Ke Au Okoa, Volume VI, Number 36, 22 December 1870 — HE KAAO NO MORIONA, KA ELEU O ITALIA. [ARTICLE]

HE KAAO NO MORIONA,

KA ELEU O ITALIA.

HEL.U 5. Mahope iho o ko laua loaua aoa, -alakai aku la ka mea hale i kana malihini, e hoikeike ana ia Moriona i na rumi a pau blok"b o ua hale nei, ua maikai ka hanaia aua o na rumi a pau loa, a maloko o ka rnmi moe o oa elemaknle nei, ua oi akifkß'narii a eoe ka maikai; a me he mea la o ka hēlu akani 'paha ia o na rumi a paii o uo hale ner, aoin no hoi ka rumi a u'a elemakule nei i hanwi mai ai no ka mea noōa keia Kaao, i wahi' nona e hoomoe ai i kona poo. I' ka aneane ana' aku e hiki i ka hora elima o ke? nhiahi, hoi mai ln na poe paahana o ua elemaknle hei, mai ka hana mai, a i ko Moriona nana ana akn i ko lakou man helehelena, he poe ano opinpio wale no, a he poe mikiala ma ka hana, oiai, ua hoike mai ko lakou mau helehelena i ke ano hoihoi, a ma ia ano o Moriona i hoomaopopo aku ai. lua poe paahana nei i hiki mai ai rnu ka haleo ua eiemakule nei, wehe ae la kela kanaka keia kanaka pakahi i ko lakou tnau bila kikoo dula,.oiai, oia no ka la i lele ae ka heluna o ia mahina, a i ka nana ana iho o na- eleuiaknle nei,. ua pau pono ka mauawa i oleloia iloko o ka b.ila kikoo daia,. a o ka hana wale uo i koe i ua elemakolu uei, n ka houluulu iho. i k.a hniua pau o na dala e. Uupono ai no ka uku ana aku i kooa poe paohana. . Mahope iho o.ko Dominesela hooponopono ana i ka uui o ke dala ana e uku al:u ai, huli euai la ua o Dominesela, (oia ku .inoa <> nn elemakule nei,) » pane mai la ia Moriona, " E kuu keiki o ka :la hookahi,- a no ka manawa pau ole e hiki mai una, akalii ho au a bai aku i keia mea ia oe i keia la, aole au i hai aka i kekahi mea e ae, mai ka loaa aua ia'u o ka waiwai mai kioohi mai a hiki wale i keia la, a ia oe wale i.o au e hai aku ai, a nolaila, e hoomanao oe i keia' wa, eia uo ke pani e henio ai- ka wehe ana ae i keia lan, a inae hemo keia pani hao, alaila, e wehe hou aku no i kekahi pam' hao hon, pela man no e wehe ai a pau na pani hao ehiko, aiailn, e hiki aku no oe i kahi i hoahuia ai ke dala a me ke gula, e waiho mai ana, ka mea a'u i hoahu ai no ka manawa loihi." A pau kaoa hoomaōpopo ana no na mea e pili ana i k'eia Inahuna, wehe ae la o Domitiesela ike pani hao'mua, a ho-a ae la i ka ipuknkai, a haawi mai la ia Moriona, iho pu aku la laua nei ma ke alanui pii, pela inau no ka wehe ana a pau na pani hao ehiku, hiki aku la laua noī i ka papa ku olalo o ua lua nei, ike aku la keia he keena nui keia, ua piha pono loa i ke daia a Me ke g.ola, nia ke ano auka wale no nae ka hanaia ana o ke dala a me ke gula, e like pn paba me ka hanaia ana o ka pohnku' unihepa a kakon e ike nei, pela iho la ka ban&ia ana o ke dala a me ke gula, a ua hahai pu ia uo hoi me ka nui o ke dala iloko o ka q,uka hookahi, peja no boi me ke gula, e like me kakou e hoomapopo nei i ka nui o ke dala iloko o ka hapaw.alu gula, a hapaha gula paha, a ma kekahi olelo ana hoi a kakou, he hapawalu kini, a hapaha kini paha.

No ka Dui loa o ke dala a me ke maloko o aa-liia huna nei, nolaila, m'naa aku la o Mon'ona i ua elemakalo nei, "Pehealai hiki ai ia oe ka hoahu ana i keia waiwui r>ni, a ma na kamu hea hoi i loaa -nui mai ai ? " Pane mai la oa elemakule nei, '• Ua hookaawale aa i na hna moa a pao oka'u mau Joaa no ke Akna, ano ia mea, na haawi mai ke Akna.i na mea a pan, ka waiwai a me -ka hanohano,- a ina aole ao e hana pela, alaila, e lilo no keia.waiwai i mea ole, a e huhai no aoanei ka a tne ka poiūo mahope o'o, ke hoao ao e hana kpe aka ,i ke A.kua.". I ka lohe ana o Morionai.i keia mau olelo, he nni kooa olioli.no ia mea ana i lohe ai, a komo mai Ja ka manao iloko ona, o kaoa kuaiu alakai ia e hooko pono.ai, oiai, kona muu la o ke ola ana ma keia aoao o ka make. no-ka mea, he oiaio, na ke Akna mai na mea apan e pono ai keia noho ana. . A pan keia mau olelo ana a lana, ohi mai la na o Doraiūesela nei i ke dala ana e uku aku ai no kona poe paahana, a huli hoi mai la laaa a hīki iluaa. Muhope iho o ko laua hoopaa pono ati» iho i ke paoi bao maka mua, helo mai la laua ma kahi a kooa poepaab«nae nohoana, aukuaku la oia me ka maikai i kooa.poepaahana,. ma ke ano uku like wale no, aole hooi akn i ko kekahi, a aole hoi i hoemi iho i kekahi, no keia maa hana a ka haku hana, ua oloolu lakou e hoomau hou aka no i ka noho 'hana ana malalo ona, i hana like,Uoa ia. . • ~ :? .

E ka poe heloliela i keia Kaao.'maanei la, na p»ui ka Mon'ona huakai''kuewa liele aea iloko o na nlulaau.' kaiii aobē hdme, aohe raan luana olnolu ana, o D« raea i &aaraain» mau ia' ia, o ka leo o ,na mapu.kani kaa mauna,. a o na makani e hokioki» mau nna iluna , o ka lan laan. oiai, ua bala ae la ia puu pale a ka pilikia, a ua hiki aku la keia i ka pahu bopo,. kahi aua i moeul)»ne mna ole ai, e loaa ana ia ia he hoa kannka nmikai, a he home maikai. I ka uhi ana mai.o na eheu.o ka malu. po, luaoa pu iho lalaua nei ma ko roinihookipa, a mamua ae o ko laua hoi ana ma ko

laua mau nimi moe, haule like ihola kolaua mau kuli ilulo, a haawi ae la i ka laua mau noi hoomaikai ana i ka Makua nui, ka mea nana kakou i hana. Hoi aku la o Moriona . ma kona rurni, a pela no hoi ka elemnhule ma kona ruini, a haole akn la laua iloko o ka hiamoe mai.kni; ka uiuiki a'ija m.Bi o na kukpna i hOala pai iaMoi'iona, a hele aku la.oia, e hoomaemae ia ia iho, a e houma!;nukau hoi no kona liui hou ana ak.u hoi me kona makua lokomai, hoopono..i ifahope. iho o ka paD.ana_ o ba laua paina kakahiaka, hoolilo akn la o JPqroineseJa ia.Morior na i luna.ooi malupa o koūa poe paahana a " paa,.ua maikai ia i kp. Moriooa manao, no ka mea, ,he hopko aQ,a ia .i ka paakemake ,o ka_xnea nana kakon i hana. . ...I ko Moriona hoomaka ana.e lawela'we ma ia oihana, ua hana pu no oia me na paahaoa, ; aole oia i noho.wale. akn, e like me ,ke ano o. na luna a kakon e ike ne.i i keia .manawa, a ma ia mea, na nui ka nie mahalo o na paahana a pag ia ia no kona oluoln lna ma na manawa hana a pau o,ka.v la. Aka, he.mea,man ,no_n«e.ia Mori.on,a k.a. hnli nni ana ma n.a palapala .hopnaanap.ame na buke molelo kaulana, ma na : hora kupono o ka pa, a he mea mau no hoi ia ia. ka hoomauao ana i ke Akua, i kooa wa e moe ai a me kona wa e ala ai, kona manawa e ai ai, aole oia e hoopina ana i keia hana nni oi loa, a no ka ike man o Dominesela i keia man. hana a Mōriona, ua oi akn kona olioli nni, me kona manao māoli iho no, e lilo ana keia keiki i.mea 'nni mahope aku, a he kanaka maikai a le'aulaha, oiaii, ua ike mun oia i kons ano oluolo a me ka hoopono, e hoomanao mau ana i ke Akna, a he keiki naanao no hoi a me k"a eleu ma kana nian hana a pan ana e hana ai. Na keia mau hona a Moriona i kono mai i na'elemakule nei, ua kupono loa e lilo o Moriona i hooilina ponoi no kona man waiwai' a pan '10-i 1 , 1 a no ia ; mea, na kakan koke no oia i ka pa'lapalah'ooilina, a ua sila ia no hoi me ka hooiaio loa ana, oisi,' kona manawa e ola ana. ■ A o ka'maka mua no hoi ia r, ka loaa ana o ka pomaik:ii a me ka hanohano

ia Monona, a lilo ihn la oin i !<eibi hookama'-n-ana no ka manaw» mau loa a hifei i ko ianamao hopena, n hoolilo ako la oa makua banai nei ia Monona, oia ka Haka maloo&oiia mea apao o kona hale. ' - ; Ke AO AN'A o Dominesela ia Mcriona MA KA HOOKAKI ANA I XA MEA KASI MAIK-Al'o KELA AKO KEIA ANO. Ma keia wahl o ko kakon Kaao,- he pono ke waiho iki i kaolelo ana.no Moriona f a e kamailio pokole kakon no Dominesela. 0 keia Dominēsfla, hs knnaka akamai oia i ka hookani ana i na mea kani a pan loa o kela ano keia a ua kanlana loa oia ma ia man hana, ma ke Aupuni o ltulia. Aka, i kona manawa i hoomaka aku ai e ao ia Moriona, me kona kuhikuhi pono sku i na kanawai a me na loina a pan o ia oihano noi hanohano. U;i Uwf> mai ka mea nona keia Eaao, a ua 'hoopaanan oia me ka eleu nai ma na mea a pao i aoio mai ia ia, a ma ba hoomakaulii akahele malie ana akn o kon.i 'makuakane hanai, ua hoomaopopo iho la oia, aole e liuliu ana kona ao ana ia Moīioha, «laila, e loaa no ia ia ka ike ame ke akamai. Aole boi ma na raea kam wale no kona oo ana akn ia ia, rm» ke ano noi o na leo mele pu kekahi, no ka mea.'he mea nui ka pii ana o ka leo ma kekahi wahi, a pēla hoi ma Ksi hooiho ana. l.ka pan ana o na mahina eono, ua pii inai la ko Moriona akamai oui, ma ka ana i na mea kani o na iino a pan » me na leo mele, mBi na mea nui a ine na mea liilii, a he ' mea olioli nui no' ia na kona makaakane hanai, no kona ike nna, ua hikiwawē loa'o Moriona ma ke aoia ana m'a na mea'a pau loa, e pili ana i ka hookani aha ma na mea kani a me na leo mele ph no hoi. No ka ike ana o ua makuakane hahai nei, na akamai o Moriona, a na pau na loina e pili ana ia oihana, nolaila, olēlo aku la na "niakuakane nei ia Mononn, "Ma keia ahiahi auanei la ea, mahope ihei no o ka pau ana o ka kana paina ahiahi ana, e hoomaka ana kaoa e hookani ■papalua 7 ma na mea kani. no k'a hoao ana i na mea o kana e oi ae ana l«a maikai oke kanLana oua mea-kani a pao."ī kii lohe aua o Moriona i keia loau olelo n kona"mak.ua hanai, noho iho Jb; keia' me ka hoon\anao an3 no ka hiki : mai o~ ka Dvana-wa Kupiono ana e hooko aka ai kona makna hanai. . Mnhope iho o ka pau ana o ka paina ahiahi aoa o luua, hoiilnulo mai )a o Do(ninesela i na mea bani a pau loa maloko o ka rumi hookipa o ua hale nei, a makaukao keia mau mea, hele mai laua. elemakule nei ia Moriona, e ukali «ku ia ia iloko o ka epmi hookipa,, oini; na hiki mai, ka wa kopono ia laua e nlele iho. ai maluua ,o. na •mea kani. Iq laua i hooknepe pono ilip. ai • mnluoa o na noho pakahi, hoomaka iho la laua e like,;.eia uae, nia keia,Jbana f pu ana a^laoa,. ua hoike mai la o Morioi>a.i konaakamai noi imna o Doininfseln, oi»i,he„ ekolu wale Sl,ele Lahin" o Itilia„a qa ; o Morioria a me Dominesela, i nlele '.like.iJbo; ai, aa lele loa akiīla :ko'Mofißna īikamai nni-

raawiho o,na palena oka .ike noiam, ma-ka hookani ana i namea kania me ke meleana i na leo xnele., # me he inea< la, :aohe paha he keiki ,leo puukani. e ae o.ltalia, .i oi akn morana a Moriona ( -m.a ,ia.maa oihana-hanobano eliia, iloko oia hapa ken®tnria.. .

~ No ka,ma|cemake loa o Uomineaela. waiho iho la oia i kana niau mea kani, a hookuo aku la Morion», oia. hookahi wale no ke hana inai. Hoomau ak>u lao Moriona ma ,ka hookur»j,!*o& V n/iuuea kani, a o kona leo nahenahe hoi, ua puana mai la me ka maikai

loa, no ia meu, ua huli pono aku Ia na imka .0 ua makua lianai nei imuao Moriona, me ka lele o ka hauli ileko o kona pnuwai, no ke jmaikai o ka hookani ana i na mea kaui a me ke mele ana i na Mele Lahui o Italia. Ua ane komo mai la na manao aloha iloko o na makua hanai nei, a anwaon ibo la na kulu waimaka ma kona mau papaliūa, a no ia mea, ua ike mai la o Mon'ona i na hoailona a ke aloha e hana ana iluna o na. lihilihi poniponi a]kona makua lianai, nolaila, ua kemo mai la ka manao hoohnoi iloko o Moriona, a nionn oia, -'"E kuoPapaaloha, ano, ke ninao akn nei a.n. ia oe, heaha ke koma i hoike nmi ai oa waimaka ; e kahe fliai la ma kou man papalina ? " No keia ninan a kana keiki pane mai la ua makna hanai

neī, "E. kuu keiki, aole mea e ae nana i hapai mai i ka manao aloha.iloko o'u, iookahi wa* le no;mea t)nii»abā i hoanwanaiiho i na wai'maka ma ko'u mau-papalina, no ka maikai loa o kou leo ra» ke ouele ana i na Mele Lahui o ke Aupuni o Italia nei, ma ka hoolohe ana aku, na kn i ka iini.rt ka tftanaō, a me he ,mea la,« i knu punwai, a ina paha o keia manawa au e hana nei, aia imna o kekahi anaina kanaka. hanohano nni, ke manaolaua nei au, aole paha e nele ana ko lakou komohia ana iloko o na manao aloha, e like me a'a nei imua on, oiai, o Kaoa wale no keia, a ke hoike aku la ke aloha ma o na kuln waimaka la, na hu a hanini mawaho o na papalina, e k&ia.wa ao e ike mai la ma kuu mao waimak<!, haina ke aloha maloko, hanini ka waiaiaka mawaho." -

I ka lohe ana o Moriona i keia man olelo a kona.maknahanai, paoe Loii aku la oia, " E like me kat»: maa olelo i hoopuka mai nei imna o'.q,,e kaana like ia no is mea imua o kana, aka hoi, ua ike no kaaa i ka mea oi hoōkahi mamua ae o na mea pan, k? mea nana i hana i na mea. a.pau,. a na ike.pn no boi kaua i na hana kupono e. hiki akn ai kaaa i kela nobo ana lani,. a ke.lana nei kno nianao, nana bo e haawi bon mai i mau helnna makahiki.hou nou, e oiahele ai kdna ma na mea a pau o keia ola honua ana, no ka mea, ina e noi aku ana kaua, e haawi s mai ana no ka lani i ka noho'na pomaiiai i oi ae . mamna o keia." Me keia roan elelo, hoopao ae la laaa i ka ana, do ka mea, ke aneane akn la e leje ae na hora kupono o ka laaoa ana, a mamua ae o ko laoa hooKnn ana aku ia lana iloko o na hoolaola ana a ka hiamoe, haule like iho la ko laua mau knli ilalo, a haawi ae la i ka laua man noi hoomaīkai ana ma na paepae o ka mea nona mai na hoomala maikai ana, a ma ia hope koke iho» no, heli hoi like aku la laua ma ko "laua mau rurai moe, rae «a lana o na nianao, be man hora kakaikahi wale no i koe, a hoea mai na ka~ kuna oka malamala. Ia lana no i hanle aka v :loko o ka hiamoe uo kekahi mau hors, ala e mai la no o Monona mai kona wahi moe mai A mamua ae o wehe loa ana mai o na knkuna o ka malamalama o ia kakahiaka, hele akn la keia e holui i kona mau maka, a hookomo ia ia iho rae na aahu kupono, a puka la keia iwaho o ua bome ne%'a kaha aku la keia hele aua i ka holoholo mawaena o ka mala waina, he hana hooikaika no hoi ia i ke kino Ka OLELO ANA O MūEION'A IMUA O KO2fA iIAKOA HANAI —KONA HELE PINEPINE MAO ANA iIALOKO 0 NA CIXLAAU. I kekahi la ae, mahope iho.o ka pan ana o 0 ka paina kakahiaka, olelo aka la o Mon'ona imua o kona makuakane, ."E kaa Papaaloha, e ae mai oe ia'u no kekahi ma'u hora o keia la, e hele ao e hoolohe i ka leo o na mann. maloko o na uluiaan, malia hoi aia ma ko lakon mau leo e loaa ai kekahi mau leo mele maikai loa, a ina oe e ae .mai, alai.la oa pono,. a ina aole, na paii ae Itt_jjo keia manao ana t aole n<> boi e lilo i mea pono ole iwaena .o ko kaua iioho ana.V Ia manawa no hoi i pane 'akn ai.na makaa hanai nei, E'koo keiki, aole a'u mea e keakea aku ai i koa maa makemake, iaa ua ike oe be pono, alaila e haua aku oe e like ka mea kupono i kou maneo, no ka mea, ua ike do oe, lani no e haawi mai i na liaawion pomaikai be nui w«le no k iua." Iko Moriona lohe ana i keia maa olelo a kona makna hanai, ua mohala maikai kona pnu wai me ka.hoiboi.noi, a be mau hora i.mahope ibo o ko laua. nei kamailio ana, hoo- | makankan iho la keia no ka ,hele aoa, lawe [ae Iā keia i kekaln man mea hookani elaa,-a ! hookomo iho Ia iloko o kana eke ili, a poW aku la keia heje ana.nie kona haawi pu ana mai i kona alohai kona makua hanai, ia ia i kaalo ae ai mawaho o ka po.o ko lana home, pololei aku 1r keia a komo iloko o ka ululaau, aole no hoi i liulio iho kona hele ana aku iloko o na olnlaao, lohe akn ls keia*i ka leo o kekahi mann e kani mai ana, no kona manao rtni ē ike pono 'aku i kona wahi e kau mai ana, nolnila, hele āku 'la keia me ka bookolo malie ana, a: hiki'wale i kona ike pono loa aiia a'kn 1 ! ke ( ftitio'holookoa o ua walii jrj»nn nei.- Aia ia ! nei i ike pono aka akn af Ike ano wahi m l «n'n nei, hoolohe pono l*k©irfilce karr nini' 'mdlie mai a ua waht'm«nn nei"m<) ka' lfeo' honohone maikai. A hala kekahi man mmnie l o kona hoolohe ona, mao;(K)po ih'o,la::ia<ia nei ke ano oka-leo 0 ka manu e.kaūi'aLn, ia wa koke no, bnohi malie ae laiieiai kaha obe,-- a hoopili aku la ma ke komu' o kekahi loau nai, a hoomaka akn la keia e hookani 1 kaoa oUe, malie loa, me ko. ia nei hoopili akn, j ka lea o kana obe e like me ka leo o nu .manu nei e kani ana, i ka lohe ana,o o« manu nei i ka leo o ka ohe, na ane pi-o-o ua wahi mano neī, me ka aluwa ma*a ana o koūa poo i o a ia nei. (Jloīt ipau.)