Ke Au Okoa, Volume VI, Number 44, 16 February 1871 — Ka mea nana i kakau ka Haku Monete Kariso. [ARTICLE]

Ka mea nana i kakau ka Haku Monete Kariso.

Ua maopopo no i ka poe i nhai pa mai me a'u, ma keia pale i hala iho nei, ka haalele ' ana mai o ka moolelo i haknia no ka Haka Monete Kariso, —a ma ko oukou hoomanai ka heluhelo ana no na mahina loihi tfsffe i hala ae nei, a ua halawai mai no hoi me a'ū ka lono ana no ka mahaloia e kekahi poe o oukou ; a ma ia mea, aa aka panai ia mai ka lohi no ka unuhi ana, a aa ana mai la no ka hoihoi o ko'n hoao ana e hoomaikai ae. ■ He mea maa no ma ka nnahi ana mai ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii, he nni no na alai e keakea mai ana ; lo ka mea, he papau ka kakoa olelo Hawaii, a ua nele no hoi i na haaolelo he nai wale, e hoopuni ai i kona ano maoli mai ka olelo Beritania mai. Aka, na hoomanawanni no nae ka mea onnhj i ka lawe ana mai i kahi manawa ma na mea ano nui e maopopo lea ai a ike iho i ke au io o na mea maoli i manaoia, a kapae ae no i kekahi mau mea liilii hooinainan ano knpono ■ ole. 0 na moolelo kaao nei i newa aai aku la, 'aole no ma ka oielo Beritania kona kakan ponoi ia ana ; aka, ua unohiia mai loko mai o ka olelo Farani, a o ka mea hol i loaa'i ia kakou ma ka olelo Hawaii, I nnuhiia mai hoi ka olelo Beritania mai. 0 ka moolelo kaao o ua Haku Monetc Kariso nei, aa lehuJehu no na olelo i annhiia mai ai,—ma Europa a ma kekahi mao wahi e ae nohoi kekahi; » aole paha i moeuhane mua ka mea nana i kakau ponoi, e unuhiia ana ma kekahi olelo ihia i mamao loa mai kona aina ponoi mai. iole paha he knpono loa i ka mea unnhi

ke kamailio nni ana no kona unahi ana; aka, mamna ae nae o kona kulou hoomaikai ana imua o ko ka lehulehu lokomaikai, e oluolaia paha oia e hai aku i kau wahi moo lelo pokole e pili ana i ka mea nana i kakau, oia hoi o ALEKANEDERO DAVY DUMASA. Ua kaulana oia ma ke kakau ana i na bake moolelo ; a i keia mau la koke mai nei no kona hele ana aku la i kela aoao man o ka honuu. Ma ke kulanakauhale o Dieppe i Farani, kona wahi i make mai nei ; aole nae i halawai me ka make ma ka hoonka kaua ana, aka, he make mai maoli no. He mau makahiki loihi kona noho ana ma na Aupnni e, i kipakuia no kekahi uku hoopai a ke kanawai i kau ai maluna ona, no ke komo pn ana ma kekahi mau inea ano hoohaloa i ke ano o ke Aupuni Etnepire o Farani i hulihia mai la. Ua hanaaia ua mea kakaa moolelo nei ma Vilbrs-Colterets, i ka la 24 o lulai, 1803. He keiki oia na Keaela Alekanedera Davy Dumasa, he koa hanohano malalo o ka noho ana oke Aaponi Emepire. 0 kona kupnnawahioe ma ka aoao o kona makaakane, he wahine negero no Aferika ; a ua hoomaopopo mao!i ia ke ano negeroo ua Damasa ma ke ano nneni o kooa maa lehelehe a me ka apiipii o konu lanoho ; aka, o kona ili mae he keokeo maoli eo. He ekoln no ka ani o kona mau makahiki, make iho la kona makuakane ; a me he mea ia : na hilinai uui loa no kona hoonaanaoia ana maiuna ponoi no o kona hooikaika a me ke alakai ponoi ana no ia ia iho i kona wa i maahua ae ai. Me he mea la, no keia make opiopio ana paha o kona makuakane, kekahi knmu nui nana i kono ikaika ia ia e hooikaika i ke knhiknhi ana i na noonoo a me na kumu hana nona ponoi iho. No ka mea, o kona hoonaanaoia ana, aole i makaukau kupono loa ; a i ka hiki ana o kona mau makahiki i ka umikumawala, me he la, he aukn wale no kahi naauao i loaa ia ia, koe nae kona akamai i ka holo lio, ka-ka pahi, ka pahupahu hilioki, a me ka maikai o ka lima kakan. Ano ka maikai o konalima kakau, ke knmn i loaa ai ia ia kona kulana maa, —a oia he kakauolelo kope hoomaikai a ke Kakauolelo a ke Duke o Oleana, a mahope raai aa lilo na Duke nei oia ka Emepeea 'iiouīa Pilipi. 6ia iho Ia ke annu mna o kona pii ana. Ma kona ano he kanaka kakau moolelo a kaao, ua ane haele-haele laua me Diskens o Euelani; &o kana mau mea nae a pau ekakau ai, aole ia i pili hookahi wale no i na mea o Farani. Aole oia i kakaa wale no me ka makankau kupanaha, aka, uahoolimalima akn oia i kekahi poe knpakako e ae i mea e hoopiha ai i na mea e pili ana i kana man mea i manao ai e k&kau. Ua oleloia he hiki no ia ia ke hoopuka i ekolu bake moolelo i ka manawa hookahi ; ma ka hoolimalima ana i ekola mau kopakako, a o ka hahai aku kaoa i na olelo e hookomo ai maloko o na mau buke la, he kaokoa na manao a me na haku ana ma kela ame keia bnke. Ua olelo pu ia no hoi he hiki ia ia ke hahai aku i na manao no kekahi moolelo hana keaka, i oi ae ka emoole mamaa ae o ka hikiwawe ana i na kupakako ekolu ke kakaa.

Mamoa se o ka makahiki 1848, na loaa ia. ia ma kana peni ka loaa makahiki he 60,000 hapaha Farani. Ma ke akamai ika hooponopooo &na ina manao, elen oka hoakaka ana a me ka momona no o na mea 'oloko e hiaai ai ka mea nana e heluhelo ana, na oi aka kana maa moolelo kaao haka, mamuaae o kekahi poe o kakan ana ma ia ano ; aka, 0 ke ano pili ana ka noho maikai ana, aole no ioi ae. Ma ka nnnhiia ana o kana maa buke, mai ka olelo Farßni a- i ka olelo Beritanin, na lilo ia i mau mea helnhelu nni ia ma Enelani a me Amerika Huipuia, mawaena boi o na bake kaolana ana i unohiia, oia no ko " oount Monete Kariso," na " Koa r Kiai Ekolu," he "Iwakalaa Makahiki Mahope mai," " Magarta o ADjoo," a me na " Hoonaaoaoia o ke Kahuna Lapaau.'' Me keia wahi moolelo pokole o ka mea nana i kakaa ponoi ia ka Hako Monete Kariso, na pan ka'o hana me ia, ke hoomaemae nei i ka maka peni ; a e liko roe na hoaolelo hope a Edemona Danatese ma kana palapala ia Maximilliana Morela ; a pela no hoi ka mea unuhi e puana ae nei, " E kali a e Manaola• na," e ka lehuleho, he hiki hou mai no koe o kekahi mea e hoonanea hon mai ai ia kakou. Au Bevoir / J. M. K * * * * * Ka manawa mua—lloko o kekahi aha hookolokolo ma Waßioetona, akahi no a ike ia kekahi hoopii e kue ana i ka Paresidena Grant, i ka Lunakanawai Kiekie Cbaae, a me ka M»yor Emery, a me kekahi poe hauohono eee ; Oke knmu oka hoopii ia ana, no ka mea, o lakou na kahu o kekahi luakini Metropolitao, a ia lakou i koi ai na poe nana 1 kukulu i ua halepole la e uko ia mai na luhi oko lakou hann ana. O keia wale no ka manawa mua i hoopii ia oi ka inoa o kekahi Pereaidona ma ka hoopii kivila iloko o kekahi aha apana.