Ke Au Okoa, Volume VI, Number 34, 8 December 1870 — No Muliwaiolena. [ARTICLE]

No Muliwaiolena.

Ua lehnleha na wuhi i manaoia no keia mnliwai i olelo naiia ma oa moolelo kahiko 0 Hawaii nei, ma ka manao 0 kekahi poe aia 1 koknln o Tahiti, i na'aioa momona 0 Kane ma lana o Kanaloa, a oia no na aina 0 Tahiti, o Bolahola ma ; a i ka inanao hoi o kekehi poe, aia 0 Muliwalolona i Ulukaa, i ka aina 0 Kanehunamoka, kela Mokoponi kupanaha, pahaohao e olelo man ia nei, he ike wale ia akn no e Da Koolaa ae nei, ke ka kohana raai 1 ka la malie maikai, waiho wale mai no na Kua'ono, na awawa, 0 ka nla raai no 0 ke pili, a ulioli mai eo ea uln knkni o ia aina Bupanaba, a ina do paha.e.-loaa mai o Kanehunamokn i ke ahi, e ikeia'ka no ke ahi e na kanaka o Koolaa ae nei, i ka pnnoha ae 0 ka uwah : a me ka lapalapa ana mai no. I ka manao hoi 0 kekahi poe kahiko o Hawaii nei, a rae ka mea eaoa e kakaa nei i keia moolelo no Muliwaiulena, aole akn i ka aina e keia mnliwai. Eia koke ae no la i Koolau 0 Waimanalo, o Mūliwaiolena. a hiki i keia la, ma ke knlana hale o Kapua ka inoa, no kekahi alii kahiko do Lape, na ke'ako 0 Makalii i ka lani la liuliu. Eia kekahi mea e akaka ai o Mūuwaioleka 1 Waimanalo, i ka wa i pae mai ai 0 Kauholokahiki, ke kaiknahine o Kanehnnamoku, mai Ulakaa mai, a-pae ma Ulnpau i Mokapu, a kukulu ae la i ko-a kaamaha pule naua, a loaa iho la i na waliine hele ako lima o ia kahakai, lawe aikane ia ae la keia, muhalo aku la na wahine kamaaiua i ka wahme maikai 0 keia wahine maliliini, 0 ku limu palahalaha ke kapa 0 kona hope e uhi ana, a wehe ae la kekahi wahine kamaaina i ke kapa a uhi aku la i ka hope 0 ka malihini, a koi aku la e hoi i ka hale, a hiki i kaohale, kokui aku la ka wahine naaikai 0 ia uei a pnni kanhale. a nui knmaaina i hele mai e makaikui, me na waiwai ke kapa, pau, ilio/puna, a nie ka ai. A i kekahi la ae, hiki inai la ke 'Lii 0 Ilauhoe, o-kahoo a Kaloihniainamoka, 0 ke keiki mnli uioi aKaknibewa, ke 'Lii nni 0 Oahu nei ; a lawe ue la ia Kauholokahiki kn wahine oialihini i wahine nana, no kona maikai lua ole ma ka naoaina, ka i ka poholima ua mea he wuhioe muikai. I ka hoao ana o lte 'Lii Ilauhoe 'me Kauholokahiki, makemake iho la ke 'Lii kane e helo laua i ka auau wai, olelo aku Ia ua wahine nei, " He kopo au, aole e auau i na Wai e ae, e kii ponoi no oe i wai auau no'u iloko 0 Muliwaiolena." I mai la ke kane, " Aia paha ia wai i Tahiti, he loihi loa, aole i ike pono ia kuhi o ia w&i e mnkou." Olelo aku la ka wahino, " liia he alolia kou ia'u e ke 'Lii, nau ponoi no e kii i kuu wai anau a'u e olelo ukn nei ia oe, ei ne no la i Waimanalo, 0 Muliwaiolena, uiala i Kupua, ke kulana-

hale o ke 'Lii o Lupe, kahi nmliwai oleoalena oka wai e lana la no ln, oia oo." Ma ia wa 110 ua 'Lii nei i kukini al<u ai me ka ipo wai, he manawa ole ia, ukuhi ana keia i ka wai a hoi mai, he wai olenalena io no, akahi no a ikeia kela wai o ITuLnvAiOLENA, a hiki i keia la. Ua noho loihi lana uei a hanau keiki, o Kuihewa ke keiki kane rana, o Kapuaakauikaaia ke keiki kane nlua, o Muimaialiloa lie kaikamahiue, ma ka uha ka hanau anaolieia poe keiki. 0 Kaihewa ke keiki niua, kai hoao me Kamoohila, be 'Lii wahine, hanuu mai na l.iua he kaikamahine o Kanawai ka inoa, a oia ks wahino i noho iho me Hao, ke keiki a P. Naone, o Pauoa e noho mai nei ; aole piiha he wahi keiki a laua e moopuna ai o Kanehunainoku, ke 'Lii o Ulukaa, ka ainß kupanaha pahaohao.* £ oki au maanei, be mau la puanuanu keia. W. H. Uaua. Pelenla, Honolulu, Dek. 7, 1870. SCPMai ka noho ana mai o ka Moiwahine Vitoria maluna o ka noho alii o Enelani, he kanakolu kumakolu makahiki i hala āku nei ; ua loli ae kanoho ana o kekahi poe alii eae o Europa mai ko lak«u mau nohoalii mai. " E N!oa," wahi a kekahi hoaaloha, "Ua ike. uo anei oe i ka nui o na manu nnnu au iai ai iloko oka halelana ?" A pane mai la o Noa, " I pono loa no ia oe i ka hoopaa mau. Aole anei he moni ae o kou haae?" Heaha ka mea i like pu ai ka poe paipalapala me na moa wahiae ? No ko lakou hoonoho mou i na hua. Ua oi ae mamua o iwokalua poe wahine opiopio e ao knhunapule nei ma Amerika Huiouia me na manao e lilo ana lakou i mau kahunapule haiolelo. Ua haiia mai e ke Kapena Hotfield, ua ike oiu i kekahi mano nai i pae ma ka Moknpuni Jarvis, he iwakalnaknmaono kapuai ka loa, o ke akea o. na a o ka waha, he eha kapnai. oua mano nei, he mano leopaki, '"no ke onionio o ka ili.