Ke Au Okoa, Volume VII, Number 42, 1 February 1872 — Ka Pae Aina Samoa. [ARTICLE]

Ka Pae Aina Samoa.

E hoomanaoin ma kela holo mua ana aku a ka mokumahu Nevada '\ Nu Zilani, ua kau pu aku me Mi. Weba, ka mea no-' na ka laina mokiimahu. I ke kaa pono ana aku o ka mokualii mawaho o kekahi moknpuni o ua pae aina nei. ua lele aku o Weba i kula-® nana pono ai i ka maikai o ia wahi no ke kipa ntia e hoolako i kahi mau ?remahema i loohia paha ma ia alaloa moana. Me he mea la, ua ike pono ia ke kupono o ua wahi la no ke kipa ana, a e kukulaia ana paha i wahi kipa malaila. 0 ke kipa ana o ka mokumahu malaila, he keehina mua no ia no ka hoonaaaao, ka hoopomaikai, a me ka hooholo mua ana ia lahui ano poliulin wale ko lakou mau lonolonoia, Ma na lono i loaa mar Kapalakiko mai, e hai ana, aia kekahi raau ahahui ma ia kulanakauhale kahi i hoalaia ai no ka lilo a hoohui ana mai paha o ka Pae Aina o Sainoa, ma na kumu o ke kuai ana paha, a i ole ia ma kahi mau ano kumu e ae. 0 ke o Nu Zilani, ke pono mai la ka haka ana kona mau ihaka maluna o ua Pae Aina la ; a ke kukakuka la i kekahi kuimi manao i waihoia mai e Mi. Vogel, ka Luna Leta Nui, no ke kukulu ana i mana hoomalu maluna o ua mau mokupuni la o Samoa, oke ano paha o ia, e lilo-o Nu Zilani ma o kona ano Panalaau i mana nana e hooponopono a e hoomalu i na pomailai o ua mau mokupuni ,ia., Aka, oka manao oka poe o Kapalakiko, aole o ka lilo wale ana mai nalakou ka mana hoomalu a me ka malama ana ; ua kaunui ko lakou mau haka ana ma o na pomaikai la a ka aina e hoohua mai ai. Ua hoomaopopoia no paha e lakou, he poniaikai nui e loaa mai ana ke hoohanaia na kumu waiwai a lakou i manao ai me |ka lakou mau puu dalti nui. Eia nae, ! pehea la auanei ke kuleana o na kupa maoli maluna o ko lakou mau aina, a me ko lakou mau waiwai mahope aku ? Aia ma kekahi nnpepa o Nu Zilani ka hahai ana o kahi mau mea e pili ana i ua Pae Aina nei, penei : "O ke kulana oka : Pae Aina Samoa, aia ma na degere 19 a : me 15 latitu Hema ; ame na degere 169 me 178 lonitu Hikina ; he 400 mile ke kaawale mai ka Pae Aina mai o Fiji ma ka aoao Hikina Akau. He eiwa ka nui o na mokupuni, e uhi ana i ke akea o na 2,950 mile kuea. Ua manaoioia, ua ikea mua ia na mau mokupuni la e Rogewin a me Bauman i ka 1721 ; aKa, ua hoomaopopo loa ia nae ma na moolelo a Bouganville, ka mea i loaa hou ai na mokupuni hikina i ka 1766, a me La Perause, ka mea i makaikai aku i na mokupuni komohana ika 1787. Ua kapa aku o Bouganville i ka inoa o ua mau mokupuni la o Pae Aina Hookele, (Navigator Islau( J .) a o ke kumu o ia no ke akaniai o na Kanaka i ka hookele ana i ko lakou mau waa. O ua mau mokupuni nei, ua hoouluiaae e na luaahi pele. a he ano palipali, aka, he momona nui nae ka aina. Oke kumu nui o ia. no ke ano koou mau o ko ea. Ua pinepine ka hoea ana mai o na niakani ino me ka<ua, a he kaikoo nui m&na kapakai. j " 0 ka nui o na kanaka, u& oleloia mai | ke 50,000, a hiki i ka 150,000. h«> poe k«- j tvaka uunui a ikaika o na kino, i kahikoia me nn helehelena ano weliweli. He poe hupo a palaualelo loa lakou ; a oiai, tie 1 momona ka aina e hooulu wale mai &na i na m >a ulu o kela ano keia ano. me ke ko a me ke kope. aohe tr»an waiwai kuloko i 1 hoounaia aku i na *ina e, koe nae ka aila 1 uiu, ua hcH>nna uuku ia aku i ke awa o Si- ;' dane. Oka hana nui an» kanaka maoli <' e loaa mai «i ka pomaikai mai na aina e. 1 o ke kateprf ana me na okohola kipa ae ma i 1 ke kuai atw aku iua puaa.—o ka ho oho- i nui ka ia malaila. Mai ka makah.ikt liiki j*na »ku o ria Misioii:ivv ii:uU o hoohuliliuli iti ma ks pono , ' Krtri^tuiiu\ —he poe i'iHile Pope »lie p<.>ē 1 mt«ionari Katolika Roma uo kekahi e mao j 1 li ka noho *c* malaila. j <