Ke Au Okoa, Volume VI, Number 8, 9 June 1870 — KA AHAOLELO O 1870. [ARTICLE]

KA AHAOLELO O 1870.

La Haka 21, Poalūa, Mei24. 1870. Halawai ka Aahaolelo ma Honoluln, i ka hora 11 kakahiaka, elike me ia i hoopaneeia. Mea Hanohano Peresidena P. Nahaolelua, xna ka noho. Pule ia e ke Kahunapule. Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana, ua aponoia. Waiho mai o Mr. Knapuu, he palupala hoopii no Honolulu, e noi ana e hookaawule fai puū dala no ke kukulu ana i hale no ka poe ilihune—Waihoia i ke komite o na aina &npuni me hana hou. Waiho mai ke Kuhina Waiwai, he palapala hoopii na na haole o Lanai, he man lima hana lakon i laweiamai, e noi ana e noonoo ia e ka hale i haawina e kokua akn ia lakou no ka hana ana i mau lua wai, i mea hooulu i na mea kann—Waihoia i ke komite o na aina aupuni me na hana bon. . Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mr. Kepoikai, e hoololi ana i ka Paukn 215 & 216 0 ke Kanawai Kivila, e pili ana i na lauehala, e hoohanaia ma ka hana wale no o ke Aupuni. Waiho mai o Mr. Kepoikai, he olelo hooholo i $2.000 no ka hana ana i ke alanui mai Wailuko a hiki i Kaupo, Maui—Waihoia a noonoo me ka Bila Haawina. Hapaiia na hana i hoopaneeia o ka hale. Ka haaa mua o ka bale, oia no ka noonoo ana i ka bila kanawai e hoopau ai i ka Paukn 1417 a hiki i ka Paoku 1425 o ke Kanawai Kiviia. Lilo ka hale i ke komiie no ka noonoo ana 1 ka hana mua. Mr. Th«mpson (Kamikana) ma ba Noho Lnnāhoomalu. Noiia e heluhelu ka hoike a ke komite waiwai. Noi mai o Mr. Hikikoki, e aponoia ka hoike a fee komrte, a e lawe ka hale e noonoo, no ka mea, na imi ke komte waiwai e like me ke kaaeha a ka hale, a na hoike mai ia komite i ka lakon hana i keia hale. Ku mai o Mr. Laiana, aole he like o ko'n manao me ko ka Lnna o Hilo, e «pono i k» hoike a ke komite, ina e Bponoia ka hoike a ke komite, no ka mea, be man manao no ko ke komite maloko o ka hoike, ina e aponoia, alaila o ka pau no ia o ka hana. Ku mai o Mr. Pilipo. He apoūo no ko'n i ka hoike a ke komite no kekahi hapa o kn lakoo lioike, a ma kekahi bapa, nia malaila ko'u hoapono ole, no ka mea, ua hoike moi na komite la, na apono ma kahi o ka hoolilo ana i ke dila i ka mea e, aole ina kahi i oMo ia e ke kanawai. Eia keia meaa'ni hoapono ole ai. oia ka haawina hoomae o ka Mea Kiekie, Kekaanaoa, ua make oia iloko o ka m h. 1868, i ka nana ana i ka hoike a ke Kuhina Waiwai, ua haawiia no a pan loa, me he mea ls, na haawiia a hiki i ka la 3! o M«raki, 1870, oiai na halā e .akn ia i kela ao, iloko o M H 1868 N'olail'» ko'n manao ana e apono ole akn i ka hoike a ke komite, a eia kekahi me», oia no ka mea e pili ana i ka hana ana i Hale Alii, a na hooholoia he $60.000 no ka ua hooliloia nne he niea okoa, aole i ka mea i hooheloia e ka Ahaolelo, a eia kekahi mea, o ka hnawiha he $36,000, no na moknahi holo pili aina, hookahi mai Oahu nei a Hawaii, hookahi hoi mai Oahn nei a Kanai . eia nae, na pau loake dala i hookahi mokoahi -wale no. Ku mai ke Knhina Kalaiaina. He wahi mea ouku ka'n e kamailio ai, e pili ana i ka haawina no ka Hale Alii, eia no ia pnn dala ke waiho oei ma ke Keena Waiwai, he $1,176.40 i hooliloia e a'n ma ka'u oihana no ka hana ana i pa e hoopani ai i ka Pa Ilina Alii, no ka mea, na mnnao an na pili no ia haawina i hooliloia ma ia hana ana, he mea nui-noi no hoi ka Ilina Alii ia kakou. Kn-hoa mai o Pilipo. Ua like no ko'n manao me ko ke Knhina'i hai mai nei no* ka hana ana i ka Ilina, eia ka'u mea i apono ole, oia ka lioolilo ana i ke dala, ms ke kanawai, he hiki no ke hooliloia ke koena d»la o kekahi hana i kekahi hana e ae, ke pan a paa pono ka hana mua ; aole i hanaia ka Hale Alii a paa, koe ke koena, alaila hoolilo ako no kā hanae. : 'Hoike mai ke K'uhina Kalaiaina. 0 kekahi man dala, na hooliloia np e a'o no ka hana ana i lako hale no ka Hale Alii mai lok» mai o na laau Hawaii maoli, a ua lilo ma ia jnau mea he $200. Kn hou mai o Mr. Pilipo. E na hoa hano-haoo,-mamna o ko kakou koho ana- noka ninan, e pono kakon e noonoo akahele, no ka mea, ke ike nei kakoo i kahi i hele ai o ke dala, aole ma kahi i haawiia e ke kanowai, no ka mea, o te dala, oia oo ke ola o ke Aupuni, a ua loaa mai ia mai loko mai o ka poe waiwai a me ka poe ilihime. Nolaila,' e noonoa pono kakoo i kahi e hooliloia'i- ka hon o nalaeo nahakn o kakoo. JDrhou mai ke Knhina Kalaiaina. Me he mea la, o ka makemnke o ka Luna o Kona, oiai ka hoolilo ana.i ke dala no ka Hale Alii, na hai aka nei ou, na hooliloīa kekahi man d'ar« ,no nā Uko. pehoa la, he mahemake eiiei ka Epna o Kona, e hānaia ka Hale Alii, a.e "noho'ka/Moi i ka papa hele. - Ka mai o Mr. Laiana. E like me kno noi ana ihonei mamna; pela no an e kn neu aole e apono akn a pan loa ka hoike a ke komite elike me ka lakon olelo hoakaka iloko o ka. hoike e waiho nei imna o. ka hale. : Ki'māi ka Loio Kuhina. Ina e olelo ana kekahi o nai komite no ka lakon hoike, alaila e oki au ; he mea io no keia na'u i noonoo nniaii kamaoao oke kanawai i hooholoia i ke Kan i hāla, na hoikeiā ma ke knnawni kahitfhsoblflo ai, a pela nohoi no ka enoknahi holo pili «ina, na apono no keiā lialo i kekahi 01«lo Aehlte i hanaia no ka hana ana i moknaKi holo pili aina.; ua kakaliia he manawa loihi "oo k& loaa ana mai o na moknahi m»i kekahi Hui mai, a kokoke e pau na makahiki elua. aole nae i loaa. Nolaila, ua hooliloia no kā hanahon ana i ke Kilauea, owan paha' ka mea mua e ku ana ilona e kokna i mokuahi holo pili aina, a pela no paha onkoe a p#n loa, no k» mfea, o kft mokaahi holo pili ain.a, na hoohikiwaweia ka laweana i Da eemōkn a me na waiwai o kakon ōIōEo nefō~ke Anpnni. Mamna o ke kokokeana epau namakehiki ehia i haia, aa kii mai •kekahi' po® & knai ia KilaUea, a na haawiia mai na mekini olbkO o ka moka no nekumuknai haahaa loa, aka, aole nao ke Anponi i ae akn ia wa, o ke koma oai r oia: no ke kali aoa o ka laweia rasi o kekahi moknahi maikai mai kekahi poe mai, na kaliia iiole nae.he loaa, no ia loaa ole'ana, tibointorā ka pno dala i hooholoia

no k;i huua hon ana i ke Kilauea ; ua nui uo nae ke kahaha no kona ano paa u paa ole, aka, i ka nauaia aua e ka poe kumana nioku, ua lioike mai lakon i ke kiuo holookoa o ka moku, ua like no ia me kona hiki uiua ana mai ia nei, a hc wahi uuku wale no kalii i poino, a no ia mea ke Aupuni i hana ai i ke Kilauea, ao» mihi k- - īi poe waiwai ike kuai ole ana ia Kilau... i kona wa i kudalaia ai. E makaukaa ana oia e holo iloko, oka mahina o lulai, a ina e mau ana ka kakou hana e ns Lunamakaaiuana a h'"ki ia wa, e pan ana oukou i ke kau nialuna oua a hoi aku. Ua oleloia oka ikaika o kona mau pcno mahu, e holo ana oia ewalu mile i ka hora hookahi. Ku mai o Mr. Laina. Mamuli o na olelo wehewehe, ke ku aku nei au, o ke kuniu o ko'u hoapono ole ī ka hoike a ke komite, oiu uo ka hoike ole mai o ke komite i kekahi i olelo hoohoio no kekahi mau knmu. Nolaila, ke uonoi aku nei au, e ao akn ka hale i ke komite e hana hou a hoiiee hon mai. Ku mai o Mr. Hikikoki. Owau ka mea nana i noi iho nei e aponono aku i ka hoike a ke koraite, no ka mea, iaa aponoia aole no ia he mea e hiki ole ai i na hoa ke lawe mai e like me ka makemake i na wa e pan. Ku mai o Mr. Bihopa. Ke manao nei nu, ua pono ka olelo a ka Luna o Hilo, e like me kana i olelo iho nei, ua makaukau no ke kemite waiwui e hana i na mea a pau, ua hana ia no e like me ka hiki, a ua waiho iuiua o ka hale, na ka hale e nooooo. oke komite, ma ka uana ana i ke kanawai uo ka hoolilo ana, aole lakou he poe Loio, n o na Kuhina hoi, he mau Loio kekahi oia Ah;i, a ua hoi mai lakon no ke kanawai, ua kupono no ka hoolilo ana Nolaila, e kok'un ana au i ke noi a ka Luna o Hilo, e like me kana i hoakaku iho nei. Noiia a aponoia ka hoike a ke komiie waiwai e ka hale. Noiia e hoopania ke komite. Hoike mai ka Innahoomalu o ke kotnite, a īna ke noiia ana, ua sponoia ka hoike a ke komite. Mea Hanohano Dominis, ma ka noho lunahoomalu. - Noi mai o Mr. Kaai, e hoomoe loa ia ka nooonoo ana o keia bila. Xu mai o Mr. Kalakaun. Ke ka nei au e kokua i ka enanao o ka Luna o Knna Hema, e hoopau 'loa ia ka uoonoo ana o keia pauku <i ka bila, no ka mea, na komo pn m:ilaila no ke ao ana i na keiki opiopio ma kekahi han.i e hoopaaia akn ai, ina ua manaoia uo na kanaka oo wale no, alailo na kupouo pu uo me ka poe oo ole. Kn mai o Mr. Komahoa. Aole an ekn ans e kokua i ka bila kanawai e hoopau, ina ua laweia moi m# ke aoo he hoololi, inn ua kokua au i ka bila, uo ka mea, aole no e kepaia na malalo o na uiakaliiki he iwakaVna, a ina paha o ka bila, he mea ia e pani ai i ka puka o ka lawe ana mai i na lima paahana o na aina e, ina ka bila no ka uku o ka la, i hookahi i dula, uiai kii hora 7 kakahinka aka horn 5 ahiahī, alaila pau ka hana, e kokua anaan. Kn mai o Mr. Halemann. O ka'n mea e 01010 niua ai, aia ina ka hapa rnua o ka bi!a, oia no !;ela huaolelo " kauwa," he olelo ino, penei kona iuo, " kauwa fāe paa. 1 ' Nolaila, aole he pouo ; a o ko'u inanao «o ka bila,aole he pono o kd holo papa ana e hoopau i ke kanawai e kau nei. me he mea la, o ke ano maoli o ka bila, na hilinai nui wale no ia hookahi aoao, a haalele i ka aoao'o na hakn, aole ka bila i kau like i ka pono o na aoao elna. Nolaila, e nooiioo akahele kakou i ka bila, pehea la e ' uln ai na hana iloko o keia Aupuni ke hooholoia keia bila. Ku mai o Mr. Kamakan. Ke kn nei an ma ka'u man pauku i hilinai ai e hoopau, mai ka Pankn 1417 a ka 1420, o ka puka liu ka mea e piho ai ka' inoku, a o ke kalele ana i ka muku ka mea e kahnli ai ka waa, a ke huli nku nei an i kuu mau la kamalii, he mamo kahiko ao na Kakuihewa. 'na hauan au ia nei, na holoholo au ma Waialua, a na lele kawa nii ma Puehuehn i kun man 1» kamalii, mai Waiakemi a hiki i Pnehnehu, he nni loa ka ai a kamalii, oia ke ko, aa uln mai he nni o ka ai, i ka wa mamon, maf Kahakea a hiki i Makiki, a mai ka nka m3Ī a liiki i Pauoa, he nui loa ka ululaan, a na nni ka na, a na momona ka aina, a na kapaia ia wahi o Halenole, na nni loa na laan ia wa, a hiki wale i ka wa i hiki rnai ai na moo e palu akn i na lan laan, a pela i pan ai ia man mōa uln o Hawnii nei. Ma Manoa, i ka m. h. 1825, uo hoomaka m«a ia ka mahi ko, ama Honoluln nei ka wili, i ka hoomakaia ana o ka mahi ko, na na kanaka Hawaii wale no i hana, a ua pan pono na hana i na kanaka maoli o ka aina, aia no ma kela aoao o ka haie ke oka o ka mea nann i hana i keia kaoawai e kau nei, ka mea i aloha ole i ka lahui kanaka nana oia i hoohanohano, sole no o'u kne ina no na ka poe mahiko e kii i na lima paahana o na aina e, aka, o ka'u mea knnmaha, ko ke Anpnni kii ana. Nolaila ko'u mea i man»o al e hoopau i keia man pankn, no ke ano kanwa paahana

Ku mai o Mr. Aholo Owan kekahī e kn nei e hoole i ka bila,' no ka mea, ua hoopan loaia e ka bila kekahi pomaikai nui ona kanwa paahana « like me ke kanawai, a na honkakaia no hoi malaila elun ano kanwa, o ka bila, e lilo ana oia i kanawai i koe-la mua o lannan'. 1871. Aole no hoi keia bila e hoopan ana i ka hoopaī papaloaia o na paahann, aole an e kn ana hookahi aoao wale np, ak«, no na pono like o na aoao elnu ; a nolaila na manao an, he pono e hoololi ma kan wahi mamna o ka hoopan loa ana i ke kanawai e walho nei, a aole no hoi ke hanawai he mea e hoopnlaualelo akn ana i na kanaka, a aole na hoi i pili keia kanawai i na lima panhnnu a na aina e, a he mea makehewa ke lawe mai i na olelo no na lima panhana o na aiha e, e kamoilio me keia mea. Nolaila, e hoopanee loaia keia bila, a e lawe mai ma be aoo hoololi. Kn mai o Mr. W. P. Kamakan. Fa like loa ko'n manao me ko ka Lnna o Kona Hema, i olelo iho nei e hoopanee loaia ka noonoo ana no keia bila, ina e hooholoia ka bila, he mea ia e koi aku ana i na kanaka e haalele i ka hana, a auhea hoi kn maua o na hakn e hoopii i na kanwa no k» haalele hana ? Aolo i like ko'u manao me na olelo a ka Luna o Kohala a me kekahi Lana o Honolnln, eolelp ana, he poe kamalii ka poe kne i ka bilā, a he aina hookanwa knapaa keia, aole pela, na hooleia ia e ke Kumokanawai o ka nina. Kn mai o Mr. Wahine. E o'u nmn hoa hanohaho, i hele mni kakou ia oei e noonoo i na pono o na makaainnna i hoonna mai ia kakou, ka Moi, na'lii a me ka poe e ne. 0 keia hila i laweia mai e ka Luna hanohano, ke kokua nei au i ka biln, e Jīke me ko'u ike )ina a knmailio pn me na kumakahiki roa Hilo, na olelo mai lakou, i ko lakon wa i kepa ai, na oleloia akn lakon e holo mnlnna n Brip Hilo, i ke Okoholn, eia nne, eia ka i Hilo, ua aa hoopnnipuniia ko lakon kepa ana, a nolaila, ke manao nei ao, e hookomo i ka:i*anka

150 o ke Kaoawai Eivila, ma kahi o ka Pn nkn 1417. K» rn»i o Mr. Hanaike. Ke ku nei an e kne i ka bila, a e hoomau 110 i ke kanawai e kau nei, uo ka mea, aohe no he hewa o ke kanawai ke hana pono ke kanaka, ina hana hewa ke kanaka, alaila e kan ana no ke kanawai mulnna oua, ualoihi ko'u maoawa o ka noho ana ma ka oihana paahann, aole au i ike i ka hana iuo a na huku i na kuuwa, oiai ka hann pono ana. Ina oke kanawai e wailio nei, he mea ia e ae ana i ka hoopae mai i na na lima paahana o na aina e, alaila e kne nui ana au.

- Ku mai ka Mea Kiekie Luualilo. 0 ka lua keia o na la no k» hoopaapaa ana i keia bila, a ua uni na mea i oleloia, aole nae i loaa ka hua, ua kue au i k& manao o kekahi Alii o ka A.haolelo i olelo iho uei e hoole loa i ka bila, i ko'u manao aole pel», e pouo e noonno pono ia, a ke manao uei an, ehoihoi bou kabila i ka enea naua kn bila, a lawe mai ma ke ano hoololi, ke ae mai oia.

Ku in»i o Mr. Thompson (Kamikana.) 0 ka lua keia o na la no k-r. 'noopaapaa aea no ka bilae hoopau " ;r.i i ka Pankn 1417 a hiki i ka Paukn 1425, i ka hoomaopopo aria i ke ano o k» biln, ua hilinai n»i na pauku e ae a pa» maluna o ka Paukn 1420, mai loko ae o ke kanawai, alaila o na pankn i koe aole o lakon kulana kupono ma ke kanawai 0 ke kanawai e kan nei, ke hoike «ku nei au ia onkou e na hoa o ka hale, na kue i keKumukauawai o ka aina, ina o ke kanawai e k«u nei no na haku a me h« kanwa, he ano ka?aima. a he karaima maoli no, e like me ka kakou e ike nei i ka hoepaahaoia o ke kauwa. Eia nae ka mea a'u i manao ai ua kue i ke Kumukanawai, no ka mea, ina e hoahewaia ke kouwa inina o ua Ahahookolokolo Apaua, a Hoomnln, aole e uku ana ke kauwa i na koina o ka Aha, aka, na haku no e nku, a pela no hoi ma na hewa karaima, ina e hoahewaia kekahi mea no ka hewa karaima, ua loan. i ka Mv>i o kakou ka mana e kala i na hewa a pan, koe nae keia kanawai e pili ana i ua haku a me na kauwa, aole ona mana e kala ; ina pela, «laila ma ke ano hea la ihoopaahaoia ai ke kauwa? Ina he Kivila keia, alaila aole an i ike i ke knmn o ka hoopaahaoia ana. 0 keia knnawai o nahaku a me na kauwa e waiho uei. na ili kona kaumaha ino maluna wale no o na kniwa, o ka hookoia ana o keia kanawai e na Lnnakanawai Apana, aole i huoko pololei ia e like īne ka nukn o ko lakou uku, pela no ka uuku o ko lakou ike kannwai. Noiia a hooholoia-e hoopani ke komite, a noho h<>n i ka Poaha. Hoike mai ka luna hoomaln o ke komite, a ma ka noiiaana, na aponoia ka hoike. Hoopaneeia ka halawai apopo, hora 11 kakahiaku. La Hana 22, Poakolū, Mei 25, 1870. H'alawai ka Ahaol* lo ma Honolulu, i ka hora 11 kakahiaka, e like meiai hoopaneeia. Mea Hanohano Peresidena P. Nahaolelua, ma ka noho. Puleia e ke Kahnnapnle. Heluhelnia ka moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana, ua aponoia. Waiho maioMr. Kuapun.le palapala"hof>pii no Honoluln, "e noi ana, aole e aeia na paahao e hana i na hana mawaho, ae hoohanaia no na lawehala o kela a ine keia Mokupuni ma ko lakou wahi i hoahewaia ai, wailioia a nooiioo pu me ka bil». Waiho mai o Mr. Wahine, he palapale hoopii no Hilo, e noi ana e hoouohoia i luna leia kanaka Hawaii maoli no ko laila hale leta, waihoia i ke komite o na Ahahookolokolo. Hoike mai ke komite o na Ahah"okolokolp, e pili ana i na palapala hoopii no ka luna'o Hamakua, na hooleia na hoopii, a e noho no 0 Gr. W. I). Hnlemanu iluoa.no ia Apana, nponoia. A hoike pu mai no hoi i na palapala lioopii o Honolulu, e pili ana ikahoopii aole e aeia na wahine mare a mare ole, e bana i olelo aelike, aole hoi e aeia kekahi inea e noho ma ka Oihaua Aupuni, ke ole e lilo.i kapa Hawaii. A pela me ka mea e noho ana tne ka wahine mannah'. a pelano hoi m'ei ka hoopaiia no kn moekolohe, ma ka hoopaaft : hao wnle ao, waihoia kei'a man knmn hoopii ma k& papa, a me ka haawi ana i na Lanakanawai Kaapuni i ka mana e hooki mure, a me kekahi mau mea e iho. O .kekahi mao kumu ua wnihoia a-noonooia me kekahi mau bila e waiho nei imua o ka hale. Aponoia ka hoike a ke komite. Hoike mai ke kornite waiwai e pili ana r na pialapala hoopii o Kau a rue Koolauloa, no ka hoemi ana i ka haawina o ka Moi, na Kueina, a uie kekahi mmi lo.no e ae, he hoopii uo kekahi mau npana, e' hooemi ana i ka auhau maluna o na lio a ine kekahi man mea e ae, hoike mai e waihoia ma ka papa, a e noonoo me kekahi mau bila. Aponoia ka hoike a ke komite. •' Hoike ma-i ke komite o na aina e, epiliana 1 ka hoopii o Kau, Hawnii, e hoouna i moko i Bntaritari, no ka h hia ki pu ia o Mohoe, noi mai ke komite e waiho ma ka papa. Aponoia ka hoike a ke komite. Hōike mai ke komite wae, noka palapala, hoopii o Honolulu, e pili ana i kahoohanaia f> na paahau, e waihoia a noonoo pu me kn bila e waiho nei ma; ka papa. Aponoia ka hoike a ke komite. ; Hoolaha niai o Mr, Martin, he bila kanswoi e hoololi i>i i ka Paukn 1417 ,a biki i ka" Paukii 1420 o ke Kanawai Kivila.: . "Waiho mai o Mr. Kunknha, he oīelo hooh'olo, 'e pili «nu oo ka hnawina o k» oihana koa, e haawiia i ke komite; o ka oihana koa, a e hoike mai i ka hale, no ka mea, ua ikeio nia ka hoike a ke Kohina Waiwai,: na oi loa aku, hoolei'a. Hoolaha mai ka Loio Kuhina he bila kanawai e hoakea ana i ka mana o na Ahahookolokōlo Hoomalu, ma na hihia hoeha. Hēluheln akahiia ka bila kanawai a Mr. Hana,ike 1 hoolaha mai ai, e pili- ana i mau haawina hoomau no na Mea Hanohano P. Kanoa & C. Kanaina, i $1,000 no ka maka>' hiki, o ka mea hookahi. o ,lana. Waihoiaka hila no ka heluhelu alna ana. Noila e kapaeia na rnln, a lielnheln akahiia ka bila kanawai a ka Mea Kiekie Lunalilo, e hoololi ana i ke kanawai e : pili ana no ka Pupa Hoonaauao r a e nkuia i haawina no ka Pcresīdena o ka ka Papa Hoonaauoo, ■' e hookomo ma knhi o ka " Perosidena o ka, Papa 'Hoonaaoao, ,, i " Kohina o ka Papa Hoonaauao." Waihoia ka bila e helnhelu aloaia. Hooloha mai ō Mr. Naukana, he bila kanawni e hoololi ai i ko Paukn 796 o ke Kannwai Kivila. Wāiho mai n M"r. Hanaike, he olelo hooholo,«e kauoha ana i' ka Makai o kahale, e hoolako mai i 150 poo leta no kela a me keia hoa o ka halr, -h'ioleia. Wiiiho mai o Mr. Wahine, he olelo hooholo, e konoha una i ke Kiaaina o Oahu a me ke Kuhina Kalaiaina, u hoike mai i ke knnnwai no.kekepa ann i ūa loina Hawaii a me k® lawe ana o-ke Kanikela Amerika i ke dala a

ka lnina e holo ana ma na nioku Okohola, hoopanee loaia. Lilo ka hale i ke komite no ka Bila Haawina. Mea Hanohano Bihopa, ma ka noho luua hoomala. 0 ka hana mua. No ka Moiwahine Kalama, $4,000. Noi inai o Mr. Pilipo, ehaawiia ka haawina o ka Moiwahiue Kalama i kekalii komite wae, a na ia kou)ite e hoine mai i keia hale, no ka mea, o keia haaw na, he haawina i hoopaapaa nuiia, ake nolio uei palia kekahi o ua hoa me ka poliihihi, ua oleloia niai, he mahele hupakolu koua i loaa mai na aina mai 0 kana kane, a me kekahi mau olelo e ae. Nolaila, e pouo e haawiia i ke komite wae, a na lakou e hoopau mai i ke kanalua o keia hale, uo ka mea, o ka haawina e oleloia nei oia no ka haawina o ka wahine a ka mea nana i hoopomaikai nui i kei<» lahui. Ku enai ka Mea Kiekie Luualilo. Heaha la ka mea a na hoa o ka hale i kanalua ai no ka hoonui ole ana i ka uku haawina o ka mea a kakou e olelo nei ? Ke niuan aku nei au i na hoa o ka hale, aole auei o ka mea a kakou e kamailio nei, oia no ka wahine kanemake a ka Moi Lokomaikai i haawi inui ai ia oukou e na Lnnamakaainana a me mikou hoi na'lii, 1 na pomaikai oi aku mamna o na pomaikai a na muli ona. Aole au e olelo ana, aole he mau hana maikai ole a na muli ona, aole pela, aka, oka oi o ka pomaikai, mui a Kamehaineha līī mai no ia, a ina uiai ia ia, lieaha hoi ka mea i <>i ai ko ka Aloiwahine Emama i ko Kalama ? Ku mai o Mr. Kankaha. I'ke Kau Ahaolelo i hala, ua hooholuia keia haawina he $4,000 uo ka Moiwahiue Kulnma. Ke ku uei au e kokua i ka haawi aua i ke komite w«e, a ua ia komite e hoike mai i keia hale. Aolepaiia be mea maikai lua o ke kamaili» waleia o ka inoa o na Moiwahine, a i mea uo hoi e homookaka ai ia kakou a me na Kau Ahaulelo e hiki mai ana, a i maopopo ai hoi ke kumu o ka oi aua o ko kekalii Aliiwahiue i ko kekahi.

Ku mai o Mr. Kahaulelio. Ke ku nēi aa e kokaa i ka haawiua e waiho nei iloko o b;t bila, no ka aiea, o keia hnnwina ua. nooß.oo nuiia no ena Kau Ahaolelo i iialn, a no ko m;:opopo no ia muu Kau, uulaila, na huawiin lie haawina kupono no ka Moiwaliine, u na olelb noiia no ka like ole o na liHnwina o ua Moiwaliine eloa o kakon. Ua oleloiu niai o ke koinn, no ka mea, <> ka Moiwahine Emma, oa haaiele oia i.koua kulean.a.hapakolii ilok.i o na aina o kana kane, a o Kalama hoi, aole pela, nolaila. ehoolioloia ka haawina e like me ia e waiho nei.ma ka bila. Ku mai o Mr. Kamakau. Eluamau uinau e waiho nei imua o ka hale e pili aua i keiu haawina,- ua nui na iioa i olelo iho nei aole nae He komo iho iloko o ko*M manao, o 110 ia mea, ke kokna nei au i ka haawi ana i ke komitc, ua oleloia iho nei uu hoi i ka haawi ana a n» Kan Aiiaolelo i hala i keia haawina, ke i aku oei au, he inea makeeewa ke nana i ka lakou man hana, ua pau ka lakou hana a 0 ka kakon keia. a.ke.manao nei au, ina e waihoia keia i ke komite wae, alaila, e nana ia ka moolelo o ka Aba Kiekie no ka mahele hapakolo o Kalama a me ka moolelo o ka ka mahele aina i ka n. h. 1845 a ine 1846 Ku mai o Mr. Kuapuu. 0 kn. lua keia o ka'u olelo aua no keia mea, ua huli an.uaJroi, oa noelo i ke kanawai o ka u. H. 186.3 a me ka bila haawina e waiho nei; elima ona i olelo iho nei. a na pau ka inoa o ua'lii i ka hoopnkaia m»i nei, aole au e kamailio ana no Kainehamehaiy, aka, no Kamehamea 111, ka mea nana ka wahine e oleloia nei ; o Kaniehaineha 111, oia no ka Moi naiia i hana ke Kumukanawai o ka u. h. 1352, heaha- no la hoi ka mea i hana ole ai i mau.aina a nui n<; kana wahine, ke mamio nei au, e honholo no kakou e like me in e waiho nei iloko o ka biia. Ku mai oMr K"-auwai. Aoleau ekamamailio nui no keia mea, e. kuhi ana ao "i ka nui o na olelo mamua ua lawa ia, i»£a> :° o ' e nae i lawa, a ma ia mea au i menemene nui • aPe hiki ole ai ia'u ke. olelo, ;»kay e «lelo au me ka.menemene.. A.no ia mea.ke ninan aku nei au i na hoa a pau, owai la o na .Kamehameha Elima, kai haawi i na. aHia i na'iii a. me nu makaainaaa,. ke hui aku nei au hookabi wale uo o Kaiuehunieha 111, a o na miili iho ona be 'iooko wale ana no i ka haawi nina aka mua o laua. Ua oleloia' mai nei. ua knai kekahi i kona koleaha hapakolu i $12,000 alaila heaha hoi ka iuea i like ole ai o t<) kekahi uona na dala he $4,000 i ko kekahi. Nolaila, ina e makeuaake ka hale e wailio aku i ke komite wae, a na ia komite e mai i ka hale.. • K!ii maf hoi o' Hon. Kalakaua.. E Like rac ka ka Lona o Wailuku i olelo iho nei, me iie mea. ta, akahi no a pa ke kui i ka hamare, o kēia'haawina e olelpi» nei. aole i kopulopulu ia e naKau Aliaolelo i hala, elike me uamea 1 oleloia ia iho nei, o ke koma i like ole ai <» na haawina o na'lii wahine, e.like no nie ka olelo mau ia ana, ua liunlele kekahi i kon» koleana hapakolu, a o kekuhi aole. A ina no ka pohihihi loa, alaila ke kokuo nei a<i i ka haawi an» i ke komite wae. Ninania a hooleia ka haawi ana i £e komite wae. Ninaura a hooholoia no ka Moiwaliine KalamM $4,000. Niiian ia a hooholoia uo ka Moiwahine Emma $12,000. Niiiauiu a hooholoia no na lilo oka Abaolelo $15,000. Ninauiu a hooholoia no ke Kaknuolelo " ka Aha Kūkanialu' $5 no ka la $200. . Niuuuia a hoonoloia.a'o na lako palap&la o ka Ah» Kukamalu;sloo. - Niuania a hooholoia.ua ka hoopaa ana i ka moolelo o ka Ahakukamalu. Oihana Hookolokom». Ukn Lonakanawai'Kiekie $10,000. Noi m:ii ka Mea Kiekie Lunalilo, he hoo-.. loli i $12,000. Ninania a hooleia ka hoololi. Ninauia a hoohoholoia no kaLunakanawai Kiekie $10,000. Ninani» a hooholoia Kokua Mna Lnnakanawai Kiekie $Bsoo.N.inania a hooholoia Kokua Elua Lnoakanawui Kiekie $8,000. Nlnania a hooholoia uku Kakaoolelo o ka Ahs Kiekie $4 000. Ninauia a hooholoia uku Kokua Elua Kakauolelo o ka Aha Kiekie $2,400. Ninania a hooholoia unuhiolelo AhaKiekie o Honolulu $100. Ninauia a hooholuia aoahi olelo Aha HoomalolOO. Noi mai o Mr. Aholo, e waihoi» ka noonoo ana no ka huawina o ka Lakanakawai Kaup uii o Oabu, a noouoo po-ine ka bi!ae Vaiho noi ma ka papa, » hoike mai ke komite o na Ahuhuokolokolo hooholoia. Nin&uia a hooholo ia uku Lunakanawai Houoliilu, Houoluln $4.000. Ninania a hooholo ia uku Lunakanawai Hoolnalu Hilo $2,000.

Niuania a hooholo in nku Lunakanawai Hoomaln Lahaina S2 000. Ninauia a hooholoia uku Lunakanawai Apana Puna §600 Niiiauin ii hooholoia nko Liinakanawai Apana Kau $600. Waiho mai o Mr. Hikikoke he hoololi, ina elua Lunaknnnwai o Kona Akau a me Kona Hema, alaila i §600 pakahi, ina hot>kahi e man no e like me ka hilahaawina.honholoia. Ninania a hooholoia okn L. K. Apana o Koni Akan $450. Ninauia n hooholoia nkn L. K. Apana Kona Hema §450. Niuauia a hooholoia okn L. K. Apana Kohala Akan §600. Ninania a hooholoia nku L. K. ApanaKohala Hema $600. Ninania a hooholoia okn L. K. Apana Hamakna $600. NinaoiH a hooholoia ukn L. K. Apaoa Waiinkn, Maui $700. Ninania a hooholoia nku L. K. Apana Makawao $600. Ninauia a hooholoia nku L. K. Apana Hana 600. Ninauia a hooholoia nkn L. K. Apana Kaupn §600. Nin»nia a hooholoia uku L. K. Apana Lan«i $400. Ninauia a hooholoia nku L. K. Apana Molokai §600. Nin*niaa hooholoia nkn L. K. ApanaEwa a me Waianae, Oalio, $600. Ninauia » Imoholoin nkn L.K. Apana Waialua a me Koolanloa $600. Ninauia a hooholoia nku L.K. Apana Koolaupoko $600. Nin»nia a hooholoia nko L. K. Apana Hanalei a me Anahola, Kauai, $600. Ninania u hoohol.iia nkn L. K. Lihnes6oo. Ninouia a hooholoia nku L. K. Apana Koloa $600. Ninania a hooholoia aku L. K. Apana W«iiriea, $600. Ninauia a hooholoia nko Kakanalelo Apana 2 $400. NiiiM iia a hooholoia nkn Kakanolelo Apana 3 g3OO. Ninanin a hooholoia nku Kakauolelo Apana 3 $300. Ninania a hooholoia nku Kakauolelo Apana 4 $300. Ninauia a hooholoia lilo no na Aha a pau, a me na lako palapala, &c., $1,000. Ninauia a hooholoia lilo no ka Aha Kiekie a ine na palapnla a me na lilo hoike ma na hoike ma na hihia karaima $2.300. Ninania a hooholoia lilo uo ka Apana Hookolokolo 2 $1.200 Ninauia a honholoia lilo no ka Apana Hookolokolo 3 §1.5000. Ninauia a lux>holoia lilo no ka Apana Hookolokolo 4 $600 Ninaum a honholoia no ke knai ana i na bnke kana.wai $500. Noi mai ke Knhimi Waiwai, nahanaiakeia hoike mumoa o ka inake ana o lonne li, e pili ana i kona haawina kuikawa §2,000, ua mako o loane Ii mahope mai o ka hoomaka ana oka manawa Nolaila, e hookomoia ina kahii o ka §2,000 > $250 no ka hapaha makahiki, ninania a hooholoia. 1 Noiia a hooholoia e hoopau i ke komite, a noho. hou ma ka Poalima. Hoike mai ka lnna hoomalu o ke komite, a ma ke noiia ana na aponoia. Hoopanee ka hale, apopo hora 11 kaka'niaka.