Ke Au Okoa, Volume VI, Number 49, 23 March 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

MOKUNA V. Ke hai aku nei no hoi au, ma ua la la, ua holo aku kela a me keia koa pakahi o lakou ma na auwaha ekolu, a ulupa iho la ilalo ; ka lepo i na laina ekolu. Ke hoohni pu aku nei au i hiku no ua poe la, oia no ka N:iita o ke Temepela—a ua ike maopopo lea ia e Sir Beriana de Boisa Guilibeta, ka oiaio o ka'u mea e hai aku nei ia oukou." » He mea ane hiki ole i na hnaolelo ke hoike ae i na hiohiona 0 k:i ukiuki i hoailona ia maluna 0 na helehelena 0 ke Temepel3, oiai nae, ua hoike mai ia ka uila enaena o kona mau kuemaka a me na onoli i ka inaina wela iloko ona. A i ka pan ana iho o ka olelo ana a ka Palmer, ua aneheiho la na manamanalima haalolu o ke Temepela e paa i ke kumu o ka pahikaua, a mai huki ae paha ia aka, ua keakea ia mai paha e na hoomanao ana ae nole he kupono o kn hookala ana i na roea oi iloko olaila. I kein manaw» ua hookanahai ia mai la na manao hookae pili hoohahi ia ia iho o ke Sakōna Cederica, a ua hoohauoli ia mai ls kona mau manao ■ ka lohe ana i ka hanohano 0 kona poe hoa kanaka, a ia mea e hoonaukiuki akn ai i na manao hookano ake oi o kona mau malihini Norematra, hoopuka ae la oia i kekahi mau olelo ninau hooioi, i ka i ana. " E ka malihioi, e.hanwi aku no au nou i keia kupee gula, ina he hiki ia oe ke hoike mai i ka inoa o na poe ;.boa.inana i hoopaa ke kaulana hi '-ahiwa 0 Enelani haakei." I mai la ka malihini. " E h»hai aku no au i nā inoa <> lakou, me ka lawe ole mai i kekahi makana ; no ka mea, ua papa ia mai au e ka hoohiki ana no kekahi manawa aole e lioopa i kekahi mea kahiko gula." I aku la o Wsmnba,'' E ka hoa Palraer, na'u e komo ke kupee g:nla nou, ke makemake oe." A ia manawa, hoomaKa mai la ka malihini e kamailio rae ke kuoo, a me ka moakaka lea.—" 0 ka mua i ka hanohano a me ke haulana i ka ikaika iloko 0 na puali kaua, oia no ke koa makau ole Rikeke, ka Moi 0 Enelani." " Ke kala aku nei au ia ia," wahi a Cederica ; " Ke kala aku nei bu ia ia, no ka mea he mamo mai no ia mai ka duke Wiliama lokoino mai." "O ka Earl o Leicester ka lua," wabi hou a ka mu'ihini ; a o ke kolu 0 Sir Thomas Mullon o Gi!sland." " He pua S"kona ia," wahi a Cederica, me ke ano makaalu. " O Sir Foulk Doilly ka ha," wahi a ka malihini. " A ! he S»kona ana no,' 1 wahi trCederica, no ka mea. ua kaunui loa aku la kona manao e ake e l f >he i ka hoopuka ia mai o kekahi inoa noloko o ka han;iuna nlii kou Sakona, a ua ane hoopoina iho la oia i kona hookae ana i na Noremana, no ka lanakila mau 0 ka Moi o Enelani a me kona mau poe koa. " Ma ka aoao 0 kona makuahine, he Sakom, A owai ka lima ?" wahi ana. " O ka lima, o Sir Edwin Turneham." t "He Sakona holookoa ib ! ma o ka uhane la o Hengist!" wahi a Cederica, me ka hoopuoho nui ana i kona leo, ma ka pane poo 0 ka olioli, a me ka piha nui i ka oiioli, kauoha mai la oia,—"A 0 ke ono ?—owai ka inoa o ke ono ?" 1 mai la ka Palmer, mahope iho o ke kali ana no kekahi manawa, a me he mea la i ka nana aku, e noonoo ana oia i ka inoa o ke ono o na koa ikaika. " O ke ono, he koa opiopio i emi iho kona kaulana, 1 komo wale ae no īloko oia puali hanohano, i mea kokua wale aku no ia lakon mamua o ka helu pu una ia ia iloko o ka pnali.—aohe i komo mai kona inoa iloko o kon hoomanaoana. " E Sir Palmer," wahi a Sir Beriana de Boisa-Quilabeta, me ke ano hookae. " Nani ka poina ana o keia inoa hope ia. oe, mahope iho 0 kou hoomanao aaa ae i oa mea e ae. Na'u ponoi no e hai aku i ka inoa 0 ua "Naita la—mamua ponoi hoi ona i haki ai kuu ihe, a hoemi hope ai kau lio, a haule »i ab ilailo oia no ka NaitB 0 Ivanaho. Iloko o na poe inoa eono, aole he mea i oi ae ke kaulana iloko 0 na kaua anae like me la, no e ka mea, aole 1 hiki pono aku i kona mau makahiki 0 ke 00 ana. O ka'u nne keia e hai laula aka nei, me ka hoolaha akea ana, ina aia oHI i Enelani nei, a e aa hou mai aoa oia e like me kona aa ann ms St John-de-Acre, e hakaka iloko o ka la hoouka kaua 0 keia pale e hiki mai ana, a oiai au e kau ana maīona 0 ka lio me ke kauu ia, e like ne a'o « ko nei i keis maoawa, e ike no oia 1 ka hopena 0 na haawi ana aku ia ia i kela ioe keia man haooa 0 ka'o mau mea kaua, ii» he ihe, he pahi,' a be hakaka koi kaua ana." I mai la ua Palmer nei. " E aa koke mai do ia e hakaka po me oe ina e hookokoke mai ana .kou hoa hakaka ia oe. o\%\, he mea kupono ole r keia, o ka wawahi ana i ka maluhia o ke keena, ma ka hoopuka ana i na olelo e like me keia iloko o.onei, aa ike lea 9»irin«a. loa i'hoi nai o Imaaho mai Pa-

Icsetina mai, ke hoolnki nei au m? o na )a, e halUwai pa no oia me oe." " Maikni ia hoohiki ana !" wahi 2 fea Naita Temepela. " A heaha kau piii no kou aa iina ?" '• O keia apana 1.-»"»." wahi a ka Palmer, a unuhi ae la ia mai !>••.,<* poli mai i kekahi pnhu uuku niho elepani, me ke kuhikuhi pu ana ae ina hoailona oke kea. " Eia iloko nei o keia pabu he apaua laau 0 ke kea oiaio i knulia la'i ka Hooln, i laweia mai ka Hale Moneka rcai 0 Mauna Karemela —O keia ka'u pili." O ka Abota kekahi i kuhikuhi pu ae la, a puana ae la i ka pule makua pualu, & pualu pn mai la na poe e a pau, ma ka hoomana hoano ana, koe n»e ks Iu 'aio, a me ua Mahomeda, ame ke Teniepela. 9ke Temet»eIa nae. aole oia i wehe ae i kona papale, iloko o keia wa e hoano ia nei ka apana 0 ke kea oiaio, aka, wehe ae 1« oia i kona lei gula mtii ka ai ae, a wniho ihn Ia i'una o ka papakaukau, me ka i ana. "Na ka Abota e paa kuu pili me kela.kuewa inoa ole, ma ke ano, iua e hiki mai ku Nnita o Ivunaho iloko 0 na kni eha o Beritania nei, a hakakn me a'u nei, a i hoole oi i i ka hakaka ana me Beri«Da de Boisa Guilabet>i, e kukaln akea aku no nu ia ia ma nu paia a pau o kela a me keiu Inaliini o Europa nei ; he makau wale "

A. ia wa, mahope iho o ka neo lai pu ana, iiane aku la ka Lede Roweria. " Aole no he mea hewa ke lohe pu la ko'u leo iioko nei o keia keena, ina »oht« mea e ae kekahi e kokua ana in->h<>pe 0 Ivanaho. Ke hooia aku nei au, e halawai pu mai no ia me ka maikoi, ma kela a me keia inau a-u hakaka hanohano ana aku. iaa be hiki i ko'u kokua nawali wali ana nku, ke hoohui pu aku i na pili ana nia ka aoao o keia malihini heeīiolele, ke na nei au e pili ma Ua inoa a me ka hanohano o Ivanaho, e ae mai ana no ia i keia Naita haaheo ma na ano hakaka ana a pm ana i makemake ai." I keia manawa e kamailio nei ke anainn, akahi uo r houlii ibo la ka mumnle ma ko Cederica wahi, •mle oia i pane, aole hoi i ninau hou fku ,10 kekahi /nanawa. Aia nse maluna o kona mau hiohiona ua kahakaha ia na ouli 0 ka hauoli i awili 1« e ka nalu poi o na manao enerui k:\hiko ; ua like me he ao naulu la maluna o ka mahina ai i luhi eliu i na hna 00 kona ano ke nana :iku. Ona kauwa hoi keia, i ko iakou manawa i lohe ai i ka hoopuka ia aun ae o ka inoa 0 ke ono o na Naitn, ua like me he hoohikilele ia ana e ka uila iloko o lakou pakahi, aka nae, aole lakou i tjoike ae i na hailona o ka olioli, ua hemau pu wale iho no, no ka ike ana aku i na hoailona makue oko laknu haku. Aka, i ko Eowena manawa e kamailio ana a oki iho kana, ia wa no i hoopau koke ia iho ai kona ano mumule. " E ka Lede," wahi a Cederica, " aole he kupono iki o ka olelo ana pela, oole au i oiuolu uo ka hoomau ana 1 ,ke kamailio e pili mahope o ke keiui aea. aole hoi i ko'n hanohano no ka hanonano ana o Ivanaho. Aka, ua holo na pili no ko Uua hakaka ana, e like me ke ano i maa mnn mawaena 0 na poe koa Noremana.—Aole anei pela e ka mōkua Aymer ?" " Pela no." wahi aka Aymer. "Ua loaa mai nei ia'u na piii 0 ka apuna kea lua, a me ke kaula g*uta, ae malama ana au me ka maiuhia maloko 0 ka waihonn waiwai o ko makou halepule, a hiki i ka wa e hoomaka ia ai ka hakaka aua "

A i ka wa e kamailio ana oia pela, kuhikuhi hou ae la oia ia in iho, a mahōpe iho 0 na namunamu ana, a me na pule liilii ana, haawi aku la oia i kahi pahu i waiho ai ka apana kea ia Ambrose, lua o na moneka me ia, a 0 ke kaula gula, hului wale ae la no ia, me ka hoomaDHO oui ole ana no ia mea, a hnhao iloko o ke kieke iii i hoalaala ia. " Ano, e Sir Cederic3," wahi ana, ke uwo mai nei na kanikaniaula 0 kuu mau pepeiuo, no ka ikaika o kou mou waina maikai—e ae mai ia'u i hookahi inu aloha hou anu i koe no ka lede Rowena, a hookuu mai ia makou e hoi aku e hooluolu." " Ma ka hanohano 0 Beromeheme," wahi a Cederica, " e Sir Prior I ua hooemi oe i ka hanohano o kon kulana, no ka mea, ua hai ia mai makou, he moneka oolea oe, e hiki no ia oe ke ala a hiki i ke kani ana 0 ka bele wanaao me ka haalele ole i ka papaaina ; a owau nei he kahiko no au, ke hopohopo nei au 0 hoohilahila aku au ia oe ma ke keakea ana aku i kou ake hoi koke ana e hiamoe. Aka, ke hai aku nei au me ka oiaio, iloko 0 ko'u manawa e hoohialaai ana no keia ano, 0 ke keiki nona na makahiki he umikumamalua, aole oia e hoomoemoe koke ia iho e na apu wnina e like me keia." Hc mau manao okoa e ae no na mea nana 1 kono mai i ka Abota e hookuu i ke anaina aole no ka iho ana ihoo ko luna poe. Aole wale no oia he mea ake hoomaluhia i ke anoina, aka, be hoowahawaha loa oia i na unamunamu ana, a me na hoopaapaa ana mawaen» 0 keknhi t me kekahi, a nolaila oia i makemake nui ai e hookuu ia ke anaina. Oiai, iloko 0 keia wa a lakou e noho ana, ua ike oia i ka pii hikiwnwne o ke kai ma ko Sakona aoao, a ua ike no hoi i kn paakiki a me ke ano hoopai koko o kona hoa Naita me ia. Nolaila oia i nonoi ai, i ole ai e hooloihi loa ko lnkou manawa ma ka papaaina, 0 kulu man auanei na kani waina i ke keiki oka aina e e noho pu nei me ia, a komohia ia paha laua i ka pillkia me ke Sakona 'poo pnakiki. He man olelo pokole n» knna i hoopnka aku ai i ke Sakona, no nn mea nne e pili ana i konu kulana hem >lele, n honikaika loa nku no oia e hookuu ia lakou e hoi e hoomaha i na luhi a me ka maloeloe o ka hele'na mai.

Inu iike ae ln lakou a puni na'Kiuha aloha, a mahone iho o na hoomaikai uuhohonn ana aku i k ; i haku hale, a i ka lede Rowena, ku ae la na mea n pau iluna, a hoi- aku la, a o na poo hoi o ka ohana, hoi ae la laua a me ko laua mau ukali ma kekahi mau puka okon aku I ka maalo ana ae o ke Temepela ma ko Ig».aka wahi e noho ana, ka ludaio, i aku la ia, " E ka iiio hoomaloka," e hele ana anei kau huakai hele i ke kahua kaun ?" " Pela kuu manao an»," wahi a Isaa(sa, me ke kulou hoohaahaa ana. " ina he oluoluia e e ko oukou haku hemolele " " Ae." wahi a ka Nnit«, •' e kikoo aku e unuhi mai i ka oaau o ko makou poe alii me kou puni waiwai, a e hiopunihei i ka oiakon mau wahine a me na keiki me kou mau mea mnl.hini, ame na mea kahiko gula Ua hoahu aku nei oe a ku ka paila o na sekela, iloko o ka waihona lūdaio.'' " Aole he sekeln, aole no he wahi apana dala peni, a me ka hnpaumi mnloko o ko'n waihona, pela ke Aku» o Aberahama e ko kua mai ia'u." & i ua ludaio nei e kamailio ana peln, puuki ae 1« oia i kona mau lima. "Ke hele nei au e huli i mau kokua i kekahi hoahanau o kuu ohana, i hiki ai ia'u ke uku aku no na hoopai ana a ka mea hoāie dal;i o na ludaio i kau mai ai maluna o'u. Na ke Akua o lakopa e hoopomaikai mai ia'u nei. He kanakn poino loa au, o ko'u kapa aahu e komo nei. ua haawi ia mai ia'u ma kuu noi ana aku ia Reubena o Tadakflta." Akaaka iho la ke Temepela me na lou hoonaaiknla, ai ae la. " Noho malie oe, e ka

mea i piha i ka aaau a me ka wahahee," ». hoomaka aku la oia e hele, a ma keknuwahi knawale e aku. hoomaka ae la oia e kamnilio me na kauwp. Arabia ana, ma ka olelo i lohe ole ia e na poe e ku pu ana me ia. O ka mamn Isar.ifla, ua ane haalulu iho la ia, no oa >lelo a ka 'moneka koa, a aole no hoi oia i ea koke ae mai kona kulo!) nna, a i ea ae ka hana, oa hala aku la ka 'l'emepela ma kahi mamao fcku, A i kona mani'iwa i naiia ae ai a puni, ua like nie he mea la e ku ana iloko ■> kek«hi nn okoa, me na poh» hekili e kui palo ana malalo o kona mau kapuai, a ke mau I» no hoi ke o ana o na leo o ke Temepela iloko o kona mau pepeiao. ia hope iho, alakai koke ia aku la ke Temepela a me ka Ab ta e ke kuene, a me ka luna lawe kiaha ' ko laua mau keena e hiamoe ihe ai, e paa ana kela mea keia mea o laua he mau ihoibo kukui, a he mau kauwa e iho hoi kekahi e lawe pu ana me na mea hooluolu, ame na mea ai. Ao na kauwa haahna iho, alakni akn ia lakou i na malihini e ae i kekahi maa keena e ae, a o na maīihini kauwa, kai itt aku no hoi lakou ena ke keena o na poe kanwa. MOKUNA VI. E kuai ai i kona lokomaikai, Ke p,tkui aku nei «u i keia hana aloha, Ina e lawe aku oia pela 00, A i ole hoi, Mieu, A no kun aloha, ke noi aku nei au, Mai hoahewa mai ia'u. Merchant of Venice.

I ka PBlroer e lawe i* anu e kekahi kanwa me k» ihoiho kakai, « komo aku la .ma na pale o oa keena lehulehu o ua hale nni ano e nei, hiki mai la kn luiih lawe kiaha niahope ona, a hawanawana mai la i kona m<iii pepeiao, me ka i ana, uohe paha ona kue i ka p« kiaha meade pu ana roe ia m«loko o kooa keenn. He nui na pne kauwa, e makemake nni nna e lohe i na mea hou mai k;v Ainii Hemolele mai, a o ka oi uku nae o ko lakon anoi nui, e lohe i na mea e pili ana i k;i Niita o Ivanaho Ia wa pu no hoi o Wamaha kekahi i oonoi mai la, i ka i ana, o ka inu kiaha ann mah'-pe iho o ke anmoe, he pakolu aku kona maik'ii, mamua o ka inu kiaha »na mahope iho o ka bele ahiahi.

I mea e hoo'ū pokole aka ni i ko lakou m*u koikoi nui mai, hoomaikai mua aku la ua Palmer nei i ko lakou lokomaikai, a i aku 1.-i ia Inkou nole i pau ka manawu o kona paa ana malalo o na hoohiki, a hoi pu aku uo hoi oia ia lakou, nole oia e k&mailio maloko o ka hale kuke i na mea i papa ia ma ke keena aina. Aia w.i no, olelo ae la o Wamaha ika luna lawe kiaha. "O kela hoohiki, aole i ku'pono iki ia no ke kannka kauwa." Pai ae la na kipoohiwi o ka luna Inwe kinbi» me ka hoonaukiuki, ia ia e kamailio aku ana ia Wamoha. " I manao nku nei iu e hoomoe in ia iloko o ke keena oluolu, he ano launa ole mai oia me na Karistiano, nolaila, he pono ia ke moe ma ke keena ma o iho o ko laaaka e moe ai ka ludaio," a kahea aku la un lunn lawe kiaha nei i ka men e pna aon ikn ihoiho kukui. " E Anewola, e lawe aku i ka molihini ma ke keena ma ka he'ma loa. Ke hnawi aku nei au i ko'u lokomaikai po ia oe e Sir Palmer, me na aloha uukn no ka manawa kamailio pokole." " Maikai-po, a aie ko kakou lede alohn.' Wnhi a ka Palmer, me ke ano aloha kulou ana, a hoomaka aku la ke alakai e hele mua aku. A iloko o ke kauwnhi keena uuku ololi, a maloko o un wahi la, he l.hulehu wale na puka e hamama ana, aua hoomalnmalama ia ua wahi la, e ke knuwahi ipukukui hno uuku, hiluwai mai lu Inua me ka loa o na mea ke >- kea, he wahine kauwa no Rowen>i, a i mni la oia me kn leo.kauoh», he mnkemnke kon» hnkn wahine e knmnilio pu me ka Pnlmer, lawe ae U oia i ka ihoihn kukui mai ka lima mni o Anewola, a kanoha mai la ia in, e kali oia a hoi hou mai ia. men mai ln ia i kn Palmer e hahni nku mnhope ona. īa manawn, aole oin i manao he men pono ke kue ana aku i keia kono ana mai e like me kona kne mun nna i ke noi a ka oif» Inwo kiahn; no ka mea, ua ano hoopahnohno in mui ln oia no keiu kauoha, huhai aku la oia me ka pone ole aku, aole no hoi i kue. (Aoleipau.)