Ke Au Okoa, Volume VI, Number 48, 16 March 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

MOKUN T A IV. " Aole anei au i olelo aka ia oe pela ?'' wahi a ka Abota, " aka, e hooki iho oe i kou mnn uho ana o ike mai auanei ka Feraoekelina." Aole oia i manno mai no keia mau olelo ana aku a konr. hoa Abotn, a hoomau aku la no kona mau kii ouohi iluna o ka nani lua ole o Sakone, malia ua hoohalawai ia mai la kona mau makahehi nna e ko ia la kilohana kelakela o ka oi, no ka mea, aole oia i like, aole no hoi i lihi launa iki iho me na iwa moi wahine Soletana o ka hikina. Ua hoike ia mai ii makoo kona kii lohi, e like me ka hiki i ka makou makn peni ke kahakaha iho, aka, nkoa aku nae na hionn naxii i ka wa e leha maoli nko ana na i!te maka maluna ona. O kona mau hiohiona a pau ma na mea he nui o krla ano o keia ano, oia iho no pah« ke kiloliana o na wahine e ae iloko o ua wa la a ka Nait< Tem°pela e makaikoi ana, no ka mea, ua nele ia in ka ike ana i kona Ina ma na wahi a pau o ka ain» hikion, a iloko hoi o na hale kaikamahiop o ke Suletana. He lnihi ke kino o Rowt>nr., aka nae. aole i lilo loa i ka loihi e ninpo ai i ka nana aku. O kona mau hiona maka tia haiamu ia no ia e ka nani nohea, aka hoi, o ka lena ana mai a na maka, b me ka aui ana ae o kona poo, a me na helehelena a pau, anle no ia i ku i ka hnohie e like me ka mea maa mau i na ui kiani e ae oia kulana. 0 kftna mau maka ulinli molnelae e nnho mai ana malalo ibo o oa kuemaka hiehie maikai, ka mea nana i hoike mai na hiohiona kupono i kona lae hopne"; a na like nae no boi kom mau leha ana mai i ka wa huhn a oluoln pa"ha, a i ka w.: e hooinalu ai, a e hoinainau ai, aobe mau loli ana ae o kona onohi. Ma keia mai: ouli i hoike ia m?ii ai kona oluoln iauna ole a me ka waipahe, a ina oia iho la kona »nf> he haahaa, n me ke a me ke aloha, oia iho !a no ka ouli kiekie loa i haawi ia mai e ka mea nana i hana a hoahu ae no ka leele Sakona, ka mea hoi i awili pu ia mai i ku like ai a kau a kau laua me na moani ala i ke kii onohi a ka maka ke ike aku. " He ui oi ala he kela no Hihimann." Aole wale no o keia na mea i pnkpi pu ia Bku i lawa ai !<a nani o kona mau heleheleo* ponoi, aia ke maewa ibo In kona mau lauoho i owiliwili mimiloia. Ua milo pu ia aku kona lauoho me' na pupu momi, a wiwili maikai iho la ia me na lei momi loloa, a he hoikeana roni hoi ia i ke knlana o ka hanau «lii, i hihiu ae hoi mai ko kekahi mau wahine o ae i hanau ia mai. He kanla lei gu!a, me na huhai kula iwaena, ke apo puni ae ana i kona ai. He mau kupee gula no ka i na lime, a oia wale no ke kahiko i kau ia mi na pu lima, a o ke koena aku a hiki i ke kuekue a maluna ae, o oa kahiko mau no i haawi ia i kona wa i puka mai ai i ke ao. O kona kōpa komo be siiika omaomao ahia, a mawaho iho, he kapa hooluelue loihi a hiki i laTo loa o ka papa hele, me na pulima nnnui a oiki ae oluna, kahi e pili ana i ke ki poohiwi. He ula ohelohelo ka waihooluu o ua kapa la, i hanaia noloko mai o na huluhipa Ma ka aoao m»lana o lia kapa la, ua hi?touhumu pu ia me kekahi uhi maka srlaka, i okomokomo ia i na ropi he mea ia e übi ae ai i na maka ke makemake ia pela e ka mea nana e komo ana, a e hiki ke uhi pu a hiki loa i ka umauma, e like me na paikini Sepania. I ka wa i ike ai ka Lede Rowcna i ka haka pono loa aku o kA"Naita Temepela ia ia, mo na kii onohi uiiuli, un like ia i kona mnnao me he mea ln e hele nku ana oia malalo o na umalu o ke ana poliulin, a nie he man aa ana la hoi o na lanahu ahi mailoko mai o kahi konouli o ua ana nei ; nolaila, uhi ae la ia i kona maka me ka uhi maka o kona kapn holokn ulaula, a he noailona ia e hai mai ana aole i oluoluia kt nana pono ana aku ia isIke ae la ka hnku Sakona i ke komu o kona ohi aoa ae, olelo aku la ia, " E Sir Temepela, o na napalioa o ko inakou man kaikamahine Sakona, aole i ike nui i ka olioolino o ka la. o hiki ai ia lakou ke nana pono akn i na baka loihi aua mai a ke Kerusode." Pane mai la o Sir Beriana, " Ina ua hewa au, ke nonoi aku nei e kala ia mai, oia hol, ke nonoi aku nei au i ke kala ia mai o ka lede Kowena, no ka mea, o ko'u aoo akahai, aole o hiKĪ ia'u ke hoohaahaa iho malalo o keia." 1 mai la hoi o Aymer. " Ua kau like mai k& hoopai o ka lede Rowena maluna o makou ■ pau, m» ka huli ana e noonoo iho i ka wiwowiwo ole o na olelo ana o kou hoa. Ce manaolana ae oei au, e hoemi ia iho no paha ke ano makau o ka lede Rowena no na poe malihlni maikai nei, ke halawai hou aku oia me lakon ma ke kahua hookuku ikaika." " O ko makou bele aaa aku ilaila, aole i maopopo," wahi a Cederict. " Aole no bu i lealea no keia mau mea lapowale i ike ole ia e ko'a maa makna, oiai o Enelani e knokoa ana." ' " Aka hoi, e pono e manaolana wale no kakoo." wabi a Aymer ; " ina kakou e hele po «oa ilaila, aole oo paha e hookae ia aku k» uksli po ana o Sir Beriana o Boisa Guila-

betu me knkou, niai nui nn pilikia ma ke alanoi, no na powa a mo na poe hno wale." '' E Sir Ayn«jr, raa kela a me keia wahī a'n i m::kema!{e ai e hele ma ka aina nei, e hele hnoknhi no au, me ka hilinni ma o ko'u j>uhilcaua mnikui, a »»:•> na ukali oiaio o'u, me ka nianao ole i kokv. • Ma keia manawa ina makou e hele io aoa ilaila, ( Ashy-de-la-Bouche) e kii aku no makni ia Atelaae o Conigaboro, kuu hoa alii kokoke, a hoa kanaka hookahi o ka aina, a me keia mau boahele no e hiki ai ia makou ke hoopuehu aku

i n» poe powa, a me na enemi e «e e kue mai ana.—Ke inn nei au i keia kiaha waina uou e Sir Prior, me kuu manao e hono pu mai no oe mf ka oinio, a ke hoomaikai aku nei «u no kou lokomaikni. Ina paha aole i kupono keia no ke ano o kou mau rula monaki, ke manaolana nei au aolo ikanana ia kou lokomaikai e hiki ai i« J u ke hilinai aku, o ka waiu awaawa paha kau i kau nui niamua o ka waina." No keiii olelo a Cederica, akaaka iho la ua kahuna nei, » i ae la. " Aole, maloko wale no o ka luakini e hiki ai ia makou ke hoopaa ia nnkou iho i na rula o ka lae dulce ti o ka lae acidum paha. I ke kamailio ana nu ko ke no nei, e hiki no ia makou be aunmo pu i na hana o ke ao nei, a noiHla ea, ke pane aku nei au i kou lokomnik*u iloko o keia kiaha waina hoopono, a e waiho aku i na wai iknika ole no kuu mau hoahanau mawaho," a i;t wa, wala ae la ia, a ko'u aku 1« ka i>uu i ka wai a Kanaulu, a pela hoi i na hoaai e ae u pau. M;»hope iho o kuia, hoopiha iho la o Sir Beriana i kona kinha, a i ae ls. " Owau hoi ke inu ne: tiu no ke ola o ke kuikamtihine alii Rowi?na, n<> ka men, mai ka wa mai i hoolaulaha ia ae ai kona iooa iloko o Enelani nei, nole he inoa e ne i *«i aku kc kulana alii e like me kona. Ma knu manaoio, e hiki no i« u ke kala aku ia Voretigaca .poino, no ka mea, oia paha Uekahi kumu o ka hiolo ann o kona aupuni a me kona hanohano a kakon e ikeinak.i nei i kei« wa." " Ke kala dku nei au i kou hoolauna aloh:t ana,"wahia ka lede Rowena, a ia wa, weiie ae la no hoi ia i kona uh* maka ; " Ke kala aku r.o au, mn ke ano nae, e noi aku ie oc e hoike mai in mnkou i na mea hou hope lon o Palesetina, he man mea keia i oi akn ka len!e:i i ria oepeiao Eoelani, mainua o Da hooinu aloha ana i maa mau iloko o ko oukou mau hooluuna Far»ni ana," " ile wahi mea huu uuku no ka'u e ole'o aku :ii e kn iede," Wāhi a Sir Beriana B;>isa Goil.!betrt, " no na mea e pili ana i na mea t- «e, koe nae na mea e pili ana i na hoouka kanliina ana me Sa!:;dinn." Ua pnne koke īa mai la k' ia mau kamailio ana a Beriana e ka hepa Wam;iba, (e kBla m:ii ia makoue ka poe heluheln no ko oukou pnhinihi ia e k>> huaolelo hepn ; no ka mea, o ka inoa kupono iho la paha ia a makou e kapn aku n: ia ia. Aka. aole nae he hepa io oia ma ka olelo ana, u he hupo paha. He kanaka lealen oin i ke kamaili", aole no hoi he poe e hoonele i:i ko Ukou okaaka' i na manawa a pau nua e kamaiiio ai. He akamai oia ma ke kalai olelo lealea, a he hoa lealea hoi no ke anainao ka hale o Cederica.) [7a hookaawale ia aku kona wahi e noho ai, eloa kapuai hehi ka loihi mai o Cederica aku. Ama ke kua o kona noho e uoho ai, ua hanaia elua man kiwikiwi loihi i like kona loihi me ka pepeiuo o ka hoki, a mai ke pa ai ponoi aku no a Cederic* kaoa mau mea ai e hoolako ia ai i kela a me keia maoawa e pau ai ka ai ana o kooa haku i kekahi mea ai, he mea ai hoi i kupono ke mahele pu ia me na ilio punahole a kona haku. Malaila i nobo mau ai o Wamaha, me kahi papakuukau uuku imua o kona alo. Ua kau ae la oia i kooa mau kuekue wawae ma ka hilinai o kekahi ooho e aku; ua hoouhekehekj ae la ia i kona mau papalina, a like ka 'nanaina o kona papa auwae me he mau hua kukui la, a ua hoopipHpi iho la hoi i .na maka ona, a e kali ana oia o ka maaawa kupono e hiki ai ia ia ke hoopuku ae i kona mau olelo hoakaaka. " No keia mou hooukn kaua ana me na poe hupo, ko'u mea i lilo ai he elemakule !" A ia wa no hoi ua hoolealea ia mai In o CedericH i ka lohe ana i ua olelo a Wamaha, a pane mai la oia. " Pehea ia mea ? £ hoakaka roai." 1 aku la o Wnmaba. " No ka mea, ke hoomanao nei au i na mea ekolu o lakou iloko o kuu mau la. 0 lakou pakahi a pau, he poe nona na makahiki ho kaoalima ; a ma ka houluulu ana i ka huina o ko lakou mau kahiki, ua like no ia me ko'u, he haneri a me kanalima." Paoe mai la ke Temepeia, oiai i keia manawa, ua ike ae la ia o ko lakou hoa kamailio oo ia oloko o ka ululaau i ua ahialii nei " Ke hai aku nei au ia oe e make ana oe no ke kahiko, a me ka elemakule, aka, ke hooia aku uei au, e !oan ana ia oe ka inake ino mamuo o na make e ae a pau, no kou kuhikuhi paee ana mai i oa malihini hele i ko alanui kupono e hiki ai i ka lakou wahi i makemake ai ; e like me kou kuhikuhi paee ana mai i na malihini hele i ke alanui nupono e hiki ai i kn lakoo wahi i makemake ai, e like me kou kuhihewa paee aoa mai ia'a a me ka Abota i keia ahiahi." "Pehea keia mea?" wahi a Cederica, " ua kuhikuhi pa-e-e anei oe i na malihini. E pono oe ke hahau ia, no koo hana apiki, a me ka hoopunipuni."^ " Ke noi aku nei'&ā-hi'oe e ka makua, na ko'u mnu olelo hoopunihei e hoomalu uo ko'u mau kalohe. Ua hana kuhihewa no au, mawaena aae o kau lima akau <i me kuu lima hema, a e pono no ke kalaia keia mea, oo ka mea, ut lilo no na kuhikuhi aau a ka /ima, a

me ka olelo ana a ka wuha, he mau ukali no k;i hana a loko." I ka wn e kumailio ia ana keia mea, ua' hooki pokole ia iho la, e ke komo ana mai o ke kiai puka pa, a hai mai, he inalihini mawaho e*noi mai ana e hookioaia mai iloko. Pane aku la o Cederica, " E hookomo mai ia ia, ina oia no kekahi ano kanaka e ae; no ka mea, he po ino keia, a he nui na hol<>holona hihiu o waho, nolaila, e pooo e hookomo mai mainua o ka make ani ia lakou. E Osewala, e hele aku oe e nana pono i kona mau hemahema." Haalele koke iho la ke kuene i ka papaaina no ka hele ana akn e hooko i na kauoha n ko lakou haku. MOKUNA V. Aole i emo aku, hoi mai ana o Osewala a hawanawana mai la i ka pepeiao o kor>a haku, " He luduio, i mai nei o kona inoa o Is»ake o loka. He kupono anei ia'u ke halihali mai ia ia iloko o ke keena aina nei ?'» Pane niai la o Wamaba. " Na Gnrnta e hana i kau oihana e Osewala ; no ka mea he luna kupono ke kahupuaa no ka ludaio.' " Sana Maria !" wahi a ka Abnta, a olelo huhu ibo la ia ia ihe, i ka i ana. " O ka ludaio hoomaloka, e hookomoia mai ana iloko nei !" " Ka ilio ludaio" wahi a Temepela, l 'e hookokoke mai ana ia i ka mea nana i kaua aku no ka hoopahele ae i ka hale kupapau laa." " Ma kuu manaoio," wahi a Wamßba, " me he mea la he makemake na Tei: epeln i na hooilina o na poe ludaio, mamiia ae o ka hui pu »na me lakou." Olelo mai la o Cederica. " E hoamalu e na malihioi, aole e wale ia ko'u mau lokomaikai e ko oukou mau hookae ana. I □a i hooili mai ke uhonui ana o na l«ni i ua lahni paakiki la no na makahiki he nui i hala, me ka hoooilikia ole mni, e pono no ia kakou e ahonui nku no kekahi mau bnr«, i ka noho ana mai o ka Indaio iwaena o kakou nei. Aka, na'u no e kauoha aku, aole he kanaka e kamailio pu aku me un Icdaio la, a u hanai aku ia ia. E hookaawale aku i kana papaaina, a me kana m?.u mea ai ma kahi okoa, ke ole nae e huipu mai oia ma ka luana hnokahi ana me kel.-i mau kauwa Serakana." " E Sir Feranekelina,'' wahi a Temepela, " o kela mau kauwa Serakena, he rr.au Maho:neta oiaio iaua, a ua like no ko lakou hookae i ke kamailio aoa i na Iu ! aio me na poe Karistiano." Ia wu ft", komo mai la kn ludaio iloko o ke keena aina. a hele iki mai la oia me ke ano hopohopo a noe ka maknu, a hi; nui wule kana mau kulon hoomaikni m.a mai, <ne ka hoohaahaa iho a aneane e pili kona poo i ka papahele kiekie o ke keena. Iloko o keia mau kulou pinepine ana a ka ludai<>, aole no 0 Cederica i hoike aku i kekahi mau hoailona o ka nookipa naaikai ana. aka, knhikuhi wale aku la no ia e lawe ae i wahi nona e noho ai ma ka papakaukau haahaa, aohe nae he mea i baawi ako i wabi nnna e noho iho ai. Hele ae la ia e nana i wah: nona e noho iho ai ma ka papaaina haahea. aole nae kekahi o na kauwa Sakona i nana ae ia ia, hookuene pono ae la lakou i ko lakou mau kipoohiwi, me ka hoomau ana i naalapoho ana 1 ko lakou mau aina ahiahi. I ka maalo ana ae o ua ludaio nei ma Ke kua o na kauwa Sacakena, pii ae la ko laua ena, a hoomak» iho la laua e hopu i ke kumu o ka laua mau pahi, me ka manao e hou uku i ka ludaio ke kookokokd mai oia, a nonoi mai i wahi nona e noho ai mawaena o laua. Oiai o laaaka e ku ana pela me ka hopoheno, a me ka nanaina hookae ia mai no hoi e ke -inaina a pau, ia wn, kahea, mai la ka Palmer ia ia e hele aku ma kona wahi e uolio ai, milalo iho o nu puka uahi nui, i ka i ana. ' E ka elemakule, ua pulu kou kapa, a ua pololi no hoi oe, e hele mai maanei, no ka laoa, ua maloo ae nei ko'u kapa a ua maona hoi aa.'' 1« ia e oielo ana pela, hoakoakoa »e la ia i na mamala wahie, * hoolei aku la iloleo o ke kap .ahi, i ahi hoopumehana no ka ludaio, a lawe ae la no hoi oia i keknhi pa nui n hele aku la ma ka papakaukau hauhaa e ohi mai i mnu mea ai, a hoihoi ae la ua ka ludaio. A i ka pau ana o kana hana pela, aole ia i kali aku no ka hoemaikai ana mai a ka ludaio, akn, hele aku la oia ma kekabi aono o ke keena, ma kahi e kokoke aku ana i ka papakaukau a naTii. Hoomaloo iho la ka ludaio i kona mau kapa me ke ahi o kapuahi, a hooinaka iho la e hahao aku i ka " lua o ka inaina," i hoohakahaka ia e ka pololi. Iloko o keia mannwa e hoomau ana no o Cedericn a me ka Abota no ke komailio ana i na mea e pili ana i na uhai dia ana, a me na lealea o ka wao kanaka ole. O ka Led« Rowena pu kekahi e kamailio pu ana me kona mau haiawahine ; o o ke Temepcla hoi e hoomau ana kona mau maka i ka leha ana i ka ludaio, a i ka ui nani Sakona. Olelo mai la ka Abota, " Uo haohao no au a kahahn no hoi no kou hoomaa loa i kou kumailio aua ma ka olelo o kou lahui ponoi, aole ou wahi mea a hookomo iki iloko o na kaenailio ana o kou nnaina ma ka olelo Noremana Farani, na olelo hiehie no na wa hahai holoholona, a me loko o na ululaaa. He oiuio no boi, aole he olelo i oi ae ka nani o ke knmnilio ana, a me ka maikni pono o na mahele hopuna olelo e like me ka olelo Farani, e hiki ai ke puana maopopo lea ia ma na wahi lealea, a ma na kahun hoomaana kaua, o ma na wahi pnna pua, a me na luana alo alii ana." " E ka makna Aymcr maikoi," wahi a ke Sakona, " ua ike lea nae paha oe, aole o'u hoohiaai nui no na ano hoohanohano a me na

heomaiinni ;uio ho.> ana niai kela anao rriai o ke kai, no ka men, un hiki no ia'u ke hoolealea ia'u iho mMoko o naululaau, a e hiki no hoi ia'u ke puhi aku i knu o-le, me ka hookomo ole i rm hnaolelo recheale a me morte o ko Farani.—Ua hiki no ia'u ke hookikina aku i a'u mau ilin mn ka'u nlelo ponoi, a e hiki no ia'u ke lole a okioki i na holoholom ahiu i loaa ia'u me ka puana ole i na huaolelo curee arbor, a nomhles, a me Da olelo lapuwale eae a pau e honlealea ai ia Sir.Tri9trem." A ib wa, puana ae la ke Temepela, me ka hookiekie ana ae i kona leo, "O ka olelo Farani, aole wsle no ia he olelo mna mau no na wa hahai holoholona, aka, he oleio no ia 00 ke kaua a me ka hooipoipo ana. e lia ai ke aloha, a eeo ai hoi ia oe na lede puuwai palupalu, a e auhēe ai ka enemi." " E ae tr>ai ia'u e Sir Temepela ma ka inu kiaha waina." wahi a Cederica, " a e hoopiha hou i kekahi no ka Abota. oiai au e hoomanao ne aoa i kekahi moolelo no na makahiki he kannkelu i hala ae nei. A mahope iho o k<> kakou inu kiaha aria, e k-aao aku no au no kakou. Oiai o Cederica e kamailio aua ma ka olelo Enelani, u hiki i keia wa, aole oia i hookahihi ia, a i hoohoahaa ia hoi mai na hoouka hookae ia mai e ko Far.ini. A iloko boi oia manawa i hala nku nei, oiai makou ma ke kahna kaua o Noret'jletona, i ka la o ko Koo Hemolele, he mea hiki no ke hai ia. ua hiki aku na lono o ka lohe ia ana o ko makou leo hooho k .ua iloko o n« p-ilena ona puali koa Sek"tia. En» hoaai, e ae mai ia'u e inu ki«hn no ka hoomanao i ke koa !ua ole uann i hakoko me na aamoo o ka ikaika " A>a wa, hoopiha iho la ia i kona kiaha a hiki i ka niao, a >nu ae la ua keiki Sakona nei me na w«!a hoohialaai, a o na hoaai hoi kekahi i hoohalike pu mai la me ke kaomi pu ana. Aia wa, iho iho la na kilihune noenoe i ka hoopumeh»na ia ana aku e ka waina, alaila, hooman hou mai la o Cederika i ke kamailio ana.—" Ae, i ua la kaua la o ka ikaika, nana i puke makawalu mai na pale kaua a ka makau ole, he mau haneri na hae kaua i lilo pio mai, a e luhe iho ana lioi lakou maluna o ka hiapaiole a ke aiwaiwa, e kaheawai mai ann ke koko a puni mehe waikahe la, a o ka hoonou ana mai a na koa, ua like me he mau ale nui poipu la o ka hohonu, e kipehi ana i na kue maka pali, aka o lakon no nae ke puaialena ana, a o ka puu pohaku aole ia e hiolo. Pela iho la ua koa la a Sakona nana i ulupa iho i na ihe a ka makau wole, a me ka pale kaua a ka poe ikaika O ko makou poe haku mele, ua kapa aku lak- u ia w;ihi, he wahi ahaaina o oa nahikaua, he wahi hoi i akoakoa mai ai na aeto a pau e ai Ina heana i make ike kaua. He mea hau oli ia makou ka huila ana o napalekaua i ke ahi, a rne na mahiole kila, i kri wa e hookui ai na hoouku k-niū ana o kekahi puali me kekahi pnali,— he hauoli ioi ae manua, o ka lealea ona ahanina mare. Aka, na pau aku ko mai.oo poe haku melo, ua pio- kn- -miHeoo maahc .:t kaulana malalo o ka lahui e, a pela me ka inakou olelo, a o ko makou inoa ke kekae wikiwiki aku nei ilalo i ka palaho ana, '>ole loa he mea e kaniuhu no kooa pio ana, o kekahi elemakule hookahi wale no. E ka luna Inwe kiaha, e hoopiha ne i na kiaha, a e inn no ke Sir Temepela, ke koa ikaika iloko o ke kana, a no ko lakon lahui, o me ka olelo malia ma ia mea i kaa mai ai ka lanakila no lakou mawaena o na poe koa e ae o ke Kea oloko o Palesetiaa." " Aole e hiki ia'a ke hai aku ia oe i ke koa īkaika, aole no hoi i kekahi koa e ae e kau ana keia hoailona, e hiki ai ke haawi ia aku nona ka lala pama o ka lanakila mawaena ona poe koa e ae o ke kaua kea, koe wale rto uae na koa i hoohiki paaia no ka Halekupapnu." Pela mai la He Sir Temepela. Olelo mai la ka Abota. '• E inu kakou no na koa o ka Hosipitala, no ka mea,he kaikaina ko'u iloko olaila." " Aole no au e hoole aku ana no ko lakou kaolana,"wahi a ke Temepela, aka nae hoi. Ia wh, heakea eae la kahi hepa <> W;n:iaba, ika i ana. "Ke manno nei un, e Cederica, kuu hoaaloha, ina i hoolohe mai ka Moi Rikeke i ka olelo ho a Wnmabs, ina ua noho no oia i Enelani nei me ka hauoli, a waiho nka na ua poe Naita Tetnepela nei e kaea ia lerusalema, a me ka hoopio ana." A iloko o ia manawa, hoomaka mai-la ka Lede Rowenn e ninau, i ka i ana. " Aole anei ne mau inoa e ae kekahi iloko o na pnali kaua o Enelani nei, e hiki ai ke helu pu ia me na poe Naita o ke Temepela, a me ko St. John ?" Pane mai la o Boisu. Guilabeta, " E kala mai ia'a e ka lede, ho oiaio uo, ua lawe pu ae no ka Moi o Enelani rae in iloko o Palea tiDe, i kekahi puali koa ikaikn, aka, he kokun wale no lakou no na poe no lakou na nmauma puu pale pio ole o ka aina pomnikai." " Aole he kokua," wahi a ka Palmer, oiai uo hele mai la oia o ku kokoke mai ma kahi e hiki ai ke lohe ina olelo, a e hoolohe moi ana hoi i keia mau kamailio ana me na' biohiona hoomanawanui ole ih >. Huli ae la na men a pau e nana aku i kahi i pae mai ai ke ia leo. A hoomaka hou mai la oia ike kamailio ana me ka leo kuoo ikaika. "Ke olelo akn nei au, aole e loaa ka lua o na poe kaua lio o Eaelani i ko ua pne eae a pau i huki i ka lakou mau pahikaua no ka hoopakele ana ika Aina Heinolele. Ee olelo aku nei au, no ka mea, owan no keknhi i ike maka ia mea ; oka Moi Rikeke hookahi, a me konn mau naitn elima kai ku ma ke kahua knua mahope iho o ka lawe pio in ana o St John de-Acre, n a-a nku e hakaka me na poe a pau e helo mai aoa.'' (AoU i pau.)