Ke Au Okoa, Volume VII, Number 19, 24 August 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

MOKUNA XXII. Pane mai la ka Naremana. "O na iuiaolelo a ka Noi-emane hanohano; o ka oiaio o ke'iii Nweiaaaua, o\ koiia maeniae mamua.o fcegula a rne ke daia. apuu o kuu . ohana.'' " E kala mai ia'u e ke 'lii hanohano,'* wahi a Isaaka. " Oiai au e i:amailio akii. ma imua ou: P.ehea la »mi e hilinai a.ku *i : >' na liuaolelo a ka mea i paulele ole mai i ka'o mau huaolelo ?" " Aole e liiki ia oe ke nianao pela e ka ludaio," wahi aka Daits. " Ine oe e iioho Rna i keia mauHwa ma kou keena WRiwiH i loka, a ina uau i nonoi akū ia oe e liaawi Hoaui mai i kekahi mau seseb, alaila, i!jiu 10 no e hat mai ka manawa e hookaa aku ai an i ko'u a?e ; Aka, eia oe iloko o ko'u keena waiwai. Maanei, na'u Ka mana e hiki ai ke haawi aku i ka manawa nou e uku mai ai i na dal«, ; a pae ka nui o na dala on e heawi mai ai. Ua (aaa ;>e ta'«, aole e h'fei ia'u ke puuna - ht»u no ka uku a'u i manao ai e haawi, aole hoi e hooemi iho malalo o ka heluna a'u i hoike mua aku oei." Kulou iho la ka ludaio ma ke auo kaumaha. " E ae mai oe, e hookuu mai ia'u e hoi, me ka ukali pu ia e ko'u mauJjoa i hele mai ai. Ua hoowahawaha mai no lakou ia'u no ko'u ludaio ana, aka, ua «loh i m ii noe i ko'u i wa i loohia ai ika poino Un ksli ko likou ] huak<ii no'u ma ke alunui, no ke kokua ana | mai ia'u. Aka, ua loaa Irke maī la ka poino j malnna o lakou a pau. a no ia mea ea, he j mea p<>no e haawi akn au no lakou i ke kau- j wahi makana i keia wa, ma ke 'ann uku pa- j nai ami." " Ke manao nei anei oe e kokua ma ka [ uku.ana ins ānkona kekahi." W.ahi a Po- j rooadebufii. "O ko lakou uku, he ;tno okoa j ae ia t kou. E manao oe no kou uku iho e ; ka lud\io ; o kou wale no ka'u e noi nei me i ke k;im.> pu ole mai o kekahi me« e ae," j "Owhu wale no anei," wahi a Isaiika, j " owau wale no anei ke hookuu ia a me knu makamaka i loohia i ka eha ?" 1,1 1 ehia a'u manawa e hai aku ai ika lohe ia oe wwhī a Forouadebufi4. " I ehia la manawa a'u e haj aku at i ka lohe i na pepei ao oke keiki a Isaraela ? E manao oe i kou iho wale no, aole me kokahi mea e ae ; Mawaena ona mea elua i «aiho ia aku oau e koho, aia maUila ko'u noonoo ana no kou uku iho ; a iloko o ka hapalua o ka la e uku | la mai ai " j " Ae" wahi aka ludaio, "e hooiohe mai I ia'a, ma o kela puu dala nui la au e uoi mai j uku pai»ai no kou mau"—Maanei i hoo- J maha iho ai oia, me ke ano hopohopo o noo- | pii hou ia ka eoa <> ka Nc»remana, ke hoopu- j ka aku oia ika huaolelo powa. Aole nae i ; hnhu mai o Foronadebufa nkaka wale mai la j no. Mahope ibo oko ka ludaīo noonoo ana j i kaoa mea e pavio aku ai, puana mai la o ! Forooadebufi i kf. i ana. " E laaeka e pono j oe ke olelo ae, oia na uku panai no ko'u mao j

manao miiikai. E kamailīo ae oe pela, no ka oiea, ua pololei ika'u ®au mea i maiis(i ai. E hiki no ia'n he olioli 00 ha hookokoke tma niai e poho ka waiwai o kekahi kanaka, no ka mea, h« luda»o ua kaoaka U. E Is»aka, aole oe i hoomaoawanui iho i kou hubu ao lakua Fidorels, i kona ws i kapa ai i kuu iuoa be mea ono koko." " Ke hoohiki nēi au ma o Talamuda la," wahi a k"» ludaio " ua kuhihewa oe malaila. Aole nolai.'a ke kuma o ko'a kuhaia aoa nooa, C« bele mai oia i o'u la m»loko o kou keena; a nonoi aku la au la ia e hookaā mai i kona aie, unuhi ae la oia i ka pahi a hoana e hou mai la'n. O ko'u iaea i kooo ia mai ai au e 001 aku ia la, oo ka mea, ua pau ka manawa i oleloia e hookaa mai i kooa aie." " Aole o'u maoao oui oo kana mea i haoa ai," wahia Bufa, •'aka, eia ka eioau, i ka wa hea e loaa mai ai ka'u dala ? E laaaka, i ka wa hea e oku ia mai ai na Sekela ?" " E hookuu akn i kuu kaikwnahiue Rebeca«hele i loka malalo o ksu malama ana e ka aaiU, a i k» Wa e hoi mai ai oe e loaa pu mai ao ke dala la oe. A maloko nei o keia keena e helu ia ai ke dala." i Ma ia manawa, me he mea la ua ane hiki: lele o Foronadebafa i ka lohe aua he kaikao Rebeca ( i raai la ia. " O kau kailamahine ka ia ea ! Ma o na laoi la, ioa au i ike mua o kau kaikamahioe ia, ioa aole —-Ua kohi au o kau heiawahioe ia, nolaila, ua haawi aku la au ie ia e lilo i hoawahioe no Beisa Guilabeta, e fike ibe ke ano - o ka mare ana o si po» i » i oa wa kahiko, a laa o l»kofl la i hoehali iho ai makou i ! keia haua ana e hao wale mai i oa wahioe, | me ka «e ole niai o na eaakua." Ma ia aaaoawa uwa ae la o leaaka, a wa ; ae la na pap o ua keena pouli aei i kona mau lao 9Va, a ua hoopaiakuli ia na Saxakeaa e | ftm ada ia »; a ao kona kepaka loa, ua hookua Oio Ia Ud* i ka paa aoa ia ia. Hioa iho ia il«te o ka papa pohake tna-u o ke keeoa, a hop'u ae la i na keli o Foreo»debufa, me ka i | " E lawe oe i kaa mao mea a pau i aoi mai B*i E Sir NaMa, e lawe aku i na paona j

dala i pauini ia m'amua o ke lauaani paona aa i noi mai nei, e waiho mai ia'u i kanaka nele a roe ka iiihuue o lilo fioi au i kanaka makilo ina oe e kaili'aku i ko'u mau waiwai a pau loa. A i ole i» e hou mai i kau pahi kaua i kuu puuwai, a e koala aku i kuu mau io nialuna ona lanahu ; ,a, aka, e hoopakele nae i kii'i kaikama .u.e. E hoopake aku'ia ia me ka maluhīa hanohann ! E like me kou hanau ia nna mai na ka wahine, pela oe e hoopakele aku ai ika wahine i nele i ke kukua ole. Oia wale »o ka manaolana hookahi 0 ka'u Kahela i inake, a oia hunkahi ka hua i i pakele o kana mau keiki eono i hanau mai f Aole anei oe e uloha no ke kanaka wahine ! dJv< » v pnmB)fe»i bof>ts»b) wa)e ao h i i koe ? E hooliio anei oe i na ake paumako | una o ka makuakahe no kaua keiki kamākahi i koe, i moepuu ma ka aoao o kona makuahine, a me kona mau kupuna i hala ?" " E hiki no ia'u ke aloha, a ke hōopakele 1 k.iu kaikamahiue, uia i ike mua au i keui mea;" pela aku ka Noremana, me ke auo hkakuu iki o kana kamailio aua. "Ua kuhi au o ko onkou lahui, aole la a lakou mea oloha e ae, o ka lakou mau eke moni wale no." • " Mai manao kuhihewa pela," wahī a Isanka, " o na uio-peka/a me tia popoki ahiu, e aloha ana lakou i k;, !«b- u mau keiki opiopia; o ka lahui o Aberahamß, i hookae ia a i hauaino nni ia, e aloha ana lakou i ka I»kou muu keiki." " Pela io uo," wahi a Foronadcbufa. 11 E 'hiki ia'u ke inanaoio pela ma keia hope aku, no kau mau olelo e Isaaka. aole nāe e hiki ia'u ke kokua «ku ia oe i ke:a manawa. Aole e hiki ia'a ke kokua aku i ka mea i loohia uiai i keia manawa, a e hoole hou i ka'u mea iae mua ni. Ua hala mua ka'u mau huaolelo ae i kuu hoa iloko o ke kaua, - aole 'loa e liiki īa'u ke hoole hou. no na ludaio he umi A heaha iho la hoi ka e ili mai

| ana i ke kaikamohioe, ioa'oia e lilo ana he J wahine tia Btnsa Gutlnbjeta ? ! " Aia oo he hewa ; aīa no be ino," wahi n j Isi>6hB; " mni ka wa inai i hanu ai na Tel'mepela i keia oa, mai ia wa mai i hoomiaku si | ko lakou hoomainoino wale i na kane, a lioo- ] haumia walo i na wohine." i "A ka ilio ĪQo,'V wa hi Foronßdebufa me ■ k;i h, :uiūpu ia o kona mau maka e ku welu'o kii huhu. " Mui oielu ino wale oe j kft Papa :II i'inulele oka luuiiini o Zioaa. E hooioa- : uao iio Ka uku u'u i hai uku nei ia oe, e like

: iue miu i ae mai nei, a i hoole oe, auwe oe e : k.i ludaio no na poino nana e hoopuliki i kou P"•" . " E ka powa, e ke kannka ino !" wi hi a ka In 'aio. " Aole loa au e uku aku ia oe, aole loa au e haawi aku i hookahi peni ke ole e hoihoi ia mai kuu kaikamahine va'u me ka uialuhia maikai o kouu kinu." " A ! c Iseraelita, ua hoi hou tnai la aūei kou mau noonoo l" wahi a ka Noremana, Ile mea mana anei ka i loko o kou koko a ! me kou io e hiki ai ke pale ae i fea wela o ke | ahi a me ua hao?" j " Aole o'u manao nui no ia mea/' wehi a j isaaka, " e hana oe e like' me kou aiakema- | ke. O kuu kaikaieahiae ko'u io a me kuu j koko, i ui pa iauaani «ku kona makamee ia'u ! mamua o keia mau lala, au e hooweliweli i mai nei e kau iluua o ke ahi. Aole loa he j dala e loaa aku ia oe, aole hoi he hapaumi j hookahi. £ lawe i kuu ola ina oe e mnkej make ana pela, a e ike oe, e hiki no i ka luj daio ke hoohoka i ke Karistiaoo iwaena o j ia," j "Na mlkou ia e uana," wahi a ka naita, | '' k* mea, mu o ka \ irigine pomaikai li», ! ke kumu hoi o ko oukou hookae :s, e ike koke auonei oe i ka wela o ke ahi u tne ka oi o ka hao kila. E hoohemo ae i kona mou kapa e na Kauwa, a hoopaa aku ia ia me na kaulahao maluna o na ulili hao." Iloka o keia miiMwa, hakoko iki ae la na lalii nawaliwali o kb elemakule me ua kauwa naoa e welie nei i kona mau kapa; a ua hemo ae la ka aahu o luna, a e hoomaka ibo ana laua e wehe loa ae i koni> mau kapa olaio, oi» ka wa i kani palua mai ai ka ole mawaho o ka pa kaua, a wawalo ao la na wahi a pau o ka bale kakela, a hiki 1 kona mau lua pouli, a mahope koke iho oia maūawa, lohe ia aku la he leo e kahea aoa ia Foronadebufa. Me ke ko ole o kana mau mea i maoao ai e haoa maluna o ka ludaio, kahea ae la ua Barona oei i na kauwa e hoihoi hou aku i na kapa aaku o laaaka, a h&alele iho la lakoo i ka lua pouli. Pela lakou i waiho iho ai i ka ludaio e hoomaikai sku i ke : Akua no koua hoopakele aoa mai ia la, a i ole, o uwe k&mkau paln oo kapa kasamalune pio, oiai, ua ikaika na oiapao aloha pilī kino iloko ona no kana kamakahi hook&hi. MOKONA XXIII. Aoie, ioa o ka uhaoe oluolu, Akamai i ka hoomalielie olelo, Aoie e hiki ke hoolilo ao, I kou ano kalakala, e oluolu, E mare no au ia oe, Me he koa la ma ka eheu kaua, A e aloha ia, oa ; a i kue la, E hele uluulu auinn 1W iitnt>tman ot V*nma. O k»j keeua i hookomo ia aku aio Kowena, ua kahiko ift no me kekahi mau kahiko hoouaoi, aole n«e he ano maikai lo» ; aka ite, ma kooa hookoaM ia ana ma ia wahi, h« eaea | no paha la e hiki ai ke aooi-oo ia aku, he oi I ae kooa maaao io maaaa ae o kokaiM mau pio o ae. O ua keena nei i hana ia ai he ke-1 eaa ao ia no ka wahiae « F><roaadebuft, ua J moke kahiko oae i», nolaila, aole i hoopono-1 poao hoo la ua kahiko hoonaai oloko. j O n» kuuwelu ailika e luhe mai ana m« ' na paku, a me oa puka anmui, ua mae iakou : i ka i«, a uh ane popopo ao h<>', oo ke kalu-1

ko. Ua neie maoli no ua keena nei i na - mea kahiko kupono do ka noho ana oke kai mal#i alii wahine Sakona, a ua ku ole no paha i kona oiakemake ; aka, pehea la e hiki ai ke pale ae i oa mea i kauohaia oiai e kona mea nana i lawe pio mai, oiai he paahao ia i keia wa. Ma ua keena nei i haalele ia iho.ai o Rowena e nalu iloko o kooa mau oianao pilihua, a hiki i ka wa e holo lihe ai ka mea i kuka ia e na'lii powa. I ka wa e hoi Hna na'ln powo do ke kuka ana i ka lakou mea c haaa ai i na pio, ua nui ko lakou hoopaapaa ana oo Rowona r-e ake aoa ke kahi e lilo iaia, a pela hoi kokahi, aka, mahope ilio, ua hooholo like iho lu (akou, o Rowena na no ia, e {«ke.me kana mea » fe»vi nni f>i, a u Rekeca na Temepela ik, a o Foro-ns-de-Bnfa, e koi i uku mai )<a ludaio mai, a <ue kekahi mau paahao eae Ika hora o ko Bwakea, ma ia manawa i ike ia aku ai o De Bracy e kapio aku ana ma na puka komo a ine iui alanui e hiki aku ai, i kfthi o ke keena o liowena i noho ai. (Ja wniho se la ia i na aahu omaomao ona, a nie kona mau uhiniaka, ua kahiko iho la ia me na " kukulu kalnihi " o ka manawn. Ua . knhi iu kontt Uviobo loloa a maikai, e iho ] maewa apiipii iho ana maluna o n« kipoohiwi, | » mawaho iho hoi o k6na koloka hulu nani. I Ua kahi īa ae la kona mau omiumi a palanai iki me ka hoomiomio ia hoi, me he " iole koj mo ipu wai la." O kona lole wawae o lnlo, | ua hiki iho no ia i ka 010010 o ka wawae, a i ho mau apo kaliki ae na mea nana e malama ika molio pono oka lole. He pahikaua n« hui ke paa ana ma kona aoao, me ke kumu i hana kinohinohi ia me ke gula. O keia iho la ke ano lole aahu o \faurice De Bracy, e like me ke ano o ke kahiko ana iloko i. ia wa, a hoohui aku no hoi keia mau nani me ka mmkai o kona mau heleheleua maka, a me ka hiehie ano koa o kana hele ana. " I kona komo ana aku i ke keena o Rowena, naowi iku la ia i ke aloha, ma ka wehe ana ae i kona papale muouou, a ma ka aoao o ua papale nei, he pine gul;i nui ke kau ana, me ke kīi i hoohalike ia me Mikaela, e hehi ana maluna oke alii oka hewa. Me keia aoo ona. nonoi malie aku U ia me ka ieo nalienahe e nohi; iho o Eoweiia ila'o, iluna o ka noho, uole nae i noho iho o Kowena, nolaiia, wehe ae la o Maunee i kooa mikina lima ma ka lima akau, n anehe aku e.lalau me ka manao e ku-i-ku-i lima aku a hiki i ka

ooho. Aku. ?>)lc i«e m-u o Roweaa i keia ku-e ae la ia ika iima a ku ae la ma kekahi aoao me ka pano ann mai. " E Sir Naita, ins ei« wau imua o ko'u lu- | na paahao, aole a'o mea e ee e manao ai o loaa mni ia ia mai he oi aku ka maikai i kona paahao e n»ho mahe ihn pela, a i ole « ku malie pela » hiki i kwoa lohe ana i ka uku hoopai e haawī ij m;vi ana ia ia." " Auwe ! E Rowena nani e," wahi a De Bracy, " eia oe ioiua o kou mna nana i hoopakele au, aole o kou mea nana i hoopaa pi.< iho; a mai kou mau maka uohea inai e loua ai ia De Br;.cy na uku au i niaimo ai fions.' " Ē Sir— aole.au i ike ia mea," wahi a ka lede, me ka lawe aria ae i kona ano hihiu kuea pao, i hoomaiu ia eka nani," " Aole au i ike la oe, a o na olelo ano ole au i lioepuka mai nei, aohe ia he kumu e hoololi ae ai i na hiohiona o ka powa i hanaia mai maluna o makou. ' " O oe ihei no e ke kaikamahine opiopio nani," pela aku oDe Br«cy—' o kou mau 1 hiohhna naui na kumu nui o na ui«k i hanaj la ai, a o oe hm ka mea a'u i wae ae ai he j moiwahiue no kuu puuwai, a me ka hoko akau o kuu mau kiionohi," V* 4 Ke hai boo aku nei au imua ou," wahi a Rowena, ' aole au i ike iki ia oe, ao!o e hiki i ke kauaka e Isi ana i ke kaula gula a me na" kepa o ha naūa ke ku māi imua o'u a olelo mai nona iho ma ke ano e ae.'' '' Oia ka kuu pilikia," wahi a ka Br.;cy ; "aole ka wau i ike ia e oe. Ao be manaoī iana ko'u o k , De Bracy inoa aole ka paha in i kamailio nni ia e na poe haku mele a me na elele? Aole ka peha ia i hoolea ia no na hakaka kaua lio ana n>a ke kaboa hakaka o na naita, a me na kahua kaua o ka aina,'' " E Sir Naita," wahi aka lede. " E waibo aku i kou mau h la na ua poe haku mele, ame ua elele. He oi ka pouo ma ko ; lakou waha e lioolea ia ai kou inoa, a ia'u i aoie, E hai tsai ia'u auo, ona hana hea la | ka i paa iloko o ka lakou omu mele. a i ole j la iloko ona buke o na moolelo kaua ? 0 j na kaua ana aaei o keia po iho nei ? o na hao i wale ia aoa anei o ka elemakuie ? i ukali ia j e kona meu pos nawaliw&li, a aie na kauwa kakaikahi ? A.o ka waiwai pio i loaa ma ka lakou powa wale ana o kekahi kaikamahine poino i lawe ia aku i ka hale kakela o ka powb me ke kulike ole i koaaiaakemake maoli?'* "E ka iede Rowena," wahi a ka naita, " aole i kupooo ia men oielo au ; E boo> pau i kou n»u ehaeha ana; mai kanailio oe' 110 ka mea i hanaia e kekahi poe; aka nae paha, o ke kuaiu wale no i koaoia ai f hana pela no ke «au aaa m«i o ko lakoumau imi ana maluoa o kon nau maka nohea e ka lede.'' '• Ke noi aku nei au i« oe «• Sir Naiia," waHi a Rowena ne ks honnaukiukiia o kona u»au heleheleaa. " E hnoki oe » kou olelo ana m«i i aa i maa mau i ka puaua )iae na poe haku mele Aole ia i kupooo e : puaaa ia mai ka waha ae e ia poe naiU, a ! n« aa'lii j (Aoieipan) \ K.e hooponopoao boo nei oV >n Mol t 'U>k« |i na puāli koa ku mau o Um>m*ni.. oka ] | nui ona koa ku aiau i kina manaw», , "00,000. Ua aneaoe e paloa ika uui o n« 1 I ko* ku mau kahiko, I