Ke Au Okoa, Volume VII, Number 42, 1 February 1872 — KA MOOLELO O FEREDERIKA KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania. [ARTICLE]

KA MOOLELO O FEREDERIKA KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania.

H£LU 15. Q ua moi nei, db hoolilo oia iaia iho ma : ka'inu nui aoa, me ka auwana hele mao a | -maanei, me he raea la, ua hoopuoiia oia me 1 ua daimonio ano e inai oa honua okoa mai. | No ka mahina hookahi a elua paha, aoie oia j i hoi iki i kona wahi moe me ke ano ao kaoaka o kona mau nonnoo; aka, ur haopoluluhi mau ia oia me na waiona īkaika ano e. I kekahi maaawa, ua ala ae oia i ke auuioe a n>e ke kukui ihoilio m» konn Hidb, ua komo aku oia i ka rumi o ka moiwahioe me k& hai aku aia kekahi mea ano uhane e hahai mau , una iava ma ke ano lapu, Ua ano pinepine ia mau hana aoa pela a us moi oe'i, a no ke ano.pono ole o ka manao o ka moi. nolaila, ua hoiboi ia ke kukulu ana o ka moe o ua moi nei maloko o ke keena o ka moiwahine laua e moe pu ai. He elua na la mahope iho o ka m»ke ana 0 Katte, ua kakau aku ka moi i ke kahuna Muller i kekahi palapala, a penei na olelo hope maloko olaila : "E like me ka hoohuli kupaianaha ana j mai o ke Akua i na kanaka mai ko lakou ' mau lalau ana i ko lakou mau a!a kuahewa ; ano e, a hoihai mai ia lakou īloko o ke nopu- [ 01 o leao Karisto, pela ho> ko kakou Hoola e 1 kokua mai ai i ka hoihui ana mai i keia keiki | auwana uhauha iloko o kona eapuni a me} kona noho'na maiuhia; e palukulukuia kona i naau aia, a hiki wale i ka palupahi kupono aua e huli mai ai i ka malamalama; a pela ; oia e hiki wale ai no ke kaili ia mai ka umii 1 aoa mai ana maiuu o Satana. E ae mai i: keia mau noi ia makoa e ke Akua Mana Loa ma ka pooo a me ka maluhia o Karisto lesu, | Amene !" * , f I ka hiki aua aku a ua kahunapule Mul!er j nei imua o ke keiki alii maloko o kona keena I paahao ma Castrin, pii koke mai la iloko onakamanao.ua hele mai ua kahunapule nei e hai mai a e haipule pu no ka hooma- i kaukau ana iaia iho no kona make ana. Aka, i i ka hoopuk» ia ana aku iaia no ka uianuo o t ka moi e ka!c mai ana oia iaia no kana mau hew? i hana ai a me ks olelo hoop*i ra ike i i hookauia maīuna orr; &no ia mea, hoopuka ; mai la aa keiki alii noi no ka manau e lawe i ka olelo hoohiki no ka hoolohe ana i na mea a pan loa a kona maknakane e hai mai a> iaia, a me kona mau makemake a pau loa. No ia mea, ma ka la 19 o ua hoounaia aku U ehiku mau komiaina i ka; halepaahao o Custnu no ka haawi sna i k<i 01010 hoohiki i ua keiki nei m« l'e ano laahia a eehia oui, Ikaia o koaa hooi.ikna ana, i ua laweia aku la eia i ka luakinl ; a un nui : ke anaina i hiki ne ilaila i ua hoehiki ana nei. ĪJa kokahi haioiolo e kupono ana iua oihaua laahia «ei, Ua haawiia aku iaia me ka hoomana haipu'io ans ka lawe ana i ka ehaaiua a ka Haku; a mahope iho, h«i waha mai ta oia i ka olelo hoohiki, a kakau ; pu mai la oia i kona inoa malalo o ia m«« I ka pau ana o ka hoohikua iia o ua keiki alii nei, ua boihoii« mai la oia mai ka luakim mai, aole i kona keeoa maloko o ka hale paa hao aka, na hoihoiia aku la oia i kekahi hale okoa i hotsktiaw*;eia oona maloko o ke kulanakauhale, Ua hoihoi hou ia mai la , iaī.» kana pahiknua; «k». aohe i. .r o;a ) hookuu i#nakil# ioa ia m.i t- iiKe oio kona a»o{ ratma» Ua lH)ok.>huia na U\o,i aupuai i- 'i kiai, e hskiu>, a «■ hshai *ku i k» uioi i kaua mau mea a paa \oa e haua ai. Oka hana j

niua loa a us keiki alii aei i kona manawa i hiki.-āka. aī i knhi noho i hooka&weleia noiw, o ke kakau ana aku i kona makuakane, e mi(n aku ana me ke ano haahaa o ke koihi maoti i ike i kona hana hewa ana, e hahai pu aku ana no i ke kupono o ia huho anaa ka moi laia, a he hoopaa(jia kupono maoli ka mea i hanaia maluna ona. Ua ooi pu aku ua keiki nei i ka aioi no kona kalaia mai, ae hoao no oia i ka manawa e hiki naai nna, e hana i na mea a pau loa e kupono ai i ka oloolu o kona inakuahane. Aia maloko o na wahi hale Dei maloho o ua wahi kauhale nei o Oustrin i hoohonua iho ai oia i koua noho ohana ana ma ke ano haahaa loa, Ua &e oia e kau i kana pahikana ma kona puhaka, aka aole oia i hookuuia rmi e komo i kona kahiko koft. Ua papaia iaia kela a me keia mau hana lealea a pau loa, a p&l» yii iwe» kahau aum iia' anT I ma ka oteto F»ran,i. I maa e haawi «ku ai iaia i ka haoa, ua kauohaia oia e hele inau i ka wa e noho ai ka Ahakuka o na Luna o ia apnna, a e lawe oia i kona noho ma ia aba ma ke ano he hoa opiopio loa no ia aha. ffe ehiku mau mea i kohoia e kiai iaia. O kana inau mea ai, oa houkaawalein he wahi haawina dala uuku Joa, e pale mai ai iaia mai ka make ai ana. O kona keeoa na aneane nele ]oa i na lako Lole ole, ,Ua nele nui oia i na Hiina koponp oie no ka aahu ana, a peia no hoi me kekahi mau mea e ae e kupono ai ke olb ana. Ika hora 9o ka po, ua laweia mai! ona aku ke kukui ; a pela pu no hoi me ka p«ni, inika, pepa a rne na buke, ua hooleia mai iaia. (Ja papa ia iaia na mea a pau loa, a ua ae wale ia no oia maloko iho o CnBtrin a me na wahi e pili koke ana ; a aole oia i aeia e moe i kekahi po hookahi mawato aku o Custria me ka ae ole o ke Kenela nui nana e inalama ia wahi. Oiai, i keia mau hana hookaumaha e hookoia ana ma Custnn, aia hoi o Wilehel«mina e hoopaaia ana maloko o kona heenn ma ka halealii o Berina. Ua houlouiu ae h* moi i kahi aha ewalu kahunapule ko lakou nui, a ua waiho aku in Inkou i kekahi oinau, ina aohe mea kupono e hiki no la i ka moi ke Uoomare aku i kana kaikamahine i ke kane ana i makemske ai, Ua hookahahaia ka ma□ao o ke ma ko lakou haapaka like aoa mai ika hooie an», O ka moiwabine, ua mau ao oia i ka hoopaa ana i kona manao e mareia no o Wilehelemina me ke 'lii o Wale o Enelani, a o ka moi hoi, ua hoopaakiki oia aole e mare me ua keiki la. Ua kamailiio pinepine no ka moiwahine me ke kaikamahioe, a ua uwe pu lai*i no na poino i loaa mai. Aole no he manao nui o Wilehelemina i ka mare ana i ke keiki alii o Wale.

Aka, ua ka «anao o ua kaikamahine alii oei, aole oia e ae ana i kahi kaoe e onoonou wale ia mai ana iaia. Ma ka po oka la 27 g lanuari, 1731, oiai, i ka moiwahioe e hoomakaukau aua iaia iho no ka haalele ana ia Belina a holo aku i Potsdsin, olelo aku ia oia me ke ao ana aku i kana kaikaenahme, " E kupaa oa e kuu keiki, E hilinai oe ma

ka'u hoopouopono ana. E hoohiki niai oe iuiua o'u aole loa oe e ae i kn mareia ana'me k«kahi mea okoa aku ke hookikinaia mai oej a e hoomauia uo hoi kou mau manao no ke keiki alii o Wale. E haawi mai oe ia'o ia hoohiki ana.'- Aka, ua hooie nae o Wilehelemioa i ka lawe ana ia olelo hoohiki ma ke aoo kue i ko lakou «oao hoomaoa. Ma kona hoopaaia an ~ ua on o ole ka ai, na ikiiki ka noho ana ; a ma ia mau mea, ua heie wale a omali malohi ka oiwi o aa o Wilehelemina. 0 kona kino nui a puipui mamua, ua hele mai la ia a iilo i mee ole imuao ka oBna ana aku. Ua nui ka pilih«a o ka a me ke kaumaha o ka naau, i na manawa a pau loa be hoomauao ue, pela ino la ka kooa j makuakane e haaa uiai ai iai«. i Ma ka hoomanao *oa o ua Wilehelemina nei, penei kao* kakau ana no na iuea aoa i hoomunawaaui ai :— '> Ua hoopaaia au maloko ponoio ko'u rumi moe, kahi a'u i ike ole ai i kahi mea e a«, a ua hoomau au i ka hookeai ana i kela la keia la. Ke hele iho la au e make no ka poloh I maoli. Ua hoonaau su > ka helohelu pala-1 pala ana e like me kn loihi o k;i wa e ma»ma- ' ama ai. E hele iho aoa ko'u kino e onawali-1 wali loa, oo.ka iaea, ua hoeneleia m«i au i ka i ai kupono a me ka hooikaika ana i kuu kino. i 1 kekahi la, la So iatield a me h'u t paina ana. a e oam aku an* kek«fci ( kekahi ine na kvlehfi «uo kstw .hi». E ho.mu- : k»ukau aoa laua e paiuu, he kni aupa m« ka paakai a me ka wai, as hoopihaia i ka iwi ;■ okuekue a i& maua e hamo aoa ia m«a, lohe aku la maua t k»hi mea nakeke ma ka pu : ka a'-.ima Ua hookababaia maua, a ku ae ! la e naua poao ia inea, aka, ike aku la maua i kekahi manu koraka me ka apaoa palaoa! m» knua »«115, s w ■»ihn ilio la in«luna o k» i>u>a »maui, a ieio «ku le, I aku ia «u 1* Si)i:aūe*u. 11,1 ike kj inauu e'.e "i k» mauao «iooa 1.. 1 so iuiuk kuUna i «« h 0 u« kv* 1,1 kh Kt; ii. in. nu luk» iu\ mjv na-; iowaie. «> ioie «na oi.ī v !>.īi 1 k>hiu i •(»« l*a ■ laulaha ae la ua a»..ole\. uai mao a a |

j ua lilo ia i mea e hoalaia mai ai nn manao j aloha no ua kaikamahine alii nei. Ua liiki 1 mai ma Bc)ina be lehulehn wale ka poe Faraui ih- okukeia mai Fariaa mai. Me ko lakou manao ole i ka huhuia mai e ka moi, u» hoouna malu mai lakou me ke ike ole o na maka o na koa kiai, i na mea ai kupono a maikai loa o kela aoo keia ano i kela la keia la. Pela i ane hoopuipui a hoola ia maī ai ko Wilehelemina kino. Ua palapala aku la ae kaikamahiue alit i kona makuaknne me k« noi aku e ae mai iaia e lawe i ke kino o ka haku, oiai, aole oia i lawe ia mea m> ka aneane o kn makahiki i hala ae. Oka olelo pane mai a kona makuakane, " E kuu keikamahiue ino lapuwale, e hiki no ia oe ke lawe i ke kino o ka haku.'' U» hookuuia mai hona mau hoahanaa iho e ike inia i kela a me keia manawa ; a ua boo)uolu iki ia om oia. Ma k» I» 10 o Mei, loaa mai ta i ua o-Wilihelemina kekahi patapala mai ha makuahine mai, a be mea ia i hookanmaha loa ia ai o kooa puuwai. E hai mai ana ua palapala 1» iaia, ma kahi la ae, e hiki mai ai i ona la kekahi poo Komiaina mai ka moi mai, me ke koi ana e haawi akn i k.--na olelo ao i ka mare ana me ke keiki alii Baireuth. Penei ke ano oua palApala la : '* Ua poho na manuolana a pau loa e kuu kaihamahine aloha, Ua h«awi ka uioi i kona manao paa i kou mareia me kahi kane ana i manao ai. Ua hoao aku au me ke auur,\e nui e pale ae ia mau manao o ka moi, pia nae aohe mea hiki aku mamuA « ka hooholo ana oka moi. Ua haawiia ha olelo kauoha ia Everemand e kuai i na mea a pau e lako pooo ai do ka mare nna. E bonmak«olt»u pono oe in oe ibo mai hou kaawale ana mai ia Mftdame Sonofield. Oka manao oka moi, n ka hana ino loa i ko hahu hanai, iaa aole oe eaeika ka moi mea e koi nei. Ma ka inoa o ke Akua, mai noho oe a ae iki, e aho iki ka noho ana iloko oka hale paalia, m«mua ae o ka mtre ana i ke hane au i mahemake ole ai. E aloha aoe.i e kuu kaikdtnahme"