Ke Au Okoa, Volume VI, Number 52, 13 April 1871 — HE KAAO NO MORIONA, KA ELEU O ITALIA. [ARTICLE]

HE KAAO NO MORIONA,

KA ELEU O ITALIA.

HELU 20. He mau mĪDnte i hala ae, hookani hou mai la o Doraioesela i kekahi leo inele kaulana o ke Aupnni o Ausetnria, me ka ulele akamai ana me kana pila uui, i ka hoolohe ana aku o ka lehulehu, ua maikai no kana hana ana ma ia leo mele, a i ka aneane aku e hiki i ka hopena oia leo mele. Pii malie ae la ka paku lole iluna, a hele mai la o Alawea ku iho la ma kahi a laua e ku mai ai, haawi mai la oia i kona aloha imna o ka lehnlehu, a ma ia manawa koke no, hoomaka mai la oia e haiolelo ma kekahi moolelo kaulana kahiko o ke Aupnni o Italia, ia ia e haiolelo ana ma ke ano hoopaanaau; na ku i ka mahaloia kana haiolelo ana. A no ka maopopo a me ke akahele raa ke kamailio ana, a no ka ikaika maikai no hoi kekahi o kona leo ma ka haiolelo ana, a no ka maikai no hoi kekahi o ka hakuia ana o na manao o na moolelo kaulana nei, a na ia mea i hoolilo i ka manao o ke anaina kanaka nui e hoolohe mai ann, ua oi ae kona akamai ma ia hana. No ka loihi loa 0 ka hakuia ana o ua mooielo nei, nolaila, na aneane he hora hookahi i hala ae mai ka wa 1 hoomaka mai ai o Alawe e haiolelo a hiki wale i ka pau ana ; aka, o ka lehulehn nae, oa nui ko lakou makemake ia haiolelo Bna o Alawe, a na ia mea i kono ia lakou e hoomanawanui i ka hoolohe ana mai, no ka mea, he mau hana hoonanea maikai nO ia, a he mau olelo waiwai hoi ika manao o ka poe naauao. Ua hoomau o Alawe ma ka haiolelo hoopaanaau ena mai, :t hiki wale i ka pau ana o ua moolelo kanlana nei, hoalu iho la o Alawe i kona kino me ka maikai, a haule mai la ka paku !ole ilalo, ahoomaka maila no hoi ke anaina kanaka nui e haawi mai i ko lakou mau leo huro nai no ka hanoli manao kanaka maikai ana. He man minate i hala ae, hookani hon mai la o Dommesela i kekahi leo mele kaulana o ke Aupnni o Farani, na maikai ka ulele ana 0 ua elemakule nei ma ia leo mele, a nui ka mahulo o ka lehulehu no keia mau hana ku 1 ka hoohauoli naanao, a i ka aneane ana aku e hiki i ka hopena o ia leo mele, pii malie ae la ka paku lole iluna. A hele mai la o Moriona mamua i ukaliia mai e Alawe, a ku like mai la laua imua o ke anaina kanaka nui, a haawi like mai la no hoi laaa i ko laua mau hoomaikai aloha ana mai, a ma ia bope iho, pu'ana mai la o Morioua i kekahi leo mele kaulana loa o ke Aupuni o Italia, i ka wa e maki ana na koa i ka hookahakaha paikau no ke ao ana i ke ano o ka hoouka kaua aina ana, a hui mai la o Alawe iloko o ia leo mele me ka hooha'i-ha'i maikai ana i ko lana man leo puukani maikai. Oiai laua e kuupau mai ana ia leo mele me ka maikai o na puana ana mai o ko laua mau leo, ua nui loa ka makemake o ke anaina kanaka nui no keia hana akamai loa a na mea nona na hana hoonanea malkai oia po. Ua hooman laua ma ia leo mele me ka maikai o ka hana ana mai ka mua a ka hope o na leo mele nei, a ua nui no hoi ka makemake o ka lehulehu no keia leo mele, a no ke ano like loa hoi kekahi o ua leo mele nei me ka leo mele o na hoonka kaua kaulana oke Aupuni o Perusia. No ka aneane ana e hiki aku i na hora liilii ma o aka o ke aumoe, ua makaukau na mea nona na hana hoohauoli manao o ia po e hoopau i ka laua haua, a e hookuu aku i ka lehulehu no ka hooluoluia me na aina moeuhane, a haawi mailalauaina aloha hoomaikai hope loa ana imna o ke anaina kauaka nui i noho mai me ka hoomanawanui no ko lakou pomaikai hoonanea maikai ia ana, a hanle inai la ka paku lole ilalo, a hooho mai lanaleo knpinai o ka hauoli uui o ka lehulehu.

Ia manawa koke no, ua.wehe pau loa ia'e la na puka komo o ua hale nei, no ka hookuo ana aku i ka lehulehu e hoi ma kolakou mau homo me ka maluhia, oiai, ua aneane e lele ae keia po tne kona mau hana hoonanea maikai. Hoi aku la kela mea keia mea i kona home iho, a haule aku la iloko o ka hiamoe oluolu maikai ana, a na ke kiei ana mai o na kukunao ka malamalmaaoia kaMiiaka i hoala mai i ka hiamoe o kekahi poe, a o na hana hoohauoli manao o ua po nei, ua lilo iho la ia i mea kamailio nuiia iwaena o ka lehulehu ona ohana o kekahi poe. Ao na loaa a pau o ua po nei, ua hiki aku ka huina dala i ka elnu miliona a keu, a ua ukuia na lilo a pau o ia hana me ka uku kaulele pn, a ua malamaia ka hapanui o ua puu dala nei ma ke kauoha a Alawe, a mahope iho o ka hoomakaukau anao lakou no ka paina kakahika, a pau ia, huli boi aku la lakou i ka rumi hookipa, a malaila lakou i hui lokahi ae ai iloko oka pu'e ohana. Ma ia hope iho, hoomaka iho la o Moriona e kakau i kekahi leta na ke Keiki Alii o Italia, a hoouua aku la ma ka lima o kana kauwa, a i ka hiki ana

aku o ke kauwa ma ka«ge=-!::, a haawi ia aku la ua !eta nei ma ka lima o ka mea nana e ku ana ka Wuti kiui o ia munawa, a laweia aku la a hiki ma kahi a ke Keiki Alii e noho ana. I ka hiki nna aleu o keia lcta imua o kn Ko.iki Alii, ua ane iioonioniia kona puawai ia wehe ana ae i aa leta nei, a ike iho la oia i ka inoa o Moriona, a i

kona naua ana i na olelo a pau oloko o ua leta nei, ua maooopopo ia ia e nookoia nna no kona makemake. Nolaila, ua hoomakaukau ia ke kaa lio, anUmua aeokn hiki ana i ka manawa kupono, ua holo aku la oia raa ka home alii ana i haowi aku ai ia Moriono, i wahi noua e nobo ai me kn maluhia maikai, a i kona hiki ana aku, ua hookipa maikoi ia aku !a oia e Moriona. Alakai aku la o Mon'ona i'kana malihini Alii a hiki ma ka rnmi hookipa, a i ke komo ana akn o ua Keiki Alii nei iloko o ka rnmi hookipa, ku mai la o Alwe iluna, e like me ka raea man mawaena o ka ike Alii ana, a haawi aku la ua Keiki Alii nei i kona lima akau ia Alawe, a lulu lima pu iho la lauame ka haawi ana i na manao aloha. Ika ike pono aua o ke Keiki Alii ia Alawe ia wa, ua kona hauli, a ua kali iki oia i kona hoopuka ana akn i kona manao imua o Alawe no kekahi mau minute, oiai nae, ua kahikoia o Alawe me na lole kupono, a i kamaaina ole hoi ina maka oka lehulohu. A aia iiPhope iho, ua hoouua aku Li o Alawe i ke kuene o ka hale, e kii aku i kona mau hoa * heie elua a me Dominesela, a akoakoa mai la lakon a pau tnaloko o ka rumi hookipa, me ka lakou malihini Alii, a-ma ia wa koke no, hoopuka mai la o Alawe i kona manao imua, o ke Keiki Alii, penei : " Ano, e ka Hooilina oke Kalannn o kuu Aupani, a raa ko'a ano, - he kaikamahine Italia holookoa no, na hala■wai mai me ko'u ike lielnhelu ua manao a pau o kau leta, ma o Moriona la, a ua hoomaopopo iho ao, he makemake kou e ike pono ia'u a me na knmu o ko'u noho ana malalo o ka malu o Moriona. iloko o keia mau la, ke hai aku nei au imna ou me ke kanalua ole o ka manao, oiai, be hana nui keia mawaena o na aoao elua i keia wa, a aole nae i keia manawa, ina paha e holopono ana kau noi e ke 4 Alii, aole- ia he mea bewa i ko'u manao, no ka niea, o ka mua ma na kulana, ua auo like ole, a na ia mea paha e hoolilo i ko kaua ' mau manao i kuka pu ai a hooholo i mea ole, o ka lua, aia no a like na kulana ma ka uanau ana, alaila, aohe mea ola ma keia honua nana e hokae mai. A iloko o ko'o manaolana ana, aia no he wa e hiki mai ana, he hiki no ke hoohuliia ka manao o ka poe o na knlana kiekie, e imi aku i ka mea kupono i ka makemake o ka puuwai mawaena o na poe o ke kulana haahaa, a aohe ke Akua e hoole mai ana ia man manao, no ka mea, hookahi no puuwai, a Lookahi pana ana, ke ae mai ka Mea nana kakou i hana."

No keia man olelo a Alawe i hoopnka akn ai, pane mai la ke Keiki Alii, " Aole an i hele mai nei e lawe ae i ba hoohoio like ana 0 ka kana mau olelo, aka, eia wale no, o ke kuka mna aaa me oe, no ka pono a pono ole paha oko kana kuka pn ana, aka, ina e hok> A ; like ko kaua man mauao lokahi, alaila, e waiho aku no au no feeia mea imaa o kna .nau ilakoa Alii ka ae ana a me ka hoole ia mai, ina e ae mai knu man makua alii i keia mao manao o kaua, alaila, e manaolana ibo au, aia no he wa e hiki mai aoa, e lilo aūa kaua i hookahi pnuwai, a hookahi pana ana, ke lawe kana i ke kaula gula o ka mare hemolele ana." Ai ka lohe ana o Alawe i keia man olelo a ke Keiki Alii, pane hou mai la oia, " E ke Keiki Alii, ua ae an i kon makemake, e lilo au i wahine nau no ka manawa e hiki mai ana, ke ae hemolele mai ka manao o kon Makua Alii, a Moi hoi no ke Aapuni naua au i hoonaanao mai ma na mea a pau i kupono i ka manao kanaka, a ma ke ano makau i ke Akua, a hoopailua i na hana hewa a pau, ua loaa mai ia'u he inoa kaulana, ke ole na.e au e kuhihewa ma keia mea, auo la, ke haawi aku nei au i ko'a ae ana e lilo au i wahine nau no ka manawa e hiki mai ana, a na ke ahonui o ka lani e hoomale, 1 ko kaua noho ana ma keia aoao o ka hauol'' maikai ana, iua e hookoia mai ana ko kaui mau maoao i hooholo like ai." Ika lohean o ke Keiki Alii i keia mau olelo a Alawe, u; noonoo iho la oia i ka taea kupono ia ia k< pane hou aku, "Ua hele mai nei au mamul) o ka makemake o ko'u puawai nou, no kae man hana akamai a kaulana i hoikeia imuf o ka lehulehu, iloko o na po i kaahope ae ne*-, * a no kou ano Karistiano a me ka hoopono, a na ia inau mea i hoike mai i koo kulana, ua kapono oe ke lilo i wahine na'o ma keia hope aku, oiai, aole no ia he mea malihini ia oe, uo ka mea, ua lawa kan mau hana maikai a pau rae ka noiau nui, a ina paha e hookoia ana ko kaua makemake no ka hoohui ia ana iloko o ka berita o ka mare hemoleleia, a aole no paha e nele ana ka ukali mai o kaa mau hana ooiau i ka hua o ko kaua mau puhaka ma keia hope aku, ke hookoia na mea a pau a ko kaua pnuwai i hooholo ai, a e hoolilo no hoi au ia'u ilio i lioa kauwa malalo o kan mau huna pono, a malalo hoi o ke Kea o ko kakou Hoola, no ka inea, ua maopopo loa ia'n, e lilo ahaoe i makuahine maikai no ka lahui holookoa, ma ke alakai ana ia lakon ma na hana pouo, a ano la, ke haawi uku nei aa imua ou i ko'u ae ana, e kupaa ma keia manao hookahi a hiki wale i ka wa e hookoia'i ka hopena oko kaua maa manaolana." Ma keia wahi i hooki iho ai ke Keiki Alii i kana olelo ana, aluana pu iho la lakou maloko o' ua runii nei me ka maikai a oluolu kupono o na hopuka manao ana mawaena o lakou, a no ka waipahe o ka Alawe hoopaka manao ana mai, na ia mea i kono aku i ke Keiki Alii, o kali iki iho no kekahi mau hora, no ka mea, ua ku i na rula o ka poe maikai ka luana ana tna ia ano, a ua hamania ko lakou hoopuka akea ana i na manuo i V muwaena o ke Keiki Alii a m' ae mai ka Makua Alii no keia (•