Ke Au Okoa, Volume VI, Number 37, 29 December 1870 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

MOKUNA LXIII.

" E nhai mai ia'u," wahi a ke kaūaka lawe e houiuakaikai ia ia, a aohe laua nei i pii aku ma ke alaeiui pii pohaku, aka, alakai ia aku la ua Cnurit nei ma kekahi alanui malalo o ka honna, a hiki aku ma kekahi wahi komo okoa aku. I ka'hiki ana akn i ua wahi la, na hoopiha hou ia mai la oia e ua manao o kela ame keia ano. Oka mea mua i halawui mai aie kona mau maka, oia ka meridiana i liannin ai e ke kahuna Faria no ka hoomaopopo pono ana i ka mauawa ; alaila, ike aku la no hoi oia i kahi moe i make ai ke kahuna Faria. I kona ike ana ia, aole hoi o ua manao hoonaukinki oua kai nlnia mai, aka, o ua inauao palupalu kai huopihaia mai o kona puuwai, a hiolo mai la kona mau waimaka. A i mai Ia ka mea alakei, "Ma keia i'nmi kahi i hoopaaiaai o ke kahnna pupnle, a ma keia wabi hoi i konoo mai ai ke kauaka opiopio. Ma ke ano oka pohakn, ua pnana mai kekahi keouimana naauao ma kona hoomaopopo ana, me'he mea 10, he umi paha na makahiki oko laua iauna pu ana. Ha ! Aloha ino ! he man makahiki ane maluhiinhi loa akn la ia mau makahiki he nmi.

I kela mau pnana olelo ana mai o ua Connt nei, laweaelai) Banatese he umi mao apana dala gula mai kona man pakeke ae, a haawi aku fa i ka mea naua i hoikeike mai i keia mau mea a pau loa. • Lawe mai la ke alakai ia mau mea me ka maaao ana he man meu kumukuai nuku kai ha'awiia mai ia ia, a i kona aui aua ae i ka ipukukui, akahi no oia a hoomaopopo ihc>, he mau apana gula, a i aku la oia ike €uoot, "Ka I o kau mau mea i haawi mai ai he mau apana gala, loa ko lakon mau kumuknai. Ua knhihewa paha oe i kau maa mea i haawi mai nei." " Ua ike no au ia mea/' w->hi a ke Count, " Aka, ce mea kupono ia oe ke lawe ia mau mea," a ī.mai la ua alakamei, "Ka 1 Aole e hiki ia'a ke hoomaopopo i ke kumn nui o kou lokomaikai nui ana."—A pane mai la ke Ci>ont, "He maopopo wale no ia mea ; a o ke kumn o ia, he luina an i kekahi man«wa, a ma kan onaa moolelo e hahai mai nei, ua hoonaneaia ko'o punwai." A paoe hou rnsi la ke alakai, " Ina pela, he mea koponoiu'a ke haawi aku ia oe i ka'u man wahi makana ; a malia paha he olioli nui oe i ka loaa ana aku o kau mau wahi mea e pili ana me keia moolelo o keia mau paahao pio weliweli eluai I ko'n manao eh ki noke loaakekahi o ia mau mea." "Heaha ia mea ?" wahi a ke count, ai mai la ua wahi kanaka nei, *'_E hoolohe mai i kekahi la, manao iho la au he mau mea no piha kekahi i koe iho oloko o ka ruroi ona paahao akamai e like pu me ia- Nolaila, hoomaka iho la au i ke kikeke ana ma na paia o ka rnmi pouli ; a mahope iho o ko'u huti nui ana, aia hoi, loaa iho la ia'u be kaula lopi i haua alapii ia me kekahi kaula loihi ā me kekahi mau mea bana okoa e ibo." " Aia no ia <>e keia mau mea au e hai mai nei ?" wahi ake count, a i mai la ka mea alakai, " O ka iopi alapii ua koai aku au ia mau mea me kekahi poe helemai e makaikai, aka, hookahi nae eoea i koe a'u e paa nei, he buke lole a malana olaila i kakauia ai kekahi mau mea e ua kahuna F»ria la."—" O kii a lawe mai ia mau mea," wahi a ke count, a hemo ako la no hoi ua mea nei nana i alakai e kii ana i ka mea ana i bai mai ai."

Ia manawa, i knkuli iho ai ua count nei ma ka aoao o ka moe o Faria i pau i ka n.ahaha no ka loihi o na manawa i hala ae, a haawi aku la oia i ke kanaenae ana aku, ma ka puana ana, " 0 ! e ko'u makuakane alua. Ooe ka mea nnna i haawi mai ia'u i ka hookuu laaakila ana, ka waiwai a me ka naauao, 0 oe Ka mea i oi ae o ke akamai mamua ae o ka hapanui o ns kanaka, ka mea i hiki i ka hooponopono ana i ka maikai a me ka hewa j ina aia maloko oka lua kopipau ua hookoe ia aku kekahi man mea i ike ofe ia ; ina, aia mahope iho o ka make alua ana, oa hoi hou mai kou uhane e ike hou i ua wahi a kaua i hoomanawanoi ai ! Alaila, ke noi aku nei au ma o kuu uhane la a me kou aloha makua, a ma o ko'u alohn malama ana akn i kau mau kauoha ana a pau loa, ke aoi.qka nei au ia oe ina o ia mau mra, e hoike mai ia'u i kekahi hoailona a boike ana māi paha I E pale aku 1 na ano kanalua a me na kuihe a pau loa e ane hoohehena ia'u i keia manawa, i kolou iho ai ke poo o ua count nei, a puili ae !a i kona mau lima.

"Eia na meanei," wahi a ka ptwji«ftnajnni a kekahi'leo maliope ponoi maiiMji. ;'naalulo iho la fco ke Coont man maaap» tn mai la oia iiona. Haawi aku la na kaeaka uoi ia ia i ka apa buke lole a ke kahona Faria i hoonakauknu ai me na ipn waiwai o kona ruau uianao holionu maluna o na mea e pili una i na unpnhi o Italis. Lalau.ino mai la ke Count i ua mea nei, a hanle koke iho la koua mau maku uialuna o ka paregarapa, a

helulielu iho la oia, " £ ui,i)lij mai do oe i oiho o oa deragoDa, a e hehi iho i na liona malalo o ua kepuai, wahi a kaHnku." "A ! " wahi ana, "Eiaka'o olelo pane. E hookauia na hoomaikaiia ana ! E kun makua " A haha iho la oia iloko o kona paKeke, a hne mai la oia he wahi buke pakeke nuku, a maloko olaila he umi mau bila haneko, a he 1,000 fraucs maloko o kela a me keia bila baueko. "Eia," wahi a ua count nei, " Aia maloko nei o nei kekahi buke pakeke." "Ke haawi mai nei anei oeia'u i keia mea ?" wahi a kooa mea nana e kuhikuhi nei ; a i mai la ke count, penei : " e lawe oe ia mea mai o'u aku nei, aka, m»l»lo nae o ke kumu hookahi wale no e haawi aku ai ia oe no ia mea, a oiu hoi mai n >ho oe a wehe ae ia mea, aia a hala wale aku au mai keia wahi aku, ' a hookomo iho la ua o D<matese ia mea ma kona pakake, nie he la he waiwai nui loa i loaa ia ia, a me ia mea, kona puka ino aku ia no ia, hele aku la o kau iluoa o ka waapi, kohea aku la ika mea nona ka waapa, " I keia oianawa koke no i Masiela

Alaila, ia. ia i kau aku ai malona o ka wa apa, huli ae la oia malunn o ka hale paahao, me ka i ana aku, " Auwe ! ka poe na lakou i hoopaa ia'u maloko o kela hale paahao nui, a auwe ka poe m lakou ka hoopoino 803, ua hixi aku nei .iu ma ia wahi. la ia i maalo ae ai ma kauhale o ka poo C italana, huli akn la oia e nana i ua mau wahi la me ka honkau ana mai o na manao hoouwe aloha maluoa ona, a huna iho la ola i koua poo iloko o kona koloka, me ka puana ana mai i kekahi iooa w.ihiue. Ua holopono kooa lanHkila, a oa papilua no hoī kona kanalua ana no konn mau lanakila ana inaluua o kona māu hooko ana i koaa oiau manao. 0 ka inoa o k'» wahine ana i punna ae ai, i aneane e like loa me ka puana aloha, oia no ka inoa o Haydee, ke kaikamahine ana i hoopakele ai.

I ka pae ana ako ona i ka awapo ma Masiel«, huli akn la ua Couot Dei i ka pa iliūa, knhi ana i nao hooenaopopo ai e loaa akii aoa o Morera ia ia ia ma ia wahi. O na Danatt'se nei, no na makahiki he umi i hala ae, ua imi aka no hei oia i ka lua knpapao o ko na makuokane, a aohe nae i loaa iki. Oia ka mea i hoi mai ai me na miliona dala oia kekahi mea, aohe he loaa iki ia ia o ka laa kupapaa o kona makaakane-

Ua kukalo iho o Morela he laan kea malona o ka lua kapapan o kona makuakane, aka, ua hina Dae ia, a ua lawe ia e ka poe kanu he. Aka nae, Da kannia uo ma u kd aoao o kana wahine, a ua knknluia iho be he pohaku maluna olaila, a nolaila i hiki pono ai ia. ia ke hoomaopopo i ka ilina o kona makuakane i kanuia ai,; a mahope mai, ua hoopuniia me ka pa hao, a e hoomamalu ana eha mau kumu iaau. Ika hookoke ana aku ona Count oe; i kahi o ua Morela nei e hilinai aku aua i ke komu faau, ua lele wale kona kaumahaa kuhohono laona ole i ka na mea he walohia aloha ; a i aku la'o Monete Eariso, " E Malimilliana, e hoomanao kakou mai nana nui malona o ka poe make e moe nei maluna o keia poe ilina e waiho nei, aka, be mea pono o nana aku i ka lani, kahi mai o na maka a pau loa e kaa mai nei."

P«ne mai la o Morela, "Aole anei oe i hahai mai ia'u i ko kaua manawa i haalele aku ai la Parisa, eia ke waiho nei ma kela wahi keia wahi ka poe make ?" A pane mai la o Mooete Kariso, "E Ua noi mai oe ia'a ia kaua nia Parisa e noho'ana be mau la ma Woaiela nei. E manao ana anei oe e hana pela ?"

Pane mai la o Morela, " Aohe o'u mau makemake e ke couot » hoopuka aku ai ; eia wale no he hoōkau wale ar a mai oo o na mea hoomanao o kahi i hanaaia ai"—" Ina pela, oa hi k i iho la," wahi a ke count, " no ka mea, e haalele aoa p«ha wau ia oe ; a e lawe ana paha wao me i'u i kau huaolelo ?" a i mai la o Morela, Mumuli wau poina ia mea. A i n ke count, e aloha - mai oe malona o'u. Ua hele wale eu a aoe kapooo- ole ko'u meu nnoao kupono. A i mai' la ke count penei " Ua ike au i kekahi kanaka i oi ae kona mau maoao pooa ole mamoa o koa. E hoolono mai oe e Mwela i ka'o maa mea : a pau lope hahai akii' ner ia oe. Ua i kekahfkaoaka i paulehia i kona r ma»ko a pao loa a me kona man pomaikai; au)boa o ia mea he wahme. He kanaka opiopio oia< a he elemakule mnkoakane kona ana j aloha noi loa ai, a me kekahi ana i hii'poi ii. E hoomakaokau ana ua kanaika opiopio pei e mare me ua wilnne l'a, aia hoi, kooiohi» māi la e kekahi pomo kuikaWa wale me ka ike ole ia mamua, kiolaia aku la oia iloko o lta rumi pouli, a aia hoi, powa ia aku la ua wahine la aoa i aloha peuio ai ma iaia aka, a ua lilo i ke k&naka e, me he mea la, e aho iki ka make ana o ua kanaka la rrumua ae o kona ola mninoioo ana." " A ?" wahi a Morela, " O ka mea i hau le iloko o ka rumi pouli he manawa no kona e hiiule ai a ala hoo ruai konu poioo mai, he

naau mahiaa a he mau makahiki paha e hoopaaia ai.'' "A !" wahia ke count, Ina, he mau mahina a he makahiki paha, alaila, he- oho īki. Aka, he umikumaha ka nn' o kona mau makahiki i noho ai malaila. Iloko oia mau makahiki loihi wale, ua loaa iaia he mau manawn ehaeha launa ole e hiki ole ai ke hoomealili ia mai. Aka, mahope loa, aia hoi, iloko o ke kiekiena o koaa hoehaia, aia hoi uh komo mai Ia ke kokua aoa a ke Akua nui a maikai. Mamua nae, aohe oia ihilinai ma ke ahooui o ke Akua, aka, mahupe ua kali oia oie ka hoomaoawanui ana. O kana noi no kona makuakane, aka, ua make 'nae ua makuakane la." " Ua make pu no hoi meko'u makuakane," wahi a More!a ; a paue mai la ke count, " A ua make kou makuakane iloko o kou mau lima, me ke aioha ia a me ko nui o ka waiwai, o ka make aoa o ka makuakane o ua kanaka opiopio oei iloko a ka ilihune ; al ka imi aua mai o kana keiki i kona he kupapau he umi makohiki mahope iho, ua nalowaie kona iua a me kahi hope loa i kanuia ai o na iwi o kona makuakaūe, a aohe mea nana e hiki ke hai mai ia ia, 'Aia mao kahi- i waiho ia i ka hiamoe loihi kou makuakane."

"0 ! " wahi a Morela,—A i mai Ia oa Conut nei, "He keiki oe i oi aka o kou hauoli, no ka mea, ina ko kela kanaka opiopio, aole i loaa ia ia kalua kapapaa o kona makaakane " '• Eia nae, aa koe mai no kana wahine" wahi a M<>rela, —" Ua ane kohihewa koa maa manao e Morela," wahi a ke Coant, " no ka mea, ua oi aku mamua olaila ke ino, Uftmare ia oia me kekahi o ka poe nana i kiola i kana kane iloko o ka popilikia. Nolaila, ma keia mea oe e ike ai, ua oi loa akn ka poino i loaa ia ia." " A e manaolana aaa nae paha oia e han°li ana-mahope o keia manawa aka ?" wahi a Morela ; a luliluli mai la ke poo o ke Coont, a me ia hoailona hoole, aia hoi, haule iho la ke poo o na ilaximilliana nei malnna o kona nmauma»; a maliope iho o ka pane leo ole aua aku a kekahi i kekahi, i mai la-na Morela, " Ua loaa aku ia oe ka'a ae aua," a haawi mai Ia oia i kona lima me ka haalnlu. A pane maila ka Hakū Monete Kariso, " E hoomanao oe, ma ka Ia 5 o Okatoba, e Morela, e manao ana wau e hiki ae ana oe ma ba Mokupuni o Monete Kariso. Ma ka la 4, e kali mai ai kahi moku kialna ma ke awa o Bastia ; a o ka inoa o na wahi moko la o Eurusa. E haawi aku oe i koa inoa ike ka« pena o ka mokn, a naua e lawe mai ia oe i o'u nei. Ua maopopo no paha ia mea ia oe ea ? Aole anei ?" No ia mea, pane mai k o Morela, "E ke Count, " Aole anei oe i poina o ka la 5 o Okatoba, he la V Eke keiki,'« wahi ake cooot, " Aohe paha oe i ike ike komakuai o ka olelo* a ke Kanaka ! Ua hai aku au ia oe oo na manawa he iwakaloa paha, inaoe e make ana e make ma ia, aia no ia mea ia oe, a na'u ao e kokua aku ia oe no ia mea. E Moreia, e alohn ananei 1"

" E haalele mai aoa ka oe ia'u ?" wahi a Moreia ;a i mai la ke count, " Ae, no ka mēa, he hana ka'a Oa It<»lia. Ze haaiele nei ao ia oe oie kou mau poiao, a e 'manaolana oae e Maximilliaoa."

Nioau mai la o Morela, "I ba manawa hea oe e haalel» mai ai ?" A pane mai la no hoi ke ōooot, " I keia maoawa koke no, ke kali mai la ka mokumaho, a he bora mai keia manawa ako, e mamao loa ao mai ou ako. E ukali ae anei oe ia'u & hiki i k» uwapo ?" "Pela no," wihi a Morehi, » hoii po sku la laua i ka uwapo ; a he hora io no mahope iho eJike me ka ke eonnt i hai mai ei, ua mamao loa. aku Ii kona wahi moku mahu mai ka uw«po«aka \Jklt ijnaC) Ma na mea hoi e pili ana i a ke' aumoku Farani, ua hoopukaia iekahi lono mailoko mai o I/adana, ua mahuahua ka nunenoneia maloleo o ia;wahirio na mea e pili ana Ike aumōku kana Fsrsoi XJa manaoia i kela a mtf keia hora e hiki ae .ai oa lono no kahoopaliuia ana o ke kolanakaahaleo Hamburg. oia kolanakauhale he pili kalepa pololei ia me kakou o Hawaii nei; ake manao lana ae nei makoo, aole paha e hooiaioia "mi ia hoopohuia ana. 0 Garibaldi, ke aloha ainaßepnbalikana o Italia, oiai, oa aae lehulehu.ka huina o kona makahiki, ke mau la no nae kona nrmn»/\ kaua, Ikeia mau la mai nei, oa huipnmai nei oia me ka poe koa Farani, » luuiwiia iaiaka okana o Jura ; he ioi nni o kona mau koa i keia wa, a ke' mau mai la no ka mahuahaa. pna. E manao ana oia 6 pa-pa kana koke mai ana me. ka poe PenuiA- ma Aucauge«.