Ke Au Okoa, Volume VII, Number 46, 29 February 1872 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

BTTKE n. MOKUNA XV. E imi aku t>e « loaa kekahi kaaaka kupono, malia na ke Akoa uo e haewi mai ia ia i ka ikaika e pale aku ai no ka mea hewa ole, ano ka raea nawaliwali i hiti ole ia ia ke pale aooa iho. A i loāa ole kekahi kanaka, alaila, e kanikau iho na kaik»mah.<.e puupaa oko kakoa lahui no'u ma ke ao i he mea i kiolaia, a ma ke ano he dia i make i ka pan.i aka mea hahai holoholona; ahe pua hoi i uioha!a i moku i ba pahi a ka mea oki mauo. Noiaila e imi aka oe ano i loaa kekahi mea nana wau e hoopakele. Ke aianao nei au hookahi nnita Nnzarcne i hiki ke kokua ia'u, oia o Wilifered>f ke keiki a Cederica, ka mea « na poe Qa)iiaia i kapa aku ai o Ivnnaho Aka, aole paha i hiki kaponr ia ia ke komo i -koua kapa kila i kem wa. Heaha la hoi, e hoouna aku e kuu makua i ka lono i ona la, no ka mea, he inea oia i ike a i kaulona ma waera o ko lakou mau kanaka ikaika ; a ma kona ano noho aua pio he hoa pio oja me ka-" ua iloko o ka haie paahno hookahi/ a melie paha e uo i& ia kekahiaai'n e h«kaka ai oo'u. E ole)o aku ae ia ia, «e, j Wiliiereda ke keiki a Gec!ririci, ina e ola ann a make paha o Rebeca, ua ola oia a make me ka hewa ole, ma na ano a pau, aole hoi no ka hews i hookau ia mai ai ka hoopai maluna oaa. A ina o ko ke Akua ioakemake oiaoli keis e hoonele mai ana ia oe i ke kaikamahine f>le; e ka makua, mai noho loihi oo ma keia aina hoomaiooino a me ka hookahe koko ; e hele aku oe i Coradova, kahi e noho la kou kaikaina me ka maluhia; malalo o ka mala noho alii, oia hoi, ka nohoalii o Boabadila ke Sarakena ; no ka mea, aole i' oi aku na hana ino a me na hana hoomainoino a ka poe Moora i na hanauoa a lakoba mamua o na hana hoomainoino a na poe Naeirene o Enelani nei." Oiai i Beni Samuela e ana i ka palapala ke hoalohe aku )a o lsaaka, a i ka hiki ana i na wahi e hoomokumokuahua ia bī kona manao, qa hooho ae la oia me ka meoe mene me ke ka ana ae o kona mau lima. Ilaehie ae I* oia i kona mau kapa, In ae ia i ka lepo maluaa o kona poo, tbe ka puana ana ae. " Kuh kaikamahioe ! kuu kaikamahine ! ka ic o kuu io, a me ka iwi o kuu iwi " Ea," wahi a ka Kabi, " e hoomyiawadui, no ka mea, aohe mea e loaa ma kou kanikau ana E .iakoo i kou puhaka, a hele aku e imi i keia Wihfereda ke keiki a Cede rica Malia, o hiki no ia ia ko kokua mai ia oe, ma kona ikaika a i ole ia ma ka olelo ; no ka mea, he punahele keia kanaka opio imoa o na maka o Rikeke i kapaia e oa Nazarene, o Ka PauMai Liona, a ke wawa ia nei nona oa boi mai oia a eia iloko o ka aioa nei. Malia, ma o Ivanaho la e loaa mai ai kaaa palapala i kuoi ia me kona sih, e kauoha mai ana i keia poe kanaka punī koko, o ke Temepela e hoopau i ko lakou hooko ana e hana i keia mea ino wale '' " E imi aka oo «u ia ia," wahi a Isaaka, " he kaoaka maikai io oo ua kaaaka opio la, he kanakai komohia e ke aloha no ka poe lakobo i hoooeleia. Aka, aole e hiki ia ia ke komo i kona kapa kila, a owai la auanei kekahi kanaka Karistiano e ae n hiki ke hakaka no ke Zioaar popilikia ?" " Mai nioau oe pela." wahi a ka Rahi, "ke kanaille nei oe e like me ka meu i ike ole ike ano ona poe Galilaia. Me ke gula e kuai aka ai oe me lakou i ko lakoa aloha, • like me oe i kuai akn ai i ke go!a no kou ola ioo. E hoomanawanui e ku ae a bele aka e imi i keia Wilifereda o Ivanaho Oa-au no hoi kekahi e hele a e imī aku i kekahi koa ikaika e ae. oo ka mea, he mea ino no'u ka waiho la oe hookahi iloko o kou kanmaha. E holo no aG i ke kulanakanhale o loka kahi i akoakoa aui ai na koa a me na kanaka ikaika, a he laoa kuu manao e loaa no ia'u kabi kaaaka iwaena o lakou e hakaka no kM kaikamabioe ; no ka aea, ■ ke gala ko lakou akua, a e mauna no hoi lakou i ko lakou oia iho no ka waiwai, e like me ko lakoa mauna aaa i ke ola no ko lakou aina iho." E kau hoahanaa e apono ia oe ke hooko aai i ka uko ana no na nkn a pau a'u e kamailio ai ia lakou ma kon iooa.'' " Ua pono ia e ka hoahaeAp," wahi a laa aka, " e br Miani īa, k* L&ni ka mea naoa e hoala omi kekahi kokoa ao'a iloko o ki« " poioo ana. Aka bei, aai ae aku i ka lakou noi kiekie, a i oonoi mai lakou i paona e ae n aka oa t naoeke. Ma la aao eae ake ai oe. A i ole ia, e haoa «ku oe e lika o»e koe makemake, oo ka mea, ua heokup«l<kii ia mai lt « keia maa aea, a roa * make ana ke kaikai&ahiae o ksa i mea aha la aa gala do kaa kaamaba f" "Afoba aoioei," wah» a ke kaoka ;"e haqa aku oe e !ik« me kaa i maaae ai bt po aa ori" Paili ak)ba ae lalaaa, a hele aka la kela & a« k«ta aw koaa aleaa* ibe. O ke kanaka ka«atea aēpa hu »bo la oia a» kekahi aaaa- »• a aaaa aai aiahope o laaa.

" Kela niau ilio loāaio !" wabi aaa, '* ie wahi mea a ike mai i ke kaoaka hoahanau lanahila, joa paha ao be kauwa kuapaa, a he Toreke, a i ole ia he Hebera i oki poepoeia e like me iakou, ina aa ike mai! He <nea pooo ia laua lte b»p"-; -nai i hookahi a elua dala ua'o ' Aka, aole ao e ae ana, ioa iaua e haawi mai neī ia'u i kekahi palapala me ko lakou 1 maa kahekaha i hoinoia, ,o komohia adanai <ta iloka « kekahi haapaaiai kilalnla ia, « ltke me ka na .?anaka i olelo mai ai ia'u. " Heaha ka'u e hana ai no k® gula ake kaikamahine i haawi mai ai ia'u, ina e olelo mai aoa ke kahnna īa'u ma keia Ēaster ae e hiki mni ina, u;t hewa aa mi ka lawe ana mai i fteia gula ? E koi mai no ia e uku aku au e oi palua nku ana mamua o ka mea i uku ia mai ia'u me ke kapa mau ia mai o ko'u inoa a hiki i ka la make, he mea lawe |ial«pala na ka ludaio ? Ke manao nei ao owau kekahi i hoopunihei ia e ka naana kilokiio o ke kaik«mrihine no ko'u manao nui ana mahope on» 1 " Aka pela no paha ke ano mau a na iudaio a me na poe kanak» e. ke hookokoke akn lakou i ua kaik#mahine nei, aole no lakou e pakike ana ke kauoha mai oia i kekahi o lakou. Aka nae i ko'u wa e hoomanao ae ai nona, ine he mea la e haawi holookoa aku ana eu ia'u iho i hoopakele ia ai kona ola " MOKUNA XVĪ. E ke kaikamahine paakiki aloha ole, Ua like no ha haaheo o ko'u puuwii me kon. Seward. Ma ka liula o ke ahiahi o ua la nei o Rebeca i hookolokolo ia ai, lohe ia aku la kckahi kikekp ana ma ka puka o ke keeoa i hoopaa pio ia ai o Rebeca O ua kikeke la nae aole no ia i hoolele hauli aui mai i ka. mea e noho nns iiokoi o ke keena, no ka mea, ina ia wa, e h«ipule ana oia i kona pule abialii e iike me ke anō o kona hoomaoa, * me ka himeni ana i hoopau ai oia i na hana haipule; a oia ka makou e unuhi ae nei' malalo iho— I ka wa o ka īseraela i puka mai ai, Mailoko mai o ka aina hooluhi, Imua ona ke AKua o kona kupuna, He alakai weliweli iloko o ke ahi lapalapa; I ka hele ana i ke ao ma ua aina e la, He kia ao lama lohi homimi, A i ka po, e alohi no na one o Arabia, I ke alaula weli o ua kia ao uahi la. Hooho ae no na himeni hoolea, Na pahu kani a me na timeberela, Na <>li ana o na kaikamahine o Zioaa, Na poe koa a me ko ua kahaaa, Aole he mau hoailona ino o keia ano ia wa, Aka, haalele o Isaraela ia oe a auwana, No ko lakou ike ole ī kou mau aoao, Haalele pu mai oo oe ia lakou. 'Aka, i keia wa la, he ano pohihihi, Ea la lanakila malamalama alohi, 0 ka manao an» ib oe he ane poluhilii, 1 hoopunihei ia ~e ke kukana ano e, O, i ka wa i kulou ai lakou ma ko luda alanui hele, Iloko o ka pouli a me ka ioo o ka po, Hoomanawanui mai la oe me ka huhu kali, A haawi inai la i kou kia ahi a no lakou. 0 na mea kani a makou, ua haaleleia ma Babela, [kanaka e, I mea henehene hookaeia na ka enemi, na Ma ko mnkou kuahu, aohe kuni mea ala, Ua leo ole na timebala, na pihu, me na ohe, 1 mai la oe, aole au e oluolu i ka aiana, . Na io hipa kane, me ke koko o fce kao; O ka naau mihi me ka manao lianhoa, Ko'u alaoa oluolu, he mohai hoano. I ka wa i pio iho ai ka leo himeni o Rebe* ca, lohe hou ia aku la ke kikeke ma ka puka komo Kahea aka la o Rebeca. " Ina oe he hoaaloha e komo mai, a ioa hoi oe he enemi aole no o'a maoao kae i kou komo aoa j mai." Ma la wa, ike akn la o Rebeca i ke komo an» ::,ai o Beriana Boisa Guilabeta, a i mai la, " E Rebeca, owau nei he hoaaloha nou a be enemi paha, e like me ka hua e loaa mai j ana ia'u ma keia kemailio ana.'' Ua weliweli ia o Rebeca i ka ike ana j keia kanaka, ao ka mea, no kana mau hana pono ole ana, ke komn o kona poino ;— a me ke ano malama p«oo, a me~ke aoo makao po, i hooneenee aku ai o Hebeea ia ia iho a | mamao mai a Boisa GuilabeU aku, me he mea la e holo ako aoa oia no kekahi pea mamso loa, aka, no ka hiki ole ke nee bou akii, kupololei iho la oia ma kekahi kihi, aoie nae mekeinoe a-amai e haknka. akt, rae ka ma nao paa e pale malie ako i kano mau olek) a pau loa. " Aolio ou kumu e makau ai ia'a e Rebeca," wahi a k» l>o>epela ; " a ma i hopohopo oe oo ka'u mau olelo e kamailio aku ai, aoli» he kumu o kou weliweli aaa no ia mae ®«a," " E Sir Naila," wahi a Rekeck me ke aoo lele o koaa oili; " aole o'a aakau ia oe; aa ikaika ko'u panlele ana, a oo la eaea aole ao e CMkau ia oe a i kekaki mea e ae." Pane aai ia o Bois* Guilabeta no ke ano Hakann "O ka'u man mea i noi ako ai ia oe mamaa, mai waliweli oe no ia mau mea. No ka mea aobe i.'u mana aialuna ena k»a aaaa e kiai nei i« o«, ina ne e kahea aka ia lakeu Ua kaeia ka ho-ipai make nialaaa rm e Rebeoa, aolaila, aole loi he mea e hiki ai ke oleio ioo ia oe, aole bo hoi i .'u, ae, la'u

net ka mea i no> oaahaoi afeu nou, b i koi ifeaika (oe ka iioi nai." " E hoonaūiia na lani!" wahi » b« liaikamahine ladaio ; " wahi a ke kaikaanahine lodaio; " o ka mabe he wahi rae« uoku wale 110 ia iloko o k«it lua o ka hewa.'* " Ae," wahi a ke Temepeia, " he mea hiUiwawe loa ka ae ana ako o ka poe manao paa i ka enake, i ka wa e webe akea ia mni ai ke aUoni oka a»aste me ka hihiwawe. O ka hou aoa mai o na cnaka-(he, ame kn uhau ana o ka pahiknoa he m«u liilii lea ia ia'u.— A ta oe hoi he eaea o(e ka weiiweho ka <ele aoa mai kahi ulili kiekie mai o ka pakau», a me kahi oi o ka pahi poniada, ke hoohalike ia me na hookae aka manao. E maliu mai ia'n 1 —ae e maliu mai i ka'u e olelo aku nei. O j ko'u kulana nei i mahalo la, aole paha i emi iho kona mau hoowahawaha la malalo o kou e Rebeca; aka, ua lihe po kaua ma ks ike ana i ke ano e make ai n'o la." " E ke kanaka poino," wahi a ke kaikamahine ludaio, " o oe anei kek?hi i hoahewa ia e hoopio i kou ola iho no oa kumu kupono ole oka mauna ana i kouola? He oiaio he houlilo wale ana abu keia i koa weiwal no ka mea e loaa ole mai ai kn mea ai, aka, aole pola ko'u ano. O kon mau minao pae ana na kaulei wale iho no ia maluna o na ale ahiu paialewa o ka manao kaoaka, aka, o ko'u, ua hookupaa ia maluna o ka Pohaku Kaluko." " E hamau oe e ke kaikamahine," wahi a ke Temepela ; " o keia maa manao ou he mau manao ano ole. Ua hoahewa ia oe e make, aole mamali o ka make hikiwawe a me ka oluolu; 4ka, he make i oi loa sku ke in ke hanaia mai ana nou, a ma-u-tra auanei oe no ka «ha ame ka mainoino, be hoomainoioo j oi loa aku ke ino a me ka makona nui,- i kupoao loa no na hoopai oiainoioō ia o ka poe diaboio o loko q ka lua ah«, iho la ke ano o ka honpai aoa no na iiewa a kein poe ī kapa ai he kar<nma ino lob e like ta we kou karaima i lioahewa ia ai." 14 Ina peneia iho la ke ano o ko'a hoopai," wahi a Rebeca, "ia wui īa i aie nui ai bii i keia make ana ? la wai ta ?- Aole enei ia oe ka mea oana i hana hoomaewaewa ia'u, a kauo huluhulu ia mai la au ia neī, niena 'iooikaika palepa ole ana e hooko i kou maa iini lapuwale maluna o'u." . •'Mai manao oe," wahi a ke Temepe!a ; " pela iho ki ke ano o ko'u lawe ana mai ia oe. E hiki oo ia'u ke hoopakele ia oe me knu puuwai ponoi no keia pilikia e ili mai aua maluna ou, e lik&me kuu hoopakele ana ia oe mii na maka pon mai." | Pane aku la o Rebeca " Ina o kou mau j hoopakele ana no'u a ma ke ano hoomalu ku | i ka mahaloia no kuu hewa ole ma keia Va- | raima i hoopii ia mai no'u. a ma kekahi ano j e ae hoi, alaila, e hoomaikai pa ta\>sani aku ! no au ia oe. Aka, aole pela ke ano o kou | hoopakele aoa ia'u mai na pua paiia mai ; ua ! kaili mai la oe ia'u mai ka maka mai o ka mea a'u i aloha ai no kou mau lioi au i iioopiika pinepine mai ai imoa o'», a no ia ano, ke baī aku nei au ia ®e, he n»ea ule ke ola i kuu ma'nao ke hoohilike ia me na iini au i noi mai ai no'u, •>" lea oe la mea." " E hoopau oe i kou i. iu inanao ana no ia mea e Rebeca " wahi a k? Temepela ; " a mai manao oe e hoopuka hou aku ana au no na koi ana oia auo, I keiu wa ua hooknumaha ia aii ar> kuu mau man«o mua ana." " E Sir Naita," wahi a Rebeca, " heaha, hou ae kou manao i hele mai nei e kamaiho me a'u, e hai mai me tca oiaio,—lna he mau mnnao ku i ka pono kau e hana ai no'u e hoike mai ia manao ou, me kē kapae ae i ka ooonoo aua, o oe ke kumu i loaa ai keia pilikia. Aka, na e noi hou mai ana oe.ia'u e | like me kau mau noi mua ana mai, alaila r ke | nni aku nei au ia oe e hoi aku oe i kou wahi j i hele maī ai, a e waiho hookahi mai ia'u pela. No ka mea, oke kowa no'u mawseoa o keia ao a me ke ao pau ole he pokole, he weliweli nae ;—a he mau wahi manawa uuku wale no ka i waiho ia mai no'u e hoomakankau ai no ko kela ao " " Ke ike nei au," wahi a Boisa Guilabeta; " ke hooili hou mai nei oe i m«u ukana kaumeh& maluna o'u e Rebeca, a ma ke aao hea la auaoei e hoomama ia mai ai aa." u E Sir Naita." wahi a Rebeca ; " ua uunai iho ou i nrf manao e hoohali īa aku ai oe | e ka kaumaha—Aka nae, jj k»'u honenaopopo { ana, aole lo* he kumu e ae i aie nui ai kuu make ana, o kou niBu manao paakiki wale no a pau-loa." " Aole oia ka polalei," wahi a ke"Temepela me ka hopnhopualulu ; " me he mea la e hooili mai ane oe maluna o ka'n lawe ana mai ia oe ia nei, i loaa mai ai keia pilikia i ike mua ole ia e a'u,—Aole au i manao <ki e hihi mai ana kela elemakule kahiko iloko o k* . manawa i hoike maa ole ia;no hona hiki ana | mai; kela elemakule hoi oona d« helehelana ] koa li-o i mahalo nui ia e oa poe puni wale, i > kana reau haoa hupo paakiki ; oa poo oaea i j hapai aku ia ia i keia «Mnawa'i kē kilohana | maluna ae o kona kulaoa mau, maluoa o'u a| maluna ae o aa hooponopono maoli ana a ke kanawai, a ealuaa oaa haaeri o ko «akoa Papa Teuepela oei " " Ae, n wahi a Rebeea, "o oe ka i ike a kai hoomaopopo i ko'u ano aole loa au i lawehala, aole hoi i hihia raa na kumn hewa ii hoop\i ia iho oei no'u.—Aka B«e, o oe keka. | hi i aelike ao ka hoopai i kau ia maluoa o'o,, • ke ole ao e kuhihewa, o oa auanei ka «e* : nana e hoepaka mai kun hn*kewa la ma o kou ike 5« ana be koa no ki> ><akou aoao ka U e hakaVvai no ka hookoīoko'o hope loa i haawi ia aaai ia'u uo keia ao lu«U « ike ia •' kaa hewa ma o ka ikaika la o kou mau , liaa a me koa ak*aai kaua " . / } '