Ke Au Okoa, Volume VII, Number 33, 30 November 1871 — HE KAAO NO AURORIANA. Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro. [ARTICLE]

HE KAAO NO AURORIANA.

Ka nani o Sekotia-Helu akahi o Edineboro.

HELitr 7. ī ka w» i holo ae.ai ke kaolana o ka inoa o Delema ma ka loa a rae ka laula o ke kalauakauhale, he nui na kanaka Sekotia i hctc mai imua o Delema, me ka hoohiki ana iuai itnua ona, a olelo mai la kekahi olakou imna 0 Dolema, ponei: " Ano, e Delema e, —na hele mii nei makon a pao e haa-wi aka i ko makoa mao kino malalo o kou man lima ikaika lua ole, nolaila, »ole a makoo mea e kanalua ai, na paa ko makon manao e nohō po me oe a hiki i ka hopeoa o ko makou ola ana, a mamoli o kaa raau olelo kanoha a paū loa, e hooko pololei ai mokoa me ka hoolohe." Ma keia man olelo a keia poe, ua lilo ia he mea nx?ikai i ko Delema manao, a noonoo iho la ka pono o ka noho ana mai o keia poe malalo o ka mana ikaika o kona mau li-" ma, oiai, he mea hiki ole paha ia ia ke ma!ama i keia poe he nhi, ke ole e loaa ia ia na kumu waiwai, nolaila, hai akn la oia i kona manao imua o lakou a paa, " Aole he mea e ae a'u e olelo aku ai ia ookou i keia la, oiai, ua paulele mai oukou ma ka ikaika ano e o ko'a maa liraa,-aka hoi, ma ko'u noonoo aaa 1 na mea e pono ai ko oukou noho ana mai malalo o ko'u inoa hookahi, aole paha e lawa pono aua oukoa i na pono kino a paa ē hiki ai ke noho me ka olut>la maika! maloko o keia pakaua, a me he mea la, iua e ae maoli io aku ana au i ko oakou inakemake, alaila, ua hiki no ke oleloia he poe kipi oukou, a owau ke knma alakai o keia haaa, he pono ia oukou e hoi tna ko onkoa mau home, a aolē no hoi he poino nai e kaa aku ana 'maluna o na «nea a pau loa oka lahui." Pane mai ia kekahi kanaka, " Maloko ona lanaki{a e loaa ai ia kakoa na pono kino a pan o ka noho ana maloko o keia pakana tna keia hope ak j, a hiki i ka la e kau iho ai ke kalaunu alii o Sekotia nei malpna o kou poo, no ka inea, o ka moi a me kona rf>au kuhina, a me kekahi mau luna aupnui e ae, na mokaahana iho la iloko o na aoao kae elua,"

I ka lohe ana o Delema, ua mokuahana ka moi a me koo.» aha kuhina, oleio mai la oia imua oke anaioa kanaka nui, penei : " Ina he oiaio keia mau olelo a onkon, na mokuahana ka moi a me kona aha kuhina, aole e mau ana kona nohoalii, e helelei ana a lilo i mea ole." fiūro mai la na leo hauoli nni o ke anaiua kauaka nui, me kj>4*kou olelo pu mai, " E ke keiki koa wiv/o ole]Sia ani ae na la o ko makou aloha alii/i ka moi, k na paulele nui makou malunahu, a ina e olnolu oe e lawe aku ia makou a pau i mau koa nou, e ike no oe i ka oiaio o ka makon mau olelo, e hooko ana makou i kan mau 'olelo kauoha i na uiauawa a paa, oiai, o keia pakaua, na lilo mua ia oe iloko o ka wa pokole loa, a o oe hookahi wale uo iloko o kou puu make a hiki i koia la, a o ua hoao ana a pau loa a ke keiki alii e lawe i kou ola, ua hoohoka mau ia, & o ka hooko ana o kekahi poe i kaoa mau olelo kauoha, ua kau iho maluna o ke poo o ke keiki alii ka hewa nui o ka make aua o kekahi poe, a e like me ka hahai ana o ka lanakila &ahope ou, ke lana nei ko makou manao, e hiki aua no ia oe ke lawe mai lua kou ikaika i na waiwai a pau i hoahuia maloko o ka Hale Dute, na Hale Papaa, a me ka Waihoua Dala o ke Aupnai, & me ia mau mea a pau i lilo mai ia oe, ue Uwaīa no ka malama aua i kou hanohano, aole aha e hala ana keia la, e loaa ana ia kakoo na pono kiaoa pau loa." Mahope iho o ka ptu ana o keia mau olelo a ua kanaka, aa ae o uolu aku la o Delema i ko ke anaina kaaaka nui makemake, a hoomaka iho la oia j ka hoonohonoho papa ana i kona mau koa, he kanaono ka nui o na koa o ka papa hookahi, hoi me ke alii koa o ka papa hi>okahi, he kauaonokomakahi ; a be kanalimakumaiwa ka nui o ua p*pa koa* a pel i no boi ka nui o na aiii koa, a o Oelema no hoi ko lakou Alihikaua nui.

l'a ni,ik#uk«u tta h«n« « paa e holepooo *i o kei* mau me» * pan, tpe ka Uko nni 010 i ti* nm kaoa. ua hooma&maa koke iho la o Pelem* v kona mau pnali koa, m« ka paikau kaka-pahi ana maloko o ka papu i li)o mai ia i.i, no ka hapa loa o ka po* ilako i na moa kaua. ua kii aka lao IMema i ua m<>a kaua a p*u e vaiho aoa maloko o ka halo waiho mea kana o ka pakana, oo ka nai loa 0 tia moa kau* e waiho ana maloko o ua hate nei, ua hiki ke hoolako i koea mau puali koa a paa kv. Oolema hoomaopopo aoa iho 1 u» hana a paii a mo ke kal»tva o kona nvau puali koa, aa ku i ka «1*« a r»t> k* a»o mikiala, malailA oi* i manao iho ai, aolo r> liuliu kona »o *na ia lakou, alaiia, h>aa oo ia lako« k* iko a .ko akamai ma na <«ihana kaua kaka paiu a pan l ka hiki ana i ka hota t v !n.» o ka anina la, h\x>kno ak» la o lVU«tua i kekahi wau pnah kv%« ona, e Wl(< e hookahakaha ma na p'pa alanuimaloko o ko kuUnakauhaie o EJineKm> Uoko ō k(?i« m»naw4 a ko IViom» m»u pu*li koa e h,w kAh*kalis noi m* na alauiii o ke ku!*nakaah iip, ua holt» mai U kekahi poo be I. hnK ha «•al«». e hoomakakiu i na haoa a k •> matt poali koa, no keia r.e», oa hikt aku la

ka 1000 imna o ka moi a me kaaa kelki, a ua pii ino lob ke ksi o kqlana okioki, a kaooha koke akr. la ka moi i kona man kiaaioa ma na m< uaina a pao o Sekotia. a be aian la elo. *bope iho, oa alakn mai la na kaoaka a pa* loa ma ka aoao o ke keikialii, a o ka hapaoai o keia poe, aole he- maa taea kaaa ma ko lakoa mao 'ima. No ka noi loa o ka poe a pao i akoakoa eaai mahope o ke keiki alii, oa paoi paa loa ia na wahī a paa o lokō 0 ke kolanakaohale o £djneboro, aole wahi kaawale iki, ma keia tnea i hoopaa iho ai ka rooi a me kaoa keiki, e loaa aoa ia laoa ka laoakila oni maluoao Delema a me kooa mao puali koa, uolaila, oa piha mao laoa i ka . olioli ooi. Ma keia akoakoa ana mai o na kaoaka a pau o Sekotia holookoa, oa paa ka manao o ke keiki alii, o ka hope loakeia o kana kaoa ana roe kona eoemi, a oa laoa kooa mauao e loaa aoa.ia iaka laoakila taalunj» o Delema, ka moa aoa i hoino wale aku me ka hewa 1 ole, oiai, oa hele mai na kanaka oi a me na keiki i hala oa makahiki he nmi aoi ae, me ka manao e lilo i man koa mahope o feo keiki alii. He mao la wale oo ka haiia ana ako o ka olelo kaooha imoa o na kanaka a pao, oa noi hewahewa loa na koa ma ka aoao o ke keiki alii, o ka moa nui hookahi wale ao i koe, o ke kali ako i_ka m,i»wa e heie ako ai e ku imUa o Detea»j oo ke kaoa noi e hoouka ia ana mawaeOā o oa aoao eloa, no ia mea, ko malie iho la na kaoaka a pao, no ka mea, aole i lawa na mea kaoa ma ka aoāo o ka hapanoi o na koa o ke keiki aiii, he haua noi ka ioii ana i na lako kaua no na koa o ke keiki alii. A oki Delema haoa nui maloko o ka pakaoa, o ka hoonaaamaa mao aoa i kona mao puali koa ma na aoo o oa hoooka noi aoa ona aoao eloa, no ia mea, oa eleo nai na hana a kona mao poali koa, a na lako po no hoi i na mea kaoa o na ano a pao, aole he koa hookahi i nele i na mea kaoa, no ka mea, he aoi wale na mea kaoa i koe maloko 0 ka hale waiho mea kaua o ka pakaoa i lilo moa ia Delema. Ua maoao kekahi o kooa mau alii koa, e hookomo hou mai i mao poali koa hou, aka, ua paa ko Delema maoao. aole he noi o ka hana a kona koa ma ka la e hoooka kaoa mawaeoa o na aoao eloa, oo ka mea, na kooa mao lima wale no e pale aku a e lukn paha i na eoemi* a ioa e ike kona mao alii koa, oa hio ke an o laoakila ma ko lakoO aoao, o ka manawi ia a kona mau poali koa e hoopnoi koke ma ai ma na wahi a pao a ka eoemi e manao aiē holo ako i pakele. Mo ke akamai noi ka Delema hoōnōhonoho ana i kona mao puali koa, ma ke ano he mao koa kuikawa, aka, no ka nlolohi ona haoa ake keiki alu, loaa he wa kopono i ko Delemā mao koa e hookala ai i-ka maka o ka lakou man pahikaaa a oi, 1 kopono ai no ka halawai ana ako me na mea kaoa a ka ēnemi, a ilaila e ikea ai na " ai a fca ni, 010 keia, he wai ko la!o."

E ka poe belube!u i keia Kaao, he pono ia kakou e kapae iki ae i ka olelo ana oo na hana a ke keiki alii, oiai, tia hew® i ka wai ka na mea o ka nui o koaa maa* koa, a ke ho-a-a la, do ka nele o kooa maa koa i b& lako kana ; a e huli aehoi kakoo a Daoa aka i ka mea nona keia Eaaf ( ka nani o Sekotia, ka mea e noho malie la maloko o ka home o kona maa makna, ka me» hoi na'na i pani ka aku i ka oi ole wale o ko keiki aiii, a ikea ai kee o Moolau, loaa ka kc keiki alii hana nai, 0 ka noho euemi raau ia D<Aeroa. aole hoi oia wale, o ke uke nai e pio ka Delema ahi. Na ia mea hookahi wale no i hoomau i nei mea he kaoa iloko o ke keiki alii a tne D«lema, ka mea i ike pono i k& oi oi keiakela o kona mau helehelena a pan ma keta po i oleloia ma na helo i halahope ae nei. Maanel la, e ike ai kakou i ka Auroriana maa hana, ua ike pono kooa makoakane i na haoa koa wiwo ole a Delema, a me na mea e pili aaa 1 kana kaikamahioe, oa maopopo ia ia, no kana kaikamahiue wale bo ke komo noi o keia hoomau aoa i ke kaoa mawaena o Delema ame ke keiki alii. Nolaila, koka po iho la oia me kana wahioe » jpe ka laua kaikamahine, no na raea a psu e pili aoa no keia kaoa holiamahi, a no ka hio mao oka )anakila ana mahope o I>elema, a oia ka mea nana i lawe mai i ko Auroriaoa manao a hoopaa iho iloko ō kooa poowai, m« ka noomm pono aoa i na mea a pan ana i eaanao ai e haoa ako e liko me kooa makemake, no ka wa e hiki mai ana jmahope ako. X. hala kekahi mau la o kuoa nooooo ana, nolaila, oa hooholo paa iho la oia i kooa maoao e haawi ia ia iho iloko o ke kaua huliamahi o kpoa aina makoahine, e like me ke oleio kaooha a ka ®oi a me kaoa keiki, ma na wahi a paa o ka aina hol<v>koa o ?eketia, a oia k& o»ea »aua i hapai tnai i kooa mao manao a pan loa, me kona maoao paa iluko oaa, aole • loaa ana ia ia na poino raa keia hope aku. aka, aia oo na k» an o ka maoawa © hoike maopopo naai i ka hopena o īa naao haaa a me kooa kalana. 1 kekahi la, kopo mai 2* ka maoao iioko o Aororiaoa. e hui hou ako om> kvvoa B>aa makna, a e htv>puka aku » kooaaanao paa iaaaa ° lāua, n,-> k»na t waoao aie hooko pouo • kv»oa makemake. nolaila. ta ia i hwpnka aku ai i kona mau aanao, oa ivix>bcki pono kona m»n makoa Bvi kekahi maa minoie. no ka pouo a tne ka pooo ole o ka h<f!e aoa o ka Uaa kaikamahioe, oiai hoi. aole laoa i ike i kekahi mao olia p*>itso hiki mai ana maloa'. o ka laoa kaieamāhioo. ka mea aana e akv> aku i ka »uo v-> kona n«n! palena o»e. a na »a mo» i m* i ko laua o>au manae no ka m aua aku i ka &aoao paa o ia iaua kaikaaaahme. t («Am'* « fM >