Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 1, 18 April 1872 — Ka Moolelo o ke kula Ao Kumu o kona, Hawaii. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ke kula Ao Kumu o kona, Hawaii.

La Imla aka' i, Mamki 14, '72. Ho.tin tk \iie kul» no "'UH'i o np Apona Klun n k» M'ikupuni «> m< Napoopno, K<»na H ma k;t Pnak 'lu Elua o M.imki e li--ke me kn ni«» i ihe 11 m;i kc kula. O k« II L-uia'-uiii (K v. H Maiinii) ke Hlakai Melei.i ka leo " God s >ve Ihe Kmg'' pn|e k;i kuinu, a hea is iih i>io,» o n« kumu a pel i i weliH ponoia ai na hina. Ei& oa kumu i hiki mai : No Kona.Akao. J. Kenw u<i K-ilaoi, Keliihuluhalu ni> K. nloa, Khlkil'i no Holu iloa, Kane n<i Knhalnu. L ti rio Ketnhi>u, Alrt(ihi n<i Mak Wialop.i no Kainilio, Knl «Wdia no Pahoehoe. . _ . Kona Homa. Kini no Na wawn,, Maleka no Napoopoo, Mah iuahana no Keei, K»balewai no Honaunau, N;ihinu no Hookeoa, Ke>iweahuwaii 110 K»l(.liiki N. Kelnaihue no P<t(ioehoe f Ku«- ■ pali no Kaohe, Knlaukoa no Opihali, EzekieU no Pupa, K«ui no Kulihi. , Na kumu aolb j hiki mai i) Kona Akau. Kaliii no Makalawenu, M>ss Tibola no ■Kailui», KHii'^kiiole?To Honukohau. Eio nii Kuku i Khuiu i hiki ui-ii no Knna llema. IJ>l■> no Hmiiunau, Juo. Keawe oo Hnokena, anle o K»na Akau. **- Ha«wiin na haa^ina—ma ka Helunaau, Arim-<tika me ke ao heiuhelu. Hoomaka inun ka Heluo-iuu; Mok. 15, pauku akalu, me ke k.iu' ha pu in:ii o ke alakai, e we« liewehe mai keln a me ke.ia i ka hnna e like u>e kao;i no ana i na haumana. A ma na wehcwt he unu ua liki; no. Aka, ma ki» hik: aua aku ihh n* ui honiln'i Ninao 15, •lelulieloi i: " Hetiha ni> y 5 o k>. lit>bfei' in i? EI*»o oa la a nie ua h»rii ? 11 Kini kei>i mnnu. Eia kara wehewehe " Ebrku nn )a i ka hobed ima, inu ehiku na la i ka hebed'una ■-«"» likf ka riu" o na la, me oa koino ana « 3 5 I i o > l> i ka htrhedom'H f ug !ike ka nui o ri« la me oa komo ana » iloko o 7 puka mai 4 la a uiehoolilo i kao ka ln*h<; oiau hora | «n» "«*: 24 iieia i ka la, puk.i mui 4| rnau hoi r-7; o'»liiilfl, 4 'mau la a ni'4| uiau hora ma I n« | <> ka ltebt'domrt." Kne iii n o Lota, e>a ! OK klīlllU, i I. A 1 >N: i li .iu»; (nai r ,ei n Ki:!T i kst httina" 0 ktt ain'iiu tnu i, oiai, elua na ninau ma koia N-iolc houkiihi! ■ 2. Aole n0.4 la a m<; 4i mau hora ma f o ka heb< dnfrrri, kokua m ii <> Kane, Noi iniii ke kuinuo ke kola A. K a wehewehe mai <>ra i kiiiiii, kokuaīa e ko ka iiale. Eih kutiB weiiewer>e ana a ine na hain.a, no ka nioau mua, he.ha na f o ka hebedoin>i — huina, " Ue m«>j ia no ku heb»d)(na " No ka ninau < lua, ehia n > la a me na hora — hiiioa, " 4-j- l i a ine 100*- m iu h<.>ra." O na hakiua iakeia no k;< lieb-do(na he m«u la. Btc. aponoia kei;i. Eholu-hapalima o na la 7, ■like 41 mau la ; hool>lo i keia mau la i inau nnrrt, ma k;i 24 hora i ka la f lit<e Ioo£ mnu hora; nolaila, 'eha a me ka hapalima m;iu la ;i nie Ioo| mau hora. H(ioi>o>u>pono r>ku ke Alakai ine ka hoahew.i axu i kaua, a apono a*o i ka ku mea muii, hoo'e |>aakMi loa kela a me kuoa kokua (Kune ) i\tn hou nisi k'el i e ho< i hope, iiih ka nioau I*2, kokiiii ia Eia ka hain > $1 00 ma ka 25 lb i k* haneriweta lieokahi, e like me ua hoo'uliia aua i keia uianawu uie ka wehawehe mai o ke AUkai. Kaouha mni ke Alakai, i ka ouj<ou ao ana 1 na hiuiiinu i, e kapae i ka 1.i1.i ekolu o ke Ana-kau-paona, a e hookomo malaila he 25 lb. no hwt. aole 28 lb. Noi in >i <» Kal iwai » e kohr>ia o Maleka i Hakauoielo. Hawaiia ka b ike e kula ai nu ka Impa i Koe o ka la. ma ka Amnulika H>>omal)it ke kula (hora li) no ka akahi hiiM hn loihī. II«ra 1 P. M., komo hou mai a hoomakiia oa haua me ka pu>e a nie ke oiele Hiia I ka leo "Ko: liilii o I'B L >," kßheaia na moa. , _ Kulma ma ka Ariin»tika, aoao 17 no na OU'io H"tke. Aii» oia ka p 9 a lalaui 2 £t 3, <ia hiawiia kekahi ninau kuwaho, f) pili an i peuoi, " He inau helu anei ka s + b=c ? Ua like enei ii)>- 2x2=4 ? ' mai a L< t« mni. Kne m»i o M iieka a hoike mai, oia keia lle helu no ka a + b = c, no ka rhea, ua hoopiliia no ia ni >u hua ma uu hana « ke kanaka a ine pa mea kioo, e like ine Ka hoakaka nn kn pauku hookahi, 'e,' no ka iiiiiau, 2—a. lo i like loa, nu ka me«, ma ko laua waiwai maoli, u;i k<tp kekahi i kekahi, oiui, he hoailmia na hua palapala, he uiau helu inaolī kela (2x2—4c ) Kue h<>u iu->i no kela i ka haina inua a me ka lua, kokun mui o Nihiuu, hoopiliioeani »e hoi Ukou lakou 1«, (n«l.»ila, ina hoa kumu a ine k-k«hi poe nasuao e le, iua ua hewa keis e k«la mai.) Haawi m«i o Lota he ninau, penei : Malii » I,» knhi i line o)e ai ka h>>ao)elo Nu> me I K:i»n<t> ? Me ke n»i mii e l> neia keia nimu I ti ka halē> iiOoiUm, hnoholoiA. lvite o ni -.• i:ih. ;:old lika ka na kumu, ! i-«,. weiK-uehe ui i *e kumu, pe> ei : O kf\ 1 hu&u elo Nui he uiea ukoa, a o Ke Kuauiti he

<* M«a no k<t n»eu ofc< 8. He nui aku nn wehe. »ehe fma, aka, na ho.ipnkoleia. Hoohuuio . ke kula ana me ke aieUi Leo—Lei KoB9. a me ka pule a Kiqi. L» Kula Elua, Maraki 15, 18T2Dooroaku ku kula « hke »e kn mea mao, oni roat o Kei weuhawan, e heluheluia ka mm.lKlo okala i hala, Aponoia me na hoopooopono una. Haawiia ka haawina mnd ma ke Ao Helobelu, aoao 26. Noi inai nL< u e hoonuk» ma ke ao mua o k>i buke, oi« hoi tna ke Ao Kiko, heoholoia, Ho mau hemahema oo ! ikeia mn keia lala, aole no he makaokao like (i iia kii;r|ii; «ka, ua w«Mvai naema-keaia-km aiia ake knino; H«»wiia ka haāwina no i Ua h;»pt» i kne o kn la m» be Ao Heiulielu ; 00, noao-21:-- Hoomaha ke kola h<>ra i'2. I Konio hon mai, hora 1 Hoomaka ia me j ke mele Leo—" Hahai ia lesn," a me ka pule ake alakai ok«K.A. K. Heluheln pak ihi na komo i na Hoikeano ma k» haawina i h<ißwiia, a hoopauia ma ho pakui ana i mai ika Helunaau ma kahi i koe. Ma ka moau 25, heluheluia; Ia« e ukuia ka paaha-i oa iDa dala he I] no ka hebed >ma, heabd ia uku no ka la 1 ? Ia Kaiii keia ninau, wehewehe m&i, " Aole i'maoaoia ka niuaa i oa d*U no ka la nkuhi, ua inunao ka mea nana k« ninnu i nnvdala 11, no ka ia e like no me ha bcbedoina. Ina i manaoia pela, eia fea'u haina, ua makepono ia uku oo ka t& I." Kokua mai o Kane roo kana mau"wehewehe ai)n, kue ka hapanoi, a nui ka hoopaapaa a(is Kokua mai ke kiunu ika haina a Knui ■* me Knne. Eia ka ke kumu o koia haina, no kela oielo anu pehea ia uku no ko la hookahi, nelail», ua hoole la ka haina oiaio. a i <naa no hoi i na kumu a puifi keia mau pae mnku. Nu ka aneane pau o ka manawa, nolaila, noi mn o Lot i e wehewehei i ke auo o ka • lelo hoakakn o ka ninau 127, aoao 188, me ka haawipu mai ijjin«i:—"Mahealaka like ana o ns hip>» 3 i na u>nlama 4, roe ka hipa 1 ! i na malnaiH 1*2," hooholoia. ' | Hoike tn; i'o Nahimi ina ka uku aaa, apo- | noia. llf-luheiu niai o L'-ti he 01010 hooholo, ! « oo ia na kumu ma na hopona o na hua j Beritinia, hooholoia. HooKouia ke kulii, I hora2 P. M.

La Kuia i£solu, M.irai?i 16, 1872. Hoomnkaia n& haoa e like me ka mea mao, (iiile Ke «lakai, kaheoia nu iiioa. Noi mai o K ilawaiii, e heluheluia ka moolelo o ka la i hiila, aponoia ine na ho»p»nopono ana. Kola ia ma ka Ariait>tika inu ke koeua tne ka hooi p'iiuipoiio aiia mai o ke kumi) ma kahi beina-ti<-ins. P ikaiio mai k« A') Ileluhelu, aoao i z4. :v hiiopauia ma ia bui»e. i Moi mai oL t. i katiipa i koe o ka vnai nawa, i wa e waiho mai ai kela ;s nie keia kumu i kana Palap&la [loike no ka heinahoma « na Hilekuli, sponi>iri. Nui no na' iiemalienia a i ikeia nriā na hoike an% aole i kakauia. Unawi mai ke kumu o ke Kula Ao Kumu, he mau kumumanao no ka hupaha e hiki mai ana. I. līeaha na pomo e luaa ana i ka poe iau"m ? N<> na ku!a o Kalihi, Papa, Opihali a ine Knihe. II Henha na pomaikai e loea ana i*ka p'e inu-iw;k ? No na kola o KaUhiki, Hookeua, HoiiaunHu a me Pahoehoe. 111 E wehewene ike ano o ka liuaolelo a4oa ? No Ndpoop io, Keei, Na'wawa a me Ka>«ulio. IV. E wehewehe i ke «uo o ka huaolelo waiwai, no Kawuinui, Keauhou, Kahaluu a ma Pahoehoe, Koua Akau. V E wehewehe mai i ke ano kumupaa— aumikna. No H>>lualoa ame 2 Kaila. VI. He oiaio anei ka mana o ka ananna ? No HonoKuhau, Kalaoa a me Makalawena Noi inai o Kalawaia, e heluheluia ka noolelo o na la Uula 3. hoHponoia. Noi inai o M a kohoia o Kahiuu 1 i kom le e h»i aku ke kakauolelo oo ka | hoiuna ana ika muolelo ika nopepa. Hooj lo'i mai o Maieka, e kohoia o Knhalewai a > me Kuapaii i mnu kom te, uo ka men. o laua ; na inea kokoke mi kahi o ke ma i ka innau aua, ua hooholoia o Kahalewai a me |K<. pali na koin:te. (Eia ka uiea hilu, aole j hele mai keia mau kō>nite, nolaila, oa boo- | ponopono makapo wale iho no kahi kakao- . ul^lo,—N i kahi KumukuU o Napoopoo.