Ke Au Okoa, Volume VII, Number 31, 16 November 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

BtTKE H. X MOKUNA VIII. - E pili bou ako i na aleo E aa hoaaloha, A me ankou na feo», Ka poe uana oa lima Pelekaoe, I hoike mai niaanei, '' \He oīa mao no bo onkou ano koe. Ka Moi Henere V.

0 Cederica aoie oia i panlele nui i kt Ularica Q.ea i hoike mai ai ia ia, aka, aole nae i hoonele o Cederiea i ka hoike ana aku ia mea i ka Naita Eieele a me uokele. A i ko laua lohe ana i ke ano o na mea a ka luahioe i hai akn ai mai a Cederica aku, na olioli loa laua no ka loaa aua o keki.hi hoaaloha ma ko lakou aoao iloko o ua pakaua nei; otai ka wa i ane halawai mai ai lakou me na mea kupono ole e koipo aku ai iloko ona paia paa o ka pakaua. Nolaila ua hooholo like ia iwaena o lakou me aa poe Sakona e ae, e hoouka aluka aku lakou i ka pakaua ma kela wahi keia wahi, a ī ole ia, me oa iooikaika aua a pau loa ma ko ano e hiki ai ke hoopakele ia aa poe e noho pio ana iloko o ka lima o Foronadebufa. Mabopftjllo o ka hooouka ana aku o Cederica i na mea a Ularica i hahai aku ai ia ia 00 ke puhi ana i ka haie kakela i ke ahi; puana mai la oia me ke aoo kaniuhu. " Ina e pau aua ka hale kakela i ke ahi, e poino nuane: ke ola o ka pua alii a Alefereda kn Nui." " E komohia auanei ke ola o ka lede i ka poino," wahi a ka Naita Eleele." "Mao ka Haipule Keriatopa )a noo;\ kuu aapua nei," wahi a Lokele; " aohe a'u mmi mea manao nui e ae mamua o ke o|s o ke kauwi hoolohe Warnaba. E baki pu no kekahi o kuu mau ami i ka lele ana aku maluna o keia pakaua mamua ae o ka poino nna o kekahi laooho ona." ! " A pela oo a'u," wahi a Feri«; " nani j maoli kuu makunaake nui, a me ka hilinai i | kel» wahi hoi, he msnaoio ko'u he mea hiki loa i a* hepa la ke pale elelo noua iho, e like me ka hiki ana ia ia ke hoopakeio i koaa haku mui ka paa pio ana. Ma kuu maoaoio aoa he mea hiki loa ia ia ke hoonoono hou mai i ke ea ala o ke kiaha waioa o like ia tne ke ala o ka roabo o ke puaa mo-a, E na hoahanau, ke hai aku nei au ia oe, o ka Lepa e like me keia aole loa e hUii i kekahi kahuoapule naauao ke hoonele i ka pule ana nona, a i ole ia e hakakano kona ola ,do ka wa pilikia e like me keia; h oiai au e olelo aoa, he m.ea hiki no ia ia'u ke hooko ma ka pule ana 'nona, a me ka hakaka aoa." A me ia mau hopuoa oloio hope loa, o kona hopu aku la no ia i kana laau nui a oniu ae la maluna u kona poo me he keiki kahuhipa la e paani owiliwili ana rue ke kookoo kahuhipa mama " Ue oiaio e ke kahananuie hemolele," wabi a ks Naita Eleel»: '• be oiaio kau mea e kamailio nei e like me he haipule la na ka Haipule Donetuna —I keia wa, e Lokele w«ikai «, ho atea poaO paha na Cederica ke alakai ana aku o keia hoouka ana ?" ** Aole ! aole e hiki ia'u," wahi a Cederica; " aole loā aa i «o ia, oo ke ano e hoouka aku ai i na paia manoauoa o na Noremao9 ino, ka mea a lakou i hoao ai e kukulu fsa keia ( aina i hoohaahaeia e ke kaumaha. B hakak« no aae au mawaena o na poe kikimua loa o kakon me ka eoemi; aka e o'u man hoahoopono e, oaike ao oukou aole an be koa i hoooMA ia Ueko o na kaua, a me ka boo«tka aoa.*■oa pakaaa ikaika." " Ua pooo oe e Cederic«," wahi a Lokele; " owaa o«i, oa oi ako ko'u makem&ke ia'o ke alakai aoa o na poe paoa poa; oia hoi, ia'u ke alakai ana o kekahi hapa o lo'u poe koa ponoi; a e ike anauei oukoo o na eoemi a pM e ike ia aku aaa oialooa • oa pa, oole loa kekahi o lakoa e pakele i ka pana ia." " Ua maikai kau olelo ana e k« kooaka paoa paa," wabi a ka NaiU Elaele;. " ua aooeoo «« b» omm ku » ka pona oa booaka kab» aoa o keia aao, a ua eia mawa«M o oukou nei e oa poe hoaUnoa wi«o ele, he mae okah. E kahoi 10 aaia mahope o ko NaiU oiaio, qm ko'« iaoo aHi i kapa «i n*i iba. Ūa ma)eaak«u ao e alakai aku la oakou oo ■ 4arkootk« n« i kela mau pakaua, e fike me i ao ia ai au ma aa koouka kaus aM." 0 oa «ahi i kooka&Mle oi oa «lakai oui o pm ooi i M nU aa lokou e k»ua aku ei, «o k» kkoo i hooeaak* aku ai e kaa«, a oia bei ka makoe i hoike ooa aku oei i aa aekeoa i fcMibojpe ae. 1 ko v« i Hk> ai ka pele kaea o woko loa, ' | ]N4lUf Ble«le, o* koouoa aku ta oia i ka leaa.M Jjokeke, otei eia e koaa mai aaa na j V«l» «««0 o ka pakaua, oo ka lilo aaa o ka f 0 palakan'a wake koe I» ia. a u« keaoko (k- iku | t|ai ola « hooaao nai i ke kaua j aaa. a e anoai ani a kekoke i aa paia i p« i «! a haokaa u ua poe oloko o ka pa-1

kaua mai ko lako» wahi i hoonohoia aku ai; o loaa anaaei i ka po« ojoko he manawa e bouloolu ai ia lahou iho, a hoouka poipo mai i kahi i lilo i ka Naita o ke kapa kila eleele 0 keia iho la ko ka naita makemak.e nui, a me kona pakiko akamai—aole wale no nialaila, aka, ma ka ho > : ! » ana keknhi i na poe ko« ana e alakai nc , no ka mea, o ua poe koa la, be poe aole i ao ia i ke knaa, aole hoi i maa i ka hoonka ana o na kahua kaae a ene oa pakaua. He poe aole i kahiko pouo ia me na mea kaua a malia paha, iloko o ka manawa e hoouka hikiwawe ia mai ai o ka euemi, aole e hiki ia lakou ke aa e kaua aku, no ka mea o ka hapanuj o na koa Noremana, na paa lakou i na palekila, a na lako hoi i na paa. Iloko o keia «a i hoomaha ai ke kaoa, e hoomakaukau aoa ka naita eleele i kekahi ana alahaka lana, he mau kua laau loloa, a s» ia mea oia i manao ai e hiki ko.hele «ku maluna o ka &uwabs: i hookokoke aku ai i na paia oba pakaua a me kona pnka ps He haoa keia no kekahi manawa, a aole no hoi 1 pauaho oa mau alakai nei oo ke kali loihi ana ; a o keia iho la ke kumn i jfekali ei o Ur«rica i kana mea i manao ai e hana, me ke ake e ike i ka hopena pomaikai o oa hoouka ana mai a ka poe mewaho

I ke wa i paa ai o oa ai.ahaka lana nei, olelo ae la ka N.iita Eleeie i kona mau leoa.

"E o'u mau.hoaaloha, aole pono ia- kekou ke kali loihi maanei; oo ka mea, ke iho aku īa ka la i ke knmohana, a eia hoi i kuu mau lima kekahi mau hana e hiki ole ai ia'u ke hookaulna me oukou no kekahi la hou aku. A he mea kupanaha no hoi ina aole e hiki m»i ana na poe kaua lio e hoouka mai ia kakou mai loka mai, ke ole kakou e hoopokolo ika hopena oka kakou hana. Nolaila, e hele aku kekahi o oukou e hai aku ia Lokele, me ke kauoha aku ia ia e hoomaka mai ois i ka ho »lele ana mai i na poa m* kela aoao o ka pakaua, a e aee mai imua me he mea la e hoouka maoli mai ana'i ka pakaua, a .. oukou hoi, e na Pelekane puuwai oiaio, * kopaa m»i oukou ma o'u la, a e kiola hikiwawe aku i ke alahaka iluoa o ka wai, i ka wa e hemo ae ai ka puka nci. v E hahai mai mahope o'n, a e hele wiwo ole aku kakou ma

j kela kapa. o ka ahwnl», a e kokua pu mai ] | oukou me a'u idb ka wawahi ana i ua kaola o i kela puka pa. Oka hapa nui o oukou he | poe e hiki ole ke kaua ma keia aūo, no ka mea aoie o oukou mau palekaua paa e hikiai ke ku aku iwaena o na maka kaua kila a na pop Nnremana; uolaila, e leoa makaukau i ka oukou mao pua paua, a e pana ako i kela a me keia kanaka e ike ia aku ana maluna o [ka'pekaua E Cederica, e hiki anei ia oe ke ooho iha ia nei, e liaawi aku i na kauoha : i ka poe i koe iho t"~ " Aole pela;" wahi a ke Siikona; "ma o ka uhane la o Herewaela, aole e hiki ia'u ke noho iho i alakai no lakou; Hemea e hoino ia ai kau inoa a hiki i ka lu»kupt>pau iniiole au e ukali aku mahope o ka mea 'hiki mua loai he uioio ma na wahi a pau au e hele ai owiu pu no ke akali aka ! Owau ke kuma o keia kaua. a he pono owan pu kekahi mamua o ke kaua," "E ke Sskona hanobano," wahia kaneila, " e pooo oe ke hoomanao iho, aole ou kapa kiln, aole hoi he mau pale paa e ae no keu kino; o kela kapa komo lahilahi wale no, me ka pale kaua, a me ka pahi kaua; a pehea la oe e a-a nei o hele pu me a'u i kahi hahana o kekaiīa?"^ " 0 ko'a olioli Ipa ia !" wahi a Cederic»; " be mea ia e mama ai ko'a pii ana maluna o ka pa.—E kala mai oe e Sir Naita i ko'u wahi ano hookiekie i keia maoawa, i keia l» no. e ike ai oe e hiki no i ka nmauma olohe* !ohe o ke Sakona nei e kaua aku aie ka wiwo ole imua o na pale ueoauma kila a ka poe Noremana."

) " Alaila, M wahi aka naita ; "iloko o ka | inoa o ke Akua, e lele aku e wehe i ka puka Ipa, ae kiola ako i ke aLhaka lana iluna o ka wail" ♦ Ma ia manawa koke no hemo hikiwawe ae la ke pani puka o ka pa kana, kahi e hemo aku ai i ka auwaha, ā e kupono ana boi i ke alo ponoi o ka puka pa nui o ka hale kakela; a ma ia maoawa kpke no i kiola hikiwawe ia aku ai ke alahaka iloko o wai, a ua like pu ka loa o ua alakako nei me ka loa mai kela kapi a keia kapa o ka auwaha, a o ke akea, ua like me ke akea e hiki ai i oa kaoaka eloa ke hele. Puka mua aku la k« Naita Eleele, I ukali ia e Cederioa mahope ako ooa a hele aku la laoa aaluoa o ke alah&ka a 'uiki i kela kapa, a hookokoke aku la k« oaita eleele i ka puka pa o ka hale kakela, • hoomaka aku la oia e hoonakulukulu i o« kaola ooa puka pa nei eae ke koi. Ma kaki a ua oaita oei eku ana, ua hoomalu ia olana ae e kekahi hapa o ka wapo huki i wawahi ia ai, a e kau koa hapa eoa ia maluna o ka puka pa, a o kekahi peo i ke k«e o ka auwako, a nalalo o ua wapo oei i maluhīa ai ka naita eleele mai oa pohaku a ne oa kua laao mai e kiola ia iho ana maluoa ona e ka eoe mi. Oaa poe koa eae i hahai ako aiakope o ka oaitß, aole o lakoo «alumale • lil e me ia, «a ku koke «ai la lakoo i oa pua a me aa aia, a haule iho 1« kekahi mao koa elu* iloke o ka auwah*, a o ke koeaa īho, aobee aku 1« lakou i hope a komo ileko o ka pa.

He oiaio ua aoe pilikia loa ke kolana o ka naiia «4eefa, a mr Ced«nca i keia 9«aawa, a aai oi aai aku paha ko laua pilikia ina aole e hookauliili koke ia aa"koa oloko na ka hooeoa ia aa oa wahi a puoi o ko pekaaa; oo ka mea, ma ia maaawa koke oo a« hoomaka m«i la o L"kele a me na poe p«t>« paa i ka hooaka ikaik* «na Ua kele «ka kekahi

i) na alakai nui oloko o ka pa kaua ma kekahi aoao a o De Bracy ka i koe iho me na koa malaio oaa e nalina i ka puka pa. Ibaws i koe ai oDe Braoy kahea aka la ia ina koa ooa. " Aole oukou hilabila no ho-oukoo mak»a «ale!—Peliea oukou i ake» na ai «a oukou he poe akamai \ fea pana ana a me ka maa ana, aole aae he ku iki o. kela mau kanaka elua e kn mai la malalo o na paia oka pa ? E kiola aka i na pohaku nui maluoa o laua, « kna akn roe ke koi i kela mau kiokio pohaku nui ma na alili o ka puka pa nui a me na kaola laaa, i haule iho ai maluna o laua." Aka, i keia w» la, aia hoi. akahi no a ike aku ka poe maweho i ke kilepa ana mai*» ke kauwahi hae ulaula uia ke kihi oluna loa o ka hale towera kīekie, ka mea a Ularica » hoike aku ai ia Cederic». O Lokele ka mea i ike mua sku i ua hee la, oiui oia e hoomaka mai ana e kaua i ka pale kaua waho loa ma kona «oao, me ka hiaai ake nui ana e pio ia wahi ia ia. I kona wa i ike ai, hooho ae la-oia me ka olioli dui. "Ma o S :ia Groki la ! ma kā haipule Geoki la o Enelam! E hoouka aku e na poe koa wiwo ole ! —no keaha la oukou i ha&lele aku ai na lta riaita maikai wale no a me Cederica e wawahī i ka puka pa?—E hele aka oe. e ke kalmnapule hio, e hoike i koa ikaika ma ka hao wale—e komo aku iloko oka pakaua e na ppe koa wiwo ole ! XJa lilo ka ha)e kakela la kakoa i keia manawa, he mau koaaloha ko k'kou maloko oka pa kana E nana akn i kela hae e k»u mai la, oia ka hoailoua i hai ia mai ia kakou—Ua lilo ia kakou o ToreNuila. E Koomanao oukou no ka hanohano. E hoomanao hoi no na waiwai pio ! Hookahi wale no a kākou hoouka kaua ikaika aoa i koe, a e lilo auanei ka pakaua ia kakou !" Me keia mao olelo ana, hoomaka .ae la ia e lena i knoa kakaka a pana aku la i ke koa a De Bracy i kauolia aku ai e hoolei iho i ua mamala pohaku u me na kaola o ka ulili maluna o Geder:ca a ine ka naita o ke kapa kila eleele; a i kona ku an» haule a inake iho la in ihlo, a me ia pu i haule aku ai ka lua o iiH kanaka i paa i ba puili ia e kona inau lima make, n nalowale pu aku la lßua iloko o ka wai oka aawaha. Ma keia manpwa, oa pioloke lo» uiHi la na koa oloko o ka pakaou,

no ka mea, aole he mea « lakoa e pakele i na poa a Lokele ke hoomakaia mai ka ike ia akn o kt> lakoi.* kino maluna o ka pa.

Hoohu mai ia o De Bracy me ka leo nui. '• Eka poe kauwa hohe wale ! E pii aku iloua oka pakaua! E haawi mai ia'u i ka une !"

Lalau aku la oia i ka une, a pii ako la iluna o ka pakaua, i une ae ai oia i ke alahaka e kau ana, i haule iho maluna o Cecteriaa ma, Ina e haule io ana ua alahaka nei e pepe aoa o Cederica ma, aole hoi oia wafe no, aka, e poho pu ana me ke alahaka lana a ka naita eleele i hana ai i aianui no lakou, a ppla e oki ia aku «i kn poe ma kela aoao o ka auwaha mai ko lakou hiki ana 'e hele mai nia keĪH kapa. Ua ine eia keia poino e na poe a pau ma kela kapa _ o ka auwaha, nolail», bele mua mei la ka Feria inaluna o ke alahaka me ka ooiu ana i kana laau, a pela oia i hele mai ui roa keia aoao o ka aowaha rae ka makau ole ika pana ia mai. la wa no hoi, ekolu lena ana n Lnkele i kana kakaka me ka pana mai ia De Bracy, a ekolu no hoi hope ana o ka pua mai ke kapa kila akn oDe Bracv. " O ka hoinoia ke kau mai maluna o koo kapa kila Sepania," wahi a Lokelo; " aole maluna o ka pua a Lokele; ina he amara Pelekane ka mea nana i kui «ou mau kapa kiia, ina la ua komo pu aku la keia mau pua iloko, e like me ke kui iloko o ka lole aiiika a mo ka lepo nato."

Ma ia wa kahea aku la oia ia Cederica ma me ka leo nui. '' Ena hoaaloha 1 E kuemi hope mai olua e Cederica i ole ai e pepe i na alāhaka ]'•

O keia leo aoa i kahea aka ai, aole e hiki ke lohe ia, no ba mea k o ka halulu a me ka wawalo o na maka kot ikaika a ka naila e kua aaa i oa kaola maooanoa o ka puka pa a <ne kooa mau pani ikaika, ua uhi pu iho ia ika leo ona pu puhi he iwakalua. 0 Guruta ka lua o oa mea i lele aku U iluua o ka haka a holo aku la e bai ta Cederica ma no ka poino e kau iho la maluoa o laua. ■ Aka, 0 kaoa hai aoa aku he mea Kakehewa ia i ka maoao o ka oaita, oo ka oiee, i keia maaawa ua aaaeoe «ale na kaoia o ka puka pa, a e oaka «ale aoa malalo o na hsooa maka koi aka saita eleele. ODe Brecy hoi, ke hoomao la oo oia ike oki a oe ka uneuoe aoa i ke %labaka a ae kahi ona i paa ai i haale iho ai meluna o k<* nsita eleele, a oiai oia e hoomau ana pela, ike ia aku |a ke Te mepela e holo kiki nai aoa mo ke kahea leo nui mai. "E De Bracy ( e pan ana kakoo 1 ka poino, aa pau ka hale kakela i ke ahi !'» " Pela aoei oe ;» olelo popale ai i keia wa ?" wahi a De Bracy. " Ho oiaio ka'a e olelo aku a*i ia oe," wahi a Temepela; "ke lapalapa aei la ke ahi naa ka aoao koaohaoa oka hale kakela. Ua hoao ikaika mai aei au e kinai ao>e he pio I" Ku iho 1» o De Bracy me ke aoo kaeo kaealua; a oa hoopuanuaou ia mai la kooa mau he)ekel««a i ki aana ako; a-pela hoi ko Boi8* Qailabeta mao helehelena i koaa wa i hai «ai ai i keia 1000 10. ■'Ma o«a haipule oka pat«dtieō," wahi a Braoy; " heaha a i • ham ai ? Ua hoohiki ae I ka haipule Nikolao o Limoge, e haawi oo aa i ipukukt>. g«la ma«mae la ta k« ole e holopono ka'o mea imanaoai e hov>ko. M « jmil)