Ke Au Okoa, Volume VI, Number 40, 19 January 1871 — Untitled [ARTICLE]

Ua konoia mai ko makou mau manao hauoli e hoopuka aku ma ko kakon pepa o keia kakahiaka no ka holopono aua o ka Kilauea hoakai hoopakele kokua i holo aku ai ma ke nhiahi Poakahi o ka la 26 o Dekemaba, e haawi aku i na lima kokna i ka poe i looliia i ka poino olulo o ka mauuwa Amerika Saginav>, i ili ai maluna o ka Mokupuni Moana, i ka la 29 o Okatoba. Ike ahiahi Poaono iho nei i ka hora 4 me hapa, ku mai la ua mokumahu Kilauea nei ma kona owapo, me na'lii moko, na luina a me nn ukana i pakele mai oka manowa Saginaw ■ a na puia no hoi i ka hauoli na mauau lehuleha i ka ike ana, ua pakele mai ke ola o na mea a pau loa i koe aku maluna o ua mokopnni neoneo la o ke kai.

Mai ka palapala mai a Kapena Long, i ka napepa haoleaupani o nehioei, makou i lawe mai hī i na mea nui e pili ;ioa i ka huakai a Kilaaea i holo aku ai. Ma ka Poakahi, la 20 o Dekeraaba, ca haawiia aka e ke Kuhina Kalaiana na olelo kauoha i ua Kapena Long la ka mana o ke alakai ana i ka huakai i ua mokapuni la. No na la mna eha, na halawai mai lakoo rne ka makani lahilahi loa. Ma ka po o ka la 31, akahi no a pa ikaika mai ka makani; a mt ke Sabati, la 1 o lanuari, ua mahuahua loa mai, a lilo i makani ikaika Hikina A.kau me ka pauopano a me ka na. Ma ka po o ka la 2 o lanuari, ua kalewa ka moku no na hora he 12, me ka manao e ike aku la i ka mokupuni Brook3. No na la elua mamna ae, ua hiki ole ke hōomaopopo ma na naua meridiana, no ka paa loa i ka noe a ua ane uhi eleele pa, aka, ma ka hoomaopopo ana no nae ma na mea ike, ua manao no ua kapena la, aole i mamao loa mai ia mokupuni mai. I ke kakahiaka o ka Ia 3, ua maikai mai Ia ka pa ana mai a ka makani, a ua maopopo iho la ma ka nana ana i na mea ike, ua haule lakoa ma ka lulu o ka Mokuponi 6rooks, a no ke ake nui e hiki i fer. Mokupuai Moana ia )a, na kan aku la ka ihu ilaila. Aole nae i holopono ko lakou manao ana, no ka mea, ma ka hora 2 oia auina la ua kaa aku lakou he umikumalua mile ma ka akan aku o aa mokupuni la. No ia mea, ua hoohuli koke ia ae la ko lakou ala holo no ua moknpuni nei, a he 45 minnle i hala ae o ka hora 3, ike ia aku Ia knanalu i ke poi mai e hooponi ana i ka Mokupnni. 0 ka mea alua i ike ia aku o ka pahu hae i kukulnia e na kanaka oluna o ke Saginau> • a noka haahaa loa o aa mokupuni nei aole i ike loa ia aku, a mahope loa iho o ka ike manpopo loa ia ana aku o kuanaln a me ka pahu hae. I ka hapalna oka hora eha, na hookokoke loa aku o Kilauea. i ua Moknpuni nei, a oiai nae o kahi e kuu ai o ka heleuma he elima mile ke kaawale loa aku mai kahi a ka mokn i hiki aku ai, nolaila, mannoiho la ke kapena o na hnakai nei, he mea kupono e kalewa no o Kilauea a hiki wale i kakahiaka nui o kekahi la ae. Ia manawa nae, ua uu ako la lakon nei i ka hae a me ka hoolele ana i na kao abi lele, i kuain e maopnpo aka ai ia lakou ua kokoke aku ke Kilauea i ko lakou hoopakele ia ana aku. I kakahiaka o kekahi la ae, ka la 4 o lanuan', oa kuu iho la ka heleuma ma ka nuku o ke kaikuono ; oiai nae, ua holo mua mai la kekahi waapa mai kula naai e launa me ka moku. Mahope iho o ke ana ana a pnni kahi e kn ana o ka moko, mai luna akn o ka waapa i kumo ehoomaopopo lea ai i be ano pakele mai ka poino mai o kahi i knu ibo ai o ka heleuma ; ua lele aku ke Kapena Long i kola, a loaa aku ka poe olulo he oluolu maikai no ko lakou mau ola kino, a ua hanoli lakoū eo ka hiki ana aku o ke kokua ia wa i o lakou la. I ka loaa ana aku i ke kapena, o ka lakou mau ai ana ma ka haawina, he auneki barena, palaoa, bine, io sila, manu, a me ka i-a i loaa ia lakon ma ka lawaia ana ma ke awa. Ma ka Ia 4 a me ka 5, na hoolilo ia ma ka hoouka ana i na nkana kupono i hiki ke law« mai a me na kanaka; a o kekahi poe-okanft% iho, oa manao ke Kapena Sicard ame Kapena Loag, aohe nni o ke kumukuai e houlolohi ai i ke kali ana o k« moko e hoonka mai ai a pau loa ia man&wa. Ma ka la 5, oiaf, ka waapa hope loa e haalele aoa i n* mokopooi la, hoea aku ana ke kuna Kona Pakekt i hoouna i«j|ku ai mamna ae o ka holo ana aka o KUawa. Aole ke-

knhi o na lako i houuua ia aku nialuua ODa, i lawe ia e ka poe poino, no ka mea, ua lako ilio la uo ko lakou man bune me na mea i hoouna ia aku maluna o ka moku»hi Kilauea; a kHuoha aku la no o Kapena Sic«rd i ke kapena o ua kuna I» * hoi niai i Honolulu nei. Ma ke ahiahi o ua ia 5 nei, haalele akn la lakou i ka mokupuni i loaa ai ko lakou hoopoino ia ana ; a no ke auo maopopo ole paha, ua lawa pono iho la kn lanahu no ka hnli hoi ana mui ; nolaila, ua maoaoia he mea knpono ke *ipa ana ae i ka Mokupuni Brooks e hooili lanahu hou ai ; a ua hoohiki akn la lakou ma ua Mokupuni la i kakahiaka okaia 6. Ia la ame kekahi la ae, a me ke kokua pu ana mai o na kanaka o ka mannv/a Sngivaw ua loaa hf kanaha tona lauahu i kau mai muiuna o Kiīauea. Ua pomaikai nae lakou i kn liaalele ana ma ke ahiahi nkala 7; ni> mea, ina k» i hookanlna iki aku no kahi manuwa hou, ina na halawai mai lakou me ka makaui komohana ikaika i hiilawai mai ai me lakou i kekahi kakahiHkn ana ae ; a ma ia mea e hookaulua ia ai lakon no ka pnle hookahi. Ke kumu nae i loaa ai o ia manao ia lakou, na ka poe eli awa i noho ai ilaila a na maa mnn paha lakou me na pa ana mai a ia makani i hiki ai ia lakoo ke hoomaopopo mai. 0 ka holo ana mai ka Mokupuni Brooks mai he olouln maikni wale no, me ka pa maikai mai oka makani. Ma ka lior» 11 o ke awakea o ka la 13, na ike mua mai la lakou ia Kauai, a kn i Honolulu nei i ke ahiahi Poaono o keia pu!e iho nei, he ehiku la mai ka moknpuni mai a lakon i haalele hope loa ai ; —A o ka holo ana aku a ine ka hoi ana mai iie omikumamaiwa la, i noho iki ma Mokupuni Moana me 6rool<s he he oha la. 0 ka loa o kahi i holo ia, he 2,350 mile. oka la holo loa ka oua Kilauea nei i holo ai, he 230 mile. Ma keia huakai a ua Kilauea nei i holo loihi ai, na hoike mai oia i kona knpono no ka holomoana ana ; aole maloko kulokowale no o kakou nei, aka ma kahi mamao akn no kekahi e like me ia i hoao aku la ma i t bnakai aloha. Ike ku ana rnai no oua Kilauea □ei, ua piha pu o Aiua Hou i na kanaku i mnmulu akn ilaila e ikemaka i ka hoi ana mai o ka poe olulo ili poiuo. Ua haohao ia no paha e kela mea keia no Ka lohi 100 o ka hoouna ana mai i ka waapa mua, oiai uaili ka moku ma ka la 29 o Okatoba, a ma ka la 18 o Novemaba i hoouna ia mai ka waapa i poino ai ma Kalihikai. Ke knmn oia lohi ana, no ka mea, i ka ili ana <> ka moku a mahope iho, na hoomaemae hon ia ka waapa, a ua uhi ia he papahele malnna iho i komo ole ai ke kai, a o kekahi kumu hoopakele nni loa no paba ia ia lakou mai ka holo a piholo ana i ka moaoa ; a poino ka hoi i ka hoomaka ana mai e pae i ka honna. Ia Kilauea no 'ka i hiki akn ai. eknkulu ana no ka oa poe nei o ka Saginaw he waapa nui, aua loaa mai na papa, mai na apanapana mai o ka mokn ; a e hoomakaukau ana lakon i ua waapa nei me ka inanao e hoouna aku i ka Alokupuni Brooks, malia 0 imi ia akn ilaila, loaa aku ia waapa, a nana e kuhiknhi ukn i ka Moknpuni Mo«na no ka hapanui oka poe i koe akn ilaila. Aka, aole nae i paa pono loa ua waapa la a lakon 1 kukulu ai ; ua waiho ia ako no, oiai, na loaaako la lakou i ka waapa mahu Hawaii, nana e hoihoi mai i oa poe hoahanan aloha la o kakou i loohia i kn poino ulia ili moana.