Ke Au Okoa, Volume VII, Number 5, 18 May 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

MOKUNA X " He oiaio ka'u e olelo aka nei me ka lu«lua pn," wabi a Guruta ; " in» o keia mau Zf»kini ne kanakolu'ke kumukuai eliooknn la mai ai au e oukou, e hookun ae oukou i kuu lima, a e uku aku no su." Noiio maiie," wahi a ke Kapena- o ua poe powa la, '• ma ko'u liaha ana i keia eke au e lawe nei muloko o k<> kolokn, ua oi loa aku mamua u ke kanakolu." "Na k'jii haku ia, 110 «a naita hoopooo," wahi Guruta, " Hi' oiaio, aole e hiki ia'u ke hana aku la oukou i hookahi huaulelo "iniona o kana, \n& »&. (awa \ho 4a ko nukou inakemake no ka'u mau «iaUe haawi aku nei." " fle knnuka hoopono ia oe," wahi a keikalii powa. " O ka'u e hai aku oei ia oe, noie ōiakou he pōe lioomana oo St Nikola, i mea e pakele aku ai komao zekini he kanaknlu ina oe e hai nai me ka oiaio. Me ko maa&olan» paha e paulele aku m«kou i kau e hai mai nei." la i» e olelo ana pela, unuhi ae la ia i ka eke dala a Rebeca i baawi mai ai ia la a me kekahi mau dala e ae enai ka poli o Gwruta noai, a oioau hou aku la ia ia. "Owai ko«hako ?" " 0 sa Naita Kuleanaole," wahia Guruta. Ka Naite o ihe nkamai anei i eo ai k» lanakila o ka hpooka kau<; ana i keia la ? Owsi ko« inoe, 11 me isona haoauna nana mai i« ?" " O kooa makemake aole e ike ia ia niau mea, a he oiaio aole oukou e ike ia mau men mai a'n aku. " Owaī hoi kou inoa a me kou hanauna ?" " Ina wau e hai aliu ia rn&u mea he mea ia e ike ia ai ka inoa a me ke ano o kuu haku," wnhi a Gi)rata. " A ! pakike no kau olelo e ke'kahulio," wahi a ka powa, " aka, aole no makou manuo nui ia mea. A pehea i loaa mai ai keia mau dalrt gula i kou huku ? be waiwai hooilina < anei uona ? a ma ke ano hea i ioaa ai ia ia ia tnea ?" j "Ma o ka ikaika la o kana ihe," wnhi a j <iitruti, "O keia mau eke data im kumuku- j ai o na lio eha a me na kapa kila chs." " Ehia k& aui o īa mau dala," »alii a ke'līi po«r«. ** Elua haner; zekrnī " wahi a Guruta. " Elua wale ao &ne> baoeri zekjni! lokomaikai maoli ha kou ke hoeoii loa ia la na kumukuai oia inau mea. Owai ks inoa ona naila i uku mai mn ke <iala gula ? " Ha-hai aku la o Guruta i ka inoa o na poe aaita )a a pau eha, alaila uinau bon mai la ke aln powa *'Huahi ke kumukuai no ka lio a mei«e kapakila o Beriana Boisa Guiia®fetsC*i A*»le e hiki ia oe ke hai hoopunipum t&ai īa makou." Panakinu la o Guruta. " Aole i lawe mai kuu haku i kekahi mea mai ke Teii?epela mai, no ka mea, e hakaka ana lauß, a o ke ola ponoi o aa Temepela la ka kuu haku e lawe mni ai. Ua iiolo ka oleln mawaena o laua no ka hakaka a hiki i ka make ana, aole loa laua e bui ma ke ano hoaaloha." " Oi» ea !" «nhi a k« powa, « hoonmli» iho la ua powa uei no kekahi manawa maho- | pe i koha hoopuka ana ae ia huaolelo " h heaha kau hana me keia,data i hoouna ia ai j oe e hele i Aehby ?'- j " I hoouna ia wau e uku aku iu laaaka. ; ka ludaio o loka; no ke kumukuai o ke kapa- ! k»la ana ī hnolnko mai ni > kuu haku no ka hoooka kaua o keiala." " Ehia m«a d ilaau i uku aka ai ia laaakn ? . Ma kuu manau koho w«le i ke kaumaha o keia eke, elaa no haneri zekini iloko o keia eke nei." i I aku la o Guruli, ke .Sakooa, " Ua pku eku au he kanawalu mau da(agula ia laaaka, ua hoīhoi hou ifi (Dfii ane la'a be hauerr iloko o keia eke." " Heaha la mea ! a pf hea !" pela i hoiho like ae ai n* poe powa a pau, ** naoi do koo , hoopunipuni ia makou, me ko hai mai -i na i mea wahahee." I akti la o Guruta. " O ka'u k e hai »<ku nei ia oukoo, he oiaio ia e like me ka niahma iloko oka laei. ina oukou e huli e loaa no •a ookou maloko oka eke ailika iloko o ka eke ili, b« eke okoa ia mai ke koena iho o oa dala g-ola a'u i uku akia ai ia la " " E hoomanao hou oe e ke kanaka," wahi { ake kapeoa on» p«wa, ' o ka mea au e ka- I wailio nei be liid«īo, he mamo Isaraela, he f poe hiki ole ke hoikoi hou mai i ke gvla ; ua | like lakou me na one maloo o na waoakua, | aole e hoihoi hou msi i ke kiaha wai a ka ' malihini liele e ninini iho ai maluna ona " | Oielo inai la kekahi powa. " Aole loa he | «k>ba ileko oia i oi ae man>ua o ke aloha o ka luan makai i Vi|»e ole la ' | " E ho-a koke ae i ahi," wahi a ke Kape-1 na. " E nana a au i keia «ke gula; a iaa i like pu rae ka fce«a kait«ka « olelo mai nei, alaīlk, oa emi ke ano pi o keia ledaio, »amua o koaa oaau kapoai." ! la manawa, ho a koke i« ae la ke kukui, ; • %etd ibo la ke kapeaa i ke dala me ka aaea ' |Mso aaa. 'Hele mai la kekahi mau kanaka { powa eae e naaa, m l '» mea Hoa e paa an» ia 6urara, hookao »ki ae laua i ka paa ana, j oiai, laua e kiei aku ana e nana i ka eke da- | la. f* 4B««awā fK» oko (inrtU une ino ae la

no ib mai ka paa ana a aa p?wa;» hemu .iie la, a mai holo loa aku la, aka, hoomanao ae ■la la i kedila« koni haku i waiho aku at ine na puwa, nolaila, aole oia i holo. 0 kooa lalau- ak.ii la ii" ia i ka laau a kekaW pow.n e paa toa a mai la, a me la mea i uhhii .hn ai eia i •' 30 o ke kapena powa, a moi lilo pu me ka eke moni ia ih, a!<B, no i ko lakou la oui, nolaila, ua paa hou iho la o.a' I i ka hopuia, a lilo pu ine ka eke. j " E ke kanaka ;" wahi a ke Kapene, " us j ane naha kuu poo' ia oe ; a mc kekohi o ko'u l'mau kanaka, noluilu, e loaa ana la oe ka 1 hoopai nr> kou liana pono ole ; a e ike koke Nlo oe i kou haopai." INlahope o ko luk<>o i hoopaa anu ia ui kamaili'i ae la ke kapeoa e j tike uie. ka ;naua liiki miame kona poe kaI naka. '■ O ka nieu murf a kaliou t: kamailio J iii, o koiia haku ; he naila lokomaikai, « me I he mea la he neaoaka oia no ko kakou laliui | li'iok.. v ii. '{I ku inalie oe e ha malihim ma j kou wahi, a ina ne e neeu hou ao m»i kaln j au e ku la, e pau kok« no kou nls—E na j hna ! O keia eke g~ula ua ulana ia e like me ! ko ano Heber«, » ke manaoio uei au lio oiaio | ni> ka keia kaoaka i huike tor\ ai. O ko»a j haku ka aaiia ikaikn, ua urie no i>ia mf ka | kakou nei, nolaila, aoie e lawe mai kakou i j kekahio kana." j Pane mai la kekahi o ka poe powa. •' Ua I like anei me kakon ? Makemake au e lohe i kona mea i like ai." " No keaha ka mea i like ole ai," wah; a ke'kapena, naaupo oe 1 aole anei oia he I ilihune, a oele i ka hooiliua ole e. like ine kaI koo ? Aole anei i loaa mai la la keia man | dala mamuli o kahi oi o k»jiß pahikaua e like | oie ka'.oo nei ? aole anei.nana i uh»u iho ia | F<Toua-de-Buf(t ? a aie Malaronia e like me j ko kakou niakemake e uhau la iaua i»a i biki ia kakou ke haoa pela ? A"le Bnei he i enemi nona <i Btri:ua o Botsi Guilabeta ka i iniīia a kakou i inakan nui ai ? no ika* , iko a nie ke koa, e lnki ai ke pepehi i na kij nuka eluu hanen. A tnn oe e hiwe ana i ke- { ia inau dila, e hoike ana ue m knkeiu he poe i j i>i aku ka ino mamua o k.i ludaio kela kan.a--j ka Hib. r.« h"om»]oka ?" | ' Aole !oa, he hana hilahila ia," wahi a keI kahi powa, " la'u e noho ana niElalo o Gnneiielino, aoie o hookuu wale ia aku ana kekaln mea e like me kein. A e liookuu wale i.i oku nnei keia kuaaina i»e kona hoeha. ole " Aole, ina nao ho liiki ia oe ke hahau ia i;i,'' wahi a ke kf>pena powa, a kamnilio; ae I . \ n\ Garuta me ka i ana, " E ke kanakn, j e Inki anei ia oe ke kaka laau, i keia manawa koke no, e hoike ai oe i kou akaiuni kakn lami.pa ana me 'ni nei ?" "Ee manan nei no," wahi » Gor»tB, "o oe hn mea i o; eku o ka poao ki> peoe mai no I ia ninaui" "Aoie," wabi « ke kapena, " ma kuu ma- ' naoio, he akau>;ii no oe naiii ka nokonoko o ; kau laau i kuu poo, a e hana oe e iike me ke j | akamai i loaa ia oe, a i eha keia knnaka ia j oe, alaila, e hookuu aku no iiu is oe, a e lioihoi pu ia aku kau inomi j a ina aole o« e la-' nakilu, na'u ponoi no e uku kou heoao ana a nie ke ilnl.i pu. E lalau iho i kau laau o Mi la, " pela (iku la ke kapena i ka hoa pow» oriii i makemake ai e haknka pu oie Gurut >, a oia no hoi ka mea i hoole mai ai aole e huoku.u ia ia, a me kanaoke moni. " K iiialaina pono oe i kou poo, a o oukoii hoi . e hopknu ae i ka paa aua ia ia, h e haawi aku i lnau n;ma (Guri'ta). Ain ina ii Lahi maliimaluiiH i ka inaiiina, maluila kuhi kupono e hakaka ai laua." I ka loaa ana o na laau i ua mau luea hakaka nei, o ko laua nee aku la no ia ma ke kauwahi kipuKa oneauea, kabi moakaka ieai na kukuna o ka mabina ; a ie inanawa i.o hoi! kani iiio ia ka aka a kokahi poe pows, me ke kahea aku i ko lakou boa. E Mila, e ma pono i ko eke dala, o lilo auauei !" Ia Kiimawa no hoi ua paa ae la o Mila i kana laau mawaena konu, a oniu ae la ma j«ona l>oo, e like me ka oniu laao ana a na Farsni, me ke kahea aua i kon;i hoa.hakaka. " Hele inni e ke kauw.i ; e hīki anei oe , e au mai. E ike oe i ba ikaika o ka mnn.imana nu'i book nhi o Miia," " ltiī\ o i-e <■> Miln," walii a Gurut«, me kona ana hoomakau ole i.i, a oo ka mahia iki an« ao hoi paha kekahi o ka noenoe o ks waina a laua i inu pu ai me ka ludaio, nolai!a, ,:«< ano li■ u ae la kona .ikaika a me kona ikaika r me kona mau mahao hoaaano, a ho oniniu ,»e la no hoi ia i kana laau e like me ka hana a kona hoa Uakaka. " Ke hai aku ne> au i ka lua ō kou iooa o Ailuie. Ke aa aku nei me ka makau ole ia oe, e like me ko'u ano kanaka oiaio."' li hiii.i e olelo aha pela, ua kokoke loa ua ina i mea hakaka nei, a he mau n;inute pokole, oa uiele iho'lā' lan; me ki like o na ikaika, akumai, a me ka makau ole. e uhau aku nn« kekahi i kekahi me ka hikiwawe a oiai laua e hn« m#u ana i ka hīli i kekahi a me kekahi ua lohea ka paapaalna o ka lana laau ma kahi mamao nku, me he m«a la eono kanaka e hakaka ena ia manaw* hookalii. A loihi waie Wo lana liakaka laau ana, hoomaka ihe l« ka MiU • naenae nn ka ikaika ioa o kona hoa kue ; a no ka aka henehene mai o koua mau hoa ia ia. nolaila, hooika'ka hou oia m» kona ikaīka a pau. Uhau ma» ta ua Mila n«i me ka hikiwawe nui ma na pwii elua o ka laaa, a kokoke loa mai la o» »• Guruta e likv ke ko a me ka foibi o ka hapalua laau e pia an* i k«na Hma Akr> pale aku la no o Goruta m« ke akamai me ka hookaawale «n,i i kiwia lima i hookwhi iwiI«I ka i»»m«o, a kau pea ii*.\ 1« i k* laau m« j ka oniu hikiwawe au.i i mat in ai i>ia i konaj poo « me ke kmo IVi« i ī, • nnau ai <u* i

ka pale noaa. iho, >- haka poeo o kona anan maka'kkooa a rae Ib«h,.b 'ne ka iele p la anyf tl<in '' mau kapnai, a me na lim» ine ka"«lalaina loa i ka maoawa; a ihe Aū I» •» "3 ano nuwnliwali iho ka uhaa Hi«i a kuua hoa, uhau «ku la ia i kaqa inao , mamua ponoi o koon maNa, mekalima hema. a i ka Mil-- . pale ao «i ia h«ona Uau, o kon« hooholo hikiwawe ae U bo ia i kona lima aksu ma ka aoao hema o konft kipoohiwi a paa ka lnau i kona līina akau, in hoi ann mni o.ka lima :ikau me kn ikaika e babau, pa po-1 no ako Ih kana lasu m» ka aoao Hemn o kr la maoawa no i hina koke aku ai uo powa la ika honua, onini aua iluna o ka mauu. Hooho mai la e ae. Akamai k» haunae ke 4roa, oka hnkaka maikai ia ! E ola mao loa e Enehni kahiko ! Pakele oee ke S«kona ame kaa moni U» halawai po iho la o Mila-me kona uka Kamiulio m»» 1a kn kapena ia Gurnta i k» i aoa, " Ano, e hele aku oe ina kou aianm e ka hoanloha, e hooona pu' aku an i o'u mau hoaaloha elua e alakai ai ir oe ma kahi maikai e hikinko ai i ka h;i'o lolē o kou hnku, i m!v(ama i-.i aī maī na poe powa he lehuich« wale e holoholn nei o ka po i emi iho ko lakou ano aloha malalo o ka mnkon i hana aku aī nou ; no ka mea, he nui wale ia poe'e hele nei i kein iio " —Mnhope iho i ka makenkau ana o G»rnta « hele aka, kauoha aUu la ua kapena nei oka poe powa. " £ hamau ne.no keia mnu mea i haaaia. E hoomana* oe, uh h_i[>le mai ne nole » hai mai i koa ino» i» makou, pela no hei o»«i oioau mai no ko makou mau inoa. aole. boi e hooikaika mt ka inai ana e loaa ko inakon . ajio a me ko makou wahi i noho ai, ina oe e hai a hana pela, e loaa no ia oe ka poino i oi aku laamnn 0 keia " O ko Guruta hoomaikai nku la no ta i ke kapena no kona hoookun wale ant mai la ia, a bcrohiki po aku la no hoi e hūoko e like me kana mau papa nna. Lalau ibo n» r>owa eloa 1 ko laaa mau kookoo. a kauoha mm la ia Guruta e uknli kokoke akn mHhope o lauo, » 0 !co likou hele akn hi oo i* ma kekahi alanui e, mai ke nlHnni mni o ka nlulaau, a kaa«■ale hoi ina wuhi poliopoho A i ko lakou hiki nns i ke kae o ka ululaau, kamailio mai la elua mau kanaka i na powa oaoa e alakai npi oi;i, a pune ia :iku Ih no hoi me na hawanawnna anu a emi liou aku I» ua mau kanaka nel i!ok« o ka pouli o ka laaō, me ka hookuo muikai mai i.i lakou nei. Ike iho la o Gurnt)). he poe nui lom k» ua poe powa nei. I)]» honoho wali' ki no i ns kiai mn kein wnh'\ wahi o na alanui, n me ko lakou m*\l wah/ hui a L ko lakou hiki nua i kek&hi wahi palalialaha ua paapu i'oa man;i aianui, u< pohihihi iho la ia Gurota ko aUnui kupono e hele ai, ak», mainnli »> ka ike a me ka maao \ia pov»;\ 1 nn mooa alaaui ōia m«u w.ihi, ua alnkai |k>lolei ia aku la keia a hiki i ka piko o kekahi nhua, malaili i ike ;iku ai oia i ke ka honua olalo aku a me kahi o na hale lole e" ku mai ana, ka hulili ru;■ i o ke ohi, ka a ana mai o na kukui. A" iloko oke konnne o ka maliioa i ike uku ai keia i ke kilepi mai o na hae ; a inii ua ahua la ni> lioi e hiki ai ke lohe ia -«ku ka leo o ka poe mele koa kiai e hoOkaiii, ia ana maioko o kahi hoomoana, Maanei i i «o iho ai II» powa. " Aole e hiki ia niaua ke nkali hou aku me oe." wahi a Uua, *'sole maua e pakele ke hele hou aku me oe. 1 E i oouianao oe i na melTi papaia mai, a e hunakole i na mea i ioohiu ia oe i kein p<>, a mai mihi oe no ia mea, e hoopoina lo.i ia inau mea, a lua oe e hoo|Huua ole i na mea huua j o keia po h hoike paha, ke hai aku nei maua 0 na h«h Towera o Lsdana aole i» he wahi maluhia nou, e pakele ai 'oe i ko mokou uki- i nki nui." " Aloha olua me ka maikai," wahi a Garutn, " E hoomanao no ao e malama i ka oiua kau iha, a e paulele boi, aole he mau mea kue e hanaīa " P«\la Ukou j hookaawaio ai ia lakeu ibo, o ] na powa, huli aku ao laua ma ke alanui »j lakou rhel« mai ai, a o Guruta, hoi pololei nku la ia a hiki i ka hale lole n kona haku, a lio<ke aka ini ka moolelo a t »ou i loan la ia i »« po la. f Ua loa oa Naila Stileanaole nei i ka lohe ana-i keia mau mea a oau ; ua kahaha nui oia me ka hoo oalohi la o kona nian noonuo ho ka lokomaikai lua ole o ke kaikamahine ludaio Kebec», aka hoi, aole ' oi ne kona kabaha ia mea mamua o kona kniiha i ka lokomiikai a me ke ano hoopono iki o na powa, no ka rae», aole ao e ioaa ia ponaaikai | ia u loa « hao aku «a.pee powa nei a psu. I Noh ««ho la oia «ae ka nooaoo mii ana no k«- ] la mau mea et«a, aa keakea koke ia mai nie i e k« kaihi ia nna akn i ka aina moenkane, < a pela Iho ta i hoomaha ai oi« no na luhi o ! «a la nei, a i hoomalolo ai hoi no aa I kāua ana o kekahi la ae t T a hiolani «ku U ' ia iluna o kekahi oaoelioki nolanola i hoolakoia no koaa hale lolp, a o kana kaowa pa i'elo o Gnrut*, ua lolii iho la koo* «aau au maluhilohi maluoa o ke kauwahi «eoeaa loi* 1 hoolakoia no ua wahi la. Ua moe loihi iho U aae >a © ke-a aoa i k« p«ka penoi e ka bai* lele. nolaila, aole «naa ohiki ke koino ke oL> e hoala iho ia ia. < (*Jrii«..i