Ke Au Okoa, Volume VI, Number 4, 12 May 1870 — Untitled [ARTICLE]

Ke haawi nei niakou malalo nei i ka Hoike a ke Komite Kaikawa, " i komite wae nanae kuka pa me ke Kohina Waiwai no na aahaa o ke aapani," peoei : Ua koho ka Hale Aha«lolo, ma ke Kan Ahaolelo i hala ae nei, i komite wae nana .e kuka pu me ke Kuhina Waiwai no na Anhaa o ke Aapuni, e kao nei, kuhikahi i na hoololi paha, a e hoike aku i ka Hale Aha olelo ma ko lakoo halawai ana iloko o ka Makahiki 1870. Ke noi noi ke Komite e ae ia lakou e waiho mai i keia OLELO HOIKE. I knmo e noonoo pouo ai, oa mohelo makou i ka haawina i haawiia ia maloko o keiamaumokuna: I—NA AUHAU PILI KINO. lI—NA AUHAU WAIWAI. lII—NA AUHAU HOLOHOLONA. IV—NA DUTE. 1. Na Aoha.v Pitt Kino—Eia no lakou : Anhau kino, hookahi dala ; aahan kula eloa dala ; auhaa alanui elaa dala. Ua ukuia keia mau aohau (koe nae na poe i hoomaopopo ia ma ke Kanawai) e na poe kanaka knpa a pau o ka Moi, mai ka umikumamahiku a hiki ako i ke kanaono o na makahiki o ke ola ona. 0 ka auhau kino wale no ka i komo iloko o kn waihona dala o ko Aopuni. Ua hoihoiia na aahao kula ma ke alanoi, iloko o na apana, kahi i hookupuia ai ua mao auhau la ; a ua lawolaweia no ka pono, a mo ka pomaikai o na kamaoiina oia mau apana. He mau knrbn paipai koia mau auhau, i

ua makaaiiiana e malamaiki lakoa ia lakou lbo. Ina palia aole no hc mau auhae o keia ano, malie paha o ka palaka lou mai ka hope. He nui a he akea no hoi na kumn e waiho nei rna na kanawai no ka hoohemo ia ana o na auhan ; a ke koi nei no ke Kanawai i na poe wale no t lako leupono e uku. Ua apono uo ke Komite i na Auhau pili kino e kau nei. Auhau Waiwaī —Ua auhauia ka waiwai, hookahi haneridila a oi ak-3, i hookahi hapaha o ka hapa haaeri liookuhi. Ua manao no ke Komite ua pakele kekahi mau ano waiwai i keia auhau i kekahi manawa. O B. no Honolulu, ua hooili aku i kona' hoa ia C. ma kekahi Mokupnn: aku, i ukana waiwai kalepa. Aole no i hoike aku o B. i ua waiwai 'la i ka luna helu, no ka mea aia no ia mawaho o ka apana. Aole nae hoike aku 0 C. i keia waiwai i ka luna helu o kona apana, no ka mea, aa pauiia e kona mau aie. Pela no e pakele auanei kekahi waiwai, aole nae ku ka hewa i kekahi o na aoao elua. Eia hou : o na aie i aie ia ma ua aina haole, aole no i aie ia ua man aie la i pani no na uku nua i na anhau, oiai ke waiho nei ka waiwai iloko o ke Anpuni. A ua ku no ia hana i ke ano kanlike, no ka mea, eia ka waiwai ke waiho nei malalo o ka malu o ke Aupuni. Ke manao nei ke Komite he mea pono paha e hoakea aku keia kumu hana, a e kau aku no malnna o na waiwai e waiho ana iloko o.kela a me keia apanao ke Anpuni. Ua loaa no ke Aupuni, mamuli o na luna hela, ka waiwai iloko o kekahi apana, a ua ku no ia waiwai i ka anhau ia. Ua loaa no hoi kekahi poe iloko o ka apana, na lakou ka malama a me ka lawelawe ana oia wniwai. Alaila, eia ka moakaka o ka' hana i ko makou manao, e anhau akn na anhau oia waiwai, i ka poe iloko o ka apana, e malama 'na, a e lawelawe ana ia waiwai ; me ka waiho aku nae i ua poe 'la ka pono, e paui akn. 1 ua man auhau la a lakou i hookaa aku ai, ko kekahi mau aie a lakoa i aie aku ai i ka mea nana ponoi ka waiwai. Ua hoomakaukau ke komite i Bila kanawi ma ke auo i haiia maluna. Mamuli o na knmnhana o keia bila, ua hoonoho pono ia kela apana, keia apana ma kona kulana pono no ke kukulu ana i na papa hoike waiwai ; aole no paha i makankau kekahi mea e kn mai a e hoole no ka waiwai o na ala imi naauao ma ia ano. Na aūhao holoholoka —I keia wa, no na lio i oi akn mamoa o na makahiki elna. hookahi dala pakahi; a miula me na kekake hapalua pakahi; na ilio hookahi dala pakahi. He kanawai okoa nana i hooponopono ka auhau o na lio kea. Ina roa ke ano waiwai wale no i noonoo ia ai ka anhau holoholona, alaila, he mea kaulike ke aohau ia ma ke ano waiwai lewa. Ina ua manaoīa lakou he mea ino waīe, aloHo-ao-le no ke kupono e aohauia, aka hoi e lukn aku, a e hoopau no hoi, ma ke kan ana i kanawai ina pela wale no ka mea e hiki ai. Malie paha, na manao kekahi poe he mea ino wale ka hapanui o na lio o keia pae aina; a mamnli oia manao ana ua anhan ia ua poe lio la, me ke ake nui e haopan ia kela ino. E anhau aku no a hiki i ka elima dala no ka poo hookahi, ina pela ko onkou e uku ana no paha ka makaainana ia auhau, e malama ana nae i hona lia, me ka hooman aku no hoi i kona leo hoopii no ka hoemiia ana o ka auhau lio. .1 ko makou noonoo ana aole no i oi aku, i keia wa,- ka haawina manawa a ua poe palaoalelo i hoolilo ai ma ka hooholo lio, mamna oia haawina no na makahiki i kaahope ae nei he iwakalna. Ua pau ka nu hou o ka lio ; a ke waiho ia nei keia holoholona ma kona kulana pono ma ka hapanui o na apana o keia pae aina ; oia hoi he holoholona hoounanna, e lawe ana i ke kanaka, a, ma kekahi mau be holoholona hiki ole e kapae ia aku. Ke manao nei ke komite e kan i ka lima oolea maluna o na ilio ; aka hoi, ina ma ka nana'kn ua lilo kekahi ilio i komo hooluolu, hoohauoli, a waiwai paha no kekahi kanaka, alaila, e hoomalu akn ia ilio ma ke kau ana i auhau maluna iho ona, me kekahi hoailona raetala ma kona a-i, a e hookuke akn na ilio e ae a pau mawaho o ka malu o na kanawai. Ua hoakaka makou i ko makou manao, no na auhau holoholona, ma kekahi bila kanawai, i waiho ia me keia olelo hoike, na ka Hale Ahaolelo e noonoo. Oiai, i ke kuknlu ana o keia hila na noonoo makon i ka auhau ina kona ano he baawina loaa no ke Aupuni, a he auhaa no hoi i koe ole ia e na ipakaaiuana ke hiki e hoemi, aka nae, ua noonoo hoi makou ma ke ano kaulike no ka hoopou ana i kekahi mea ino ioale ina; paha ia ia he lio, ina paha he ilio. Na aūhau Dote—He mea pono no e kau mama na dute malnna o ,na waiwai mai na Aina e mai, oiai he waiwai ia ekokua ana i k& noho oluolu ana o ka lehulehu. Ke manao nei makou, he mea pono e hookaawale na mea e pono ai ke ola o ke kanaka, mai na mea e ku wale ana i kona hanohano, a paha, ma ka auhan ana na dute. Eia hou : kekahi mau mea ua keakea i ka ola pono ana, ua manaoia noe e kekohi poe he mau mea hiki ole bc knpaeia akn maluno Oia mau mea ua pono o hooili a kanmaha na dote, ina nne, he mea hiki ole ke hoole loa ka hookomoia ana iloko o ka Poe Aina. Ke knhikuhi aku nei makou i ka Hale Ahoolelo i n*v Pauku mai ka 8 a hiki akn i ka 14, a hni mo ia, a i ka paukn 24 o ke kuikahi me Farani, na pauku no keia o waiho

akea nei mai ka la 8 mai o Sepateroaba M. H. 186SS ; a nolaila ua waiho ia a hainama ka puka i hiki e komoia a e hookumu i kekahi mau hoololi kopooo oia hoi ke kamu i hoopaa nui ia na waiona. Aia no a he mea pono e kau aku i kekahi dute hoomalu ke kokua nei makou no ia hoonialu ana. Aka nae, o keia iioomalu ana, aole no oia ke ola o ua oihana a mc na hana lima i lawelaweia nei iloko o keia pae aina. O keia ano dute ho<smalu, he mea kaulike ole. He mea ia e kokua aku ino poe e hana ana aole nae e kokua ana i ka lehulehu nana e kuai i na mea i hanaia. Ka manao Hūikau—Aole no manao ke Komite be kumu ko lakou e apono aku kekahi mahuuhua ana o na auhau ma kekahi ano hookahi, aole nae no ko makou nianao ana he kupono ole ia mahuahua ana no kekahi mau kumu ; aka hoi, mehea la, ma ka manao o ke Aupuni, aole no i hiki mai ke kau no ia mahuahua ana. He pono no nae ka mahuahua ana o na lilo o keia Ahaolelo, ma kekahi mau kumu. oka kumn hana nui o keia Kan Ahaolelo oia no ke ola pono ana o keia luhni; a e nui mai ana paha na lilo mamuli o keia hana. Nakuma hana eae a pau ua emi mai malalo o keia. Ke ku makaokaa nei makon e apono aku imua o ka Hale, ka hooholo loa ana o ka Bila, kao lewa nei mamnli o ka noonoo ana o ka Senate o Amerika Huiia no ke kuikahi panailike, ina nae he mea ia e kokua ana i ka o!a poao o ka ]ahoi. Ua pono no hoi e haawi i haawina dala nui no na alanoi ma kekahi mau apana, i liiki aku ka waiwai o ka aina i kona mau awa kn moku, me ke kina ole. E lawelawe na auhau o ka aina i mea e hooulu pono nalako o ka oina, a i mea no hoi e hoonian aku ai na kanaka Hawaii ma ko lakou One Hauau. Me kfl mahalo. H. R. HIKIKOKE,) K ■ . W.P. KAMAKAŪ. \ Komtte ;