Ke Au Okoa, Volume VI, Number 27, 20 October 1870 — Ke Alawai o Dariena. [ARTICLE]

Ke Alawai o Dariena.

E hoomanao ĪB, ua ka holopono ana o alnwai o Sneza, i hooikaika loa i na m:wao no ku liooknmu ana e eli a e kukulu i Alawai ma ka Puali o Panama. Ca ikaika na menao no ka hookō ana i na alawai nei,i hiki ai ke holo ka mokr. mai ka muaua Atelanika a i ka moana Pakipika nei, rne ka pale aini ae i ka h>>lo kakaialiili aua mao kikilo ae i ka H<"jia l<»a o ka Lne Hiio. X<> ke ano ikaika loa o ka ulu ana mai o keia uiiiiiMO ; nolaila, ma ka hooilooka M H. 1868, :ia h.>okaawaleia e ka Ahaolelo Auuu'ika kokahi iMawiua e hikiai be hnouna aku i Mekahi p«e e »na pono ai i na wahi e hoomoe kup'iuo ia ukn ai k* eli aua i uaauwaha w»i la : a ua hoouua pu ia kekahi elele i ke Auponi Col<iunabia no ka hooponopono ana i ke knik.ihi a me ka olelo ae like e pili ana i ka hōomakankau ana i ua hana Alawai ana nei. Ua hanaia ke knikahi ma na kumu i kuponoia Amerika □ahoole ia mai nae e na m<>ka»iua Coltimabia. Ua hana hon ia in»i nei ka kekahi ano kuikahi hou ma 3'>gota e ke Aupuni Columabia, eia nae aole ia i kupono me na mea e halawāi mai ai me ko Amenka Huipuia apono ana. oka mea i hoole ia ena Aupnni C<>lumabia h, oia ka honkuu wale aua i ke komo ana o na moku kaua Ameriks, e komo wale ma ua alawai la me ka auhau ole ia.

I ka hoomaka ana o ka i\l. H. 1869, u& hoouna ia kekahi poe e ana i ua Paali la, a o na moku kaua Amerika, ka Nipsk ma ka aoao Atelanika, a me ka Nyack oia ka aoao Pakipika nei. 0 ka poe aoa aina maluna o na moko nei, ua kauoha ia lakon e ana i ke ala mawaeua o ka moliwai Biganosa a me ke kaikuouo Madinga. Ma keia ana ana, aole no i holopouo loa na hana aoa, a aole i komo loa aku iwaena kono aiua no ke ano knpono ole o ka aina ia mauawa, a no kalohi loa ana kekahi o lakou elua mahina i hala o na mahina maloo mamoa ae o ko lakoa hiki ana mai i ka Puali o Darieua. Na ka wuikahe a me ka ua iwaeua konu o ka malama o lune i keakea mai i ka hooholopouo ana i ke una ia ana, a ua hoi aku no ua poe ana la me ka !oaa ole u kekahi mau mea kn> pono e hoike aku ai i na poo aupuni i ke kupono a me ka ole. A malia paha aole e hoouna ia ana kekahi poe hou e ana ai, a aia a pau i ka hooponopono ia na 'keakea auo pili aupuniana. 0 keia ala, ma ka muliwai BiganoB9, ua ana pooo ponoi ia no e kekahi haole o Mi. Kelly i ka M. H. 1864, a aa waiho mai oia imua uei o ke ao i kana mau mea i aoa po noi ai. 0 na pomaikai o kanu ana aaa, ua ike ia malailu, oia ke alauui pokole loa, oiai, ma keia aoao, a hui ma kela aoao, he kanakolu wule no mau mile ; he niaikui wale no ka hana.ana, a aia nae ma kau wahi o ka mamia C >dilcrf'Ba, e eli ako ai u puka nia kela aoao lie olnku psih« mile* ke ake«. Ait> huii no lioi keknhi <tlu liou, i mnnao ia he kupouo ii») kn liuomoe ia una i alawai mokn, a e "Me anu hm ia ala mai Ue kaikuono S;uia ii liiki i k«i kaikuono Caledouia. O keiu ke ul.niui kaliino a ka poe pown Sepania e hele ai m.< ka Pnali mai kela awa niai a hiki i koiu awa ma keia at>ao, & ho inuu awa hohonu iiu e kopono ai ke ku una ma kela a ma keia awa. Ua mauaoio ia lie oi akn ia o ka oluoln o ka eli a me ka hoomoe ia aua. Ua oleloia ina e hoala hou ia ana ka munao e anu ia no ma keia ala hope. Aka, ua noonoo ia nae e kekahi pue, ina e oki ia anu ua aluwai moku nei a bemo, ho ninau hoohuoi no paha ke olu mai ana, inn e lioi io mai ana anei ke dnla a ka poe na lakou i hoolilo e hoomoo i ua alawai la ma na nku komo ana o na moku ? E hoakaka no makou no keia mea niahope oe nei. \3 a oleloia uo hoi e kekohi poe, ua kahaia

na kii a uie na iue<t a pun, lle hiki kii|)uin> uo me ka emi uiia inai no p;il)a oou lilo, ke hoomoe ia i alahao moko ina oa Pnali nei. 0 ke ano o na kii e hahai ana, na hanain lurnau moe ane hooluliluli a e hoopiholoia iho 110 ia mea ma Panama, a kaii mui ka mokn iluna, hlnila, alako ia akn e ka mhhu ka moku nui a me ka moku liilii niiilona aku o ka aiua. a kiola aka ma kela aoao i ke am o Aspinwall.

0 keia hana hope, o ka hoomaka ana e hoomoe i alahuo moku maluna o ua Puali nei, aole paha e puka nui loa ana ka hui naDa ia hoomoe ana, oiai, ke noonno ia aku he mau moku kakaikahi loa no paha ke hookuuana o ko lakou mau ona e kono ia maluna oUila. E biki io ana no pahn ka moku i ka laweia »na malima o ua »l»nni h«o ; aka, aole anei e ane hookooia ae kekuhi mau walii ona ?

I ka o&na ana, o ka men kapono maoli no ka eli ana ma ka Puali i alawni niaoli mc ka h.ioa ana a pna loa i na palewai. Ua nann nui no hoi makou no ka hoomaopopo loa i:t ana e eli i« o ua alawni la, no ka mea, he mnnaolana no kai loko o makou, e loaa ana no ia kakoa he mau pomaik:ji -gia ka paa ana oue alawai nei. E manao mai paha anei kekahi poe he mau olelo hoopauha keia a makou e hoopuka aku nei no na pomaikai e loaa mai nna ia lakou ma ia mea. Ke hai aku nei mnkou me ka hnokamani ole, e loaa nui no ia kakou ka pomaikai, ina kakou e lokahi ana i ke pelu ana i na ami i ka honaa, a hua mai na w»jivni a nui, alaila, na ke kupooo o kakou iwaenakonu o ke alahele, e kono mau ia kakou aole e imi aku i makeke maikai e ae, e like me ko kakoo nei ; a na ka moku ana hoi o kela Puali, e hoolelehu mai i ke kipa aoa mai o ua moku i Hawaii nei. Aka nae hoi, ina aohe a kakou mau mea lako a lakou e kipa niai ai, pehea hoi e hiki ai ia lakou ke kipa nui a mahuahna mai io kakou nei. He mea oiaio no, aole e hiki ia lakon ke alo aku mai o kakou aku ūei, aka, he biki no ia lakou ke hele malalo aku nei o Tahiti ma e imi ai i man lako ai no lakou ke hemahema loa kakou i ka hookipa kupono ana mai iu lak>>u. Nol.iila, ke ake nui ae nei makon i na poe a pau loa e mwhi oo i na kula o kakou ; a ina kakou e kakali ana, e hemo io mai ana kela Alawai o Dariena, alaila, aole no e halß ana ka makou i olelo ae nei e ln a e ehi no kakou i oa pomaikai. He manaoie no hoi ko # makou, ina e hemo ana kela alawui i ka wehe ia, e ohi nui ana i na dala ka pue no Uki>u ka eli a me ka hoomoe ana i ua alnwai la, i oi papalna ae oi;imua o na pomaikai e loaa ana i ke Alawai 0 Sueza. No ka mea, eoi pakela loa aku ana ke kaahele ana ma keia ao-io o ka honua.