Ke Au Okoa, Volume VI, Number 50, 30 March 1871 — He Moolelo Kupanaha. [ARTICLE]

He Moolelo Kupanaha.

E hahai ana ka nupepa pili kolepa o ke kulanakaiīhale o Cinicinati i kekahi moolelo kupaianaha, penei:— I ka makahiki 1862, mare iho la kekahi kanaka opiopio o John Tslabeta kona inou, i kekahi kaikamahine o iieheka Famera. Mahope koke iho uo, o ka hoohui hemolele ia ana e ke kaula materemonio, a aohe no hoi i pau loa ia hauoli maikai ana ; aia hoi, ua konoia oia e ke kaua huliamahi o kona aina, e komo iloko o ka Puali Kaua Lio Helu —, a hele aku la imua ike kaua. Ma ka makahiki 1863, ua hookuuia mai koua puali e hoi e ike i ko lakou mau ohana ; a he mau pule ka noho pu ana tne koua ohana, ua hui hou aku la no oia me kona pnali, a hele hou aku la no imua i ke kaua. Ma kekahi hoouka kaua ana ma ka mokuaina o Missisippi, ua nalowale oia, a ua manaoia ua make a ua kauuia ke kino o John Talabeta. Ua haiia aku kona mau makamaka a me kona ohana no keia make ana, a ua kanikau lakou noua no na 1a loihi wale.

I ka hoi ana mai o kona puali me na hae e ■wele haaheo ana ika lanakila, aole oia ma koua wahi oloko o ka puali, a hakapono aku la na maka palupalu o kana wahine, e ake nui ana o ka ike aku i ka oiwi o ke koa kaua lio ana i pihoihoi aloha nui loa ai, o ka ike aku. 0 Talabeta, he kanaka opiopio oia i aloha nui ia e na makamaka o kona kulanakauhaie no kona man ano maikai. Ua aloha no hoi oia ika wahine opio ana i mare ai; a manao iho la oiae mare ia ia, mamua ae o kona komo ana aku iloko o ka puali kaua ; i loaa ai ia ia ka malama ana i ua wahine nei, i kona manawa e hoi mai ai mai ke kaua mai. He koa maikai no oia, e booko pono ana i na hana a pau I6a ana e kauohaia mai ai e hana ; a maloko o na houuka kaua ana, ua kupaa oia ma kona kulana iloke o ka puali me ke pale wlwo ole aku i na hoouka kaumaha ana mai a ka enemi. Ikawa i loaa ai o kona kino i mauaoia ai, ua kauikau kumakena koua mau hoa o ka p.uali nona, a ua kannia me ka walohia kumakena uui. I ka pau ana o ka hoonka kaua ana, a ua aneane e hoopoina loa ia na hoomanao ana no ua TalabetS nei. He mau makahiki ka hoaahuia ana o ua wahine nei e na koloka EU'iiiaKieaa ua"TJann£alala~āe""lā ia mau holoko no ka holoka haaoli o ka mare hou ia ana o ua wahine.nei me kekahi kanaka kamana o Simpson kona ino, no kulanakauhale o Peoria Ua haaau mai na wahine nei i kekahi kaikamahine naTalubeta, i kona m'anawa make kaua ; aoke aloha o ua wahine nei no kana kane, ua hilinai nui no ia maluna o ua kaikamahine nei. He ekolu mahina mahope iho o ka -mare hon ia ana ona wahine nei me ke kamana Simpson, haole ihx> la oia mai luna mai o ka holopapa o kekahi hale nni kiekie, a paki liilii kona 1010 i ka pa ana iluna o ke alanui hele wawae. Nolaila, ma ka make ana o keia kane hou ana, ua hookan hou ia maluna ona ka holoku kanikau. Ua kokna pa mai na lima aloha i ke kanuia ana o ua kane.hou nei ana mai kona man maka aku, a .ua nee aku la no ka honna imua me ka ike ole ia o na mea e hiki hou mai ana paha mahope aku. 0 ua kaikamahine nei a Talabeta, ua ulu ae la oia a lilo i kaikamahine mahuahua ae, nona makahiki i i hiki aku i ka ehiku, a o ua kaikamahine nei no hoi ka punahele, aloha, a me ka manaolana hookalii o ua makuahine nei. He eono pule mahope mai, aia hoi, ua loohia iho la' na kaikamahine nei i ka mai, a he mau Ia .pokole wale no hoi, ua kii mai Ia ka anela a ka make ; a lawe akn la i kahi hoomanao hope loa ana no kana kane makamua. Ma keia mea hope loa, manao iho la na makuahine nei, ua hoonele loa ia mai oia ma keio honua i na mea a pau loa e hiki ai ke alohaia akn a alohaia mai paha. Ua ane hoopau loa ia mai kona mau manaolana, aohe paha he poe e ae ma ka honua malakuiei, e hiki ai ke alolia mai ia ia, a ana paha hoi e aloha akr. ai.

Aka, hiki koke mai la no ka manawa o ke ano e ana ae o ia mea, mai ka uohu kumakena mau ana, a mai ka hoonele loa ia ana mai ona me na manaolana ana no na hoalanna a me na hoa'loha o keia honua. Oiai, i k'a manawa e waiho ana o ke kino kupapau o kahi makuahine ina ka hale 6 kona maknahine, e knli ana no ke kunnia i kahi la ae, aia hoi, kipa mai la kekalii kauaka malihini ma ka puka o ka hale kumakena. Na kekuhi wahine nana e inalama ana i ua hale kanikau nei i hookuu mai i ua kanaka malihini nei e komo uiai iloko o ka hale ; a i kona komo ona mai, noi mai la oia, bo makemake oia e ike ia Mrs Sirapson. Iho mai la ua wahine nei mai na keena mai malnna o ka bale, a iku iho la iloko o ua malihini nei i manaoia ui, o kana kane no ka keia i nulowalo 'oihi ai, a ana hoi i kanikau kumakena uui oi, ua make nia ka hoouka kaua ana, o John Tulabeta I Muhnpe ilio o na pnili aloha una a me im hookuhe ana i na waimaku o ka hauoli, aia hoi, hahai mai la ke kane i ka moolelo o kona

nalowale aua uo ka maunwa loihi loa, penei : Mahope ibo o ka hoouka kaua ana, i maoaoia ai, ua make oia, a i ka mao aaa ae o kona eha, akahi no oia a ike iho, he pio oia iloko ona liiua oka poe kipi. Ua awiwi ia kona lawe ia aua aku mai kalii wahi aku a i kahi wahi ; a 'hiki wale i kona manawa i komo ai i kalii hoopaa manaonao o A:iesonavila. Iloko o ia pa paahao i kuoili ai oia no ua mahina loihi wale, a hiki wale i kona manawa i hoopoiua ai i ka manawp. e lele ana ; a hiki wale no hoi i ka manawa i hoomokumokuahuaia ai o kona puuwai e ke ake uui ana e hiki aku oia i kona home, a iwaena hoi o ke āpo'na puili pumehana o koua ohana. Ua hai pn mai no hoi oia, i ka wa i pau ai o ke kaua, a hookuuia oia a me na mea a pau loa oloko o ua pa paahao nei, na pouli ia ia na mea a pau loa ; aia la ia ihea, aohe i maopopo pono ia ia kana mea e haūa ai a me kana mau wahi e hele aku ai.

Mai kona hoekuuia'na mai, ua auwana aku oia ma o a maanei, a hiki wale aku oia i ke kulanakauhale o Nu loka, amalailaoiai noho ai a hiki wale i ka makahiki hookahi i hala aku nei, a ua hele aku la oia i ke komohana, hoi hou mai la me ia ke ola maikai o kona kino a me kona mao manao ; aka, iio kekahi mau makahiki i hala ae, aohe loaa iki ia ia ka maoao ana e hoi i ka home no ka piha o ka manao ika mokumokuahua. Ua hai mai no oia, aia iloko ona he manao nui no i ka hoi mai. me ka nui o kona aloha i kana wahine a me na makamaka ; aka nae, ua kaohi ia no e kona hookaoauuha iho. He mau mahina i hala ae, ua komo uai ka manao nui o ke ake ana e hoi mai i Ilinoe, kahi o kona ohana, aka, mr.nao ibo la no nae e haua ia mau mea īne ka ike ole ia mai. I kona hoi ana mai, ua ano e na mea a pao loa, a ua holo aku oia, a malaila oia i ike ai, ua mare kana wahine i kekahi kane hou aku. Aia no kekahi mea ano kupooo ole e ae o ka manao, oiai, ina io no paha oia mahope iho o kona hookuuia ana mai ka noho'na p&ahao mai, alaila, e loaa io mai no paha kana wahine ia ia e hooinau ana no i ke kanikau ana ; a mai oi loa aka no paha kona hoohanoli ana aku i ka manao o kana wahine, oiai, i hoike mai oia ia ia iho ke ola.la no oia. E.ia nae, hookahi nae mea hiki ole ia ia ke hana, oia hoi ka hoonele loa ana mai i ke kipa ana mai ia wahi' o kana wahine a me kana kaikamahine i noho ai. Ua ike akti no oia i kana kaikamahine a me kana wahine ma ke alanui ; eia nae, ua manao no oia e hele aku imua, a hopu ia ia ; eia hoi, aole oae oia i aa aku. No ia mea, ua hookaawale aka la oia i kona noho anu ma kaa "wahi kaawale aku, no ka mea, ina e noho kokoke aku ana oia ma ua wahi Ia i maa maa ia ia nei, e.ikeia mai no anei oia, a ko ole hoi kana mea e manao oei. ona lono no ka make ana o Simpson, aole i hiki aku i ona la. Aka, i kekahi la iho, ia ia e nana ana maloko o ka pepa, ike iho la oia no na mea e pili aua, aole i hala na hora elima, ua ku ua makuakane nei ma ka aoao oka pabu o kana keiki. Aole oia i lobe mna no ka make ana o Simpson kana punaloa. Oiai, e U>aa mau anaiaia na nupepa mai Peoria aku ; aka, aole nae i loaa iki ia nu bou ano nui ia ia no ka make ana o kana punalua ; a oia hoi ka mea i noho kane make hou ai kana wahine. Aka, o kana waiiine, ke kaikamahine ana i aloha nui ai, a aua hoi i manao ai, ua nalowale aku oia mai ona aku ma keknhi inau liana ano e ana a ke Akua ; ua lele mai laia iloko o kona mau lima, a puliki aku la oia nie na manao aloha pumehana, me ka manao iho, aia no ka he kumu kopono hou no kekahi i loaa mai ia ia i kupouo ai no keia ola ana. Ua hookipa hou mai ka wahine i kana kane ma kahi o ke kaikamahinn i lawe ia'ku; a ua hauoli kona mau hoalauna no ia mau mea, a he poe kakaikahi nao kai huhu ia ia no kona lioike koko ole nna mai iu ia, mahope iho o kona hookuuia ana mai kahale puahao ino mai ma Anesonavila, kahi noua nn moolelo ino loa i huhai ia ma ka aoao o na mooielo kauo huliamahi o Amerika Huipuia.