Ke Au Okoa, Volume VII, Number 49, 21 March 1872 — NA MEA HOU KULOKO. [ARTICLE]

NA MEA HOU KULOKO.

Ma Ua Poalua ihs nei i holo aka ai ka moku kona UUama ī Konar Hawaii, Oka maaawa iaua ia okm boao Ie aea e hooona ao na ka> akea, a o kaoa fona6ai aiaa boi keia ma ua la a Iha, Veia holo aoa ako la a Kiiauea, t hiki loa aku at*n oia i Kaaloala maK.au. Ma keia Poakahi ae boi o hiki mai ana. e haaaiele (nttī ni oia ia nei no ka bolo kaapuaiaaa ia Hawaii. . i eb kuai ktidalaia aoa iho oei o ka aioa haoai hololiJo«a o Rftbata Lett, ma WaiRotaa, Waimea, ua lilo ae nei ia Mr. Li>ve, DO na dula 3,350. Oua aina nei ?(K eka ka nni, a ho wahi kupono !oa ao ka hanai iioioholonaaoa. . Ma keia holo aaa aku nei a Kiiauea, o na Kohin* C C. Hniiaai, J. diott Smith kekahi i kau ako, oke Lun'ikannwai Hoo. Wideman. ka liamuku W. C. Parke, ke Kahukula H "R. Hilehieoek, S. ii. Kaite)a, Rev. J. F. Pogue, a me kekahi poa e ne i ikeiu. Ma keia po, e baawi ana o Madamo Maria Doret Le Roy a me Mr. J. H. Le Eoy, he min Kaiuailio lealea ana, a he njaa manao helnhelu, i waeia kekahi e kamaiiioia ana. Aia ma fea Hale Keaka Alii Hawaii, kahi e liaawiia ai, o ka aku komo mai ka hapaha a hiki i ke dala. — Ma ka mokuahi hope mai Kapalpkiko mai i hiki mai ai ka lon > oo ka make aoa o S Hartwell Esq.. ka luani makuakane o ho kakou Kokua Lunakanawai Kiekie mua, A. S. Hartwell. Ma N«tick kooa #ahi i noho ai, i ka moknainH o Mnsekuset9, a malaiia no hoi konu wahi i make *i. Ma ka po Poaono nei a me ke Sabati, ua pa pukiki mai ka makani Waikoloa ma Oahn uei, i okuli pu ia mai me na ahinhiu na kiiikilihuoe. Oka po Sabati nae, oia kekahi pi> lioihoi lo»oMaraki i ikeia maanei, i aoe iike aku me 6ekahi o na po anu i bala aku la o Feberuari. Ma keia ku ana mai nei u Kilauea i hiki mai ai ka l> 00, ua hooioakahou Knluaopeie e boooioj)i i kona mau pap.i kele. Ke kaiehu la oia i kona wabi mt>e i keia .mau la j oa uhi po ia kona lua i ka uahi. Aka, uo ka nui ole o na olai koikoi i knia mau 1» mai nei, uit» lie mea la paha, aole no e a pihaana.

Ma nehiaei ka hauwi ana ae o Mr. H. M. Wini, (Wliitney,) ka Luoa Uooponopono <> ba Nupepa Keokoa, i ka abtaiua do oa poe a psu i liookaa p»o i ko iakon okn 110 ka p^pa 0 keia noakaliiki. Ma ka pa o Kaaione kalii 1 hoomakaukauia ai o na papa aina, a malaiia oo hoi i ahaaina ai. Ma ka holo aua aku o ka moknmaho JUonalana, na lawe akn oia i bo kakoo mau waiwai kalepa, kopaa, 2,740 pahu ; eke ko, 290 ; ili bipi, 847 kukaa ; ili bipi keiki, 20 ope ; maia, 400 abui ; bofe, 31 eke ; ili hipa, 31 ope ; aila holoholona. he 34 pahn O ke kamukuai o keia man waiwai, be 553.53. i

Ma fea holo aoa e Kilauea i kela pu)« sku pei. ur loaa aku la kekahi laau nui mawaena o Alenuihaha, he 40 kapu«i ka loihi, a ekolu

knpeni ke anawnena Ua ulu ra ua Uau la e ka pioeoe-kfti. O kahi o koaa auwana ana maī, ina «oie no ke kau wahi 010 laau, Blails, o rtf>kahi Koeoa paha ia o kekahi moku poino.

Ma ke awakea Poaha U:o ugi o kela pule i kuui kndaUia ai k& aiaa o Noiiou» e kokoke ana i KaUmaKnpili a i ili aiaī ai ia C. Kaliala, ina ke aov> hooilinn. Ua kuui kudalaia iho nei m&mali o ke kauoha a ka Ah.i Hunkolokolo uo ka hookaa ana i aa aie SohotiA i« Shaw. Ua lilo ae la ia Mr. S. G. Waila no Mr, Holokahiki, no ua dala lu' $1,010

Ua Kmo ia mai e hoouua «na ke Aupnoi o lapana ekolu manuwa aiokimhi o liolo i Euroj\a, a e kaapuni hoi m» na wahi qui oke *o nei. E liolo ana i Ein ipa ma ka puali aku 0 St)eza. Ma ua lono hope mai nei mai K&pnliikiko mai, ua houloli ia ae la, ena Hawan )ici ka miM e holo raai ai, a m» ka Lae Hao akni Eaiopa. Ma k» h»pa hope o Feboro«ri nei « holo mai ai. Ina pela, alaiia, e ku mai bdb nia keia maa la iho. Ma kekahi mau U »ku oei o kela pule, ua -lonoia mai, ua ikeia 8« k«kahi «oo ina ke kiowoi i Niupaipai. Ma ka hahai ia aua mai e n* poe i ikemaka «ku i koaa «no, h«: mau m«ka aunui koaa, • h« oaku loihi, a o ke kino ua «neaae «ha kapuai paha ka loa, «ole nae i maopopo j>ono, no ka mea, o ke poo Wile ro ka ike ia »e anlaoa o ka w&i. Ua weiiw*-(i ka poo i ilie aka i u« moo 1« a! holokiki i kula. Me h» m«a 1« he nna (frog) pah«*. a i ole la o kekahi mav ano moo aoho wm • ae. Ma kt la S«bati iho q«i «a holo ak« kakahī po« i ka holnholo moku oulima o kahi moku ki«kr!n Kati*. ua holo loalea wal« no laken, a biki i *o Uhou «ra i Imi mai «i,« k» hookomo an« mai i k* e«k« m««ah<> ae o K»ka«ko, «e h« 1« «a k«h«a iamai e ka Hak« noaa k« la S*batt> k<tofK»to)ei i ka ih« o ko lako« mokw iiniia o ka p«« «««, a «a hooko kok* la iho 1« ka ak« K»p««a N«». U« 1 . iho 1« l«ko« maiaiU, a hiki wate i ka wa i piha «i k« kai ( ka hera elima e k« ahuhi, M lakou, Mai v«i loa ak« k« maia«i io» « honm»e lo« ia ka take« b»t. malaile «ao ia fvo No ka nea, oa ik« uo lakou ho la $«btti ia, aol« i k«po«o «o «a hoio l«al«a aoa oia «ao. Boaa.

kefcai&sa^*iirik%! hawai « Waiatfaiiri ; w* featā fcapaoo » m*i* e baifrAi« aoa pan pab« 't %a qmu U, O M iujmgfpv na wahi la m«f feabi kokolHi io» f *elca% oia ba 'nwapo a Kaoii&a.W aka. 0 kona hlki aa* Ralb,o©l:o'p«ib')»m wa kai-piba koaa pii aoaOiomaoaoe H i jnb* mti ai ma!obn « ke Kuokoa, a'e 1 bo«' hoolaha i ka Poalua e kudaU »i, aoie -oia ka poiolei, o ka Po»kahi, oia'ka poloiei, a nn lakou nei iho pabs ka Poaloa. O ka'ii i kakaa ako ai o ka Poaaahi, ooiaiia, ua hsßa ako aiM> iihe rao ia; eia ka ua kahuli Mfeboonoho ana aka mea haaa papa-pai —P. Kaaiahpa. [Ma iia nana aiw i kau kope, a.a like i>o ia me kau i hakao mai ai o ka la 12 o Mar«ki # aolo i hoohaliia. L. H.]

Ua lonoia naai Kanai mai, o kupoe kanaka hana o ka oiahi ko o Koloa, na hoole mai laki>w lian» hū». oke kunou o keia hoole ana, ua lilo ae la ka mahi ko i aa oaa hou, a rna ia mea, na ho.-le na kanaka hana ma ke ano, aole i hoopaa pu ia lakou malalo o ka olelo hoopaa me ia man ona, a nolaila i bele ole ai e hana. Ua hoopii ia imnao ka Lana? kanawai Lilikalam, a ua hsopaaia u&poe nei maialo o ke kauiwai o na Hakn ōe ua Kaawa. Ē hoopii bt>o aaa na kaoaka hana ika Aba Kaapuni, o ko lakou buī be kaoaooo. Ma ke kakahiaka Poaloa iho d«ī i hali hoi aku.ai ka aokuahi JVevada oo Nu Zilani, a roe na Pōualaau ma ka hema, Ua iawe pu aku la oia ina ek* let« mai anei aku. Oiai ma kela mokoahi akn nei aole i laweia ka eke ieta mai aoei ak«. aka, mnhope ibo o ka noonoo I»nu ana, he mea ano pillkia paba ke lawe ola ia oa leta o oaa(, nolaila, «a ae ia ka lawe aoa. No ha mea, ina aole e laweia bo kakou mau leta na ua eaae mokuah» |a, »o na Panalaan ma ka Hema, alaHa, e koi ia aku no a uku mai no ke «iwa, ka uwapo, ka wai, a me kahi waiho lanahu. . Iloko iho nei o keia o»ao maiama i bala, ua hoolako nui ako kakou i na wabi makeke o Kap»iakiko me ke ko paa, a ne ka raiki, a nolaila ua ano emi isai ke kumakoai. Penei ke kumokuai o ko kakon man waiwai ka« ~]epa ma Kapalakiko Kopaa, 8J a hiki ika keneta o ka paona, ( o ka helu akahi,) ua like pela ko ka raiki. Oke kofe, mai ka 17 a hiki i ka 18 keneka oka paooa. T> k« ili hipi, he 20 keneta o ka paoaa no ka ili inaloo aBJ kenela no ka «li maka i kopi paakai ia. 0 ks pulu, mai ka 11 keoeta a hiki i ba 12, iii> ka paona. O kekahi o na eepakeke i biki mai iea ka mokuyi>bu im, De Dt Panalaau ua aihaeia kaaa wati jgula a me ke kaula w«ti ma ka po Poalnna I iho nei, mai kooa keena moe mai o ka moku. 1 koaa wai i boi aku ai e raoe, aa webe ae 'oia-l ka w«ti, aka, i k« ao ana ae, oa p«ehs ike kolohe. Ua hopaia kekahi o aa kuene 6 ka moku (he pake) a laweia ae i ka Hale» i wai, a mahope iho o aa ninaainania ana, ua | h .okuu hou ia no ka maopope eie o ka lilo | ana iaia, a hoihoi hou iaj ka uokamtba. Ma be ku ana mai nei o ka moku ku6a ! Mary Ellen mai Kauai mai, i hiki mai ai ka j lono, ua nalow&le ke keiki uuko a ke kapena, j 1 ka wa o ka moku e ka ana ma Koloa, i i Kauai, ua leln «ku ke kapena a me kana waI hine iuka, a me n.> .uiaa e a«-, a koe wale no > hookahi luina ilalo o ka moku e hoonohounho | 8(m i ka wahie, aole uae oia i ike he keikino ! i koe iluna oka moku. Ika hoi ana n>ai o ke H ipeua a me kana waiine. ninau aku i ua | laini* nei, hoole kela aole i ike. Noke ia i j ka hnli eohe loaa iki; ua maeae wale ia ua fhāuie iloko o ke kai.

Ma ke anwkeA Poalima iho oei ! Srn mai ai ka mokuai» Ntvada mai Na ZiUni mki, me jj»* oho* ht i 85. ho 89 o keia poe » haU aka ,U qo EapaUkiko. E hoike aoa oa 1000 ua I P»u ko Uawaii ma na wahi makeke' kuai j kopaa o Ankalan», aole no hoi he ko iki i j hiki tnai no Auseteralia a nu& Mauritia. He I mea keia e hoeueu mai aaa i ko kako» poe a a<i w*ho, aia īiaila kahi kupoiio e hoolako koke okn si i ke kopw i keia Qanawa, a noUila, ua hmmna nui ia aku ki> ko ilaiia im* keia huli hoi «ua akn U « Ac<aufe. Ao- ' le ao h»i i hiki raai o Waba tia oua o o« mna i liina mokuahi »i. tfa 1000 ia mai aa b#okaule* aku U oia ene Mr V (> geU ka Looa I*ta !t*i oUila uo k* koopimopooo ana i u haoa e pili aaa i ka uka pauai, • « h«li hoi i w*i *na na keia ku ana tn»i a .V«*nssfca &f* ka halawai ra*ka»ia«B* «« piii i ka po Poakahi iho hi', ua puipei »o ka halawai uo ka uui oka poe heie w, a u I kamailio ia a hooholoia kekahi aae kw« , i ka Ah*ol?lo, a e ikeia oo i* ! kuiau ma kau wahi e ae o ka ptp» o kei* la.* Ma ka hapa mua oka halawai, «a liU waie i uo dh aa uu a aoo 010, a aoo hae«*ete, * m k» h»pa hop<> ua r.ai«;Sia Maikai e hiki w«i« tka pau ana .1 ka halawai. Ma ka -i°hmn •na'i ea halawai makaaiuaaa o keu aao, ke m<»a pooo « hae* ea«aao, e keka poee ae k« iu»ono»>, a e hoohoU> i aa ka i ka poao , k»ulike o ka lehulehe, aoie so ka po«o e ka ; aoan hiM>Nahi waie uo, a om kekahi hepao ka Üboi. Ma kipookala apopo e haUwai ai m KiuiMkop'li. 8plm«. K«h. 40—-He eiiawaiiwal» ka £<••• j p«ra Uiiaaa, aohe 1 oaoe >* aae ka pe. Pek »e ka •eiwehiee kaeeewke £iinh«U.