Ke Au Okoa, Volume VII, Number 45, 22 February 1872 — Untitled [ARTICLE]

Ma &a Poakahi iho īiei i na haiK. oo ka raiho ana i ka pohaku kihi o ka Bale Aapuni Hon, e like me na hoolaha ana i hoike muaia no ia hana ano nai, a i ake ia me na ano laahia a pau e waiho ia iho ai ka po'uakn kihi o ka Hal« Oihana Aupuni i hoomaka ia e kukulu. O na hana a me na hoolaa a.na i ka waiho ia aaa o ka pohakii kihi o kekahi hale i knkulu ia no kekahi oihMa piH akea, he mea no ia i hanaia mai ka wa kahiko loa m»i, a maihna loa akn hoi o ka Era Karistiano, a o keia mni* ano hoolaa ana ka i hanaia e na lahui naauao a pau o keia au. O ka Hui Malu Freo Masons, oia ka hui i kohoia, ua kupono na lakou e hana na hana o ka hooiaa ana. oiai, ma ke ano maoli o ko lakou mau hoailona hui, ua lawe ia mai noloko o na oihana b ke kukulu hale pohaku ana, oia hoi na rula, pulnma, a me na mea e ae e piii ana ia oihana. Mamua ae o ka hiki i ka hora II o ke kakahiaka, ua akoakoa ae la na Hui a pau m&ke alo iho okapa o Ca pt. Meek ma ke Aiauui Moi, ka Free Masons, Meehanie'e Benefit Uniou, na Hui Hoole Waiona, Knjghts ol' Pythias, a me ka Odd FeliowB ; a malaila i hoonohonoho ai ka huakai no ka maki ana akn i Mililani, kahi uoaa ka hana o ka hoolaa ana i ka pohaku kihi'no ka Haie Oihana Aupuni a me ka Ahaolelo, a penei ka hoonohonoho ana o ka huakai : Ka II traukn. Poe Pnhi Ohf. Meehaoiea Benefit Uuioo. Na Hui Hoole Waiona. Knigh(B of Pytlii=ts Independent Order f>f Odd Fellows Na Hoiihnimn Maaon, penei ke ano. Tylcrs, me na painkau» i unnhiia. Stewarde, me na laan keokeo. Na poe i }ittop»aia e kouio. Fellow Cr ifts MaBter Masons. Jonior Deacons. Senior Dv*.icous. N» Kakanoielo. Na Pnnkn. Jonior Wardens. Senior WWrdeos. Maetera. Past MaeterB. Honolulu Chapter No I. R. A M. Honoluln Co!nmandery No I. K. Tcmplar. Na Laoa Oihana penei ke ano. Tyler. Stewards, me ua laau. Puuko a mfe ke Kahunapule. lona lawe ip» gala o ke knlina. Na Luna lawe kiaha hāla o ha waina & aila. Settior uuā Juu'itjr Wardeus. Kokna o ki» Luna Noi Deacon n.e ka laau. Luna Nm', Oeaeoii me ka iaau. I ka hiki ana o ka huakai ma Mililani, tia hookaawaleia ae la na poe mamua ma kā akau a ma ka hema, a hele aku la ka poe Masons mawaena o lakou a hiki i kahi e waihoia ai ka pohaku kihi. Ma ia wa no hoi i puka mai ai ka Moi a me kona mau ukali mai lolani pa mai, e naue lani a.ku ana i kahi nona na lehiwa kuuiano hoolaa i paulehia ai, a malalo o na anini i kukuluia ma kahi kokoke i ka waiho aoa i ka pohaka kihi malaila i luak&ha iho ai iloko o na inanawa hana no ka waiho ana ika pohaku kihi. Ua kulaina ua koa kumau ame ka Puali Koa Eaipela, na koa Pukaa ame na koa kaua lio hai o ke alanui, mai ka puka komo aku o ka pa a hiki i ke kahua o ka Hale Aupnai Hou. Ua piha muimuia ina ka* naka na poai o Miiilani, a me kona mau kakala a pau e lehni <tku ana i ko lakou man fcn onoEi i kahi nona ka anoai o ka la. Ua hoomaka ia ka wehe ana i na hana ma ka pale ana a Rev. H. H. Pareka ma kft olelo Hawaii, a mahope iho o ia, na hoopaia wawalo ieo ia mai la e na himeni ana mai ka Papa Himeni mai o KawaiaLao. Ua hoomaln ia iho la ka aha me ke aooano, mamuli o na hana, a me na ano loina oihana Maaon a ka Luna Nui A. J. Cartwiight o ka Ht»i Free Masons, a heluhelu mai ia oia i ka olelo kauoha a ke Kuhina Kalaiaina F. W. Hutchison. Na Eev. G. B. Whipple i puana ae ka puie ma kona ano kahunapule no ka Hui Malu.

Alaila,he nie!o pane ns ka Lana Nni A. J. Cartwright ia John A. Haseinger, ka Pnoka o ka Hoi me keia :

E ka Hoahanau Paaku, be mea maa maa iwaena o ns poe MaBod mai ka wa kahiko loa mai, i ka waiho ana i oa pohf> - ku kihi o na hala oihaoa, e waiho pu ia B)alalp o ia pohaku kekahi mau mea hoo-maa*a-DO ke aa i knkalaia ai aa hale la, i me& hoik# rio na osakabiki o bope aka. U* k*aBMtkrakaa ia aaei kekahi mau mea hoomaaao o k«ū ano ?

awi U k* Paoka, E ka Luaa Laahia, oe hownakaakaoia, a ke waiho aai ian* <m> ka i haokomoia ai oa maa n»«a la» Alaihki feo»» U Paoka ma ka be!tthot« «a* i la papa iao» o m aea i

hookonaoia iloko o ka pahu, e like me ia i hoike ia maīalo iho :

Na inoa o ka poe ma ka papa o ke alo alii, a iae oa Lima o ke Aapuai. Na kii hooleleaka o Kamehameha I a me kana Moiwahine, K mehame&a II a me kana Moiwahine, 1. iaehameha 111 a me kana Moiwahine, Kamehameha IV a me kaua Moiwahioe, ke 'Lii ka Moi'Kameha. meha V., ka Mea Kiekie ke Kamaalii Yitoria Kamamala, ka Mea Kiekie Mataio Kekuanaoa, ke 'Lii William C. Lunalilo. Ka Hon. Mra. Dominis, Mra. Likelike M. C}eghori), Major W. L. Moehonua.

Elinaa mau kii o na kanaka Hawaii me ko lakou mau ano kahiko. Na ano Pooleta a pan. Elima mau keneta Hawaii. He inau elala e ae o na aina e, a me na keneta. He mau kope o ua nupepa i paiia maanei e like me ia i hoikeia malalo iho :

Ka Hawaiian Gazette. Ka Pacific Commercial Advertiser puka hebedoma. Ka P. C. A. elua puka ana ika pnle K« Friend. Ka Hawaiian. Ke Au Okoa. Kh Nupopa Kuokoa. Ke Alaula. Hae Kaiolika. Ka Manawa. Ka Lau Oliva. Ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii ma ka olelo Hawaii & Enelani. Alemanaka no ka M. H. 1872, ma ka olelo Hawaii ame ka olelo Enelani. Ka Buke Dictiouary Hawaii a Aneru. Ka Buko HeluheUi Elav.-au. Ka Buke Pilioielo Hawnu. £a Buke Kike Hawaii. Ktw Bnke Arimatika Hawaii.

Na kanawai a me ka papa inoa o na hoa o ka Hui Mcehanic's Benefit Union. Ke Kamukanawai a me na kanawai o na Hui Hooie Waiona, a me ka papa inoa o na Hui " Uliiina Thule," " Queen Emma," a me " Honoluln." Ka papa inoa o na luna a me na hoa o ka Hui Oahu Jjodger No I, Knights of Pythias. Ke Kumukanawai a me na kanawai, a me ka papu inoa o na luna a me na hoa o kn Hui Excelsior Lodge No I. I. O. O. F. Ka papa inoa o na hoa o ke Commandery No I, Knights Terpplar. ISTa kanawai a me ka papa inoa o na hoa o ko Honolulu Chapter, R. A. M. Nu kanawai a me ka papa inoa o ua hoa o ka Hni Le Progress Lodge No 124, F. & A. M. Ke kumukanawai a me na rula d ka M.'. W.'. Grand Lodge o Kapalakiko. Na moolelo o ka M.*. W.'. Grand Lodge o Kapalakiko i ka makahiki 1871. Na kanawai a me ka papa inoa o ka Hui Hawaiian Lodge No 21, F. & A. M. Ka Porogarama o ke kai huakai ana a me na hana ana o ka La. Alaila, pane aku Ia ka Luna Nni A. J. CiH-tvmghii ka i ana, " E ka Honhnnau Puuku, e hookomo aku oe i ka pahu maloko o kahi i hoomakaukauia no ka waiho ana ia mea malalo o ka Pohaku Kihi, a e haawi m « ke Kukuluhale Nui o ka Lani a me ka lionua i mau makahiki hiki ole i ka heluia ke hala ae mamua o ka ike hou ia'na o ia mea e na kanaka." Lawe ae la ka Puuku i ka pahu e waiho aku i kona wahi i hoomakaukau ia ai me ka hoike olelo pu ana akn i ka Luna Nui.

A haawi ae la ka mea nana i hoolala i ka hale Mr. Robert Stirling,i kekahimau mea paahaua hamo puna i ke 'Lii ka Moi, ka mea nana i hamo ae i ka puna malaio o ka pohaku kihi me ke kokua ia e ka W.\ M,', A. J. Cartwright, a hookani mai la ka poe puhi ohe i ka leō, " E ola ka Moi i ke Akua."

Ma ia wa i hookuukuu ia iho ai ka pohaku kilii i hoopaaia me na kaula hiu a hiki i kona wahi, a haawi ae la na hoa o ka Hui i ko lakou mau hoailona o ka mahalo aaa, a hookani mai la ka poe puhi i ka 100, Mele Lahui.

Alaila, pii aku ka Luna Nui iluna o ke kahu» a ang iho la i k& pohakn kihi, me ka iliwai, a me ka puluma a me ke knea ma na aoao a pau o ka pohaku, i kokua pu ia e ka Past Master, Jno. O. Dominis; a me ka Past Master,.W. F. Allen ma kooh ano Senior Warden, a me ka Past Master, P. C. Joues ma kona ario Junior Warden, a ku ae ia ia Uuna imua o fee alō o na hoa o ka Hui, me ka i ana ; "Ua hoao iho nei au i keia pohaku a ua maopopo lea ka iliwai, ke kuea a me ka puluma, a ke puana ae uei, ua kupono kona hauaia ana, oiaio, a paulehia." Haawi aku la ka Past MWei', H. A. P. Carter i k« ipu gula o ke kulina i ka Luv.r N«i me ka i ana : " K U Moa Laahia, ke haawi aku nei au ia o« i ke kulina o ka hooikaika aaa." Na ke kokua o ka Luna Nui i hooluhelelei aka i ke kulina malana o ka pohaku kihi. Haawi aku la ka Past MaPler C. S. Bato ike kiaha waina kala ika Luna Nui me ka i ana : " E ka Mea Laahia, ke haawi aku nei au ia oe i ka wain» o ka hooluolu ana.*' Na ka S.'. W.". i iiinhii iho i ka aila maluna o ka pohaku, a hnawi aku la ka P. 11. J. D. Wieke i ke kiaha aila daU me ka i an*:

" E ka M©a Laahia, ke baawi aka nei ati i,a oe i ka aila o ka hauoli."-

Na ke J.\ W«*. i ninini iho i ka aila malana o ka pohaLa, a hohola ae la Sev. G. B. Whipple i kona mau lima me ka pt»le aua:

" £ hoopomaikai mai ka lokomaikai palena ole i na kanaka o keia wahi me na hana ano nui a pau, na pomaikai a me ka olnolu 'o ke ola ; a e kokua Uiai i ke kukuln ana a me ka hoopaa ana i keia kale ; e maiama mai i na poe paahana mai na poino ulia wale ; a e haawi mai ia makou a pau i ka ai no ka hooikaika ana i )ce kino, i ka waina no ka hooluolu ana, ame ka aila no ka hauoli, Amene. Pela e pono ai." Alaila, kikoni pakolu iho la* ka Luna Nui i ka poh iku me ka mea hamo puna, a pii aku oia ilnna olaila, a haawi mai la i na mea hana o ke kukulu hale ana i ka mea nana i kukulu Mr. Robert Stirlixig me ka i ana : ■ - " E ka mea i anoi ia, i ka hana ana ma ke ano Luna svui o na Mason, a waihoiho i(i i ka pohaku kumu o keia hale ; ano, ke haawi aku nei.au i keia mau mea paahana o kau oihana iloko o kon mau lima, he hilinai ana no kau hooponopono a me kau kuhikuhi ana i ka hana, a he paulele piha ana no kou akamai, a me ka makaukau e hana aku." Ma keia w» i houkani ae ai ka poe puhi obe i ka leo " Eia ke A\n," —a hoike "akn la ka Luna Nni i ke Kuhina Ealaiaina, ua pau pono i ka hanaia na hana o ka waiho ana i ka pohaku kihi. Kukala ae la ka Ilamnku W. C. Parke Esq., ua waiho pono ia ka pohaku kihi e ka poe hoa o ka Hui Mulu Free Masons o Honolulu. Alaila, hooho mai la na Papa Himeni i kokua pu ia e ke anaina holookoa i ka leo niele, " E ola ka Moi i ke Akua," ma ka olelo haole ke mele ana. Mahope iho o, keia he haiolelo ana na ka K. M. K. S. H. Phillipa, ka Loio Kuhina, a oia ka makou e hoike aku nei malalo iho : E oluoi u ka Moi: Ma ka hoomoe ana i ka pohaku kumu o ke kihi o kekahi hale aupuni e mau ana no na hanauna o keia hope aku, he mea pōno ke kuhikuhi ia na kumu no ke kukuluia'im oua hale la. Na na loina o keia la e hoike mai i ke ano kumahao o na hana e hookoia'na. Aole e hauoli ana kakou no ka hoomaka ana e kukulu i kekahi halē aupuni nani wale no, aka hoi, he mea hiki ole ia kakou ke huli ae i ko kakou niaka, mai fca ike ana i na hoailona o ko kakou lako kino me ko kakou holomua ana, i hoike ia mai e keia kahua akea e waiho ana imna o kakon. Ke hoike mai nei kon» ano, kona kahna, a me kona kulana i ke onipaa a me ka hanohano o ka oihana aupuni o kekahi paeaina, i unuhiia mailoko ae o ke au o ka naaupo, a i kukulu ia ma ke kahua o ka naauao, iloko o na makahiki i emi ka helu malalo o ka ceneturia hookalii ;—kekahi lahui hoi e hoike lea ana i konn ma•kaukau e lawelawe pono i kana mau bihana kuloko, me kona noho kuikahi ana me ua aupuni e. Ke kukala nei kakou i keia la, mamuli 0 keia mau hoailona hana, no ke kupaa ana o keia lahui ma ke kulana o ka hoopono a ma ka aoao o ka oihana aupuai i knkuluia ma ke kahua o ke kumukanawai. Ua hoohanohanoia keia anaina, a me na hana o keia ta e ka Moi o keia pae moku, ma koua hele kino aua mai.. Ua kokua oia me kona mau lima ponoi ma ke kukulu ana i ka hale, kahi e hooko pono ia ai na oihaua o ke aupuni. E lilo ana keia hale i kia hoomanao, i hoailona no ka paa ana o ke aupuni, a me ke ake nui 0 ka Moi e kukuluia kona aupuni maluna o ke kaliua naue ole o kia hoopono a me ka maluhia. Ma kekahi mau manawa i kaahope ae nei ua loaa i keia lahui ke kumu pono no ke kaena ana ma ka maiama hoomanao ana, oie na hana kamahao, no ka lanakila ana o ka hoomana oiaio mawaena o keia paemoku. , Me na manao haohaona uui lakou i hoalohaloha aku &i i ke Akua, ka mea nana mai na pono a pau.no ka lokomaikai atta 1 hoike aka ai imua o lakou, me ke ahonui nanai hoala i ka lahui.

Oiai e kulou aua k;»koa me ke akahai a | me ka m&halo imaa o k« Mea Mana Loa,! □o keia iokomaikai i hoike lea ia mai t he { m&H pono nae ia kakon ke hoomauao ke j aie nui oei keia pae moku i o« kakala « pan o ka honua, no na pono a me na pomaikai o ka naaaao, i hohola ia a puni ka aina. 0 ka oihana aupani kekahi o na hua makamae o ka naauao ; a he mea hiki i k« ia aupuoi, ka ine» I hiipoiia e na lahui naaua'o, a i hookomoia ma ka ohana o na aupuni o ke ao nei mamuli o na olelo kni-1 kahi, ka mea hoi i hiki ke ku ma kena ) kulana hanohano iho o ke kuokoa. a, ms-' niul : o ka ōlelo aelike o na aupuni uui he kulana like me ko lakou, he me;t hiki no i keia aupuni k« kaena «kn ine ka oiaio m«oli, ke hooko nei oia i ka m«na o k« kaoawai; ke hoomalu nei oia i n« pooo o |

na makaainana, me ka poiolei a me ka pololei a m& ka pooo i mahaloia ma na welelp.n a paa o ka lionaa. ' ►

Ua lawelaweia na mana o na anpnni maikai mamuli o ka mana o ka pono a me ke kauiike ; a na ike lea ia ka hooko pono ana o keia mana mamuli ok| ano malieliea haunaele ole o kana hana. He mea pooo nae ke ku kino mai kekahi o na hoailona o ka mrajja o ke aupuni, imna 0 ke alo o kanaka, i lilo ia i knma no ke kaena pono ana. . Aole hoi he oaakaainana e kiai ana me na maka alunn i ka hoo-. lilo ana o ke dala o ke kukulu ana i kekahi hale angani naoi, kahi e malamaia ai na oihana oke aupani. "E ula mai ana auanei ka haohaona pono iloko o ka manao o kela me keia mea, i kona nana ana 1 ka hale elen, no n» lako nai o ka lahui e hoopani aDa i kona man hemahema.

He mea pono ke kahikoia keia hale a nani, me na mea o hoolaolu ai i ka maka, a e hookiekie ana i ke kuiana o ka lahni, ma ka ike a me ka apono ana i na hana akamai a pau. He mea kopono ke kukulu ia me na mea e paa loa ai, i hiki ai i keia hanauna, a me na hanauna okeiahope aku ke hoopnni i na hale nei me na moolelo aloha.aina, ia kau aku a ia kau aku.

Ma keia ano kē hoolaa nei kakou i keia pohakn knmū oke kihi. Ke manaoio nei. kakou e lilo ana keia hale i mea e olaola like a"5 u& maka oke kamahele, a me ke kino o ke kauwa o ke anpuni e lawelawe ana mawaena o kona mau paia. Ke manaolana nei kakou e kupaa ana ia me kona kahua, a hala e aku keia anaina e ku nei ma ke ala luli ole mai o ka make. '

He mea makehewa ke wanana aku no ka manao o keknhi hananna o keia hope aku, ma ko lakou noonoo ana no ka olelo paa e haawiia ana ano la imua o keia anaina——e malamaia ka mana o keia aupuni me ka hanohano, a e hookoia kana mau hana a pau mamuli o na loina i kupono i ka naauao o keia au.

Aole keia he aupnni koikoi. Aohe ona aumoku, aohe hoi he puali koa i mea e hiki ai ia ia ke hoike aku i ka mana weliweli oka ikaika. Aohe ona kaalana mana me na aupnni e; aka nae, aohe oia i hana mamuli o kekahi mea e hoohaiki ana i kona kulana oke kuokoa. Ua noho keia aapuni malalo o ka hoomalu oluolu ana o ka Ohana Moi e noho nei maluna o ka noho alii, no na makahiki he nui wale; a ua mahalo nui ia e ko ka honua nei apau no ke kanlike, ka oluolu, a me ka lokomaikai oka Moi. Mahalo mai la na aupuni e no ka noonoo maikai ana o na'lii o keia aupuni, ma ko lakou hoomalu ana i ko lakou lahui; a malaila na hoike lea lakou, na lm Ukou no keia haawe kanmaha i hooiliia maluna o lakou a pau loa. E ana ia ko keia mua aku e ke kau i hala e i hope. Ke hoomanao nei kakou me ka hauoli no ka moolelo a keia pae moku, mai ke kn ana mai o na haole a hiki mai ia kakou nei a ke haohao ole pei ka manao, o hoahewa mai auanei ka hanauna naauao o keiā kau aku i ua moolelo la. Ina o ka hooko kaulike ana i na kanawai, ka noonoo makaala no ka pono oka lahui, ke aloha hoahanau no ua aupuni e, e ulu mai ana mamuli o ka noho launa, a kuikahi ana me lakou. Ina na keia mau mea e hookuleana i ko kakou Moi Lokomaikai me ka mahaloiā mai e ko ke ao nei, alaila, e ili ana mai maluna o keia Ohana Moi ka aponoia ma ka huke moolelo o ka honua nei, me ke aloha nui ia e na Aupuni e. I mea kokaa ma ka hoopa ana a me ka hooikaika ana i keia hana o Ite aupnni, a kakou e ike nei imua o ko kakou alo, ke komo nei makon i na makaainana pono a pau e maliu mai, a na ke Akoa, kf. Mea Mana loa e apono mai.

Mahope iho o ka pau ana o keia haiolelo, aa haawiia mai la ka pulehookau e ka Rev. 6. B. Whipple ; a me ia i hoopauia ai na oihana o ia la, o ka vraiho «na i ka pohaku kihi o ka Hale Aupuni, a kaKi hoi e hooponoponoia ai o na hana pili anpuni ma keia hope aku. IVa pau ana o na hana, ua hoi aku la kela mea keia mea iko lakou mau tvahi: na Hui i ko»o ai iloko o na huakai. ua kai aku no lakou i ko lakou mau keena halawai. IJa maikai kupono ka la, aohe kau mai ona ao hoomamalu ua. Ua piha pu ka pa holookoa i na kanaka mao ,a .maanei, rta Hui, a me na pna'i koa i laina ia malokoNki aku o ke koino ana o ka ipuka. 0 ke Alanui Alii, ua laina ia me fca poe laakaikai i honahuia me na aahu o na wai hooluu aho e, a me he mea la i ka nana akn' he ano la kulaia ka hiohiona holooikoa o ka la.