Ke Au Okoa, Volume VI, Number 40, 19 January 1871 — HE KAAO NO MORIONA, KA ELEU O ITALIA. [ARTICLE]

HE KAAO NO MORIONA,

KA ELEU O ITALIA.

HEL.U 9. Mamea ae o ka manawa kupono ia MorioDa e noomaka hon mai ai e i kana aian bana akamai ma ke mele ana. Ku mai la o Dominese!a ilana, a olelo mai la iuiua o ke anaina nui e nloaoa ana, " E o'u man hoa makaainana, e noho malie me ka malahia loa, a ina aole oukoa e hoolohe mai i ka'n mau olelo, alaila, aole oukoa e ike ana i na bana kanlaoa a ka mea nona keia po." Haawi mai la ke anaina kanaka nai i ko lakou mau leo huro noi, a no kesahi mau minute pokole ma ia hope iho, meha iho la na leo kupinai o ke anaina kanaka nui e kuku mai ana. ī ka malnhia maikai. aoa ae o ke anaina kanaka nni, hookani mai la o Domineaela i kekahi leo mele maloko o kana O-le, i ka hoolohe akn o ke anaina, na maikai no ke kani ana o ka leo mele maloko o ka O-le, i ba pan ana o Dominesela hookani ana, ia wa koke no, hnkiia ae la ka paku lole ilnna, a pnka mai la o Moriona a ku iho la ma kahi i hookaawale ia nona, me na mana hou elna e kan ana ma kona mau poohiwi. Haawi mai la oia i kona aloha imna o ke anaina ka> naka nni e noho hookeke mai ana, oo kekahi maa minnie pokole mahope iho, hoomaka mai Ia o Moriona e hookani mai i kana pila ma ka leo inele o na manu, a o ua mao manu nei hoi e kan ana ma kona mau poohiwi, na like loa ka puana ana o ko laua leo me ka leo o ka pila a Monona e hookani ana- I kn ikeana o ke anaina kanaka noi i keia mau hana akamai a Moriona, na noi ka makemake o ke anaina holookoa, aka nae, o ka poe o na knlana hanohano loa a paa loa o ka aoao palopaln, na aihoeia tco lakon man pouwai e na hana ome naan a ke ke keiki Monna, a na ia mea i kono mai i kekahi anaioa kanaka nui e kuku mai ana mawaho o ka hale, e hoonene mai ana e komo nui mai iloko o ka hale, me ka manao ole i ke ola o kekahi poe, oiai, na hele ka hale a pun-a i ka noi o oa kanaka i ieomo mai e ikemaka i na haoa akamai a ka mea nona keia Eaao. I ka ike ana mai o Mon'ona, ua ane pilikia ke ola o ka lehulehu, hooki koke iho la oia i ka hookani ana i kana pila, a a-u ae la kona maa maka ma o a maanei oloko o ka hale, a haawi akn la oia he hoailona i ke Keiki Alii 0 Italia, he makemake ko Mon'ona e hai ako 1 kooa manao imua o ke Keiki Alii, a na oa Keiki Alii nei e hai aku imua o ke anaina kanaka noi i hele a knpilikii kahi e noho ai. I ka ike ana o ke Keiki Alii i keia hoailona 3 Monona ia ia, ko ae la oia a hele aku la a ko ma ke anno o kahi a Moriona e ku ana, a me ka leo nahenahe, poana iho la oia m» ka pepeiao hema o ke Keiki Alii. £ ka pau ana o ka Moriona mao olelo imua o ke Keiki Alii o Italia, pii akn Ia na Keiki Alii nei a ku mai la ma ka aoao akau o Moriona, a hai akn la imoa o ke anaina kanaka nui, penei: " E oa makaainana o ke kalaunu o koa makuakane Moi, o ka makemake nui o ka mea nona keia po, o ka maluhia o ke ola o kekahi mea a mau mea paha e noho ana maloko nei a mawaho mai paha o keia h;ile, e malama ia ke ola o ka mea mai ke kulana kiekie a hala ilalo o ke kolaha haahaa loa, a ina aole oakon e hooko i ka makemake o ka mea nooa k«ia po, alnila, aole kako> e ike hoo ana i kana mao hana akamai, oiai, oa menemene ka mea nona keia po, i ka ike pono ana aku a me ka lohe pu aka hoi i na leo uwe o kekahi poe, no ka hookeke ino loa o ke anaina kanaka. noi i akoakoa mai a piha a ba matfaho o ka hale, a ina e malama hiipoi loa ia e kakoa a pau ka makemake o ka mea nona keia po, alaila, e knupao ako ana ka mea noaa keia po i kana mao hana akamai a pao loa, oiai, aole be mea e ae e okali ako mahope 6 ka mea nona ka po kaolana hookahi a kakoo e ike nei." I ka pao ana o ka ke Keiki Alii olelo ana imoa o ka leholeho, hoomaka mai la o Moriona e hookani i kana pila ma ka leo mele o na mano, oiai, ua lokahi ke kani ana'o ka leo o na mana me ka leo o ka pila.a Moriona e hookaoi ana, no keia man hana akamai a Moriona, aole punwai hookahi i hoooele ole •i i nei mea he panlehia i ka makemake noi. Oiai, oa kuopao mai la o Moriona i ke kani hone aoa o ka leo o kana pila, a pela no hoi mo ka leo o na mano, aohe wahi paewa iki o ka leo i ka hoolohe ako, me he mea la, aole paha hookahi halao a ke mea nona keia po i ao ai me ka leo o na monn. Ua aneano e lele ae he mao hora o ka hoomao aoa o Moriona a me na mano i ke mele ana, aia hoi, na ikeia ako la na hoailona o ka hanoli noi ilana o ke anaina kanaka noi e nuini ana i ka makemaka oui iloko o ko lakou man puuwai, no ka mea, o na mauu e kuni nei maluna o na poohiwi o Monona, na oleloia, aole he auna mana i oi ae ka ikaika ma ke mela aoa me

ka leo muikai loa, e hoohoihoi ana i ka raanao o na mea a pan i lohe i ke kaoi maikai o ka leo mele o keia mao eiann, a na ia mea i kono aku i ka lehnlehu, e hoomanawaaui, no ka mea, he man minute wale i koe, hiki ako kakou i ka pahu him o ka palena o keia inau leo mele, oiai, !-> iioomaka mai la ka leo o ka pila a Morioua e kaomi ibo i ka leo hoomaha hope loa. Ia wa koke no, hookuuia iho la ka paku ilalo, a haawi mai la ke anaina kanaka nui he mau leo hnro noi, a hehihehi hoi kekahi poe, a o kekahi poe hoi pa-i-pa-i nni i ko lakoa maa lima me ka olioli noi, no ke kn i ke akamai luu ole o na hana a ke keiki Moriona. Ua hookuuia aku la ke anaina kanaka nui iwaho no ka hoomaha iki no kekahi mau minute, i ka lehulehu e puka aku ana iwaho, komo e mai la no ka poe e | haiamu mai ana mawaho o ka hale, fl i ka hnli hoi nna mai o ka leholeho i puka aku no ku hoomaha ana, na piha e no ka hale, a no kahi kupono ole i koe o ka lehnlehu e noho iho ;.i, oiai, ua piha a hn iwaho ke anaina kanaka nni. I ka maiuhia pono ana o ke anaina, hookani mai la o Dominesela i kekahi leo mele hoo maloko o kana O-le, ia wa koke no, ua maopopo i ka lehnlehn, he puka mai koe o na keiki nei nona ka po kanlana. I loa uo a kuo iho ke kaui ana o ka leo o kaO-le a Dominesela, hukiia ae la ka pako iluna, a puka nmi la o Moriona me kona kahiko nani hou mai luna a lalo, aole nae he man manu maluna o kona man poohiwi. Ia Moriona i haawi mai ai i kona aloha imna o ke aoaina, ku iho la oia a pololei kona oiwi kino, pulja mai la o Dominesela, me kekahi O-le nui ma kona lima, oa kahikoia oia me ka aahu nani o ka poe hookani piia kaolaua kahiko o Italia, noho iho la oia ilona o ka nnho e kokoke ana ma ka aoao hema o kahi a Morionae ko hoolai ana. la maoawa, puana mai la o Moriona i kekohi leo mele kaolana kahiko, oia hoi ke Mele Lahui o ke Aupuni o Italia, iloko o keia manawa a Mon'ona e mele nei rae ka leo maoli, i kokaaia mai e ka leo o ka O-le nui a Dominesela e hookani nei- I ka lohe uua o ke anaina kanaka noi i keia leo mele a Moriona e n>ele aka ana, ua komohia iloko o ka puuwai o na mea a pau ka manao aloha, no ka mea, i ko lakou hoomaopopo loaaua, aole he mele haka wale iho na Moriona, aka, no ka nui loa o na makahiki ihala ae, ua aneane e oalowale loa keia Leo Mele Lahui o Italia, mai kona hoomaka ana mai e ikeia mai ma ke auo noho'ua Aupuni. a he kakaikahi loa ka poe kahiko e ola ana ia manawa. Oiai, 0 Moriooa e kuupau ana i kona leo pookaui me ka inaopopo loa, ua komo mai la ke ann iloko o ka pnuwai o ka poe a pau o na knlana kiekie o ka aoao palupalu, aole nae o ke anu e li ai ka io i Hauailiki. Aka, o ke anu e wehe ana i ka manaolana maikai,' a e hookomo mai ana i na manao hoaleale i ka lai malie ana o ka manao iloko o ka puuwai, a na ia mea i poana mai i ka moe, " E nihi ka hele i kaoka o Yetuvia, O hnhu ke Akna paa ke alanui, He hope ka ke Akna o lehova " 1 ka pan ana o keia leo mele i ka hanaia me ka leo punkani maopopo, haule mai la ka paku hoolue ilalo, a wawalo ae la na paia o ua hale nei, i na leo kupinai o ke anaina kanaka nni e huro ana me ka haaoli nui no na hana akaaiai a Monona. No ka manao o Moriona, na lele ae Ia na hora kupono no kana inan hana o ia po, oiai, iloko o kona maoao maikai, e hookua aku i ke anaina kanaka nui e hoi ma ko lakoo mau home e hoolaola ai. Aole nae no ka pau e ana o kana man mele kaulana i hana ai wale waha, no kona aloha wale no i ke anaina kanaka nui e hoolohe mai ana i kana man hana o ia po. No keia mao manao maikai i ulo laai iloko o Moriona, kakau iho ls oia he man wahi haaolelo pokole, e makemake ana oia e koka pu me ke Keiki Alii, a hoouna ia aku la ua leta nei i ka mea nona ia. I ka ike ana o ke Keiki Alii i na mea a pau i oleloia maloko o ua leta nei, ku ae la ua Keiki Alii oei, a puka aku la iwaho me ke awiwi o kana hele ana, i ua Alii nei i hiki aku ai ma ka ipoka komo ma ke kua mai, hookaawale ae la na koa nana e kiai ana i ka maluhia o ia paka. Kikeke ako la na Keiki Alii oei i ka puka, wehe mai la o Moriona, a hookipa akn la i kana mea nui, knka pu ibo laoa no ka pono o ka hookun ana i na hana 0 ia po, a e baawi aku i manawa no ke anaina kanaka nni e hooloolu ai ma ko lakon mau home iho. I ka pau ana o keia koka po ana o laua, kanohaia eko la Dominesela e komo mai e halawai pu me laoa, a i kona hni po ana mai me laoa, na hooholo lokahi like lakoo i hookahi mele ana a Mon'ona i koe, alaila, hookoo ke anaina kanaka nui e hoi kela a me keia i kona home ponoi iho, a o ke mele ana e hana aka ai imna o ka lehuleho, o ka loa o na Leo Mele Lahui o ke Auponi o Italia. I ka holo like ana o keia mau olelo iwaena o lakoo, holi hoi aku )a ke Keiki Alii ma kahi a kona maa makua e noho mai ana, a poka moa aku la o Dominesela a noho ma kona wahi i hookaawale ia nona. 1 ka hokiia ana ae o ka pako iluno, ko ana o Moriona ma ka aoao ako o ka noho a Domineeela o noho aoa, a kolou hoomaikai ako la imua o ko anaiua kanaka nui e huka pono mai ana imoa ona. Hooniaka koke akn la o Doroiocsela e hookani i knna pila kaolo, a i ka hiki i kabi kupono o ka leo melee puana ae ai, ko ana ka leo puukani o Mon'ona, ana ia mea i kono aka i ka lehulehu e hoolohe mai i ke ano o keia melo a Mononae kuupau aku nei me ka leo moakaka maikai. Ua lohe maopopo ka leholeho, he Leo Mele Lahni no

no ke Aupuni i kaulan» do ka muikai o ka hoylei ana mai o na kukuna o ka malamalama o ke Aliiwahine o ku po, mahina,) a no ka pili pono o ka leo i ke kumu haaa, un nui ka poe i hoolohe pono mai me ke komohia ana o ua manao aloha lahui iloko o kekahi poe, oiai, ua knapapu nui ka pono o ka uoho ana o ke Aupuni ia manawa, ua nni ka poe kaulaua ma ke mele ana ia manawa, a lie mau Moi kaulana loana Moi muao Italia, ma ka hoopunahele ana i ka poe akamai a kaulana ma ke ana. oka ohana oka Moi e noho Poo ana no ke Aopuni o Italia, be mau-moopuua lakou. No keia wehe akea loa una mai o Moriona i ke ano maoli o keia Leo Mele Lahui o ke Aupuni o ītalia, ua ulu na manao aioha iloko o ka Moi, a papala ae la oia i kona mau maka me kona lima, oiai, e koupau loa aku ana o Moriona i kona leo me ka puukani maikai loa, a na ia mea i kono aku i ka puuwui o kekahi poe, ina paha he mea. kupono e hookuuia mai kela keiki pnukaui ma ke mele ana imua o ka lehulehu uo ka luana ana no kekahi man manawa, aka, ke aneone aku la kona leo puukani e pnana mai i ka hopenn o ia Leo Mele Lahui o ke Aupnni o Italia, ia manawa 00, baule Jnai j la ka paku lole ilalo, a nalo aku lahsiloriona | me kona mahalo nui ia ; horo ae anaina kauaka nni maloko a mawaho mai o ka ' hnie, no ka paulehia i na hana akamai a ke keiki aiwaiwa uona ka po hookahi i kiola ia aku ai ka hooalii ana iho a ku hiamoe oiai na muka aku o ka lehulehu i haiama'ae ilaila uo ko lakou hoonanea ia ana me na leo mele hihiu a ke keiki Moriona, ua hookuuia aku la keauaina kanaka nui e hoi me ka maluhia ma ko lakou inau home. Ka makemake o se Kaikamahine Alii o Geremanu—e halawai kino pū an: I MŪKIONA NO KEKAHI MĒA AN'O: KOI ANA I MAN'AO Aī K KUKA PC ME lA. 1 Ma keia wahi o ko kakou K;iao, |e kapae iki ae kakou i ka olelo ana no Muīiona, oiai, ua lanlaha aku la ka lono hauoli maikai ma na wahi a pan o Italia, a ua lilo ia i mea kamailio nui ia ma ke kulanakauhale oui a ma na kuaaina iloko oia mau la. A e huli ae kakou a e nana aka i ka hana a ke Kaikamahine Alii o Geremania imua o ka mea eona keia Kaao. Muhope iho o ka pau ana 0 ka aina kakahiaka o kekahn la ae, hele aku la ua Kaikamahine Alii Geremania ma ka home a Morioua e uoho ana. a »■ ' | 1 kona hiki ana aku ma ka ipuka o na hale nei, kikeke aka la oia, a lohe o Morio'na i ka ho'omau loa i ke kikeke ana, kii mai 'la oia e wehe ika puka, ai ka hemo ana o paka, halawai aku la ka ike a kona mao maka ene na helenelena o kekahi kaikamahine o-ke lrulana kiekie loa. a mauao iho la oia he kaika mahine alii maoli keia. Nolaila, knnou hoomaikai aka la oia imua o ua kaikamahine nei, a aloha mai la no hoi ua baikls3fahine nei. Ninaa aka la o Morions, "He malihin? ko'a ike ana ia oe ame k«a mau helehelena i.keia aekona, nolaila, e oliiolu oe e 'ae mai ia'n e komo mai maloko nei, lie wabi oluolu no e luana iki ai no kekahi manawn,. e lik€" me ka mea pono i kou manao." aka la ua kaikamahine nei, " Aele au i bele mai nei e ike i kou home, aka, he man wahi olelo ninau wale akn no ka'n ia oe mamua, ke hooiaio mai oe i ka'u mau olelo e nipan aku ai ia oe, aole auanei o oe o Morīoaa. -ka mea i mele ai me na manu i ka po nei ? " "Owao no," wahi a Moriona. Ano keia hootaio ana aku o ka mea nona keia Kaao ia ia iho imna 0 na kaikamahine nei, oa lele ka haali o kona poowai me ke ano pihoihoi noi. A pane hon akn la oia imua o ka mea nooa keia Kaao, " He nani ia, na hoike niai la oe i ka mea oiaio imna o'n, nolaila, e hoike mna aa ia oe i ko'a knleana i hiki mai ai ia nei, piai, aole e hiki ia'o ke hooinaopopo loa aliu i koo mau helehelena i ua po nei au i mai ai jne ka leo o na mann ; aka, iloko o keia manawa a kaua e kaniailio nei, akahi no a hiki ia'u ke hoomaopopo i kon ano holooloa, no ka mea, he man mahina i hala ae nei, mai ka wa a'n i haalele aku ai i kuu Anpnni, me ka mauao ole e halawai mai ana ko'u puuwai me na hana akamai oi loa ae mamua o na knlana a pau o na kanaka, a mai ka po a'u i ike mna ai ia oe a me kan man hana akamai ma ke mele ana, nolaila, ua hoolahi man ia | knu pnnwai i kela a me keia sefcona, a hiki wale mai i keia wa a kaua e olelo pn nei, a ke hai aku nei au imaa 00, aole loaiipoi iki ibo ko'n man lihilihi e hookuu akn i fta hian.oe a hiki wale i keia manawa a'u e ku akn nei imua on. No keia mea, ua hoomaopopo iho an, aole he laau lapaau e ola ai keia mai iloko o'u, no ka mea, aia wale no a ae mai oe 1 ko'u makemake, e hoolilo i na panapana ana a na puuwai elna i hookahi pana ana, oia hoi ka hoohni ana ia kaua ma ka berita o ka mare hemolele ana.

I ka lohe aoa o Mon'ona i keia maa olelo mai ka mua a ka bope, akahi no a naaopopo mai la ia ia, o ke kaikamahine maka hanohano e kamoilio pn nei roe ia, o ke Kaikamahine Alii no o Geremania, nolaila, olelo ako la o Moriona, " He man manao maikai koo e ke Kaikamahine Alii, ina paha oe i biki maa mai ma na la mamua ae nei, ina la ua hooko aka au i kou mao manao a pau loa mai ka mua a ka hope. Aka, ia kaua o olelo pu nei i keia wa, e hiki no ia'u ke hoike akn ia oe me ka oiaio loa, uahaawiia mai ia'a kekahi mea e like me kou kulana, a ke hoomauao nei au i ka la e hiki mni ana, oini, ke waiho nei ka 01010 hoopalao mawaena o'u a me ia." I kalohe ana o na Kaikamahine Alii nei i keia mau olelo a Morioua, ua pii ae la kona ano haikea, me he mea la na ane like pu me

ke kanaka e make ana. Ku naulie ihu la oia no kekahi maa raioute rae ka īiana pono laai iooua o Moriona, a hiki wale i k'ona waiio a make ana iluna o ka papahele. eka poe heluhelu, ke ike nei kakou, haijai nei ka puuwui o ke Kaikamahiue Alii &. Geremania malaloo k&hila o na kamaa o keiki Moriona. Ika ike aua o Moriona uiir. ano e i houlehia mai maluna o ke Kaikamahine Alii o Geremania, ua ane pono oie kona manao, no keia mea, kahea aku la oia ia Domineaela maloko o ke kani o ka ohe, ma ka leo Aaseturia nae kona kahea aaa aku, a i ka lohe ana o Dominesela i keia leo kahea, ua ane puiwa oia, a awiwi mai la kona hele aua mai a halawai pu me Moriona. A i kona hiki ana tuai malaila, ike aku la oia i kekahi kaikamahine ano alii e waiho a make aoa, a niuau aku hi. oia ia Moroua, "Mai hea mai keia kaikamahine i hele mai nei, a heaha ke kuinu o kona waiho a make aua ? Ua hana paha oe i keknhi mea pono ole imua oua ?" Pane mai la o Moriona imua o kona makuakane, me ka hai aku i ka oiaio maoli, e like me na olelo a pau a ua Kafkarnahine Alii nei i hoikeia ae la maluna. Kulou iho la o Dominesela iialo, a lulau iho ma ka lima akau o ua Kaikamahine Aliinei, a i kona haha ana iho, ike iho la oia, tia wikiwiki iuo loa ke pana ana me ka haaluln, hai aku la o Domiueaela ia Moriona, "He oiaio, ona mea a pau au i hai mai nei, nolaila, ua maopopo in'u. aia taa kona punwai ke kumu o keiu iuea i loaa ia ia, me he mea la, ua kaholi ka waha o kona puuwai ilaio, & ua hele ino loa ka pauma ana a ke ake-mama i koua hanu, a oia ke kumu o keia ulia poiuo i kau mai malana ona." (Jloīt i pau.)