Ke Au Okoa, Volume VII, Number 17, 10 August 1871 — Untitled [ARTICLE]

Ua komo mAi nei kakou iloko o ka wa i ake uui ia ai ka ike olelo Bcritai>ia, oao a © hoomahuahua ia na hoomahele ana o ia olelo iwaeua o ko kakou mau hanauoa hou T T a kukulu ia na kula, ake hoomaka nei ka kakou mau keiki e komo aku iloko o na poai o ia 01010, ua lawe maoli mai kekahi poe i ke ao ana, a na. lakou e hookawowo hou aku nei iwaena o na ha- j nauna hoo i keiā wa, He pula-i'au-maka ka olelo Beritania no kekahi poe, he ake pau ole me na 'minamiua ana ko kekahi poe no ka olelo Beritauia. Oka loaa aua o ka olelo Beritania i kekahi mea, ua manaoia mai la oia he pomaikai kona i ka loaa ana oia olelo. No keia manao nui ia o ka olelo Berttaūia i keia man.uva, me he mea Ia ua ane huliamahi ka lahui holoekoa i ke ake aaae hoonaauao iak&lakou mau keiki ma ia olelo laulalia nui o ke ao nei a puni. Aei, he olelo waiwai io no ka olelo Beritania, he pomaikai io uo ko ka mea ike ia olelo. Oiai, o kekahi ia ona olelo nui

o ka honua nei, a he olelo i kakauia ma ka hapanai o na buko hoonaauao. Me ia olelo e hiki ai ia oe ke hoolauna akn me ko na aina e, a me ka hapanui o ao nei. Ke liio oe he malihini hele iwaena o aa «kina gala o Kaleponi, a mo aa moko 0 na aiua Amerika Huipuia, me ka olelo Beritamao® e hook&maaina aku ai meko laila poe. Ma ka mokuponi o Nu Holani a hiki i lnia Hikina, a iwaena aku o na knkoakaahale e Kinaa me lapaaa, e lohe mau ana oe ma ko laiia mau pipa alanui 1 ka "yes,"—"do ,m Iwaena o na aupuni o Bar6pd, a me na kapakahakai o Aferika, ke kaai m«u la ka leo hekio o Beritaoia ma ia mau wahi. Ke huli ae iloko o na mea ike hohonn, e hilawai mai auauei kou maa kii onohi me a& kii hooleleaka o ka leo Berie&nidT. I aka o« e īke i ka waiwai onaa mea huna o fea Baibala, aia kona mao buke kuhikuhi ua kakauia ma ia olelo ; 0 lakoo hol manao haiao a na poe ekeakamai kahiko, a me na haiolelo mai ia wa mai ia wa mai. I ake akn oe e ike i ke anu o ka A,tika, a i ka wehiwehi o na moana, ma ka olelo Beritania na moakaha ana no kou mau alanai e hiki aku ai oe ilaila. I oa wahi a pau o ka honua nei, na lanakiia ke kanaka ke hele, ke lohe i ka oleio Beritama

u ko, ike }ini, ihi kn uiea, lie lmpa iiuku \viikv im' j>ftha o na kauln.le «.uui i ikea, aol'. ,i mahimhna ka ike ia o ka oie]o..Bej rir<ini!i malaila. lwAeaa hoi o kakou nei, Imu na kanawai oka aina, o ka olelo Bei ritania ae ka poH<'? mamoa o ka olelo i-Tīawaii. Ma n;; ieao a -pau, ua ma- ) nao nui ia iio ia oldo, oia ka olelo hiki Jke ! loaa mai na ike naauao oi i ke kanaka. | Pela io no. A ki>» aole pono ke manao ia J k'i elelo waiwai olu ka olelo kuiau o ka | lalmi, poe e ln»>ra:ihui hoopapau ana | uki ka olelo Knelani w.ne no. E pono ko j hooniaiKio oukou. o ka olelo )nimu o ka | aina, oia ka oielo e inulania nui ai mamua Io ka olelo oka aina e Mai. Oia ka olelo ; a kou makualiine, a o ka olelo hoi o kou ! iiw i*npuna, o kn olelo ia i, ka io a ine | K-i iv/i o koniahui. 0 ike "»na" oke I kaiiaka i na olelo e ,v ujt la olelo ma'iihiui, p.ole ia lie . mea - ewa, no ka mea, o kekahi ia o tui lala ike lioonaauao o ke kanaka : a o na olele <va>vvai iiohonu kaliiko na pane-poo o ke ao ana ma na Ku-lanui-o hei. Aka, he mau hoolaia wale mai uo nae ia no ka olelo makuahine. Ea nee aku uei na makahiki o ko kakou hoonaauaoia i ke kanaono, a ke loli iki ae nei ke ano o kekahi mau huaolelo, a o kekahi hoi, ua ane nalowale i na kanaka opio o keia au', a pehea ,la auanei e hikī ai ke hoopaa ia ka heluna o ko kakou olelo ponoi ? Elu.'i muu mea i kupono e loaa no ko k-akon oielo, a i kupono hoi e hanaia ai i keia wa. A malia ke haua mai nei paha kekahi poe, aole paha. Oia hoi keia, e hanaia i Buke Pili-olelo ponoi no ka olelo Hawaii, a o ka lua i Buke Weiiewehe ano huaolelo ma ka olelo Ilawaii. Makamea mua, he mea hoololi ia ka puana ana a kekahi poe, me ke pelukua ana e like me keia, " Ko makou hele mai ana," a me keia hoi kekahi, " Ko lakou pii uiai aoa no iu." Ma na kamailio o keia ano a me na mea like, ua hemahema ma ka lohe ana, aka, pehea la e pau ai ka hemaiiema o ka mea e olelo ana pela, ke ole he mea kekahi nana e kuhikuhi iaia, a e »o aku i k« pololei ke kamailio ana. Aote he BMke Piii-oleio Hnwaii e hiki ai ke hoomaopopo ponoia ka like ole mawaena o na wa i hala, a me ka wa'ano, ka pili mua a me ka hope hāiūa, a pela aku. Ke huikau wale nei ka waiho ana o ka olelo imua o kakou, a oka kakou kamailio arm ma ke ano uina mau no ia. Ma ko makou manao kanalua ole ana, aole eoalalo o na rula o ka pili-olelo ke kamailio ana i keia wa ; he rula no, aka, aole i hoomohala ia kona mau nihia. Owai Ia ka mea e hiki ke hoomohala ? Ina poe naauao a me ka poe lae.oo kahiko. he ha-

na keia e h'iki ai ia oukou ke hana. O ka Buke Wehewehe ano huaōlelo, o ia ka buke ame ke kia hoomanao uo ka kakou olelo ponoi e nalowale ole ai. He mea hooiuauao mau ia r ' i na hanauna a pau e hiki mai ana mahope aku. No ka mea, he mea maopopo ma ka ike aua, ina aole he buke o keia ano e loaa, alaila, e pau ana kekahi mau Hawaii i ka naluwale, s,-i aole he mea nana e kamailio, no ka mea, ma ka nanaina i ke kulana o ka kakou olelo āna i keia manawa, ua ane nalowale kekahi mauhuaoielo ponoi, a he mau hua ano hou ka i pani ia ma kona wahi, 0 ka Buke Wehewehe olelo Hawaii i hanaia e Aneru, he buke kopono wal>3 no ia i ka poe ike olelo haole, no ka mea, o na wehewehe ana o na huaolelo a pau, aia wale no ma ka oleio haole. Aka, e aho nae ia, ua loaa ka"hapanui o na huaolelo Hawaii, ua koe nae kekalii liapa o na huaolelo Hawaii, a ! me na wehewehe ano ana ma ka olelo Ilawai. Owai la ke alolia nei ika olelo

o koua lahni, a hoao e hana i buke o ia ano, me na weiiewehe moakaka ana ? He liana nui kaulana keia na kekahi mea manaoio hana e hooko aka. Ke manaolaua nei makou, e loaa ro i kekalii o ko kakou poe naauao.