Ke Au Okoa, Volume VI, Number 10, 23 June 1870 — MA KE KAUOHA. Hoike o ka Papa Ola, i ka Ahaolelo o 1870. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

Hoike o ka Papa Ola, i ka Ahaolelo o 1870.

"Ua makemake nni ia ma ia Moknpuni i hookahi a i elna man kalinna lapaau, e paau a e makaoknn no ke kokua ana i ka poe popilikia, e like tne ka biki, a e nniia mai ai paha. Ma pa apana'knaaina, kahi e loaa ole ai na kahnnn lapaan, na nni wale na kanaka Hawaii i make i kahi wa no kaloaa ole 0 knhi laan kupnno ; a na lono mai an no kekahi man ano e like me ia, ina i loaa heman hnaale, a i man pnna laan knpono, ina no na loao ka pohala ana mai. " 0 ka meapoino nni nona wahine Hawaii a me ba lahni holookoa, o ka holo man ana malnna oka lio o ,na wahine. Ua maopopo 1 na kanka lapaan a pnni ka lionna, ke ano ino oia me® malnna o na ■wahine, i Vo lakon wa e hanawai ai; ama kfl nnna man ana a ke kanka lapaan, na ik* oia. he nni wale n« mai o ka opn ame na pilikia i hoea mai no ia knmn hookahi o ka holo lio ana. Oiai nae, i ka wa o ka wahine hapai e kan ai maluna o ka lio, alaila, aole o kona ola wale iho no kana i na lioopoino pn oia i ka mea roa kona opn. Ma ka hai maopopo ana akn nae, pela iho la i make ai kekahi mea ola mamna ae o kona hanao ana mai. He mea maopopo, o ka holo lio pinepīne ana o na wahine, oia kekahi o na knmn nni o ka hanan I pono ole a me ka hee wale ana ma keia pne aina. Me he la, aohe aina eaema ka honna nei i maa man, a i manao noi ole ia o na hanan hee wale, e like me nei- Ma keia mea, aole o ka make wale ana o kekahi mea ola ma ia hana ana ; aka, na hoemi pu ia mai na pomaikaī o ka hanau hou ana mai oia makuahine a ma ke ano nui nae, e 'oaa mai ana nn mai oka opu, oiai, o ke koena oke ola ka mea man. " He man knmn ano nni keia, a na kan nui akn ia maluna o ka ninan o ka pa ana 'o na wahine Hawaii he nni wale, no lakou na oiwi kinō kupono a maikai ; a me ka helnna nnkn o na keiki ma na ohana Hawaii. " He mea kanmaha no i ka manao ana, īna aole e hiki i ka lahni Hawaii ke pii hon mai a lilo i lahni nni a lehnlehn—he lahni makaukan a maikai o na helehelena, e. like me na lahui e ae o keia honua, me na wahinepnipni maikai ona oiwi kino. He mea pono, e lilo ko oukou m'aa wahine i poe makuahine, a aole i poelealea holo lio ! " Aole i hoopnka mai o Kauka 8., no kekakahi kumu hookahi e make nni nei na keiki be lehulehn wale ma keīa pae aina, a eia no ia, o ka haalele ana o na maknahine i ka lakoa man keiki hanau hon me ka malama ana o na pilikana ; a ran ia mea e hooneleia'i na keiki hoa i ka ai man a na makna ponoi wale no e hiki ai ke hanai akn ; a ua hanaiīa lakon me ka poi, ka uala a me na ano ai like, a i kahi manawa, ua huipu ia me ka waiu bipi a me ka waia kao i malamalahia ; a o ka hopena oia mea; o ka make ana o na keiki; haalele ino ia pela. No na mahina be lehnlehu, na loohia ka poe o ka Mokupuni o Mauī me ka mai fiva, a na nui ka make. Mai nui loa ole no paha ka make, ina i malama na kanaka i namea i ha' waha ia'kn ia lakoa, a me na olelo ho&kaka i hooUhaia maloko o ka nnpepa Ke Au Okoa, a i haawiia aku ma. na pepa liili? a puni ka moknpuni. He elna maa ano o na fiva nei, ano ikiiki, a o kekahi he ano pnka mai me ke ano ula oka helehelena o ka mea e loohia ana ika fiva (Scarlet fever.) Ua hoomaka mai ka puka ana oia mai maaneī, ma ka Mo kupuni o Oahu nei; ama Hawaii ame Kan ai, na nnku kaloohia ia ana o na kanaka maoli. a ma ia man Moknpuni mai i hoike ia mai ai, he ano maalahi ka mai, a he ola mai no-ka hopena. Ua hoonohoia akn o Kanka Storer i Kahuna Lapaau no ka Moknpnni o Maui, a na makemakeia oia e kolaila kama' aina Ua kaapuni akn oia ma kela ame keia aapna, me ka haawi akn i ka laau a me ka hahai akn ina mea e pono ai i ka poe a pan e makemake aua e lawe akn ia mau mea. 0 na wahi o ka Kauka Storer man palapala e

pili ana no keia mea, eia iho malalo nei : Lahawa, Maūi, Ap«rila 18,1870. " Aloha oe :—0 ka mai lele (?) e lako nei i na kanaka maoli ma keia mokopnni, he *scarlattna anginosa,' a o ka lapaaa ana a'o i ka rhvbarb, a i ole ia o ke calomd a mejka jalap, a mahope ako ke cMorate o kspotassa-, uahooinoia maloko a na hanaia rna ke ano hoo-la-o-l» i ka pnn, hookahi pnn» noi o na laan la a hookahi paina wai. I kela a me keia mao hora elaa, hookahi pnna nni o na laan la e hoo-la-o-la ai i ka pun. 0 keia mea na hana ia me ko'o man lima, a na ikeia ka olooln knpono ana mai. He mea maa na ikeia aku ka papaana ana ao e maikai, a he komn no iaehoike mai a& i ka pohala ana ae—he malama naanao ana ia ; oiai, ma kē ado o ke ola ana a me na mea maa mau ano nni o keia lahai, he mea ia e hookan hon mai ai o ka mai. 4,1 0 keia iho la paha ka mea ano moakaka e hiki ai keJ«paaoia, a he mea hiki wale no hoi i ke kanaka nooooo kopono i ka hooko ana,i oa mea la. O ke ano o ka hoomaka ana mai o ka mai acarlatina aole no e hlki ke

ike ole ia, oiai, he mea maopopo loa i kela a me keia mea lapaaaia ma ka nalulu aoa, eha c ka pun, a pii ana mai o ka fiva a me ka puka lou ana mai o ka mai iwaho ma ka ili. Ua pinepine wole ka nalowale ana o ka pnka ana inai iwaho o ka m»'. a i ole paha ua ike ole ia ma ka'n mao n;. ■ ina. " Akn, he lehulehu e ue nokekahi man ano fiva. a ua kapa au ia, he fiva*ano kaumaha ; he fiva ano ikiiki keia, me ka loaa ole nae 0 kau w;ihi eha auo ulnhoa, a he oluolo wale no hoi ina he kupono ka lapaauia ana ; aka, he mea mau nae ke kau ana mai o ka poino, he hoopalaka wale ia. Ma keia anu fiva oa uhiia ke alelo me ke ano ea, o ka pana uai ka hookahi haneri, a haneri iwakalua, a hiki loa aku i ka haneri kauaha, o ka ili he wela a inaloohaha, he mea man ka paa a me ka hemo pono ole o ka lepo, a he ano ehamalalo iho o ka piko. " Aole keia he mai lele, aka, he laha loa nae, a e lehulehn io no ka poe e make aea ia. " 0 ka laan no ia, oia no ka laau kopono e homaemae ai i ka opn, alaila, mahope akn ka uitrate o ka p<>tassa, he hookahi puaa uui i kela a me keia hora a na hora elua paha, a hiki wale nku i ka oianawa e kahe mai ai ka hou Ma keia ano malama lapaau aoa, ua hoopau koke ia no ka pilikia, a o ka olnolu koke mai no koe. '' I ko'u kaapuni ana, oa manao au e haawi hele aku i laau me ka hahai pn aku i na inea e pono ai, i kekahi poe i maopopo a i kupono | hoi ; aka, ua loaa aku la he nui ka poe i mai, [ a he lehulehn wale o lakon i hele mai e ike ia'n, a ua hooko ole ia ka manao mua a'n i makemake ai, no ka mea, na nele au i ka laau, oiai, aolee hiki ia'u ke lawe i ka lawa kupono no ka'u haoa ponoi ; a ina Waihee wau i huomahuahua h»u ai i ka'u mau pouo laau. " Eia hou no kekahi, he mea pohihihi ia'u ka loaa aua o kekahi poe mawaho ae o na mahina ko, i uakemake mai e lawelawe i keia hana. Ua malama maikai ioa na ona no lokou na mahi ko i ko lakon poe kanaka, a ua haawi wale aku lakou i na laau lapaan, aole i ko lakon poe kanaka ponoi wale, aka, 1 ka poe no a pau loa e ae i noi mai. " Mawaho ae o na mahina ko, aole i loaa ia'u kekahi mea hookahi, e noi mai ana e lawe oia i ka hana o ka haawi ana aka i na laau lapaau. " Aka, mawaena nae o na kanaka maoli, ua makemake keknhi poe o lakou e lawelawe i keia hana ; no ko'u maa ole-me lakou, nolaila, aole e hiki ia'u ke hooniaopopo i ko lakou knpooo, aka, he mea pono ke waiho akn i ko oukou akamai akea oi ae e hooponopono no ko lakon makaukau kupono. Ma kana palapala o ka la 21 o Mei, e hai ana oia, penei: " Ua hooliloia ko'u mau manawa i ka la- i paan wale ana i ka poe mai a me ka poe ehā e makemake mai ana i ka'n lapaau ana, a ma ka'u papa hoike e ikeia ai, aole i hoomaunauna wale ia ko'u manawa. Ua kahaha loa au i ko'a ike ana i ka nui o ka poe mai o kela a me keia ano mai, i oi ae mamua o ka mea mao e ikeia aua ms ka oihana lapaau o kekahi kulanakauhale nui.

" He mea kaamaha loa no hoi i ka ikeana, he mea hīki wale no ka hapanui o keia poe mai ke hoola a ke hoolooluia, iua he meahiki ke a«ia aka keia poe i poino ī ka mai e malama kupono ia lakou iho, a e hoonaaaaoia aku lakou i ka ike ana, aia no kekahi poe o ka oihana lapaau i komo ko lakou manao nui ana no ka pono o ke ola kanaka a me ke ake nui e maopopo pono ialakoa ka lakou oihana lapaan. " O ka fiva e kamailio nni ia nei, ka holo papa a me ka nai o kamakeana, hescarlatin angitiosa no ia. oka haoa ana mai aua mai la, he hui, eha ma ka pnu a ano kakanha o ka a-i; aika la alua 'pehu maai ke kileo, a hiki ole ka moni ana akn oka ai. Mahope e kau mai ai ka nalulu aki ma ke poo, nla mai ka maka, a o ka pana mai ka haneri me iwakaloa, a hiki ika haneri me kanaha. Uaane paakiki mai ka opu, a ano kupono ole ka manawa e bana lepo ai. Ike kolu ame ka ha o ka la, ane ula mai ke alelo, maloo a kakala a kahe mai ke koko ma ka ihu, ia manawu na ikiiki loa ka mea mai, auwana ka manao, olalau ka olelo, kan mai ke ano hehena, a o ka make no ka hope. Ma ke koln nae oka la, e hoea mai no na pnupuu nlaula, e nalowale akn ana i kahi manawa, a mahope hoea hon mai ana.

" I ka wa holookoa o ka mai e kan ana, na hoopilikia mania ka mea mai me ka eha o ka ! pun a me ke aki nalulo, na ono ole ka ai, aole loaa o ka hiamoe kupono ana e oni wale ana no mao a maanei, e hiki mai no ka make iloko o na la ekoln a elima paha. " Aole no he m«>a kanaloa no ke ano lele o keia mai, no ka mea, oa nui wale na mai a'u i ike. No ka mea, o ka manao ana o ka poe i loohia i ka mai, ma ia loohia ana he mea pono ke hoololi mai kau wahi akn a i kao wahi, he kumu nni ia o ka hoolahaana aku e mahnahua o na mai la. '0 ke ano o ka'u )apaaa ana, ina aole hemo o ka lepo e hookomo aku ai i kau wahi laau hooluoln, mahope aku ke chlorate o ka potassa, i hoainuia maloko ame ka hoo-la-o-la ana, a ina ua ikeia oko ka oluolu «na mai, haawi ako i ke quiniue ma ke ano tonic, i 010010 loa mai ai. "Uamaamanka lehulehn i ka hoopoka ana o ka 'fiva' oia no kela a me keiaanomai, ke huipoia mai nae e ka pana ano e anao oa aa, a me ka maloohaha pu o ka ili, aole he kahemai o ka hoo. 0 Uela i» me keia aoo loli ana o ka ea, be hiki ana mai o ka mai a me ka make ka hopena, a e loaa no pāha ia kakon kekahi mea ua moi ia kona akemama

i ano like me kahi mea e ae i oleloia ai he fiva, oi ako a nni mai paha o fee ino. " He weliweli ka make ma keia mokupuni, aole au i ike a hiki wale i keia manawa ka oiake wale iho o kanaka a me ka manao ole ia ; aka, o ka haina make ana mai ka fiva scarlatina mai aole i nai, ke hoohalike ia'ku me ka make ana i kekahi maa ano mai a ae. Aole no he mea kopono ia'n ke hahai pakahi akn i na koma nui e pili ana i ka oihana hoola o keia ano hoopai nni ia nna me ka make ; aba, e hoike pokole aku no paha W3U, ke kahali nai nei keia lahui ma ke ano haole, (Caucasian) a o keia kaholi ana ma na ano kae kekahi i kekahi, oia iho la kekahi mea nui e nanaia ai e pii ana paha i ka mahaahoa, a i ole ia e nalowaleana. " I mea e hoopakele mai ai i ke anaina e like me ka hiki, mai ke kan ana mai o na mai, e haawiia akn na laau lapaan a me na hoakaka ana a poni ka mokuouni, i loaa'i i ka poe a pau e noi mai ana, kahi kokoke a me ke knpono o na laan a na kanaka e makemake ai, a peln no hoi me na pomaikai o ka oihana lapaao honln ana i na mai. " Nolaila, ke waiho aku nei au i kekahi manao, e hookohu aku i na ona mahiko a me na kahunapule, o lakou ka poe nana e haawi aku ika laau lapaau. No ka mea, o ka pomaikai a me ka ano aloha kanaka o ka mua, a o ka lua hoi ua makaukau mau oia me kana mau"hana aloba e hooluolu i ka pilikia noonoo a me ka poino kino o ke kanaka—o keia mau mea na kumu e kono ai e lawe la. kou i ka hana e manao ia ai e waiho na ko lakou hooko ana."

TTa hoike pihamaio KaukaStorermakana hoike, oiai, o ke anoo ka lapaau ana ina mai fiva elua i hahai ia e ia, e lilo no paha ia i mea e pomaikai ai no na makaainana e noho ana ma na apana kaaaina. !N"o kekahi manawa, ua kaapuni o Kauka Lee i ka pae moku malalo o ka hoouna ana a ka Papa, no ka haawi wale ana aku i nā laau me ka hahai pu ana aku i na mea e pono ai ika poe nele; aka, no ka lawa ole oka puu dala i hookaokoa ia, a no ka mea o na hopena i manao ia aku ai aole.i lawa kupono, a oiai hoi ma ka hapanui, ua hoonele la ka apono ia ana mai e ka poe mai a me ko lakou mau makamaka i na hana a ke kauka; nolaila, ua manaoia he pono ke kapae ana'ku ia oihana no kekahi manawa. Me he la ua ike ia> ka pono oia manao, a no ia mea, ke hoopukaia aku nei imua o oukou, na oukou ka hooponopono e hoonoho i kahnna lapaau makaukau kupono no kela a me keia mokupuni, a o kana hana nui o ka kaahele ana mawaena 0 na kauaka, me ka hahai ana aku i kapoea pau e maliu mai ana, a e hana anahoi ma ke ano he luna nui no ka Papa ma ka haawi ana 1 na laau a me na lako lapaau, e like me lea kauoha ana o ka Papa. Make kue ana i keia kumu hana i manao ia, ua manao kekahi poe, a he mea kupono ke noonoo ia, e kukulu i halemai ma kela a. me keia mokupuni. He hana no ioiae o ka maikai,—aka, aole i kulike kamanao o ka Papa me ia, ina e hana ia ana kekahi o keia mau kumu hana; alaila, pono no e noi ia aku i puu dala hou, a e kau aku no paha ke koikoi oia mea ma na puu dala aupuni, a ma ka hoohanaia ana o na kumu hana a i na ka Ahaolelo no e hoopukamai i ko lakoumau makemake ma keia mau mea. 0 kekahi o na kumu nui o ka make nui, O; ka lapaau o na kahuna Hawaii—malalo o ke Kanawai o ke Kau i hala, he umikumamaha poe noi mai i mau palapala ae, a ua loaa aku ia lakou mai ke Kuhina Kalaiaina aku ma ka hooia ana mai a. ka Papa Ola HawaiL Ua manaolana ia e loaamai ana la kekahi hopena kupono ma ia hoao ana, a oia hoi i mea e; loaa ai na olelo hoike kupono imna o ka Aha

Hookolokolo e hoahewa ia ka poe hanai i na laau inake a me na hana hoomanamana ma ke ano laaa, e make nei ne mau haneri o ko lakon poe hoa makaainana i kela a me keia makahiki. Ka Halemaipu Pple. Aia no keia Halemai malalo o ka hoomaln ponoi ana a ke Kuhina Kalaiaina; ak&, ua manao ia, he mea kapono ka waiho ana aku imua o oukou, no na mea e pili ana i na mea i hanaia a me na malamaia ana o ua Halemai nei. no na makahiki elua i kaahope ae. Ma ka malama o Mei, o ka 1868, ua waiho mai o Elauka Hofemana i kona knlana Kahuna Lapaau, a ua hookohuia o Elauka Hilabarani ma kona wahl . Mai kana hoike mai, me he mea la, ma ka la 22 o Mei, 1868, lia loaaaku iaia he 28 poe mai ma ka Halemai; a mahope mai nei, ua hookuu ia aku eia e komo mai i ka Halemai, he 38 mau mai hou, a ke pakui ia aku me 2 mau mai i hookomoia ko laua' mau inoa e Kauka Hofemana ma ka buke, mawaena o ka la 1 o Apenla, a me ka la 22 0 Mei, 1868; a nolaila, he 40 ka huinao na> mai no na makahiki elua, a ma ka avarika f : he 20 poe mai i ka makahiki hookahi. X keia mau makahiki elua, he 16 poe i make, 1 i mahuka, a he 20 poe' i hookua ia aku; ot>laila, he 32 poe mai i koe, a he 4 oia poe ua aneane e oluolu mai, a ua manaolana ia, e hookuu koke ia aku ana lakou. Penei na ano mai i loaa uaai i ka poe mai ka 16 i mako: Loaa i ka Lolokaa, me ke ano-fiva kahoomaka ana 5 Mai Kuhewa (Apoplexy) 1 Mai Kuhewa kukoke (Epilepsy) 3 Mai Eolo i loaa mai ka mai ma ka 1010... 2 No ka hiamoe ole, hookii i ka ai, a paupauaho i ka hooulu-a wale iho n0.... 2 Mai Akepau ano Hokii (Pulraonary Consumption). 1 Aole ike pono ia ke kumu. 2 Huina 16

0 ke kowa o ke ola ana o keia poe mai, he 16 ma ka Halemai, aole no i oi aku mamua o na malama eiinia a me 12 la, koe nae hookahi mai kahiko, he Lepera kona. Hookahi kanaka, ua loohia oia i ka mai ano e hikiwawe, he hapalua hora -wale no mahope iho o kona komo ana inai ika Halemai. oke kanaka . mahuka ai no Hilo, Hawaii; ua hoao ia e hiuli i kona wahi i mahuka ai, aka, aole nae i loaa iki, a mahope mai nei, ua lono ia mai ua hoi aku oia i kona wahi ponoi, ua ola kona mai pupule, aka, ua hoikeia mai nae, ua loohia i ka mai Lepera. Mai loko ae o ka poe i hookuu ia, he 15 poe mai i hookuuia aku me ka manao ia ua ola loa lakou, a i ole ia, ua ola kupono lakou e waiho pono ia aku ai me ko lakou mau makamaka. Hookahi, he luina Amenka, ua hookuu kupono ole ia aku oia, oiai, e ino ana no oia; ua hoihoi hou ia m:ii oia e kona moku nana i lawe mal A o kekahi, he hupo hana ino ole mai, ua hoihoi ia aku no me kona mau makamaka ma ka lakou noi mai. Eia malalo iho ka hoonohonohoia ana o na Mai o ka Halemai no na makahiki elua i hala, ko lakou lahui a me ke onehanau. Mai loko ae o na mai he G9. N"o Hawaii 44 f Amerika 3 „ , , Enelani.. 6 2 !Geremania. 1 Mai Amerika~Huipuia 1 Na Mokupuni Cape de Verde 3 No Kina 9 Huina 69 • Ika malama o Apeiila, ua kono £a mai o Kauka Hilabarani, e oki i ka lima o kekahi kanaka pupule malalo mai o ke kipoohiwi, no ka puka ana mai o ke koko mai kahi eha kukonukonu, i loaa ai iaia ma ka hakii paaia ana i ke kaula i kona wa i hopuia ai e na makai ma Hawaii O ka pilikia nui loa e nanaia ai ma ka malama ana i ka hapanui o ka Poe Mai Pupule>

oia no ka nele ina hana kupono. Oka poe ola maikai kupono o na oiwi kino, a o kō lakou mau noonoo kaihoohupo iki ia, na hoohana ia lakou ma na hana mau.—E like me ka mahiai kalo ana, hoomakaukau ana i na mea paina, hana ma ka mahinaai, hana hou ana i na pa a me na alanui e pili ana ika HalemaL Ona wahine i ano papaana ae o ko lakou pupule, ua hookuu ia lakou e hana ma na mea pili i ko ka hale, e like me ka humuhumu, holoi ana, a pela aku. Aka, aia no kekahi heluna o ka poe mai i koe malalo 0 na pihoihoi hehena, a no ia mea, aole e hiki ke haawi ia aku me ke kupono na mea hana ia lakoa, ame ka poe paha e manao ana e holo mahuka, kekahi' poe ua hoole e hana ma na mahinaai, me ka poe hupo hehena a me ka poe i loohia pu me na mai pili Mno. O keia poe a pau, ua noho wale lakou 1 ka hapanui o ka manawa, a no ka haahaa loa paha o ko lakou ao palapalaia ana, ke kumu e pale mai ai ia lakou mai na hauoŪ oka heluhelu palapala; ame ka poe i hoopaa ia, aia no kekahi mau mea paani kupono, e hoolealea ai ia lakou. Ua hana ia he papa maika, a ua maniolana ia e lilo ia i mea pL pOi nuiia eka poe mai; aka, eia nae he hapa unku wale no o lakou i hauoli ka manao ma ia hana lealea. Ua kukulu pu ia he mau mea hooikaika kino, me ka manao ia e lilo la ia i kumu hoolealea no ka poe mai Hawaii; eia nae, o na mai haole ka poe i loaa'maina pomaikai oia mea. Aole hookahi wahi mai Hawaii maoli iao ia ma Ica hana lima ike; aka, oia kekahi ano nui no ka hoihoianamai 1 ke ola, o ka manao i hehena pupule, a o ka hooikaika kino ana, he kupono ke hana mau me ka oluolu pono nae.

Ua kukuluia ka hale holookoa me na kumu i lawa ponp ole, a he knpono maoli no hoi ke kukulu ana i keena nui, kahi o na mai e huipu ai i ka wa wela a ikiiki hoL

Aia ma ke kanawai e hooponopono ana i ka ae ia ana a me ka hoopaa ia ana o na mea mai pupule ma ka Halemai, kekahi mea kupono ole. E like me kona ano i keia wa, 0 na Lunakanawai waleno ka poe kupono e hooholo ai i ka wa e hoouna ia ai kekahi mea 1 ka Halemai Pupule, a ke komo aku ka mea mai iloko olaila, aole e hiki ke hookuu ia mai, ke ole e ola mai me ka manao maikai kupono.

" 'O ke kumu i konoia ai ka Lunakanawai e hoonna i ke kanaka ma ia wahi, aole no ke ano pupule wale oia mea, aka, no ka hoo. . pilikia ana aku kekahi i ka maluhia o ka lehulehu, a aole e hiki ke hookuu ia oia, (kane a wahine paha) malalo o ka Pauku 7 o ke |" Kanawai no ke kukulu ana i Halemai Pupule," ke ole e hooiaio ia mai e ke Kahnna Lapaau o kā Halemai ke ola kupono maoli ana ; a aole no hoi i haawi aku ka Pauku 4 p ia Kanawai hookahi, i na Lunakanawai p ka Aha Kiekie i ka mana oi aku. Ua ike kela a me keia mea i maa. m$ ka poe mai pupule, mā ke ano nui o na mai, ua hoomakamai me ke anopihoihoi noonoo kanaka, e hoike mai ana i ke ano hehena pupule, he oili ana mai o qa manao hiki ole ke hoomalu aku, e like me ka makau, ka lili a me ka hu-ahu-a, ka inaina a me ka pioloke wale j o ka manao kanaka maolL Ke hiki mai ka mea pupule i keia kulana, ua ano hoopoino i ka maluhi&o ka lehulehu, a ua.makomakeia e hoonoho malalo o ka hoomaluia ana; a o keia ka manawa i manaoia ai e ili nui mai ana ka poino maluna o kona ola ponoi iho. •Ina, e alo ae ka hehena ia wa me kona ola, me ke ola kupono ole ae nae e loaa ai ka

noonoo kanaka maikai, alaila, ua ane kanehai iki mai ka pioloke huhu mua, a ua noho ia iho e kekahi inanao haka kaupono ma kekahi mea ano hupo ; a o ka hopena mau nae oia mau ano hehena, he hookukule mai, a ano ikaika ole e like me mamua na noonoo kanaka maikai kupono. Mawaena o kela a me keia ano o ka mai hehena i ka wa e hoomahuahua mai ai, he nui wale na ano, aole wale no i ka hoopoino ole i ka maluhia o ka lehulehu, aka, malia he mea e hoihoi hou ia mai ai ka mea mai pupule i kona ano noonoo kanaka maikai, ke loaa iaia ka hookuu lanakila kanaka ana, mawaena o kona poe makamaka ponoi a me kona home; a he mea no hoi paha e manaoia aku ai he poe hoa'loha kona e makemake ana e malama iaia, ina pela ke kulana o kekahi kanaka pupule, oiai, o ka poe wale no e hiki ai ke hooia mai, o lakou no na luna o ka Halemai, a malalo o ko lakou nana a malama ana no kekahi manawa loihi. Ua ano oolea iki ke kanawai, e like me ia i keia wa, a he nui no hoi na mea e nana ia ai, i ka makaukau kupono ole o na Lunakanawai i ka hana ana i ka mana i waiho ia akuai ialakou, a me na kumu hoike kupono ole e hoouna ai i ka poe mai i ua Halemai nei. E waihoia aku ana he Bila imua o ka Hale e hooioli ai i ke kanawai i kupono ai me keia māu mea i waihoia aku ai. I mea e pale ae ai i ke oolea kupono ole o ke kanawai, ua hooponopono ia ma ka nana ponoia ana o kekahi poe mai e hookuuia ana i akakuu mai ka pioloke ino ana a ke kumu kupono o ke ola ana, ke'noi ia mai e ko lakou mau makamaka e hookuu ia aku; a ma kekahi oia poe mai, he kumui e minamina ia ai no ka mea i hana ia, a he hiki no ke hookuu loa ia aku mahope iho p ka wa kupono. E OLA KA Mpi I KE AKUA ! Np ka Papa : FERD. W. HUTCHISON, Peresidena." PAPA A. KA HALEMAILEPERA MA MOLOKAL 35"0 ke kuai anaia Kalaup'āpa. $ 1,666 00 Halako knkuln hale i hoounaia i Molokai 2,707 84 2STa uku kamana 490 62 Uku no ke kaa ana.. 43 50 Uku no ke kuna " Isahella".. ... 1,597 60 TJkn o ka Luna Malamamenakokua, tc. 8,032 50 ISTa lako ai, Berena, raiki, ko, paakai, 4c. 2,344 50 PoL 1,431 22 No kahipa i meaai.. 4,484 50 Na mea paahana 412 41 Uku ukana i Molokai 140 67 Na lako lole, Huluhulu, &c 8,497 46 Na laaulapaau...... 135 75 Dala maoli uku ia i ka poemai Lepera i mea kuai PaiaL. 4,637 50 Kela lilo keia lilo— 261 56 $26,883 56 KA HALEMAI LEPERA MA TTATJTTT Uku Kauka Lapaau me nalaau, &c $ 1,375 00 Uku o ka Luna Malam^, Kuke, &c 994 50 Na lilo i ka ia, io hi- j pi, <fca 992 34 Berena.. 347 91 Poi 558 94 Na lako ai, Palaoa, Raiki,Kor&c. ... 1,601 75 Na lako lole, Pelamōe, Huluhulu, <fcc 452 25 Na uku holo moku, me na lilo ma kekahi mau Mokupunieaku 266 75 iioka papa a me nahana a na Kamana.... 435 78 Uku Hoolimalima.... 90 00 No na pahu kupapau.. 35 00 $ 7,150 22 N"0 KA PAPA OLA. Na uku makahiki.... $ 3,385 81 Na Laau Lapaau 1,495 2T Na lilo no na nana ana anaJure Coronero 68 37 KaO-lima ana....... 2,037 50 No na lako laau ma ka - Mokupunio Hawaii 1,243 50 No na lako laan ma ka Mokupuni o Maui.. 567 00 No na lako laau ma ka Mokupuni o Oahu.. 2,381 60 No na lako laau ma ka Mokupuni o Kauai. 736 50 Kela lilo keia 1i1p.... 2,091 30 $14,006 75 MakaHaawina......s4o,ooo 00 NaDala i laweia mai ka Halemai Pupule mal 2,348 83 Na D&la i laweia Kokua p na Paahao..., 2,325 71 Na Dala i laweia Hoohoihoianai ka Oihana Mahiai me HoopaeLimaHana.... 8,366 46 $48,040 50 KA HALEMAI PUPULE. Uku o ka Luna Malama me na Kokua $ 3,633 00 Uku Kauka me na Laau Lapaau,Ao 2,467 16 NaLakoia 1,416 40

Waiu 150 70 NaLakoai 2,462 25 "Wahie kahuahi : • 311 00 Lako Hale 115 00 Papa 23 71 !Na lako hooikaika kino, papa mailea, lanai, &c 673 70 Uku hoolimalima o na Aina Kalo. 260 00 Noke pena ana i na Hale. 140 00 Hoomaemae ana i kaupaku hale. 311 70 Na pahu kupapau 90 0Q Na uku lilo holo moku 27 50 Kela ame keia lilo 546 00 MakaHaawina $13,000 00 Mai na mai uku iamai.. 1,976 45 $14,976 45 Na Dala i laweia i ka Papa Oia. $ 2,348 33 $12,628 12 : —512,628 12 , Papa B. NA HANAU A ME NA MAKE MA KA PAE AINA HAWAU, NO NA MAKAHIKI EKOLU A HTIfT lIANUARI 1, 1870.