Ke Au Okoa, Volume VI, Number 29, 3 November 1870 — Ka Hoouka Kaua o Sedana. [ARTICLE]

Ka Hoouka Kaua o Sedana.

[ MAI KEi.A PDLE MAI. ] Mai na hoa'loha mai i loaa aku ai ia'n ma ka hotele, i lono mai ai au, o ka Emeper» i hele aku ai i ke kahua kaua ia kakahiakn, ua hoi mai oia i kona mansiva hooknhi no i hoohiki mai ai; aua inaalo ae ma ke alanui me kooamao alii koa ukali. Ui kokoke )oa kekahi o kuo man hoa'loha i ua Emepera la ma Tureume, i ka wu i haule iho ai kekuhi poka paha malalo o kona lio, a i ; e pahn aun ae make iho la kekahi lio o kona mau Kenela. oua Emepera nei aohe ona wahi i meheu iki, a ia ia i huli hope ae ai, ua ane mino aka~oia, aka, me he mea la ua ike aku knn hoa'loha ia ia e holoi ae ana i kauvcabi kulu waimaka i auwana iho e hiolo malunao kona papalina alii ; me koua mikinn lima. He mea oiaio, he mau kumu kupono io noe kulu ai o kona mau waimaka, o ia mau ]a hoopoino o Sepatemaba. Ia manawa, ' aomaka mai la ka haule ana o na poka pulm ma ua ■wahi o ko omkou hotele a me naalanui.

Ua ku iho la makou malalo o k;i ipuka pa i hooohiia oluna me na pohakn paa loa. Ia manawa ponoi no, ia makou e kiaī ana o ka haule ibo o ka pokn paha nana e kipakn ia makon a pan loa mai keia honna aku ; i ike ako ai makon ia Kenela Wimpffen e maalo ae ann ma o makon la, « hooikaika ana oia e hoohoihoi a e hoolalelale i kona man pnali koa e pan la i ka pnheo. Hooho ae la oia me ka leo noi, " E ola mau o FaraniLnua ! " Aka, aohe nae he nmi !eo psne mai noia k:ihea ana. Kahea hon mai la nia, ke lawe pio mai la o Kenela Bazaine i na kolamo hope o na pnali koa PeniK'». 0 keia man n« hou. na laoalana ae no ia mai ke kakahiaka nni mai, a no ka puka ponoi ana niai no hoi kekahi m3i ka waha mai o Kenela Wiaipffen, =i no ia mea ua ane manaoio ia, a nlu hou tnai la kekahi maa tausani kanaka kakaikahia uhai akn la ia ia mai loko aku o ke kulanakauhale. Hoomaka mai Ia na mnnao o na kanaka e manaolana e pakele io ana pa'na makou, a e eo ana paha ka la ia makou. Anwe ! he makehewa paha ia'u ke hoopoka ae he mau hoopunipuni aloh« ainakeia a Kenela wiwoole. Ua hohu me ka moknmoknahna o ka naao, a me ke kue pololei ana i na olelō kanolia a ka Eroepern, ua hooholo iho oia i kona man mauao e honla ae i na kanaka e hiki ai ia ia ke knkuln ae ia lakon maluna o kolakou man kapnai. O hinu Tioa'loha rere D'<jcuraje, ka'Tona o na paali koa Aferika, he nmiknmamalua makahiki o ko maoa ike ole ana o kekahi i kekahi, a akahi no maua a halawai i keia m»o la iho nei. I kona manawa i lohe ai i ka olelo kaaoha a Kenela Wimpffeu, ua kau koke ae la oia malona o kona lio, a uhai aku la i na Kenela wiwo ole la. Ua hemo aku Ia lakon iwaho ma ka Porte de Balana. 0 ua hale mawaho o na kaianlo, aa aneane loa lakoa e piha i na koa Perusia, e kipu mai la i ka poe koa Faraui mawaho o kela a me keia pnka aniaui. 0 ka luakini oa hoopuni pono ia i na koa. Ua paniia na ipuka nui. He elna haneri poe Pernsia i hopuia a laweia mai iloko o ke knlanakauhole me ba poe koa Farani. 0 keia nae ka ane ulia hope loa o ke kana—ka hooikaika hope loa ana. Oiai keia mau mea e hanaia ana raa ka Porte de Balano, ke mau nei no ka lele ana mai o na poka e hoopahupahe i ke kulonakaohale, a ke haule iho la ia maloko o ka hotele. Mahope iho, oa ikeia aku la he mau mea weliweli laona ole. Komo mai la he keiki me ka hai mai, na lele aku la ka lima o kona makuakane. He wahine mamua poneiihonoo ka hale, na halawai mai la no me ia ano hopena. I ke Kauka i komo akn ai e lapaau i ke kanaka i ku kona wawae i ka pu, no make iho la oia, a lalau ilio la oia i ka wahine me ka manao e hapai iluna, eia nae ua ko koke mai la ua wahine la i ka pu, ia ia no e hiipoi ana. O ka poe o makon e ku ana ma ke komo ana akn o ka ipnka nui, na a-e ako la makou ma kela aoao o ka aowaha o ka makau pili kino. E hoopuko ae paha an, e hiki no i kekahi o niakou ke haawii ko makou ola ke hoopakele ia Farani i keia la. Aka, ke ku nei makou me na manao ano makau i na ano 0 ka make ana o na makaainaua oloko uei o ke kolanakauhale. Ke hoohala ae nei au i ka hahai ana aku i na mea liilii a pan loa. Aole o'a manao i ka uooloihi ana i ka hahai ana aku no ua mea weliweli a eehid a'ū e hoopoina ole ai, e like me ka loihi o ko'u ola ana. He hiki ia'n ke hoopuka ako, oaoiaku mamua o hookahi alii koa wiwo ole aole loa 1 hookuemi hope ia mai ko lakoa makau i ka nana ana i keia pepehi hnomainoino ana. Mahope iho o kekahi rnanatva, ua maopopo ae la aohe mnu ano knhoaka o ko Bazaitie hiki ana mai, a'aila, haalele hon m:»i la na manaolana i ka honpo 6 ka poepu. .i' <a Farani. Aka, na hooman mai la no uae i ke kipo ana mai a ka poe Pernsia. Ia monawa boea mai la malalo kekahi alii koa ukali o ka Emepera, a lobc aka la an ia ia e noi ae ana i kekahi poe alii koa e kokua aku ia ia i ka hoopio ana i ke abi, no ka mea, oia ka munao o ka Emepera. Mahnpe iho, oa uu ia «e la ka bae keokeo moluna o ka hale paa nui a kiekie, (Citadela.) Ua pan koke iho la ke j

kani mni o na pn nui i ka hapalua o ka hora eha. Ua eke mii loa makou e ikfi i k fi ano o ke kumu i pnu koke ai o ke knni an :i mai o na pu nni, no ka mea.aole hiki ko hele akn ma ns alaiiui no ka t>ih« unn Inuna ole, a noho iho la no mn' •• • noe ke kali i ka lohe ana i na ano o ka li t ••vi pio ana. Oiai, i k« >'ookokoke ana o b:i nhi mai o k« malu po, nn kowa iki nela na alnnui, a pn'*a I aku la au e makaikai i ke ano o na alatini. Ua ano eehia no e like ine ka'u ike mua ana ka mnnaonao. E waiho ana na kino make ma na wahi a pan loa, na hnipn na makaainnna o ke keona me na koa iloko o ia lnkn hookahi ana Ua mokaki ka papalinahonnā ina apnna poka pnho. Ona koa i mnkei ks pololi, e okioki analnkou i na lio make a ai, no ka mea, ua nele hon ilio la ke kaona i na lako »i ole. e like me ka nele mau ana. mai ka hoouiaka ana mai o keia hoouka kana

nna. Ua hanoli sn ike kaawale ana nkn mai keia wahi aku o ka popilikia, a nalowale aku la ko lakou man hoomanaoia ana iloko o na hora kakaikahi o ka hiamoe ana

I kekahi la ae, ua haiia mai la makon, ua hala akn la ka Emepera i kahi hoomoana o ka Moi Perusia, e knka pu ai no ka haawi pio ana. Ma ka la 11, na haalelo iho la kana mau kauwa Uwela'we a me na kaa i ke kulanakanhale, a ike iho la makou ua paa pio ka Etnepera ; a ua hnli ke au <> ka noho'na Aupuni Emepire ana. Ia manawa hookahi no, ua paiiB ae la ma na alanni ka olelo knahaua a Kenela WimpfFen, no na mea e. pili ana i iin kulana a me na kumu o ka haawi pioana. Ua hooia ia mai, o na kulaua o keia haawi pio ana, oia no ka iiaawi ana aku i na punli kaua hnlookoa, i emi <>!e ibo malalo o ka haneri tausani koa holookoa ma ke ano he pio ih) lakou no ke kautt, na npeope,. ua lio, na iiae a meka lukou mau pi; nni a pau loa. 0 na'lii koa e kakaninoa ana i ka oleh> ae like aole e kaua hon aku ana ia Perusia i ka wa kaua, e.hoi no lakou i ko lakou man honie, a o ka poe i koe iho e hoonnaia no lakwu i ua ku!auakauhiife hoopaae hoomaluia e n» koa u Gereuiania. Ua nui no na'lii koa i hooli- mai i ke kakauinoa ana i ka oleln ae like, a ua makeinuke n<> lakou e niahele pu i ka noho pio ana me ko lakoo' poe koa. Ma ka Poaono, ua waiho iho la ka puali holookoa i ko lakou inau mea kana. Aole i kakaikahi wale ka poe koa iloko o ko lakou mau manao huhu, ua ha'iha'i ae no lakon i ka lakon mau mea kaua mamua «e o ka haawi pio uiaoli aua aku, a ua hulali na alanui i ka waiho mokaki aua o na mea kaua a pau lou, ua pahikaua, na pu raipera, pu pauapaua, na mahiole a me na lako kaua a pau loa. Ma kauwahi o 'ka muliwai Meuse e Kahe ana, ua puua pu i ua inau mea la, a ua aleae la ka wai e kiekie iluua ma kela a me keia aoao o ka mnliwai. 0 na lepo pohopoho o na alanui, na palauli pu rae fie one eleele la i ka pauda. Ua nakiiia aku na lio i na bale a me na kaa pu, a aohe hoomanaoia e hanai a e hooinu aku paha i ka wai, a no ka pololi a me ka makewai, ua uilaui ae U no lakou'a moku, a holo aku la me ke ano ahiu iloko o be kalanakaohale. 0 ka mea makemake lio, e loaa no ia ia ka lio. I ke komo ana oiai o ka poe Perusia iloko o ke knlanakauhale, ua hoonaukinkiia lakuu, nu ka nui o ka luku wale ia aua a me ka hana ino wale ia ana. A o ka mea i ano huoluolu iki mai ai ia lakou, nona ano o ka loaa ana aku ia lakou o ke kulana iloko o ka oihana koa. { 1 ka hooholoia ana o ka haawi pio ia ana, ua haiia aku la na'lii koa Farani e houluulu pono i ko lakou mao lilo, a e loaa koke aku no ia lakou ka ukuia, ke hoike kokeia mai. Ma na hoonohonohoia ana mai, ua ikea iho, ua piholo ka Waihona Dala Aupuni. Ua ike no au no kekahi poe alii koa i kaki ma ka lakou hoonohonoho ana no na iio aole i make a me na ukana aohe i lilo. Ua ulu mai Ia na manao aee annnu makehewa wale. 0 ua hae, ua puhiia ana kaauia. Ua oi loa aku nae ko lakou inauao huhu ia Kenela de Failly. He rumi kona e nohu ana maloko o ka hotele a'u e noho ana ma ka Poalima. Ua houluulu mai la he anaiaa kanaka nui mamua iho o ka bule, ua paa na ipuka, a u-a mai la ia Kenela de Failly, me na leo nui a me na hooho ana ; a manao iho la ka hakn hale e hoopuka ia ia ma ka puka aniani mahope o ka hale. lua i loaa aku oia i na poe koa nei, 1 ko'u mauao e haehae liilii ia no oia. la'u i hoi mai ai i Ladana nei, ike iho la au ua kipuia oia e kekahi o kona poe koa ponoi, aka, aohe mea i haoaia pela ma ka Poaouo, a aole no paha mahope mai nei. Ma ka Poaono, ua ane hooluoluia ke kulanakauhale, i ka hiki ana mai o ka poe Perusia a lilo ke kulanakauhale ia lakou. Ua kaumaha au i ka hai ana, ma keia hooaka kaua ana, ua haoa ka poe Faraoi me be poe lanakiU la lakou ma ka aina o ka poe enemi, i oi ae ka lakou' mau hana mamua o ka ka poe Perusia. 0 na hoonaukiuki nua a pau loa i loaa mai ia'u, mai ko'u poe hoa makaainana mai no ia. I ko'u haule aua aku iloko o na lima o k& poe Porusiu, ua ike wau ia lakou, he poe hana maikai kai loko olaila. Ma Ludana kuu kakau ana i ka hopena loa o keia palapala. I ka haalele aua ia Sfdana, a hiki akn i ka palenn, a ma ka hiki aua aku ma na awa o Perusia, ua paa ia mai la au 0 ka'u mea wale no e hni nku ai, be kanaka kaknu palapala wau no kpkiihi nupepa, a ua hookuu maikai ia mai la wau. CJa kakauia iho ma ke kna o kuu palapala e ae ana i ka hookuuia ma na laina Faruni, n» olelo Peiuaia, e hookuu pn ena ia'u uiu na awa a puu o Perusia. Mahope iho, aohe noi iki ia mai o hoike aku au i kuu palupala ae. Ua ma-

naoio ia no kn'n huaolelo, a i ko'u liemo ann Ri:ii Sedana mai, o ko'u p"lo!ei mai la no ia. la'n i liaalelt» :iku ai'ia. Sedanu, ua hoomaka mai ka hooponoponoia ana o na mea ano pioloke o hoomalielie a e hoopan ae i ka nnnennne ana. Ua nhai an mahope o Kenela MeMahona, mai kona la mna i hoala ai i kona mau pnali koa ma Ohalona a hiki wule i ka la o ka hnlihia ana ma Sedana, i kona manawa i haawi pin aku ai i ka puali i hoala hope loa ia ma Farani, koe ke koena i panikn ia ma Meza. He oiaio, ia'a ma knhi hoomoana maOhalona, a maliope iho ma Rheims, ike iho la au na nni.wale ka poe auwana wale iho do, a na hal-iwai man akn ao me ka poe koa e ninaninan ana lakon no ko lakon mau pnali. Ua ike an i na koa a me nn'lii koa, i hoehaia me na palapn a na kr>a Fnrani o na la i ha'a ae e hoowahawahi ai. Ua hoopnka aku au no ka-hooknn wale ia n na kannka me ko. lakon man lole, aolee honponopnnoia kolakonman ano ma ka liele, ka noho nna a me na ano o ka ai ana. O keia man mea, he man mea liilii wale no, aka? he mea knpnno no ia e nana nniin e ka maka o ke kanaka akamai i ka oihnnn koa. Ua ike no hni au ike ano hopnhnpnalnln ') na'lii kna F<rini e pale ae i ka maloeloe ona hnakai loihi. Ua pinepine ko'u ike ann i na'lii kon F;irnni e hnomannanna ana i ko l«kon mnnawa tn« na hale inn kope a me na hale hookipn, a nnhe noonoo ako i kn lakon man pnali koa. Ua pinepine no hoi ko'n ike ana i na'lii koa nknli e haawi ana i kn lakon man manawa mahope o na hana lealea ano ole, e hoike nna i ko lakon man hnpo o ike ole i ke nno n me ka inoa o kahi a me ka okana a l.ikou e liele akn ni e kana; a nolaila au i ike ai i kekahi Kenela e ninan ana i na makaainann i kona alanui e hele ai ma kahi e hiki mai ai i ka .mnna ann o nn alanni elna. Ua hnoikaika loihi an e kne nku i keia ano hnike ann, aka, na manpopo no ka hopena. Oiai he mea ehaeha loa ia'n, aka, na bonnir» e hoike akn i ko'n manaoin ana, o kekahi hooikaika hou ana a Farani, he komn wale no ia e liookahe koko makehewa aī, a o na knmn e hoopakele ai ia ia e pono e imi ia, aole nae me na mea kana e pono a e loaa mai ai.