Ke Au Okoa, Volume VII, Number 41, 25 January 1872 — HE HOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE HOOLELO NO IVANAHO!

BUKE 11. MOKUNA XH. . j lawakamailio ae t;> ka Luna Nui i kona j hoa ; " E ponetade, iiole auei au i olelo ae uei be muoawa iuo keia ? Ika hoouna palapala ana o ka Ab )ta kiekie i kekahi koa q ke Temi:pela, aole ba c hiki ia ia ke imi sku i kekahi mea lawe palapala kupono mi mua o keia lud«io manaoio o!e." Olelo hou mui : la oia ia laaaka i ka i aua : " E haawi mai ikn palapala ia'-a," M« na lima haaiulu i wehe ae ai ua ludaio nei i na opi o kon» papaīe Atemenia, kabi ann i malama ai i ka palapaia a ka Prior, a anehe mai e hookokoke me ka hoolei loa a'oa i kona liuia i loaa aku i ka lalauia e Beaumanoir. " Hoi aku oe i hope e ka ilio !" w&ln » ka Lona Nui; " Aole au e hoopu i na poe hoomaloka, me ka pahik«oa waie no e hoopa ai au ia lakou.—E CoQer«de, e Ulau aku oe i j ka palapala inailtn «""i, a :-haAJgi~Ba**-i »a\i." Lalau aku la o Conerade a haawi ae lr> i ka palapala i ua iiUna lCui nei, a i ka loaa ana <a ia, naaa pono iho la ia me ka heluhelu ana i na eaea i kakauia, alaila, hoomaka : iho la » e wehewehe ina maawe rcpi i hauboa ia ai ka palapaia. Ia wa pane akn !a o Conerade, Eahuna, e wehe anei oe i ka wepa ?" " Aole anei e hiki ia'u ke wehe ?" wahi a Beaumaaoir me ka hoomakue ia o kona mau kuem&ka; " Aole anei i pal&peia ia ma ka mokuna kaaaiia kumamalua o l<a Bukt> JL)e Lectione Literarum aole he palapala e haawi ia i kekaīii Temepel9, mai kona mekuakake ole e ike pu ka Luna Nui a e heluhelu ia ka p«lapala imua ona i" Alaila, wehe ae la oia i ka palapala, a heluhelu wikiwiki iho la me ke ano hookahaha | nui ia o kona mau helehelena. Heiuhelu hou j iho la ia ika palapala me ka iohi nae, a me j kekahi lima r poa ae «i oia imua o Cooersde, j t ame kekahi lima i kuhikuhi ai ina laina a | pau o ka palapala, a hooho ae la.—o keia iho la ka ka mea pono i kekahi kanaka KBristiaao e palapaia aku ai i kekahi kaeaka KarisJ>a»o. "O inan iaia, a»ie )a»a he man ) lala maika» ao ka oihana K ar;stiano !" I» | wa 4ēha »e la oia iluna me ka puania ano pule i aea me keia mau huaolelo —" Ika wa hea | la oe e b)kj mai ei me kau ma» peabi e hoo- j maemae i ka papa hahau palaoa?" j Lalau aku la o >1 nt Fiketa i ka ps{«palfl, ! a hoomaka iho ta e nans pono ibo. Pane mai ; la ka Luna Nuni. " E Conerade, e heluhelifj nui ae ika palapala, n ooe kekuhi (ia lann- j ka) e hoolohe mai, no ka mea e ninau aku j aoa m&kou ia oe oo oamei pili i keia pala-j (»ata." | Heiuhelu iho 1« o Conerade i tia palapala j nei, » ree nei na huaolelo o loko:— I l, Ma ka lokooiaikai oke Akua ;na Aymr, j ka Ab ta oka hale Cisetevikianō o ke St. Maria o lovaula ia Sir. Beriatia de Boisa Guilabeta, ki aaita o k» Papa hem lele o ke Temepela, i ake ia e ota roe na lokomaikai paU - j aa ole o ka Moi Bakusa (o BakusJ, oia uo ka aamakn o ka poe inu waina, a wai ona paha) a oie kuu Lede Venusa. E ka hoahanau ulo- j ha, o feo aMkau kulana i keia manawa, he poe j pio iloko ona lima o na powa ame na poe pakau ole i ke Akua, he poe i hopohopo ole i ka hoopaaana i ko makou kino me ke koi ana ia inakōu e uku. Am» o lakou no hoi i iohe m#i ai makou i ko Foronßdebiifa poino, a me koa pakele ana eno ke kaikaioahine kilokilo ludaio, nona na maka eieele i hoohihia ai ia oe. Ua hauoli nui makou no kou pake le ana; aka hoi, ke nonoi aku nei naakou ia oe e malama ia oe iho no na han&. a keia kitefcilo wahine elaa o Enedora; oo ka naea, oa hoike aiaiu ia mai oaakou, o ko oukou Luna Nui aole ona maneo aui oo na papalina uU a mt> na maka ulioli, a e hfile mai ana o:a mai Noremana mai e hoohaahaa i kou hanohaoo, a e hoopau i kau mau hana. Nolaiia aooei ikaika nei makou laooe makaala, a i loaa oe i ka hakiloia, e like auanei me ka mea t hoikeia at ka Haiao Hemoiele Invtmentur vi<plan!ii. Ua ooi mai kona makaakai», laaaka e loka, ka ludaio waiwai, e pa lapala aku la oe no hona-pono, a ke haawi neiau i na palapala ia ia, me ka olelo ao aku ia ia <aa ke aao paaai like, e hoopaa ai oe i ke kaikauaahine no ka uku dala ana. E uku atiaeet i» oe nai kooa mau eko da>a ae e bke me In e ekuia ai i pakele na kaikaesabiM be kanalima, Nolaila ke panlele nei au o ke'o bapa kekahi oka uku e haawi ia V ia oe, a e hoi olioli hou auanoi kauu e like me aa hoahanao oiaio. me ka hoopoina ole ie .© ke kiaha waioa. No ka mea. penei ka ka palapala i olelo mai ai, Fin«» lam 'i .u ••• .< hommi. „ "A hiki i ko kana halawai hou ana, ia wa i «k« af ■« e elele hope ake ia oe." "Ha*wii ia ma keia lua o oa powa, i ba hora o ke kakahiska " " Arjts* m. S. M. Jorvo: cttois " k "P, 8. He oiaio oko kaula pola, u& haaloie maī ia'u, eia ke hoopwm" v.> m i n>a fc» ai oka pow» aihoe. ao ka uHli i hoepa« i« a; ma ke kaala g»la, ke pnhi la nei i mea kahea uo kaoa mau ilio tjahai"

' E Cunerade," wabi « ka Lona Nui, !beaha kau oleio-uw keia ? Ka lua o napowa I lie wahi noho kupogo ka fea lua o ua-powa 110 k« Abota e like me keia ! H' mea kaua )ua ole o ko ke Akua lima ua kau tnai maluua o kak'.M). Ma ** Aiiia Hemolele, ua lilo aku la kela a i. t -wivbi o kakon, kel» ». me koia kapuai aiua u» lilo i aa poe hoamaloka ; No keīa poe kahunapule e like me Āj T aier ke knmu o ka Uaule aua o ko kakou manaolana. Heaha ke ano ia oe o keia mea i kakania, ka wahine kilokik» o Enedora ? " He ninnu auo hoohuahuaiau keia a -ha Beaumanoir—O Couefade nae hoi ua oi aku j kona maopopo lea i ke auo o ua iiqiq huaole- | lo la. mamua o'b Luna Nui, :io ka-tnea, he } olelo l)t>ohepa arta ia a na poe kanaka inawa- j ho o ka elcuiesui, a ua maa oiau i ke kamailio ! I») iiit ipo Lioianioau a lakou i-anei ai, a pela J oia i hai akn ni i ka Lun i Nui o keia mao | hpakaka ana'nae a Couevade pela, aole i ma-1 uaoio loa o Beaumanoir ia mea. " E OoncTrtde, he mea i oi aku mamua o kau mea e kolo wule nei. Aoie i kniike ka ino o kau kuho aua lue ka hewa i oi aku ka liohonu iloko o keio. O keia Refjeca o loka .hehaumana oia na Mii'iama. Ua lolie oe i kona moolelo, a e ike auanei oe ke malama | uei ua ladaio ia mea a h;ki i keia manawa." ' AlaHa huli ae la ia a ninau ;-e la ia Isa«ka | me ka leo mii. " O kau kaikamahine he pio \ tmeī ia na Beriana Buisa GrurlHbetu ?" | "Ae," wahi u laiiaka me ka lele o ka oili; j " E ke knhniia koa. heaha la k,i hnnpni » kamik:v ilihune e uku ai no kona hookuuia j mai ? " E noho malie oe," wahi a ka Luna Nui." "O ua kaikamahine nei ou ke hana nei oia i na oihaua o ka hoola an» ; aoie anei ? " ' Ae, e kou lokomaikai," wahi a ka ludaio, rae ka hooiaio pu nna aku. "O ua uaita a me nn koa, na aialo n me na kauwa pu, ua pomaikai lakou iio kamak'anaana Leni i haawi roarai iaia..H« nui na poe e biki ke houia ] mai, un h'oola oie ia iakou, i ka wa i pahna | ai ke akamai iapaau kanaka o na poe e ne; I a na ke Aku.i nu o Iskoba i hoopomaikai msi i iaia no kona hoola ana." Haliu ae la o Beaumanoir i o Muut tiKela i me na mino aka kuoo anp, a i aku ln 'aia. > "Eikeoeeka hoahunau, o na paheh k īa a ka eoemi e puni oei na kanaka ! E nana j oe, he mnu inaunu keia an« e lawaia nei i na I uhnne, e haawi ana i wahi kow» uuku o be j ota houua i kuai ia ai ka pomaikai pau ole o ! hope aku Kupono ka olelo o ko k.ikon rula ; hoi pnmaikoi Semj)er percutiatur leo vorans-j hoe • |.e i ka meß-luku ! " a iaia e olelo eua j peln, iuhluii iho la la i kona poo, me he ia e [ sa aku ana i na innaa o ka pouli. A hnli aa ! !a ia e kama«;io i Sa ladai<j, i ka i aaa. " Ke i ' . ( manaoio nei au, o na hana hoola ana o kau j kaikamahkīe m<< uh kam.oiio w»ie .na no, a ' me na pule namunamu, me na kuhikuhi ana, j a me kekahi mau kahakaha ano e ana," I *' Ao\e, e ke k&hum « me k« koa, v ( wahi a laaaka, " o ka mea hoola nni, he aila ! hoola kup;iiiBha wale no mailoko mai o keka-! bi laau." | " Mahen khhi i !oaa ai ia ia o ia mea bu- I ri t wahi o Beaiimaiif,ir. j Pniie aku b o laaaka me ke ano knihe. ! " Na Miriama i haawi mai ia.ia, kekahi ku- i mu wahioe akHm*io k« makou ohana." ! '• A ' ka It»daio wahahee !" wahi a ka Ln-! na Nui; " aole snei mai ka Minnma wahine ! kilokilo mai, ka men nona ua hana kupua ki- j lokilo i loho nni īa mi na aina KaTistiono a ] pau ?" a i kem wa a ka Luna Nui e hooho j kiekie nei i kona leo, kuhikuhi ae la U i ka hoaiiona o ke keaia ia iho. " O kono kino ka i puhi ia i ke ahi, » ua lu hflelei ia aku kona lehu i na mnkani eha o ka honua; n pela auauei nu a me ko'u puali ina au e hana ole i kau kaikamahine e like me kona make una, a oiaku! Na'u e hoopai ia ia i kons anaana a tne ke pahiuhiu i na koa o ke Temepela pomaikai, E Damiana, e kipoku i koia ludaio mawaho o kn puka pa, a i hoololohe oia e pana a make. 0 kana kaikamahine e hookelokoio ao makou e iike me ke ano <> ke kanawai Ksristinno a na ko makou knlana oihana kiekie ponoi e hopu ia ia," L<iwe koke ia aku la o laaaka e like me ke kauoha a kipuku ia aku la mai >:» pakaua nei ; a o kana mau noi, H me na uku dala ana, aohe hoolohe ia aku oia mau mea. Aohe ana hana e hiki ai ke hoopakele ia Rebeea i keia wa, ku ae la ia a hoi aku ia me ka luuluu i kahi o ka R»bi. Ilooikaika aku la ia me na koi an* i ka Rabi ma ona la e hiM ai ia i» ke lohe mai i kekahi mea e pili ana i kana kaikamahine. Mamua, o kana a>ea wale oo i hopohopo nui ai o ka inoa henohsoo virigii»c o kana kaikamahme, aka, i keia wa, ua uwe 'uaalulu oia no kona ola. Ma ia maoawH no i kipaku ia aku ai o laiaka oa kauoha ae ta oa Luua Nui nei e hete kino mai ka Luna Kumuao o ka pakaua o Temept latowe imua o koi:a alo. MOKI'NA XIII Mai oleki he pono eie ka'u haua, Ma k* u«na i ke ola a pan, N'i m ihil • « me na aialo, Ke ake nei i ka h.inohann a me ka aioa, Aoie i kue ke ka>iun* no ia mea, A roe ke koa wiwo o!e, L T a ae lakuu a pau, Me ke ake e loaa mahnahua mai, (we bana o c i hoi lak- u la mea, Aoia auānei, e noike oo ?«, I kooa p«aleleitui o!e, I ka ekalepia, na koa, a me ke auponi, —Peli ī hela {av\wtU at kv Oii PUy O Alahaia ini ka Peresidena, a r»a ka oieio Uot a k» ekaleaia i ,k kapaia uke

kumuao n ha pakaua o Tomepel«tow«, oia oo ke kaikaioa o Pilipi Malavoi»B, kelcab\'o na Jii i hai mua la aha nei naa na mokuoa i k»a hope ae o keta moolelo. oua Peresiden& nei o ku pakaua aa like !6a kolann oihu ®anao īhe Beriaoa BolbB Guliabela, a ua bui Uua ma na moa hunu a j*au a UeUnhi me kekahi. Ile nuī «*afe no na kanaka manao luli w»le iioko o ua nait» nei o ko TemepBla a me ka hahaki pinepine aoa i na kanawni; O Alab»ta Mal«voiu& bku paha ka oi o lakou Hc ike nne oia ika uhi īho i na hewa ana i hana ai, me nn pnle o ka hookainani, a ma ia mea i ano okoa ae ai oia mai a Boisa Guilabeta uiai, Im» nolo e hiki koke mai'ka Lnna Nui ia wa e aoho palaka an * lakou, aole no e ike ia e īa kekahi mau mea e se i hanaia m'a Temepelatowe. Iloko no nae oia wa i hiki eino ole mai ai ka Li>na Nui i ka pakaua, ua waiho aku la ua Alabnta nei i na maii leo j ana, me ka nwiwi koke e hoomaeuiae ae i-ko ! lakou noho aou milama ole ikn rula o ka | Papa Nai I«—a no ia mau skH«iii pelo o Ala- | bata, a me ka hoih:>i koke ia mia mai on • kanaka maUio ona iloko ona paleim kana- j wai o ko lakou noho una pela i !oli fte ai ku inaina o Lucsa mai ua PereBidana nei o Te- J mepelutowe, a hoogaaka oia e nnnao he oia j mau oo ko Alabata knlana luli ole. Aka nae, oiai . kt» Luna'Nui e manao an a he K.aristiano paulelo mau, ua Alab;ita M«lavoinLt uei, a o kona mau hilinai anu a pau aia no h ina'luna o ko lakou oiau kanawai.'ua kiola hīkiwawe ia ae la ia m:u iniuiao ana mai ka muo ao o kona puuwai i kona wa i j lohe ai ua hooiiipa ia eua Alabit,i nei ke kailuunuhiiui ludiiio iloko o ka halo o ke Akua. Qka h >ok«ino la ana mai oua k.iik-i- i mahine ladaio nei, ua ulu mai na manao hou iloko ona he īpo nloha no oia na k«kahi hoahanan oka Pnp;» Naila'. Temepela. Aole i kuna mai ka piena o ua Luna nei, e lion• ja i Uoeueu ikaikn ika hnho. A ika wa i hiki aku ai o Atabita imua oua me na olelo oolea waie uu i pane ia m.-ii ai oia. "E Sir Kuiiiu-ao huna hewa 1 ' walii eia iloko oei o keia pakaua kokuhi hewa i papa me oa kanawai oka Pipe. Temepela hemolele. Ua laweia mai ia nei he wahine luelaio me kekahi hoahanan o ka hoomana K.aristiano." Ma ia wa ua kauhola iho la na hoailona I m ikau maluna o A!ab.it;i Malavoina, mo ka ike ole i kana mea e pane koke aku ai i ka Lunn Nai. O kahi i hoopaa ia »i o Rebeca aia no ia ina m keena nalo loa ma kekahi kihi o ka hale, a ua malama loa ia ua wahi !a i oleai e ikeia e kekahi kanaka. Ua heluhelu aku l;i ia i na maka <> Lucns Beaumanoir, a oa ike he poino ke k»u mai ana m iiuna o a iiio i i pv\ ke loaa o!e ia ni kekahi kumu kupano e hoomaalili ia ai ka. ' huhu o ka Luna Nui. " No keaha oe i pane ole mai ai?" wahi hnu ! a ka Luuh Nui. " da »e ia anei au e aku?" wahi a ke ; kumu-ao, me ka palupslu a rae ka oielō hooj hiiiihoa an»; a o»ka hooloihi ana i ka manawa I ma ka hooniu u hou ana uku, he hana maaj lea, no ia nana, i loaa ai lre maiinwi e hf>opoi nopono āi oia i kann mau olelo e pane akn ai. | "Daaeia oe e k«maitii) mai," wahi n ka ; Luna Nui " E pano mai ono, aoie anei oe ! i ike i na olelo o ko kakou mau rula hemo- | lele, ua p»paia m» Teoiepela Rote e hooKui I «no e iue na wah'ne, aole hoi e hook .mo m i mai kekahi o lakou iloko o ka ke Temepela i man wiiiii laa f" i L ka oi o na makua moneka," w>ihi a ; Alab:ita; " he oiaio, aole au i hookiekie ia ie ma keia oihana o ko kakou papa n«ita iemepela <y\e ka ike ole i na mes nui a pau : t papma ina ko kakou mau rula." ! " Pehea la i hiki mai ai kei« mea ?" wahi I a ka Lnna Nui; " ke hni hou aku nei an i ka I lohe iīi oe, aole anei nnu i ae e hookom-o mai j i fca ipo a kekahi hoahanau iloko 'nei o keia ! wahi laa, a oua ipo la ana, he kaikamahiue j kilokilo oia, he mea haumia ino no ka papa | naita o ke Kea ?" " He kaikuniahine ludaio kilokilo ka oia?" | wahi a Al*bau Malavoina me ka hoomaoe j ana; " e na aneU maikai e kiai malama mfiij kai niai ia kakou." " E ka wahi a ka Luna Nui; " ke olelo hooia aku nei au be kaikamahine ludsio kilokilo oi;t. Ea> aneioe.e hoole mai, aole keia kaikamahiae Rebeca lee kaikamahine n ke kaoaka ino « haaka o loka ? j a o ks haumana ia a ka wahine kilokilo ino ; Mnama, ua ae ia e oe o hookomo mai ilokn ; o keia wahi, a ke ooho nei oit iloko nei o kou p:ikftoa nei ?—hilahila maoli au i ka noo- ; noo ana i ke kumu o kona lawe i« mai ia ī oei, a he liihihila pu ke kam;iilio ae." } "Na kou noeau eka makua kahuna i olo- ' knn ae la i ba pouli mai kun ikeana," wahi a , ke Kom'iao. "U« hookahaha nui la au no ka ; naita niaikai e like me keia Beriana Boisa Gnilabeta, no kona koi hu-a ana mai i«'u no ua wahine nei, a hookomo mai la nu ia is ilo;koū ko inakou hale. I ko'u hookomo ana ; mai i'i ia, ua kau pale ,iu i na na e hoopuni ai i ka wahine i ole laua e launa pn mnloko : o bo makou wahi laa iiei" " A ! ao|e enei laua i hui launa pu tna!oko nei e liKe me ka mea i f>apaia ma ke kanawai i hoohiki la ai oia ?" wahi a ka Lana I Nui. I ■ Penea ? iloko nei anei ? a mslalo o keia I kauptktt ?'' wahi a ke Kumuao maa!ea. me ke kuh.kohi po an t a<> 1 k« hoailona « ke i kea. 'Un papai;» mi ko *:»kci i kanawM. ; aioo he wahine e launi po me na usit-> Te meoela maioko o keia wahi Aole' ;iole no 'iia o a nu> na «mi t;i- ini virigme—Aole l«»a.au i ae e oui ia I» 1 :» uiih m *!oko o kei* w»hi. « ina i hewa ao ka ho.>k(p* nn* m«t ī« i* iloko nei, o* h« i au ma ka maiiao ana he mea e hookuake i īii ko kakoa hoahanao ina *a e oaakiki I •• i ! ka hoole akn ka me*. o ko kakou hoahanjiu, ua n<ii la la me m k« - ikaika ; ana no na w;»htne loeīaio nei e hnooniio in*i i iloko nei, a i ko'u na;n «ki» i ua h.>-ih.iriMii ; !* <> k ikou ,i« »«(! t *h< I a<- k.uit .v> .> noo maikai ; aole pi;*he hu < ie'•> « ao s u ; ® hooh*ltko a® m>uiua oh» pupn'e, no *a * mea, oa ano ohewahewa a h«uhtu n*e kuu • u»au noi ana mai." » /*»«