Ke Au Okoa, Volume VII, Number 51, 4 April 1872 — Ka Moolelo o ke Kula Ao Kunu ma Waimea, Hawaii [ARTICLE]

Ka Moolelo o ke Kula Ao Kunu ma Waimea, Hawaii

Ua buomaka ia ka hnaa o ke KiiU Ao-ku-mu ma ka hora 9 a be kakahiaka, me k« himeoī u me ka pule la S Kal>aabco. Ua oobo o S. H. Mahuha ma ka uuho Lun» Ho<>malu, a ua kohoia o B. Kealohai kaUaoolelo Ma fce no> i» ka Lua» Hoi>i»aio, ua kohoia » S. Kahauheo i hope luna hoomalu—e kola ai . ina hoa kumu. Hoohnloia ma ke kaulima aort. Noi mai ko ka hale e kahea ia ka iuo«« o na kuinu, nia k« ooi a he kakaoolelo, g kapae iki ke kahea inoa ana a mikukau ka papa inoa, (no ka mea, he kakauolelo boo,) hooholoia, Ma ke nni «ka Luoa Hooiaalu, e heluheluia ke Kumumanao 1. Heaha ka waiwai o ka hoopaauaau an» i ka Papa Hoo- | nui a Pit»gora ? Nn kanaka i lioluhelu, apoI uoia, aole i hiki mai kona hoa (Eui). Ma be noi a S. H. Mahuka, e koh»ia ekolu I*l a »o ke komile. Hooholoia. aut koho id o ( S. H. Mahuka, Na KomiU <S Kahaaheo, ( S, Kamklamela

Mahope iho, uh kaheuia ke kumu manao 2. He pouo anei-i oa Kumukula ke kakau w»le oo i oa ninau hoike a ke Kahukula Nui, aole ka haina ? Zcbeduin, aole i hīki mai, (make hewa ka lahi ooa komile imi hana ) Kumumanao 3. Heaba ka me» « helulielu pololei ai na h iumaoa, aole e hookumo wale i keknhi hua, Hole hoi e haulele i kekuhi hua ? Na J. W. Keoloewa a me J K P.iahaoa i heluhelu, waihoia » ke komite. Ua makauknu ka papa inoa ona knmu, a ua kahea ia, e hoomaka aaa ma Hamikua.

Na kumu i hiki mai, J. Waiohinu, no Msunahoano, S. Kamelamela, no Paauhau, Honokaa a me Kawela, T. Kanamu, no Kupulena a me Elei'», J.W. Pnakaula, no Napoopoo, J. W. Mahana, no Naaliipa, S.*W. Kahoopii, no Keauka, D. Palau. no Waimanu. No Kohala Hema—S H, M*hoka, oo Waikoloa, Job. Kuiaeleki»a ( no Puako, M. N» KobaU Akau—J. W. K-apiko, no Kokio, E. S Tirooteo, no Kaipuhaa. Simuel Kahaaheo, no Haeoa, D, W Kaawa, no Honoipu, H. K. Kanealai. no Kahoi, W. Kapiaoa, no Honomaka'u, S K. Mauilnha, no Ainakea, S. MoUie, no: Halaul«i, J. K Paahana, no Halawa, J, W. Keoloewa, no Makapala, S. W Kimaka, no Pololu. Na kumu i hiki ole mai—EvHrito, nO Kaala Hainakna, L. B N»inoa, iio Waiak'a., Kahou, no Kapalaoa, J. W, K®oni, no Kaalaea. P. Paniani, no Puuhona, uo Kohala Hema lakou; Zebedaio, no Niulii, a me Lui no Waiopuka, Kohaia Akao Na kokua kumu—Mrs. J. K. Mahuka, no Waikolaa, W. B. Kealoha, ;nn Waiaka, J W Poai, oo D. Kahooio, no Niulii, Z. PiMkiki, k 'knhi tuau lala o ke Kula A<> Kumu o Waimea. Mahope iho o ke kahea iooa ana, ua weheweh« laula mai o S. H. Mahaka i na ruia a ke Kāhukola Nui e pili ana i na kumuao. Ma ke noi a ko ka hale, e (inomakaia ke alakai aou i ra kumu ma ke ao helulielo. hou.) Huoholoia. Ua haluhelu ia me na leo pakahi, pualu, a pelaHku. Mahope iho, ua kula hou ia na kamua-'raa na hua Beritania, e boom»Ha ana ma ka A C. &c., e like ne ke kauoha a ka rala a ke Kah«k«la Nui, oa kthea hoa la ke Kumumanao 4. He pmo aoei k£ hoala hou la ka Hae Pualimu wai ma ka maiama hope e ke laakahiki ? Na S. Molale i helo oaaa, a o ke koeoa, weihoia i kona hoa a makaakau. Hoomaha ke kula ma ke awakea, hora 12J. Hoomaka hoa ka haea ma ka hora 13| aaa ka hiineni, a me ka pule >a S. Molale; ua hoomakaia k» ao a»a. i oa kaia» ma ka Buk« Aīimolik». • k»i> »»•m» k» Moh»n* 6. Aoao 145 —153. Hoopaoeeia, ke Kumumaaao 5. 6. a»)e i inakiukau, H*lohelu i» ke Kumumaaa < 7 Heaha 1« ka mea e <ke koke ai na keiki ms ka A, a loaa koke ia tako« ka helub«U ? N« Kapiko i heluhela wua, » na Kaawa i heleheiu alua tnat, • aho ia. He wahi olelo paipai na ka LnaahvH>aat« mahope iho. Noi mai o S Kahaaheo •'kohoia i euku komile i«ai ha**laa hou. Hooholoia Eia oa komit* hoa £ S, KauaaHao, £omite ?S. KaMßi.a«KLa, M. uu HoofMa«ei* ke kula apopn, h>ire 9, «a ka himeni, a «e ka pula ia S. Kamelamela. Maraki 15, l»ora 9 t m , ua akeekoa how «ai aa hoa oaa ko Uk»o «uhi e kela ai, oa hoowakwa ka haoa ne ka hiaen), a me ka it Daii«la Piliu—*aheaia m

Noi mai ka hale e beluheiuta ka tnoglelo o ka la i haia. Hooholoia. C7a aponoia ka moolelo kt noi » S. Kahanhim « ka hapa hope o ka moolelo i kakau oie ia maaoei. Hooholo loa ia. Ku mai o S. H. Mahuka a kamailio mai oo oa mea e pili uoa i ka pa-ko-li. Hooholoia E lilo ka hapalua hora mahope iho o k&helo'helo »oa i ka nioolelo'o ka la, a hookahi hapalua h<>ra mamua iho o ka hookuu ana o ke kola o ke ahiahi i wa e ao la'i na hoa lea he kanawai o ka himeoi, a ua imi nuiia na kaai.

Ma kc noi a S. Molale i hapalua hora no kela a me keia palapala e aoai ; koe ka Arimatika. Hooholoia. U« hoomaka hou ia ke alakai aaa i na kumu n>a ke koena o ka Buke Ao Heluhelo, me ku hoopoaopoao ana i ka oeluhelu ma ka leo kupouo. Noi mai o Z. Paakiki, kekahi o na lala « ke kula Au Kumu n Waimea, e heluhelnia ke kumumauao 19. Hooholoia. "O ka oihana kaiepa, o ka oihana loio. owai ka oihana waiwai o laua ?" Na Z;rPaakiki i helu helu, a apouoia. Ua heluhelu alua ia e W B Kealoha. j Mahope iho, ua heluhelui» ke koena o ke Kaaaiaauao 4uka 1« j h«l« Waihuia tke I Kainite, na S. Kapela i heluhela. i Ileluhelnia ke Kumumanao 5 E hoike pololei mai i oa kolanakauhale oui a poo Au- i puni o ke ao nei. Na Kanealai i heluhelu niua ; mai, a hoopaoee hou in kooa hoa, apauia.i Ua kula houia ia ma *ke koena o ka Arima tika ma ka hora 11 a hiki ika hora 12.J, Hoomaha l hapalua hora.

Hoomaka hou ka hana ma ka hora 12| me ka himeni a ne ka pnle a W. Kapaona Kahea la ke hipa i koe o ke Kamumanao 5, na W. Kapaooa i heluhelu, waiho ia i ke komito. Kumomaoao 9. Pehea eaoai i ka pa-ko-li i na haumana, ma ka pa-ko-li maoli aaei ? Ma ke do re nii pa anei ? E ao pn anei m» ke kauawai ? Na Matia 1 helohelu mai, a aponoia. Kumumaoao 10. Ehia ano oka heluhelu a ,ao ai i n<» haumnna ika wa kula. Na J s Kumelekoa i heluhelu—waihoia i ke k<>mite Kuiuumaiuo 11. Oke kakaulima he mea uui auei ? A pehea la e mahuahua ai kn maikai a me ka pololei o ke kakau aoa ? Nu T. Kanamu i heluhelu mai, waihoia i ke komite. Kahea hou ia ke Kumumanao 12. Heaha k$ mea e hol«i. ai ka maUni ? Na S. W. Kaheopu i wehewehe puhihihi mai, me ka naaopo;»o ole nae oka haīoa kue i ka h&awiua. 0 Evarito hoi, ke hiumoe la no paha.

Kuinumanao 6. O ka.Helunaan ka Helo kakau (ArimitikH), ma ka hora hea e ao ia'i ka Heluuaau ? Ama ka hora hea boi ka Helukakau ? Na E. S. Ti<noteo i heluhelu 'ila i. Ua hoomaka hnu ia ke ao nna ma ka koena o ka Anmalika, mai ka h,ra l| a hiki i ka hor-i p. M., ua kula ia ct>a ke ao himeni i ka liopalua bora. Hoi m&i o J. Waiohinu i na hoa o ka hale, e hooauu aku liia no Kekahi piiikia knloho i mnnuoia eia, kUe mai © Kahauheo, e waiho i ka olel'o uoi m» ka papa, o iilo ia noi a bookuu aua paha o na hoa i kumu e alakai ai i n» ho.i e ae. Hooholoia a hookuu pu ia na hoa n pau Waiho mai o Kamak- he olelo hooholo, e hookuo ia ke Kula Ao Kumu nia k« hor* 12 oke awakea oka la apopo. Ua hooinoe ia ka olelo hooiioio e Kahaaheo. Ua hooholoia e waihp apopo. Hoopinee ia ke Kula Ao Kumu apapo, hora 9 a. M. Tne ka himeni a m« k& pir!<i aoa ia Paan < na. Maraki 16 Ua akoakoa hou mai na kumu ma ko lakou wahi mau, ma ka hon 9 a.. m. .ne ka himeni a ine ka pule ia Kaoealai, ka heaia ka inoa o na kuuio e like me ka mea tnau Noi mai o Kapela, e hekheiu la ka moolelu oka moolelo o ka la inehmei. Hooholoia. Ua helahelu la a aponoia, waiho inai o Timt=t'» he olelo hooholo.

(helo hooholo.—E melnmaia i wahi painn | oiahope iho o ka t)oohuuia ana o k« Kula Ao } Kumu o ka malama o lune, ke mau ka olu ! olu o ke kiao mai ke Akua mai. Kue mai o Molale, eole ia imua o ka hale i keia wa, a e lilo ka haps)ua hora ma ka pa-ko-li aoa. i Hooholoia. Hoike mai fce koeaUe imi haa«rin6, aponoia ka hoike a ke komile Ua hoonaka la k« koena o ka Arimatika om ka hora 10} a hiki i ka hor« ne 10 miaut«. Noi mai ka L«m Uaomala i ke koeaa o n« Kumanii&io i ke», «niio bt mai o E 3. Tim<4eo i ka olelo hooholo mamua, hooholoia. Na kv KuU Ao Kunu « haoa a oaakaukau, «oi eai o Kahaaheo, e koho aka ka hale i ♦ t»«i IC«kuUul« Nui e Uwr« «o*» i ke K-jU .*o mii o V» ail»aa u !»»• i WaiāH' oe», «a | ! kohou u S H Mahuk* i k<Mttit# o«i. | | Kahe» n ke * umumia«<> 13 M» ki A. ! 0 1873, «hi« u Ap<o» K.o*to Luaa*«kaaij »»«« o ko Ui*tii P«e Aiaa. Na M*haoa «e PaakaoUi noop«at.«iau mei ae ka «ao< j.opo «A>. Kaheaia ke Kumumaaao 14 Hoo«ro« ia •o ka maopopo ola o ka inoa aia ka aupapa. | Kaheaie k« K«m«awMo 16 O »a | feola Aup;)»i a »e ko aa Kulanui maluo* .! Ow*i U | laaa ka i o» o k* luh» ? N* Kai, U«a«U i hauhelu, ttar ia, ao ka v4<>, <»ah»pe%t>, «• hai paaaaaa aai Mt& J K. Solomo«a 1:40 Heiu6«luiā uia» ka hope o aa kamumaoao. : B«<ha kī oihana i oi maluaa o oa oiHaba «' pau o k«%o «i? Na Makeka i heiahaia, 1

apoooia, ma tta maeao o hotBO«» «loa tw> mumaoao e heooaaia n ka i m . _ ■ ' - - 'Ma k« noi a Kapela e helulīelu ia ka mo©l«Jo o h«ia la. Hoeholwa. Eia kā hoike a ke k<Hßite ao na haawiea o loa^.. 1. Heaha ka oaea e ulu ai ka naauao iloko onakiila? Mahaka a me Kameiamela. 2. O ka heluhela iaaikai aaa, fa« ki ie aoei ia e wehe ia'i ke paai o ka naauao, Paahaaa a me Kahaaheo. 3. Ue kuoiukaaawai io aaei tea aaaaao no £a Lahui ? Paakiki. 4. Kepoao aoei i o* kaoe i pna 'ole i na wahme ke lawelawema kaoihana hoooaauao. Kahoopii a me loaepa.

6. Pehea la e ike ai aa haumaoa, ua makepono ko iakoo hele ana ike kula ? J. W. Keoloewa a me Kamehaikana. 0. Pehea la e holoi ia'ku ai ka n.oho kahiko ana o keia Lahui ? Palau m« Lui. 7. O na nkoā kahiko o keia Lahui. ua ku anei ia i ka mana o ka lakou mau hana ana? K»awii ame Paniani. / . 8. E h«okoia aoa auei ka wanana a kekabi poe e olelo nei, e nalowale aaa lfeia Lahui ? K&namu a (tte Waiohio». 10 O na nupepa anei kekahi kukuna mao«a Lahai ? Kanealai me Keoai. 11. E hoike mai'i kahi i kukulu mua ia'i ke kula ma keia Pa» Aioa, ke kumo, ka maDawa, ame na hana ana oia wa. W. B. Kealoha a me Kahoa. 12. Papa hoike maoawa oo LBhainalnoß, Punahon, Hilo, Halekula Alii (oia o Kahehuna,) Waioli, lole; na kula kaikamahioe; Wailuku, Makawao ame Waialoa. Zebedaio a me Molale. 13. Mahea ka oi aku o ka paakiki o na Oūea hoonaauao, ma ka A anei ? Ma na helu kiekie anei ? ka Helunaau a me ka Helukakau.) Timoteo ame Gvarito 14. O ka Lunnmakaainana, o ke Knmukula, owai ka mea oi o laua ? Kapaoūa me Paaakaula. 15. M» na mea hea la e maopopo ai he ku* mu alakai n« kumu no na haumana ? Kapiko a me Maialoha. Hoopaneeia ke Kula Ao Kumu o Waimea, Hawaii a hiki i lune, ka h meiīī a me ka pule i» Mahuka. W. B. Kealoha, Kakauolelo. Waimea, Hawaaii, Mar. 21. 1872. l_Ka manao o fca mea knkau moolelo o ke kula Ao Kumu'o Waimea, eoa hoa kumukula o ke Kula Ao Kumu o Waimea, ke oana ae la ko oukou m«u maka i oa haawioa

i paiia ma keia helu, eia ka paipai ia oakou. E makaala oakou e hoomaopopo i ko oukoo mau kumumanao me ka waiho ole a hlki i ka la kula, ke kahea ia o na inoa e heltftelg_ mai, eia ka mea hiki ke paoe mai, " Aole cgji kakt.u i ka'u." Nolaila, oaa ko'o oana ana, he hemahema nui keia a ke kakauolelo i ike ai ma keia Kula Ao Kuma ana, nolaiia, ka lelele ana o na kumumanao mao a maanei. Aole i Uakau pololei ia luai ka Helu I o oa feoaw»»nao a i W Helw 20 fee naua mai kahauia ma keia moolelo. Eia hoi keia, ua kakauia ote ka peoikala ekolu kumamanao, a-o kekahi hoi, he wahi ap«na pept uuku ioa. He «o ke koiwimanao. he moowini ka haina a m na wehe«ehje an«, c.<>iaila, ua akaka ka molowa o kekahi poe.l—-Kakouolelo