ka Paresidena P; Nahaolelua, me Halemanu, Boyd, Aholo a me Kaluapihaole Waiho mai oMi Kankaha he Olelo Hooholo, e hoike aku ka Hale i ko lakou paumako no ka Hon loane Ii i inake, e kanikau na hoa no na la be kanakolu, a e hele aku i kona hoolewa. Aponoia. Hoolaha mai o Mi Hikikoke, e waiho mai ana oia he eha mau Bila. 7He Kanawai e hoo pau ai ike Kauawai e ae ana i ka poe oki ia e mare hou ia, a e hana hou i ka Pauku 1334 oke Kanawai Kivila. He Kanawai e kukula ai i mau Halemai ma Hawaii, Maui, a me Ka'uai, me ka hoonoho ana i oaau Kauka ma ia mau wahi. He Kanawai e haawi ai i ka mana i ke Ka. hina Kalaiaina, e kuai ai i na kai lawaia, a e hookuu wale ia i na makaainana Hawaii. He Kanawai e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i lee knai awa ana, a pela no hoi me ko ka opiuma. Waiho ia mai he Olelo Hooholo, e kauoha ana i ka Makai o ka Hale e'hoolako maii eha nupepa haole, me umikumamaloa napepa Hawaii, na kela a me keia hoa pakahi. Hoololi mai o Mi Laina i elua kope pakahi, a hooholo ia. Ma ke uai a Mi Laiana, Komile ka Hale, no ka hoike a ke Komite no na rula o ka Hale. O Ailuene Boyd ma ka noho. Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka hoike a ke Komite, me ka hoololi a Mi Laiana, ma ka rnla 32. Noi mai oMi Hikikoke, e hookomo mai i rula, o«a Olelo Hooholo a pau loa e pono e lawe ia mai'imua o ka Hale me ke kakau pono ia malana o ke kanana pepa kupono. Mahope iho o ka hoomaopopo ia ana o kekahi maa rula e ae. hoopau ia ke Komite, a hoopanee ka Hale. La Eoko, Mei 6,1870. Halawai ka Hale ma icahora 11; ka Pareaidena ma ka noho. Haawi ia ka pole eke Eahuoa; a helohelu ia ka moolelo o ka Hale No ko Mi Toma Martin hiki ana mai, ua waiho mai oia i kona Palapala Hookohu a hoohiki ia oia. Na Hoofu—Helohelu mai o Mi Hikikoke he hoopii mai Puna Hawaii mai, e koe ana i ke koho ia ana o Kumahoa. Waiho inai o Mi Kale Kauka he hoopii oaai Koolauloa mai, e koe ana i ke koho balota ana' o Mi Naili. Waiho mai o Mi Kuapuu be hoopii mai Waīmea mai,'e noi ana o ka poe e hoouna ini'i ka lakou mau keiki ina kula kuikawa, e nkn ia e ke aupuni kekahi hapa oia man liloa^ao. : i Waiho mai o MiPilipo, he hoopii no Waialoa mai, e kae anai ke koho ia ana o Mi Naukana. Waiho mai o Mi Wahine be hoopil mai Eilo mai, e noi ana i Haawina Halemai i elima taooani no ia Apana. Waiho mai o Mi Kumahoa he hoopii mai Pona Hawaii mai, e noi ana i Haawina i ēwaln iaciBani dala no oa Makai o Hawali. He hoopii na Mi Kuapou mai Waimea, Kauai mal, e noi ana na oa mKkua ke koho •oa i na kumnknla.

He Loopii ua Mi Martina mai Kau mai, e noi ana e kuai ia na aina Aupuni i na ma* kaainaoa. He hoopii na Mi Wahine no Hilo, e ae ia na kanaka Hawaii e kalepa ma na waiwai o na aioa e. I He hoopii na Mi K >ai no Kona Akau mai i Luaakanawai Apana no ia Apana. He hoopii na Mi Kuapuu no Waimea Kauai, e noi ana e hoohemo ia na auhau o na lio e hoohana ia ana ma ka oihana Mahiai. He palapala hoopii na Mi Halemanu no Hamakua Hawaii mai e noi ana i haawina $750 do ka hana hou ana Awa Honomalino ; $2000 po ke Awa Honokaa; $3,000 alanui mai Honomalino a Waimea ; i ekolu mouo no ia apana ; haawina $500 no ka Halepaahao ma ia apana. Ua waiho ia aku kela mau palapala hoopii i ko iakou raau komite kupono. Hoike a ke Komiie.—Hoike mai ke Kuhina o na Aina e i na inoa o kekahi poe no ka Mahele Olelo. Hoopuka mai o Mi Laiana noW. S. Wond. Kapae ia na rula, a kohoia o Wond i KakauWaiho mni ka Loio Kahina be Bila e piii ana ina moku holo pili aina. Heluhelu ia ma ke poo, a kaaolia ia e pai ia, a waiho aka imua o ke Komete Oihana Hookolokolo. Waiho mai no ka Loio Kuhina be Bi!a hou e pili ana i na Hoopii i hoihoi ia oiai ai na aina. Kauoha ia e pai ia, a waiho aku i ke Komite Oihana Hookolokolo. . Komile o ka Hale no ka noonoo ana i na rula oka Hale. OMi Aholo ma ka Noho Luna Hoomalu, a haule ka rula a Mi Laiana i hopai nui ai, oia hoi ka hoopau ia ana o na " Ae" me na Hoole," ke hooko pono ia kekahi bila. Ona olelo a ke Kuhina o na Aina e, ua mohele ia me ka waipahe maikai loa e ke; keiki Kauai, W. H. Raiki, a ua hoohauoli ia ka manao o ka lehulehu me ka pakika ka-' pono maikai o kana mahele ana. Ma ke noi, aa hoopau ia ke Komite, a hoopanee ka Ha!e. La Ehiku, Mei 7, 1870. Halawai ka Ahaolelo ma ka bora 11. E like me ia i hoopanee ia. Oka Paresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Pule ke Kahunapule a pau. Heluheluia ka moolelo o ka Hale, a apono-

ia. Ku raai ka Hoo. Mi Kaukaha he Palapala Hoopii no ka Apana o Pona, e noi mai ana i ka Hale, ua pololei no ke koho i& ana o ka Luoa o Puna, a ua waihoia i ke Komite o ka Aha Hookolokolo. Ku mai o Mi Kaukaha he Olelo Hooholo penei: Olelo Hooholo. Hooholoia. —E kauohoia ka Makai o ka Halee hoolako mai i na ho&o ka Hale i Kanikau, no ke Kanikau ana i ka Hoo. J. Ii i make. Hooholoia. Ku mai o Mi Kepoikai, a hoolaha mai e lawe mai ana ia he Bila Kanawai e hoololi i ka Pauka 38, o ke Kumukanawai. " Ku mai o Mi L. Aholo he Olelo Hooholo penei: Olelo Hooholo. Hooholoia,—E hooholoia, e hookaawale ia i $15,000, no na lilo o ka Hale. Ku mai ka Hon. D. Kalakaua a hoololi mai i $10,000. Ku mai o Mi Kuapuu a nonoi mai, e kauohaia ke Kakauolelo o ka Hale, e kikoo aku i eha tausahi dala i uku no na hoa o ka Hale. Ku raai o Mi Kaakaha a kue mai i ke noi a ka Lnna o Waimea. Ku mai ka Hoo. Kalakaua a nonoi mai e hoihoi i kana hoololi. Niuauia a aponoia. Ninau ia ka olelo hooholo a hooholoia i umikumalima tausani dala no na lilo o ka Hale Ahaolelo Ku mai o Mi Kaai, a waiho mai he Olelo Hooholo. Hooholoia e hookaawale ia i elua haneii me kanalima mai ka waihona waiwai ae no ka hana aoa i Hale Hookolokolo no ka Apaoa o Kona Hema Hawaii. Ka mai o Mi Kaiue a nonoi mai, e waihoia ka noonoo ana i ka Olelo Hooholo a hīki i ka wa o ka Bila Haawina. Ka hou mai o Mi Kuapau a nonoi mai e uoonoo hon ia kana Olelo Hooholo i hoopuka mua mai ai. Ku mai Ka Mea Kiekie ke Kuhina Kalai- ! aina a hoike mai, aole e hiki i keia Hale ke kikoo i ke dala, aia a kakaa inoa ia e ka Moi ke hooholo keia Hale i ka Olelo Hooholo. Ku mai o Mi Jndd, a nonoi mai e waiho i ka Olelo Hōoholo ma ka papa, no ka mea, aole i ke Kakauolelo o ka Hale ia mea, aia ia ike Komūe ona Buke Helu. Ninau io, a waiho ia ma ka papa. Ku mai o Mi Kaioe, a hoolaha mai e lawe mai ana oia he Bila Kaoawai e hoololi i ka Paaku 1036 o ke Kanawai Kivila. Ku mai o Mi Aholo he Olelo Hooholo penei. E hooholoia, e hapai hou ia ka noonoo ana i Mahele Olelo hou. Ku mai o Mi Kiai a hai mai, mamua o ka noonoo ana i ka Olelo Hooholo e pono e hoopau mua i ka Mahele Olelo o keia wa, alaila, e noonooia ka Olelo Hooholo. Ku mai o Mi Wahine a noi mai, e waiho ka nooooo ana o ka Olelo Hooholo, no ka mea, hookahi wale no Ia o keia Mahele Olelo iaa paha e loihi iki, alaila e hiki pono no. Ku mai oMi Kaai a kokua mai i ka Olelo Hooholo, aole e pono e ao ia kekahi i Mahele Olelo i kona wa e lilo ai, no ka t mea, ua makemake oia e anuhi ponoia na olelo o kela a me keia hon.

Niuauia ka Oielo Hooliolo a aponoia. Ku mai o Mi Kaai a hoolaha mai ia Mi Kiee i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Kaukaha a hoolaha mai i k'a inoa o J. M. Kapena. t Ku mai ke Kuhina Kelaiaina a kue mafi ka inoa oJ. M. Kapena, no ka meo, ua tfui loa kana hana ma ka Halepai, a hoihoi o Mi Kaukaha ī kana noi. Ku mai o Mi Judd, a noi mai, aole e koho hou i Mahele Olelo, ua hiki n» i ka Hope Paresidena ke maheie i na olelo Ku mai o Mi Kamikana, a kue mai i (Ta haawi ana 1 umi dala no ka la, ka uku oka Mahele Olelo, me ka hai mai, e hiki no ina hoa o ka Hale i ike i na olelo elua ke kokuā i kn Mahele ana i na olelo, no ka mea, ina kakou e haawi i umi dala no ka Mahele Ole--10, ahila, e haawi kakou i iwakalua a iwakāluakumalima paha no ke Kakau Olelo o ka Hale, no ka mea, ua papalua ke kaumaha o kana hana mamua o k» Mahele Olelo, no ka mea, aia wale no ika wa e noho ai ka hale, alaila, o kona wa hana wale iho la no ia. ~ Ku mai ke Kuhina Kalaiaina, a hai ma i o pooo « 1 Aianele Ulelo no na Elima o ka la, aole e hoolilo i kekahi o na hoa okeia hale i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Lnioa a kokua mai i ka ma'nao o ke Kuhina Kalaiaina. Ku mai ka Hon. Kalakaua, a hai mai e pono no e kohoia o H. L. She!don i Mahele Olelo no keia hale, no ka mea, ua hiki no ia ia «e iawe i ka Mahele Olelo a me ka Unuhi ana no na dala h« umi o ka la. Ku mai ka Mea Kiekie ke Kuhina ona Aina e, a kue mai me ke kokua iki ana i ka manao o ka Luna o Honolulu a me ka Luoa o Koolaopoko, uo ka lilo ana na kekahi hoa o ku hale e mahele i ka olelo a kekahi meā aia, wale no ka pono a like ka manao o ka mea nan.i ka olelo me ka mea nana e mahele ana, a no ia mea be hoopoka aku nei au i ka inoa o W. L. Wilcox ka Mahele Olelo o ka bale hookolokolo i Mahele Olelo, a i na aole, e hooiimalima nu au ia'u iho i Mahele Olelo. Ku mai o Mi Kaauwai, a olelo mai, i na ua ae ia mai. ka Mahele Olelo o ka hale hookolokolo, alaila, ke hoolaha aku nei au, i ka inoa o W. L. Wilcox. Balota ka hale no ka Mahele Olelo. He 36 ka nui o na balota. No W. L. Wilcox he 26. L. Smith 4. J. M. Kapena 2. H.,R. Hileheok 2. H. L. Sheldon 2. Ku mai ka Hon. Kalakaaa, a nonoi mai e hoopaneeia ka halawai a ka Poakahi hora 11, A. M. ninauia a hooleia. Hoohikiia ka Mahele Olelo. Ku mai ke Kuhina Waiwai a hoike mai e waiho mai ana oia i ka Bila Haawina. Ku mai o Mi Laiana, a noi mai e hoopaneeia ka nooaoo ana i keia bila a hala pa hebedoma Elna, a hai mai oia, o ko noi kupono no keia bil&, o ka waiho wale mai do imua o ka hale & aole e noonoo ka hale ia

bila i keia wa. Kn hou mai ke Kuhioa Waiwai a hai mai, ka bila e noonoo ia e ka hale i keia wa. aka. ua waiho mai oia imua o ka hale;l no ka mea, ua hooiaha mua mai oia. Ku mai ka Hope Peresideoa a hai mai i kana olelo hooholo, e pili aoa i ka rola 69, oa Rala o ka hale, e like me ke kue ana oi ka Luoa o Kohah, a na hooholo oia, e helu-, helo akahi ia ka B la Haawina. j Ka mai o Mi Laiana a hoopii i ka olelo; hooholo a ka Hope Peresidena imoa o ka hale, a kuhikuhi mai oia i ka rula 68, o na rula 0 ka hale. Ku mai o Mi Kalama a kokua mai i ka hoopii a ka Luna o Kohala no ka hoopii ana Ika olelo hooholo a ba Hope Peresidena,j olelo mai oia, o ka mea maa mau a pela no hoi ka ru!a, i na e manao kekahi mea e lawe mai i b>la, e pono oia e hoolaha mna mai i hookahi la mamua ae o kona lawe aoa mai' i kana bila, mai pono paba,.i na ke Kuhina Waiwai e noi mai e kapaeia na rula, alaila, e hiki no e like me kekahi rula e ae. i Ku hou mai ke Kuhina Waiwai, a pane mai i ka Luna o Honolulu, ua hoolaha mua mai oia i keia bila. Ku mai ku Kuhina o na Aina e, a nono, m»i i ke. Kakauolelo, e nana iloko o ka moo* lelo i na ua hoolaha mua ia mai keia bila. Pane aku ke Kakauolelo, ua boolaha mua ia mai. • Ku mai ka Hope Peresidena, a hai mai i ka hale, o ka ninau i keia wa, oia no ka hoapono ana i ka olelo hooholo a ka Hope Perei sidena, Ninaoia a Aponoia. Ku mai o Mi Kamakau, a nonoi mai e hoopaneeia ka hana a ka Poakahi la 9, o Mei 1870 hora 11, A. M. Ninauia a hoopaneeia. La Ew/llu Poakahi Mxi 9, 1870. Halawai ka Ahaolelo maHooolulu, ma ka bora 11 kakahiaka, e liko me ia i hoopanee ia. Ka Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho. . . Puleia ka pule e ke Kahunapule a pau, Helnholuia ka Moolelo o ka halawai i hala a aponoia. Waiho mai ka Hope Peri»idena he palapala mai ka P4residena mai o ka Papa Hoonaauao e pili ana i kana Papa Hoike oia oihana. Hoiko mai ka Hope Perosidena he Palapala Hoopii no Moiokai e kue ana i ke koho ia ana o Mi Kaluapihaole, ua waiho i ka Kooiie o na Aha Hookolokolo.

Waiho mai o Mi Kainakau he Palapula no ka Apana o Wailuku e pili ana no ke aea ia ana o na Kuleana malaiia, ua loaa na palapala, aole nae he helu. Waihoia ike Komite o n* Aina Aupuni. Waihemai o Mi Wahine, he palapala boopii no ka Apana o Hilo, e ne ia na kanaka maoli e knai aku i ka mea ulu maluna o na moku o ua aioa e mai, waihoia i ke Komite no Ue Kalepa. Waiho mai o Mi Kapibo he palapala Hoopii no ka Apana o Makawao, e noi ana e hookaawale ia i kau hookolokolo kiure hou ma ka Apana hookolokolo elua, waihoia i ke Komite o na Af>a Hookolokolo. Waiho mai o Mi Martin, he palapala hoopii no ka Apana o Kau, i $3,000 no na Alanui oia apana. Waiho mai ka Mea Kiekie Harris, Lana Hoomalu o ke Komite Pai palapala me ka hoike mai, aole i makaukau loa ka Papa Hoike Kuhina Waiwai i waiho ia aku e pai he 60 kope wale no. Waiho mai o Mi Kumahoa he olelo Hooholo. E hooholoia e hookaawaleia i $6000.00 mai* loko ae o ka> Waihona Waiwai,co ta hāna ana i ke Alanui ma ka apana o Puna. Noi mai o Mi Kaukaha e waiho ka noonoo ana i ka Olelo ilooholo me ka bila haawina ninauia a aponoia. Waiho mai o Mi Hanaike, be olelo Hooholo, e haawiia i $5,000 no ku hana ana i ke Alanui mawaena o kahi o D. Baldwin me ka hale pule Katolika. Waihoia a noonoo me ka hilu Haawina. Waibo mai o Mi Kaiue he olelo Hooholo e hookaawaleia i $ 2,000 no ka hana ana ' na aianui ma Molokai Waihoia i ke Komite 0 na hana hou. Waiho mai o Mi Kahanlelio he olelo Hooholo e hookaawale ia i $J,OOO aa lu iiu> ana > ke alanoi pali o ka apaiia o Kaanapali, Waihoia i ke Komite o na hana hoo. Hoolaha mai o Mi Kahaulelio e lawe mai ana oia he bila Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 483, o ke Kaoawai Kivila. Waiho mai o Mi Komoikeehnehu he olelo hooholo e hookaawaleia i $4,000 no ka hana ana i uapo no Waiawa Ewa. Waihoia ike Komile o-na hana hou. Waiho maio Mi Naukana he olelo hooholo, e hookaawaleia i $350 no ka hana ana hookaawaleia i $20,000 no ka bena ana i 1 Hale Hookolokolo ma ka Apana o Waialua, waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Waiho mai o Mi Kalupihaole he olelo hooholo, e hookaawaleia i $1,000 no ka hana ana i Hale hookolokolo a me ka hale hoopaa no Molokai ame Lanai. Waihoia mai i ke Komile o na hana hou. Waiho mai o Mi Kaukaha, he olelo hoo*holo 9 hookaawaleia i $800, no ka hana ana i elua kao no Kalihiwai a me Hanaiei Kauai. Nonoi mai o Mi Kalama e noonooia keia olelo Hooholo me ka Bila Haawiaa. Ninau ia, a hooholoia. Waiho mai o Mi Judd, he olelo hooholo e ke Alanui pali o Nauanu, a e hookomoia iloko o ka bila haawina o ka M. H. 1870. Nonoi mai o Mi Kamakan e waiho i keia olelo hooholo i ke Komite o na hana hou. Ninan a aponoia. Waiho mai o Mi Kahaulelio e hookaawale i $4,00 i pale wai no ke kahawai ma ka Hikina Hema o Lahaina. Nonoi mai o Mi Hanaike, e waihoia keia olelo hooholo a noonoo pn ine ka Bila Haawina. Ninauia a hooholoia. Waiho mai o Mi Laiana, he olelo hooholo e kanoha ia ke Komite no ka Hoonaauao, e hoike mai i na mea e pili ana no ka hana ia ona o ka Huina Helu hon, e 7,000 e waiho nei ma ka Hale Humnhnmu Buke. Ninauia ka olelo hooholo a aponoia. Hoolaha mai o Mi Martin, he bila Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 17. Moknna 16, o ke Kanawai Karaima. Hoolaha mai o Mi Aholo, he bila Kanawai e hooloii ika Mokuna 14. Kanawai Kivila, Waiho mai o Mi Naili he olelo hooholo, e hookaawaleia i $5000, no ka hana ana i uapo ma Laie, Koolauloa. Nonoi mai o Mi Kalama, e haawiia keia olelo honholo i ke Komite o na hana hou. Ninanie a hooholoia. Waiho mai o Mi Hikikoke i kana Bila Kanawai i-hoolaha moa mai, e pili ana no ka hoopan ann i ke Kanawai i aponoia i ka la 24. o Mei 1866, e pili ana i ka poe i okiia e tnere hou, a e hooholo hou ia ka Pauku 1334, o ke Kanawii Kivila i hoopau mua Kanawai hou,

Nonoi lioai o Mi Hikikoke, ua heluhelu mua iakeia bila. Ninauia a aponoia.

Waiho mai o Mi Hikikoki, he noi e heluhela mua ia ka Bila Kanawai ana i hoolaha mai ai e kaooha ana i ke Kuhina Kalaiaina e kuai a e hoonoa i na pono lawaia a pau o ke aopuni i ka lehuloha, a e kohoia, i ekolu maa Komiaina ma kela a me keia wahi a pela aku. Nonoi mai o Mi Laiana e pai ia keia Bila Kanawai mamua o ka heluhelu alua ana. Ninania a ponoia. Hoolaha mai ka Hon. Wahine, e lawe mai ana ia he man bila kanawai e hoololi i ka Pnnku 118 a hikl i ka Pankn 121. Pankn 328 a me ka Panku 789, o ko Kanawai Kivila. Nonoi mai ka Hon. Aholo e hapaiia na hana o ka la. Ninnuia a aponoia. O ka Hon. Laiana ma ka Noho Lnna Hoomaln, a hai mai ai oio, o ka hana o ka la, o

ka uoonoo i ka hoike a ke komite wae e pili aua i na rnla o fea hale, he rulahou, penei: " Aole e aeia e lawe ka hale i kekahi olelo hooholo, ke ole e kakaoia me ka ioika, maluoa o ka pepa loloa (eap) a i kakau oleia ka la, a me ka inoa o ka mea nana ia noi." Ninauia i ka hale, a hooholōia. Ua hooleia ka Rula 69 A e ka hale. Waiho houia mai he hoololi no ka Rula 68, 0 ka hale penei : " Aole no e heluheluia kekahi bila knnawai, ke ole i unuhiia ma ka olelt> liawaii ame Beritania." Ku mai ka Hon. Pilipo, a olelo mai, he pono i ke komite nana i haku i keia mla, e hoike mai i ka mea nana e unuhi i Da bila. Ku mai ka Hon. Hikikoke, he inea mau no 1 ke Kau i hala, ua kokua no kekahi o na hoa i ka unnhi ana, a i ole na ka unuhi olelo no o ka hale, o ka unuhi mua ia ana o na bila mamua o ka heluhelu ana, he mea ia e hoopokole ai i ka hana. Ku mai ka Hon. Komoikehuehu, a kokua mai i ka manao o ka Lona o Kona, e pono e lioakakaia iloko o ka ru!a ka mea nana e unnhi. Ku mai ka .Hon. Kamakau, a noi mai, e kapae loa keia rula, e pono no me ka olelo Hawaii, a na ka uouhi olelo o ka hale e unnhi ma ka 01010 Beritaoia. Ku mai ka ūon. Pilipo, a hoike mai, he pakui peoei: "Na ka unuhi olelo oka hale e unnhi." Ku mai ka Hon. Kalama, a kokna mai i ka mauao o kekahi Luna o Honolulu, e pono no e helu'nela mua ia ka bila mamua o ka unnhi ana, no ka mea, ina paha e nnuhi mamna o ka heluhelu ana, a makemake ole ka hale i ka bila, alaila, ua lilo ka luhi o ka unulii ana i mea ole. Kn mai ka Hon. Laiana, a kokoa mai i ka rolt>, o liko »no ia i woilio!» noai a, he me.'l pono a holo no hoi na hana, ke pau e na bila i ka unuhiia. Ku mai ka Hon. Kahaulelio a noi mai e kapae loa ia ka rala a me ka hoololi, no ka mea,|he mea hoolohi keia i na Lunamakaainana, ina paha e makemake ana an e nnnhiia ka'n bila mawaho ae o ka hale, he hana nui ka imi ana i ka unnhi olelo. Ku mai ka Hon. Kaukaha a kokna mai oia i ka Rula me ka hoololi. Ku mai ka Hon. Kaauwai, a olelo mai, he kokua no ko ? u i keia rula, aka, mamua nae o kuu kokoa ana e pono no e hoomaopopo lea ia mai, aia a maopopo ia'u, alaila, e kokua d« au, a i ole e hoole ana an. Ko mai ka Hon. Hikikoki a noi mai, no ka hula loa o ka wa i ka hoopaapaa ana i keia rola, nolaila, ke nonoi aku nei an e hoihoi mai an i keia rnla, a e pan ka noonoo ana. Kq mai ka Hon Pilip», a olelo mai, ina ua hdiboi ka Luna o Hilo i keia Rula, alaila, ke lawe nei an i ka rnla na'u, me kuo pakui akn i ka'u hoololi i waiho moa akn. Ninauia ka hoololi a ka Lnna o Kona Akau, a hooleia. Ninauia ka hoapono ana i ka Rula a me ka hoololi. Aponoia. Waihoia mai he hoololi no ka Rula 21. E haawi ana i $3.00 ka uku o ka la no ke Kahunapole. Ku mai ka Hon. Kaukaha a nonoi mai, e hoihoi akn oia ia rula, a e hoomauia ka rnla e like mamua. Ninania a aponoia. Ku mni ka Hon. Hikikoki a noi mai e hoike akn ke komite i ka hale no ka apono ana i na rnla a nie ka hoololi, a e hooholo loa ia

Kn mai ka Mea Kiekie ka Loio Knhina, a olelo mai, mamna o ka hooholo loa ana i na rula, e hookomo mai ana oia he rnla pakni, penei: " Aole e laweia mai kekahi Olelo Hooholo, ke o!e e laweia mai ma ke ano bila kanawai."

Ku mai ka Hon. Kamakau a nonoi mai. e kapae loa ia keia rula, no ka mea, he ano hoohaiki keia i na hoa o keia hale. Ku mai ka Hon. Kaukaha, a kokua mai i ka rnla a ka Loio Kohiua ; he pono loa ke hanaia na Olelo Hooholo a pau ma ke aDo bila Kanawai, uo ka mea, o kekahi o na Olelo Hooholo mamna ibo nei, ua pono ke hanaia ma ke auo bila Kanawai. Ku mai ka Hon. Kahaulelio, a olelo mai, mamoa iho nei, ua hana kakou i man Olelo Hooholo, e pili ana i ke Poo Letaa me ke Kanikan, aka, aole kakou i kakali a kakau inoa mai ka Moi, nolaila, e pono e hoakaka pono ia mai keia rula. Ku mai ka Loio Kuhina, a olelo mai, aole au i lawe mai i kpia rula i mea e hoohaiki ai i nahoa, aka, i lawe inai au i keia, i mea e hiki ai ia kakou ke hana i na olelo hooholo ma ke ano he Kanawai, no ka mea, o oa olelo hooholo i hoopnkaia mai imua o keia hale, a ina e hooholoia ana, alaila, o lilo ana no ia he Kanawai, o ke ano olelo hooholo a'u e olelo nei, oia'no ua olelo hooholo ano hila Kauawai. Kn mai ka Hon. Jndd, a 01010 mai, o keia rula, he ano pohihilii no ia, no ka mea, i ke Kau i hala aku nei, aole i hanaia e like me keia rula, ina paha e hooholoia'na keia rnla, alaila, he mau bila Knnawai wale no paha ka mea e hiki ai no na haawina a pan oka Bila Haawina, nolaila, aole o'u kokua i ka rula. Ku mai ka Hon. Hikikoki, a olelo mai, aolo o'u kuo nui i ka ruln, aka, eia ka hewa, aolo e nkaka lea keia i na hoa hon o ka haln, a e komo ana ia mea iloko o na hoa o ka hale e like mo ka manao o ka Luna o Koolaupoko i hai iho nei. Ku mai ka Loio Kuhina a olelo mai, ina e lilo keia i mea hoopowehiwehi i na hoa o ka hale, alaila, ke nonoi akn noi au e hoihoi hou moi in'u ka rula.

Ku mai ka Hou. Aholo a koe mai i ka hoihoi hoa aea o ka rula, ua kokua oia i karala i waihoia raai, he mea ia e hoopololei ai i na hana, ua oi ae ka maikai o keia rula mamna o kekahi maii rula i hooholoia ilio nei.

Ninauia ka hoihoi aua i ka rula a aponoia. Ku mai ka Hon. Martin, a nonfii mai e hapai houia ka noouoo aua i ka rula e pili aua i ke puhi paka iloko o ka hale, a e pakni akn, aole e ae ia ka nao paka. Hoike mai ka Luna Hoomalu, aole i kn ke noi, ua hala na la elua. Ninauia ka hoapono ana i ka olelo hoike a ke Koinite no na rala a me ka hoololi, a aponoia. Nonoiia e hoopania |kc Komite, ninauia a hoopaoia ke Komite o ka hale. Hoike mai ke Komite, a nonoi mai e hoaponoia ka olelo hoike. Ku mai ka Hon. Kalakana, aole e aponoia ka hoike a ke Komite e pili ana i ka rula 38. Ninania a aponoia ka olelo hoike a ke Komite. Noi mai o Hon. Judd, e hoihoi hou ia na rula i ke Komite mna, a e paiia a haawiia i na hoa o ka hale aponoia. I " Hoopaneela' ka'hanaa'ka la 10, hora | kakahiaka. Aha.ai.\a ua Waieiki.—Ma ka Poaono iho i nei he ahaaioa ma Waikiki i haawi ia e ko j lailapoe hoahanau, i loaa ai kekahi puu dala no ka pomaikai o kolaila luakioi. Ua lehulehu no ka poe i naue ae e ai, e hoonuu, a e kokua i ko lakou la pilikia ; a ua lono mai makou, ma ia ahaaina ana, ua loaa he ehiku iianeri dala. | Ua lono mai makou, ma ka po Sabati iae nei e hiki mai ano, e haawi ana na.Hon. H. R. Hikikoke me W. H. Raiki a me Mi Z Poli, he mau hai manao e pili ana i ka hoole Waiona. Aia ma ka luakini Kawaiahao, kahi i haawi ia ai ko lakou.mau hai manao ana : a ua poloai ia na mea a pau loa, e naue ae. Ahaaina o ka Hūi Hoole Waiona Helo 2.—Ma keia Poaono ae e hiki mai ana e Ahaaina ai ka Ahahui Hoole Waiona ma ka Maine Hoielē, ma Alanui Alii, e kokokē aha ika Uwapo a Hooliliamanu. Malaila na ki a kaunu i hoomakankau ia a me na ano hoi aka ao opua ika lani. Ua lawa no oukoa e ka poe e haawi kokua ana ke kaana pu ana no oukou iho ina hiaai me lakou. Oka uku komo hookahi dala

Ka Ahahūi Hoole Waiona Helu 3.—Ma ka la hope iho nei o kela pule i hala, ua holo aka kekahi mau Luna i Uohoia no an Hui Hoole Wuiona ma Honolulu oei i Waialua, no ka hookahoa ana, ame ka hookamu ana i Ahehui Hoole Waiona mo ia wahi ; a i ko makou lono mai e kapa ia ana ka ia hui ma ka inoa o Kaahumanu Lodge JVb O ka noi o na lala i komo maloko oia Ahahui he 18, ewalu haole, a he umi kanaka. Aihue Waapa.—l kekahi po o kela pole aka nei, ua manao ia o kekahi mau luina» (elua paha i haalele i ka moku kaua Ama rika Jamestoicn, oiai, mahope iho o ka holo ana aku o ua mokn kaaa la, kepa iho la laua maluna o kekahi moku, no na dala pakah. he kanaono; ) na laua i aibue i ka waapa, a me ka pea pu no kekahi waapa eae a holo aku la ika moana. Ike kakahiaka ana ae, ua ike ia ka waapa mai na wiahi kiekie o Waianae aku, e kia pololei ana i Kauai. Ua hoouna aku nei ka Ilamuka i ka palapala hopu no ua mau kolohe la, ke loaa mā ka mokupuni o Kauai.

HOAO £ LAWE AIHŪE I KE KUIĪA " Wi.Rwick".—Ma ka po Poakahi iho nei, i ka aneane ana e hiki i ka bora eloa o ka po, hoao ia iho h ka moka " Warwick" e lawe aihue ia e kekahi mau kanaka ekolu, me ka maiiBo e lawe loa ia ia. Ma ka owapo ma Ainahon knhi i pili ai o ka moku kuna, mawaena o Pele a me ka moku kiapa Agatt. Ua paohia ia ke Kapena, o Keoni Bulu, a me kana wahine, a me na kela elua i ka hiamoe, ma ke keena oka moku. Ona poe nei nanailawe ika moku kuna, ua aihae mai lakooikekahi waaha mai ka moku kialua bintgi Francisco mai, a mahope iho o ko lalakou ooki ana i na kaula i hoopaa ia ai ka moku i ka uapo, elua mau mea i noho iho iluna o ka waapa e kok> i ka mokn, a hookahi iluna o ka moko e hookele ai i ka moka a i ka hiki ana i ka hale kokui mawaho aku,: na ka luliluli oka moku i hoala mai la i ka hiamoe o ke Kapena, a pii mai iluna o ka ooeki, aka, i ka hiki ana,» ka puka, aia hoi, ua hoopaa ia ; lalau aku la oia i kekahi pauku hao e waiho ana iloko o ke keena hope o ka moku, a ma ia mea oia i wahi mai ai i ka puka. No ka makau paha oua poe kolohe nei i na poe oloko o ka moku o ko lakou haalele no ia i ka moku a holo aku la i ko lakoo waapa, o hoe nui mai la lakou i oka nei. 0 Keoni Bulu hoi, ko Kapena, wikiwiki iho la oia e knu i ka haleuma, alaila, hookuu iho oia i kona waapa ponoi, e aluala mai riahope o ka poe kolohe, aolo nae i loaa mai loKou, a nolaila, i maopoopo ole aika poe n»na i aihue kona moku. Ua piha ka moku i ka ipupu a me na pai ai, a me kekahi mau mea e ae, nolaila, i na paha e hnlo pono ka hnna a ke kolohe, alaila, na lawa lakou i ka ai no ka monawa loihi o ka holo ana, eia nae aole he wai. Ua manao wale ia, o na poe loina haole maluoa o kekahi moku e ku nei na poe nana i hoao keia kolohe. . Ua manao ia no boi, e loaa ana uo lakon a.e hoopai ia lakou e like me ka uku o ko lakoa koloho ann.