Ke Au Okoa, Volume VI, Number 44, 16 February 1871 — G. M. Koha a me S. K. Pawaa. [ARTICLE]

G. M. Koha a me S. K. Pawaa.

Owai la o laua kai lanakila ma ke kahna kaua o ka la 10 o lanuan", ma Kawaiahao 1 Ua hoike ia ae nei maloko o ka nopepa Kuokoa, e E. Kamaunu, i awili pu ia me kamanao o ka Luna Hooponopono oia nupep», e wehewehe ana no Da mea i hanaia e G. M. K. a me S. K. P., a e olelo ana, " Ua haule ka aoao mua i ka aoao elua." Ma keia olelo ana pela, na ku iho makou ka lehalehu a me a'n pu kekahi, ka mea e makaikai ana i ka hana o ia la, i kokoke loa mawaena o na aoao elua ; na halo nui an, a ua hoomaopopo, a ua hooiaio, me ke ake nui o kau manao e ike i na aoao elua ; ma ko'u noonoo maikai ana, ua akaka ia'u ka aoao lanakila ia la. Nolaila au i manao ai e pale kne aku i na olelo a pau a E. Kamaunu a me ka L. H., i hoike ia oialoko o ka nupepa Kuokoa, o la 28 o lannari, A. D. 1871. I kuu hoomaopopo ana i ka nui o na pu, ka pauda,'na pahikaua, na ki ana o ka poka, na kaina wawae o na koa, ka hoolele ana o ka poka boma mai ka waha mai o oa aoao elua, i ka hnila ana o nu pahikaua i ka wa kaka pahi,'i ka o ana o na ihe Laomeki, ma ka pa-pa olelo ana a laua ia l'a. Ua maopopo ia'u a me ka lehulehu, o G. M. K., ka mea i oi aku o ka lanakila ma ia hoonka ana, aoie au i manao e hoole mai ana ka lehulohn, no ka mea, ua ikemaka no ka lehulehu. Ina paha au e hoike ana i ka moolelo o na metTi hanaia ma ia la, alaila,> he aneane hiki ole i kekahi o na nnpepa, ke anamo heie i ka hohonu o na olelo i hoopukaia e G. M. K., a he pono paha e wehewehe uuku au. Ma ka wehewehe ia ana no ka ninau mna, oi aku ka ikaika o ka aoao mua, no ka mea, o na tona o ka honua, ua hanaia c<> ia e ke Akoa i ka wa kahiko loa, o na kanakaa me na mea o pau malnna ibo ona, be hoopanee wale ana no lakou i na tona kahiko, aole lakou he tona hou, wahi a ka Bea aukai o Kewaula. Wehewehe mai o S. K. P., me ka olelo mai, o na paoaa o ke kanaka, aole ia he mea e loli ai, oia man no ke hookomoia iloko o kekahi wai awaawa, nolaila, - he mao miliona kanaka e make Qei, e loaa ana be mau tona hou a paona hou aku, wahi a ka aoao elua, ka Hipopokamu o Kaakopua. Wehewehe elua mai ka aoao mua, a ma ia wehewehe ana, ua ikeia na paona o be kanaka, ua hoolilo waleia no lakou i e-a ke kanu ia na mea nlu malana o kela kupapau keia knpapau, a e hooliloia kela mau mea alu i e-a, ke pohiia lason'J ke ahi, &c. Ma keia, ua waiho aku ka aha kanaka i ka huro ana maluna o ke poo o £>. K. P. Wehewehe mai ba aoao eloa, me ka olelo mai, o ka huaolelo " piha" a me ka huolelo " koaao," he like ole ia ; ina e hooiliia a koloa, e poholo anni ia molig Jtc nfcisoizt e aa mea tara, aka hoi, ina i ra mea mama, e piha e ana no ia moko, wahi a ka aoaoelua. Wehewehe mai ka aoao mua, aia maloko 0 30,000 paona, he 15 tona a piha ai o ka moku, oia iho la c no kona komo, ke hooiliia na mea kaumaha a me nn mea maiua, a ma keia wehewehe ana, ua h»awi hou ka aha kanaka i ka u-wa ana maluna o ke poo o ka aoao elua, (S. K. P.) Ke pane mai nei nae o E. Kamaonu, na olelo o Nutona, " he hiki ke palukaia ka honua a like me akahi iniha paailioao," aole au 1 manao oa pololei keia olelo ana, nokamea, he popo gnla kana mea i hoohalike ai me ka honua, oiakana i olelo ai he hiki ke paluku a loaa hookahi iniha paailio'no, aole o ka bonna kana mea i olelo ai. Aole no i naaoao loa o Nutona, i kekahi la, i ke awakea, ninau aku la oia i kekahi kanaka malama hipa, "Euaanaanei keiala?" Pane mai la ke kanaka malama hipa, " Ae." Pane hoo aku 0 Nutona, " Aale e na ana keia la." Hala ae la elua hora mahope iho, ha'ukeke iho la ua o Nutona i ke anu o ka na ana i hoole ai. Hele aku la oia a ninau i ke kanaka malama hipa, "Pehea la i maopopo ai ia oe e naana keia la, i pololei ai kou kahikuhi aoa ? " A olelo aku la ke kanaka malama hipa, " Na kekahi no o ka'a mau hipa i hai mai nei ia'u." Kii akn la ua kanaka oei a lawe mai la he hipaeleele, a kukulu iho la imua o Nntooa, me ka olelo mai o ke kahu hipa, " Ia oe i ninaa mai ai, nana aku la au i keia hipa, e holo ana imua o ka makani, rae ka moe ana oae o na pepeiao i hope, oia ka mea i maopopo ai ia'a e ua ana keia la." I mai la o Nutona, " E ao mai hoi ba keia hipa ia'n, i ike au i ke ano o keino o ke anu, ka wela a me ka ua." A ao mai la ua hipa nei, i ka lele ana ma o a maanei. Eia hoi ka Nutona 1 pane mai ai,- " 0 oe ke Kohina o ko'n Aupuni." Akahi no au a akaaka iho i ka lilo ana o keia kanaka naauao na ka hipa e ao mai ia ia. No ka ninau elna. Ka mai ka aoao mna, a heluhelu mai i na mea i paiia ma ka nnpepa. Ku mai hoi ka aoao' elna, a wehewehe mai la i ke ano o ka hoonoho ana o na pahu, a ua mahalo ka lehulehu i keia, a haawi aku la lakon i ka uwa ana maluna o ke poo o G M. K. Ku mai nae ka aoao mna, a wehewehe ikaika loa mai ma ia mea, na mahalo • ka lehnlehu ia G. M. K., a waiho aku la i ka uwa ana malona o ke poo o S. K. P. No ka ninau okolu. Heluhelo mai la ka aoao mua i na mea i paiia ma ka nupepa, a ku mai la ka aoao elua, a wehewehe mai la i ke auo o ka hnaolelo linki pu, a pau ia, pale aku nae ka aoao mua me lea ikaika loa, me ka wehewohe ana i ke ano o ka huaolelo haki pu, a ma kona wehewehe ana, ua ikeia akn

o S. K. P., e ku ana imua o ka aha kanaka me he kii la noloko o ka Halepule o Eoma, ua pau kona ikaika nui, ua koi ikaika mai ke Komite e hele aku o G. M. K., e haūa ma ka papa eleele i ka huina kolu, a ua ae aku no oia e hele e hana imua o ka ahakanaka me ke akaka loa, a i kaua hana ana, ua mahalo mai na Komite no ka pololei, iioko nae o ia mahalo ana, ua haawi aku ka aha kanaka i ka uwa aua maluna oka aoao elua. Maloko aae o ka -wehewehe ana a ka aoao mua i keia ninau, ua koi maoli aku oia i ke Koraite a me S. K. P., i mau haumana nana, aole nae laua i' hoole mai. Malaila au i ike ai ika lanakila ana o ka aoao mna malnna o ka aoao elua. No ka ninau eha. Ku mai ka aoao mua, a heluhelu mai i na mea i paiia ma ka nupepa, me ka wehewehe mai i ke ano o na hna alani he kanaha. Mahope iho, ku mai la ka aoao elua, a wehewehe mai no ke ano o nā hua alani be kanaha, ma ka lawe pakahi ana. Wehewehe hou mai ka aoao mna me ka vikaika, mai loko mai o ka Bnke a Mr. Laiana i onuhi ai. Ma ka helnna.o na Jmaheio,. ana ao maoli aku ka aoao - mna i ka aoao elaa, ma ke anoo ka huli ana iko ke aō.nei; ua EĪnau aku nae ka a-oao mna i ka aoao elua, i kauwahi ninan. Majoko ona hua he kanaha, ehia kikika? Aoie i pane mai ka aoao elua ika haina o keia ninan. Ma keia mea, na haawi ia ka uwa ana mahina o ke poo o S. K. P., eia nae ka mea a'u i akaaka bou ai, aole i kuai ka aoao elna i ha alani he kaoaha, e like me kana hoolaha atia .ma ka nupepa. Ua hoomoe wale ia nse keia ninan mamuli o-ka hoomalimali a ke Komite i ka aoao mua. No ka ninau elima. Kn mai ka aoao mna, a heluheln mai i na mea i ma ka nnpepa, no ke ano o ka holo ana o ka mokn a me na mea e pili ana ilaila ; a mahope ~iho, ku mai' ka aoao elok, a wehewehe noku mai la. . Koi ikaika hou mai la ke Komite, ek u aka ka aoao mua, e wehewehe i ; keia ninao, oa ae akn nō ka aoao mua, hoomaka akn la oia e hana, a iloko o ia hana ana, he wahi hoopaapaa ko laua me ke Komite, no ka ninan ana aku aka aoao mna, ehia la mile degere Lonitu o na mile maoli he 36 ? Pane mai la ke Komite, na pohihihi an i na raea au e hana mai nei. Pane aku ka aoao mna, ncr kon hana ole no a pau ; hnli aku la ka aoao mna e haoa imna o ka papa eleele, a weliewehe mai la, eia nae, hiki mai -la ka mea mana v o ia wahi, a hoopau mai la i ka hana o ia la, oia ka hookuu ana i ka aha. Ama ko'n noonoo maikai ana, na pa-i- ia ka lanakila o ka aoao mua iloko o ka naaa« 0 kela a me keia lehulehu i heiamu ae Jlaila, koe nae kekahi poe kakaikahi. Aole o'u mahalo i ke Komite, no ka mea, p ua Komite nei ka'u i ike ai, na hui pn me ko aooo oion. -He £otnite u£ei i& loa ! Kana man olelo iho nei maloko o ka nopepa Knokoa, he opala wale noia, aohe t kn i ka oiaio kana mea i hana ai. Nolaila, ke kukala ia'ka nei imna o ka lehulehn e nana mai ana 1. Ua lanakila ka aoao mua malnna o ka aoao elaa. 2. Na wehewehe moakaka ana a ka aoao moa, ua oi loa akn kona ikaika mamaa o ka aoao elua. | 3. Ma ka ikeia ana o ko laua maa heleheleoa hana, na kuhnlukn ka aoao eloa' i ke anu o Waialeale. Kekahi keia o na hoopaapaa ikaika loa no na mea e pili i ka hoonaauaoia, a e lilo ana i mea kaao mau ia na kela a me keia kanaka 1 kaana iho i ka pono o na aoao elua, a o ka aoao e lanakila ana, haina'e ka oiaio. E ka Lnna Hooponopono, e ahonni oe, ae hookomoiho i keia ma kahi kaawale o nnpepa, i ike mai ai ka lehulehu i ka oiaio o oa mea i hoopuka ia e na aoao elua. Ke aloha akn nei an ia oe a me na keiki nana e ulele na hua kepaa o kaa nepepa. Mose N Honololo, Peb. 6, 1871.