Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 6, 23 May 1872 — NO KA AHAOLELO. [ARTICLE]

NO KA AHAOLELO.

[K<jet<a niai kela pul# mai o ka La Ilana 10, Poalima, Mei 10, 1872.1 N* HAK4 O I» U I H 'OrxNBKIA. Hapii l<ou i« na Imo* o ka (a i b<>npaneeia (oa nehinei, O ka hana oun oia ka olelo honholo a ka Hon. J. O. Garter e pili ana i k« k»uol/s ana i k.a Loio Kuhina ib hoopii i ka Lanakanawaī Apan* S Kahoohalahala o Lanai, oo ka hooweliweli ana i na kauaka ma ka la koho batota wa L->nai N»i mai k;« Hon. J. 0. C»rt« « ae mai ka haie c noonoo pu ia ine ka hoololi hu» an» i (nani'i hi e hookumo ma kekahi maa mea o ba i>ldo liooholo mua. Noi moi ka Hon D. Kaukoh», he hoololi hou k»n«, e pooo e uoonoo pu ia me na palapala hoopii mai ka Apan» roai o Puna, , Ko inai ka Hon. A. F. Judd, 8 kamailio roai ( ua kuhihewa iki ka Luo# n Hanalei ; aole he-mau palapila kekahi i hoopii ia mai oo ka papa luna nana o Puaa., Kamaiiio inaī- be Kuhiaa Kalaiaina, aole ona manso hoahewa » ka noonoo aoa o ka Halē i ka plelo hooholo, aka, aole i kupeno na keia Hale e kauoha aku i kekahi poo aupuni e hiopii no kekahi Luna Aupuoi. Ku «nai oMi Kaukaha, a kamailio lolhi mai no ke kupono ke lawe p» r»ai ka hale e oooaoo oo n» palapala hoopii o kek*hi mau apnna e ao, no k» paewuewH o ke koho aoa, Ku mai o Mi. (Jarter a kamailio, o ka olel ' hooholo ana i hoopoka mai ai iuehinei, do ks Lwi*nah<t koho wale no ii o Launī, S Kaliuohal«hsl« ; ak«> ioa he maii Lunanana b»na paewaewa kzkib< «w na apan* e ae, e pono no i keia hale ke lawe m«i e nooaao pu ia, oie;, o hekahi keia o n» pooo nui loa o na kan<ika. o ke keakea ole ia o ko Ukou m»o f oao koho b«lots, -Molaila he oi loa aku k'» pooo e naaa, a e hoopololeiia tia hana p«evaewa a pau Kokup mai ko'Lii W. C. Luūalilo i ka olelo hooholo a ka Lona o Honolulu. Noi mai o Mi. Mikalemi, e hoopanee loa ia ka noonoo aoa i ka olelo hooholo a ine ka hoololi. Kue <sai o Mi. Naihe, i ka hoepaoee ana i ka olelo hooholo a me ka hoololi, ua apooo oia i ka nooooo ana o k& hale i ka olelo hooholo a me ka hoololi. Ku mai o Mi Kaiue a ninau, o na hana hoomaka'uka'u wale no anei a ka Lunanana ke noonoo ia i keia manawn, nole anei o kek«hi poe e ae kekahi. a me na poe kipe i lawe aku i ua pai-«i i Lanai. Mahope iho o na hoopuka olelo ana o na hos, ua ninau in, a hooholoia kaolelo hooholo a me ka hoololi.

Ka lua <?„ na hana i koopaneeia — H&i>aiia ka noonoo hou aoa i ka biin i hoopaneeia inehioei epili aoa i ka hoololi hou ana i ka Pauku 488 a ke Kaoa»si Kiwiia, no ke kauawai auhea aUaai, ma koaa heluhelu aiua ia aoa. He Kahawai. E HOOLOLI ai i k* Pauko 488 o kb Kanawai v Kivila. E llmholoia e ka Moi a rne ka Ilale Ahaoleio o ko Pae Aina i *ko»k<.a iloka o k# Ahaolelo Kaukanawai o ke Aupuoi ; Pauku l. E hoololiia a ma keia oa hoololiia nu ka Paaku 488 o ke Kanawai Kieila, ma ke &ap»e ana i ka huaolelo •' Eono/' ma ka lalani eha, a e hookomo ma kona wahi i ka huaolelo " Eha," a ine ke kapae ana i ka hoaolelo " Ewalu," a e hookomo raa kona wahi ika huaolelo " Umi," a peoei e heluuelni i'i ua paoku 1« : Pauku 488- E biki no i keia kanaka keia kaoaka i ku i ka Auhau Alanui e koho i ka uku aoa i kona anhau nia ke ddla maoli, a i ole ia, raa ka hana lima, Aka hoi, ina e koho ma ka hana hroa,- alaila, e hanu oia i eha Ja hana ma ka makalnki, malalo o ke kauoha ana Luna Alanoi o kooa Apaua. A eia hoi kekahi, e manao ia ka hana ana no na bora he umi, la ia. Pauku 3 £ lilo keia i kanawai mai kona la aku e boob<;loia'i. Noi tnai ka Hon. D. Kalakaua e hooholo loa ia ka Pauku 1 o ka bila me ka hoololi a ka Luna o Kona Hema. Noi mai hoi ka Hon. W. P. Kamakaa e hoopanee loaia ka bila.no ka mea, aole «i« i ike i ke kaa!i#b ana o kei» kanawai maluna o ka poe waiwai me ka poe ilihune, Ku mai ke Kuhina Kalaiaina a kamailio mai, aia oia ma fce ooi e hoopanee i ka bila, ina o ka hooholoia aoa o keia bila, he wea e keakea aaa i kona 1« we aoa mai i kekuhi bila bou e pili aoa i keia. No ka mea, be bila kaoa e pili ana i ka auhau alanui, aia iho o ka noonoo aoa i ka olalo boike a ke Kuhina Waij»ti. Noi mai ka Hoo. D. Kalakao» e ninauia na ae a me na hoole no ka hoopanee ana i ka bila. Hooholoia Nioauu na ae a me na hoole i ka hoopanee i ka bila, be 11, ma ka &e, a be 25 ma ka hooie, nolaila, ua hoohoioia ka ooonoo ana i ka bila :— Na POE MA KA ae. P. N*h<*olelua. P. KanoB, J. 0. Dominis. 0. R. Bishop C. Kaiiaina, D. Kilnkaua, W. P. Kamakau, H. Kahanu, F. W. Hutohisan, D H. Hieeheook, S, Kipi. Na ror. ma hoole. C. C Harris. J. M. Sm.th, J. Nawahi, W. T. MnKin, J W. Kupakee, J. W Naihe, G W. D Halemaūu, L Aholo, W. Hanaike, A. Kaukau,:H Kuihelani, J. W. Lonoaea, P, Nui, D. W Kaioe, R Newton, A. P. Jodd, J. O. Carīer E Mikalemi, Z. Poli, J. N. Paikuli, E. Kekoa. C. U. Judd, D. KauUaha, W. H. R«e, 1. H. Kapuniai. ileluhelu ia ka bila & hooholoia me ka hoololi i eha," (la hana alanoi ) ma kahi o ka "eoao," { la hana.) Heluheiuia ka 1, ajiooholoia me na hoololi. Heluhelu ia ka Pauku 2 a hooholoia. Heluholu la ka Paoko 3 a hooholoia. : Noi mai o Mi Alib»tj, e ftakau poepoe ia. Ma tta ninao ana> ua hooholo ia e kakau poepoe ma ka helunelu akolu ia. Hapaiia ka noonoii aoa i ka bila e hnololl ai ika Paukd 780 o ke Kanawai Kivila ma kona heluhelo alua i» aoa.

Heluheluia na PauKu a piu o ua kila nei. N<'i nif«i o Mi. K»ukaha, e haawiia ka bila i ke Komise <> ka Hale. Noi mai o M< K*le Kauka e b«pae loa ia ks bil-» no he hoe i ke Komukanawai. N«i mai o M». Kaoknha., maUlo o na rolft 0 *» hale, aole e hi)ii ke h iopnapna ta kekahi hilina knnx heluhrluia ann wnle no, aia a haawiia i ke k'i«n<te alailn liiki ke hoopaa> p»a, nolaila e Komitē ka TIal«» * poao ai. Ninauia, a honholoia e Komit« ka Ha)e. Kohuia ka Hou C R. B>shoj i Luoahoomalu. Hoike mii ka Lnuaiioomala, o ka m<"a imun o ke Knnnte i keīa manawa, oia ka bi--1« e hool<ili «i i ka P-ioku 780 o ke Kaniwai Kivila, a e lioopooopono ai i oa Luna i koho i« ma keia a me keia Apana Koho o ke Aupuni, , Noi mai o Mi. C. H, Judd e hoopanee loa ia ka noonoo ana i ka h la, no ka mea u» kue i ka pauku 60 o ke Kumukanawai. Aole 1 ike ia ka nm o m kanaha raa ka pipa helu kanaka o ke aupuni no keia mau makahiki e hele nei, e hiki ai ke hoomahuahua ia na Luua niH kekohi Ap^oa. Kokoa mii o Mi. H tchcock i ka honpanee loa ana i k» bila, anle na» i I ke kana komu i kue ai ka ka Luua o Koolaopoko, aka, aa kue oia no ka hoomnhīiāhua iao na Lunamikaainana, oi«i ke emi aei ha kaoaka o ke aupuni. Kokui pu mai no hoi o Mi. Alab»ti Kauka i ka hoopanee loa ana i ua bila nei, nr> ka hoooiahunhoa ia ae o na Lunamaknainana, oiai ke emi uei ka lihui. Ma keia Bi|», ua hiamnhuilmaia ae » emn Luoa no Honnlaln a i eha oo Wa ilukn. Ua hoapoao ao oia ike Kaonwai mua ■ Wehewnhe wale mai no o Mi. Kmhelani i na kamu nui o knan lawe ana enni i kein btia. _ Kue loa inai la o Mi. Kaaka i ka bla me ka apouo ī kn hoopaaee loa i ka hlla Kokua mai o V|ī. Kaukaha i ka b>la ma kekahi aoo, ua apono oia i ka bila, no ka m<?a, ua hooiiiahuahaaia ka heluna o na Lunam.ikaainana, Hka -k<*kahi ano, auhea ke dila o ke aupunei e hiki si bfc hoomahna hua ia ka haawina no ka Ahanlelo. (Ja kaulana keia Ahaolelo no ka hooemi ina iilo aka, ke hoooui hou ia oei ho u e na lilo. Apono mai la o Mī Hinaike, i ka bila, me ka olelo ana no ka oui o na aiiaka ma Wailuku ke kumu i laweia mai ai keia bi|a. Kue mm Ue'Lō W C Lonalilo me ka ninaa nua i ka Luoa oWailuku, heaha la ke kuina i lawe mai ai oia i keia bila. Ua apono oia i ka hoopaūee lua ana. * M» ka nioau ia Sna i ke Komite, ua hoopanee loa ia ka noonoo ana ika biia. Hoopauia ke Komite. Hoike mai ka Hon. C. R. Bihopa i ka olelo hoike a ke'Komile imua o ka Hale. Ms ke noi a Mi. Alabati Kauka, aa apooo ia ka hoike.

Hapniia ka nnonoo ana i kn bila e hooluli &i i ka Pa\>ku 527 o ke K*«viU ma kona heluhelu alua ana. Noi 10iii i) Mi, K#uk»ha a haawiia ka bila ioona ok« K(imita o fea Ha'a. Aponoia. K«<»itA ka llale. Kohoia oMi Kale Kauka i L'iiMhooHmlu no he KomUe. Noi io«i o Mi. Alab ui e heluheluia ks bitn imua o ue Kumite a e 000000 ia ka Pauku 1. Apono'ia. Ueluhelu ia ka bila, a naahope iho b ke kukakuka aaa o ke Komile ua hooholo loa ia e hnopanee loa i ka paukn 1. Ma ke doi a Mi HiKikoki, ua hooholoia e boopsnee ia ka ooouoo an>i i ka pauku 2. 3. 0 ka bila, Ma ke sot eMi. Alabatiua hoopiuia ke Komile. lioike la ka ajfc£p-hoike ake Koihite imaa oka Hale, c7jjflpoiioia. * Noi mai ke'Lii W C. Luoalilo, e hoopa* nee ka halawai a ka la Nioauia a hooieia. ' Hnpaiia ka rtnonoo ana i ka bila e hooinii »i i ka pauku 2—4, a roe ke 6 o ka mokuna 39 o ke Kanawai i hioholuia i ka m«ikahiki 1870, ma koua heluhelu alua i.ai, he bila e pili ana i ka auhan holnholona. IMoi mai o Mi. Kaukaha, e haawiia ka bila i ke Kumite o ka hale ma ka la apopo. Noi mn oMi Kale Kauka, e ht>»»iia ka bila i ke Komile Waiwai. Noi mai o Mi. Kipi, e haawiia i ke Komite Wao, elima ka nui. Noi mai o Mi, Kup»kee e haawiia i ke-Ko-mite o ka Uale i,keia la. Ma k« ninauia ana, uu hooholoia e like rae ke ooi a ka Luna o Ho»».ei, e haawua i ke Komite o ka bale naa ka la apopo. Hapaiia ka ooonoo ana i ka bila e hoopau «i < ke Kaoa wai e hoemi ai i na ino a me na mai i laha ma ka houk*mikaina aaa, i hooholoia i ka la 6 o luue 1860, ma kooa helabelu alua ia aoa. Noi mai o Mi. Aiabati e haawiia ka bi!a i ke Komite Ola, Aponoia. Hapaiia ka oooouo aoa i ka bila e pßpa ai 1 ka lawaia ana me kegiana paudi, ma kona heluhelu alua ia ana. Noi mai o Mi. Kapuaiai e hoopanee ia ka nooooo ana i ka bila a bōi mai ka Loio Kuhina, ka mea aaaa i hoopuka mai. Apoaoia. Hapaiia ka nooooo ana i ka bila e hoololi ai ka p-iuku o ke Kanawai Kivila, e pili -aoa i ka auhau kino e hoemiia i 50. Noi mai o Mi. KauMha, e ba»wi ka biia i ke Koimte oka Hale. Aj>oa»ia. Komiie ka a kotioia o Kale Kauka i Luhahoooaalu oo ke Kōmite. Noi mai o Mi Hikikoki, e hoopaneeia ka 000000 aoa i ka bila a laweia mai kekahi bila i kulike me keia Ap^ooi^. Ma ke ooi a Mi Kupakee ua hoopauia ke Koiate. Waihoia ka olelo hoike a ke Komite imua o ka hale a apoooia Noi mai. o ili. Halemaau e hoopaaee ka hale a halawai hou ma ka bor* 10 oka la apepo. Hooholoia ka hoopanee aua. La Hana 11, Poaono Mei 11, 1872. HalawM ka Ahaolelo ma ka 10 kak. e like me ia i houpaueeia. Mea Hauwha' O Peres P. N,«baolelua ina ka nob«. PuIhīs o Mi, Kekoa. Heluheluia ka moolelo o ka |q inehiiiei. Ma ke noī u Mi, H ilemaou, ua aponoia, u>e ka hoopouopuno lai ana a Mi. Poli.

Na Ho< pii Waiho m&i o Mi. Martio he palapala' hoooii mai Kaa «ai, e noi ana e hoomaui* k~a hele «oa o o* kaikikane i ke kula mai ka 6 o feo {«kou makehiki a hife< i ka *2Q ; a o n« kaikamahioe koi, mai ka 6 o ko lakou m.<» makahihi • fa«fei ika (8. Haawiia i fae Kmmile Honnaauao, i ■ W»iiio hou mai o Mi. Mirtio he palep«la hoopii rnai K'iu mai, e noiunn, e kaunha la ke Kuhina Kalaiaiuu e liouko koke ia kn h*«wj ana i k» lnawiiu di!a i-hoobaawaleia i ka M. H. 1870 uo na alanm o Kau, a me «e awa o Punaluu. haawiia i ke Komila M«u Waiho mai o Mi. Lononea he paUpiln hoopii mai Wailuku mai. e«oi ana ej)oom«u la aku ka n <ho ana o Mi.:L»no»«>a » h'ki i ka pau ana o ka Ah-oJelo o fca M H ma knna aoo, he lua o na Luonniakaainaua in apana koho mii, a e honpnno an* i kona koiio ia ana. Ma ke no> aMi N»w«hi ua hoopanee li>a ia ka 000000 an<» i ha pala pats honpii. OtEto noiKE i, Kt K<imite Kukap.

Helulielu mai o Mi. R en ka Lonahoomalu o ke Kom te K«lepa me Haua M«hi i ka U kon olelo hoike no ki palapala mai Kau mai, e noi ana, aole e ne aku i ke<ahi haawina no ka Laina Mokuahi mawnena o onei a rue Au9eteralia Ua nooooo ke Ko<nite, a ua hooholu e hoomoe ia ka palapaia hoopii a hi»i i ka wa e noonoo la ai k-i Bila Haawina Oka palap-ila hoopii m»i Ka»O tpali mai e noi ana e hnopau ia ko ke anpum kaleana iloko o.ka «wg, uq noonoo ke Kom<te ii hooholo e hoomoe loa ma ka' papa. Apunoia ka olelo hoike a ke Ki»nite.

lloike <nai ke Knmite Paī, ua pau i ke o«< ia na hila nn ka h<>• >I<>ll ana i ua P.iiiku 7?0 —J«O6 & 1007—480 fc 4*o o ke Kan»w»i Kivila, a me ka b*la oo k*;hooponopono aoa i ka P>ipa Ola Hawaii. Apon<>i«.

Heluhelu mai n Mi. Aholo, ka Lunahoo ma|u o ke Komite o na Hoopii Huikau i Ifā" olelo hoike a ke Kom<te no na palapaia hoopii e piii ana i ka hoemi ana i ka uku o ka Moi. ua Kahina a me na Luna Aupuni e ae, ua hooholo lakou e waihma ma ka papa & b<ki i-ka nooooo aoa o ka B<la Haawina. O kekahi mau palapala hoopii e ae, ua waihoia ma ka papa. Oka palapala hoopii e pni ana i ka hoonoa ana i na kbi lawaia, ua lio<vholo lakou e hoomoe ia ma ka papa a hik> i ka wa e noonoo ia ai ke kanawai e pili ana la

Ma Ge noi a Mi. Adīmo Kaukau, ua apo noia ka olelo hoike a ke Komite

. Heluhelu hoiLmaUo Mi. Aholo i ka olelo hoike a ke Komite o na Hoopii Haikau n<> ka palapala hooim mai Moiukai mai, e n<<i aoa, aole e ae ia hekahi e lawel >we ina ka oih>ni nupuni ina he ona ra<na. U* hooliolo lakou C waiho in ma ka pnpa.

Ma ke ooi a Mi. Nui, ua ka olel hoike.

Na Bila a hi na Ouelo Hpoholo,

Haluhelu rhii o Mi. Na*h« no ka momwi mua i ka btl<i an * i lioolaha mua mai ai. H«bilu e ae 809 < n i ln vt..h-iU « p*u i ho >nni m (aaUl» iho o nt diia he 100. nule. nae i b Ui ke »ku, c hnohana io lnUou ma ka o.ilf« ma ko Ukou m.tu apiinu ib». Haawna i l>e K»mite no ke pai ann n« kn hefiihelu alnnia Heluhelu otti o Mi N<me hMWlelo hooholo, e kohoia i K:>ni'te «in:au n<> ka hHolele ana o ka Lunn o Kwa &. Wnnnno i ko-i» naho no na la ekolu. Ma;ke noi a Mi. Aholo, oa kapaeia ka olelo ho.»holo~ ' "*■ Helaheln m«i ka H'in D K-ilakmia heolelo hooholo, e iiiahalo aku kn h»te i ka Luu'ahooponopono o k8 nupepa] Kū'ikoi no h» ho<>puka paheneheoe ana i ka L-ina o -Wailuki. ■ no ka bila puhi r-m;i. Mh «e noi a Mi. "t'oii ua kapagtaj^h'i«>liO;lo. inai Kiekm C C flarra inn m;i he b.U knnawai m hi>olo|. anu i ke kanawai e h m i mana no kn hoololi hoo aiia o keknhi mfa i koua iuoa. enai o Mi. Ii»l- m tnu he olel.» ho-.holo, e hoo'.uawale i<i i $3,10 no ka hale bouk»l»kolo ' .a H.nnakaa, H««ni, a e hoolawnin ia aku hoi nn lako a psu » ka hale. Noi mai o Mi. Poli e h «opauee i* ka noonoo ana i ka olelo nooholn a hiki i k» wa e iiooiioo iu ai ka Bi)a Haawiua. Niuauia, a hooliolp iu e like ine ke nin a Mi. P»li, Hoolaha mii o Mi. Kup<ikee. e la,we ma» itn« oīh he bila e ho»loli hoa t)i i Pauko 10090 ke Kaimwui Kivilu. Hoike cna< o Mi. Poli, e hoihoi bou ana oia i ka b|U ana i manno ;ai e h»ol»li i ka Pauku 480 o jke Kt(iawii Rinl«, iiim he biU e ae no hekabi i wmh.na mai iinml o ka hale no ka hoololi aua la Peokb b»okitlii. Heluhelu mai o Mi. C«rt«*r he otelo hooho--10, penei :—. Hoohoima—£ koho k« Ahft'»lel < i K<vmte Wae oo lta ooooou aoa i ki'ia h<pi o ke £inawai Kivil« nona ke poo, " He Kan<w>ii no na Haku a me na Know»," a e k»ooha ia ua Komite nei e r»oonoo i ke kupono o ka ho.>lo» 11, a ioa ua ho»ke n>ai lakoo i ke kupooo, ala •la, e hoomaka koke no ka Hale i ko noon >-> ana i ka hoololi me ka huohakalm ole. M« ke noi'ia ana, ua apnnoia ka olelo hooholo. Kohoia n» Komnle W«e ;; o Mi J. O C«rter. Lun>hoora«lo o ke Komile . W. T. Martio k L. Akoio, W. H. Rice, Dt Kaiue. Heluhelu »ii o Mi. A. F. Judd i ka biU ana i hoolaha mua uMi ai, he bila e hoemi aua i kekahi mau koiua o ka Aha Kiek'e, na Aha Kaapum, a «no na Aha Huoko Kauoha, a ma. kona heluhelu hlop. la aua, ua han* wua i ke<Komite P*i no ke pai aoa. Helu» heiu hou mai ao i« no ka maniwa mu» i k* bila. B lioopau si i ke kao<*wai e pili aoa i ka nponoia o na bila aie i koi ia raa k» waiw-ii o ka poe i maae. ; llaawiia i ke Ko«nite Pai. Hooiaha m«i o Mi. Hikikoke, e lt«e mii aoa oia he bila, no ka hHoa ana i Hale Hoi keike ō na mea ano e (Muaeoaa), a h« bil« e hoololi ai i ka Pauku o k« Kana»«i Kivila. ' | lleluhelu m&i o Mi Kopuniai he gUlo ho<v b.*ln, e kauolm* ke Kak4or.lelo o k» H.ili* e p»irtp4la > na Lun.i N»nn o Kon* Ainu, no ka mea, ua ka imlio o K.ma Ak«u. Kae mai ka Uoii» U. & .loKmu* i ka oielo hoonoip uoe k» uoi auae hoomoe ma ka papa.

N»i m»to Mi Lnnuaea e ka olelo honh>.li>.

Ku «nai o Mi. Kupakee & kokua mai oia i k« fllei<! hnohnlo Noi ©#i » Mi. Kibtu»si e hwpaoeeia ka <i'elo himhiiln a h'ki i kn Poakahi, » \ hifei ole oi .i ua Luni )a. alai}.>, e b>oholo kok?}* ka olelo boi>hoii». N«i kimi <> Mi M«rt n e hoopin«>« i« a ka mai na moku kuna Uilama «ne P/we. a » hiMi o>o m*i, aUila e h««hol<i i« ka nieh» honhol». Kukuaia ke dui a Mi Moilio aM) Kaok&hn. M-> lia ninnnia ana, na h'M'hol >ia e hoom .p n»a ka papa e like me ke ooi a k« Uon. L) Kulakau». HeluhH i mni o Mi. P-»«kuli be olelo hooho-.l-i, e h '<'k»a wali? i» i $1400 oo ke kukuiu ana i liale h >okoli)Kolo a J»e ona hale paahio *?»•» Waiulua N.i rn<ti i> Mi Kaukah»» hoopanee ia ke nh»io hoomilo a hiki i ka.wa enonooo ia ai ka Bili II ia wuia. Nuiauia, a huoholoia ke ooi a Mi. Knukan/i. NA H»NA O KA LA I HO< FANSSU. Ma ko iu.i a Mi. Kipi, ua h.ipuua . na h"<na o ka la inrhinei u»a ka ho»pa»ee ana i ke Ko«»ite o k« H«ir n<> ka nn«'n-»» »«a • ka bi'« e hoololi ai i ni Pauku 1 4, 8. o ka oke kanawtii i hoohoioia i ka M IJ. 1870, e pili aon i kn nohau lio me ilīo m» kona heluhelu iiloi ia ana. Kom>te k» Hale. Kohoia o Mi. Kaukaha ) Lnnah omilu q.i ke K<«ni'te: Mn ke iu» a Mi. Hisikoke, ua heluheluia ka hilu. Helohelu'ii ka Pouiu 1. N.»i n»«i o M«. flifiiki>ke, ē ttat>ae (a ki Piiuku I <i ki biia, h e hookomo i« nn ku Pae nae ke »o<» o ke kauaw.i inoa. N >i »n>»i He K'.hio» i) k > in A>na e, e Ji'>opiaia ke fs»ojo)t», » e h/»opinepia nn hno» a ke K'iimie a hiki ika PoaHahi. Ma ka mnauia «ria oa apouoia e hoopanee. Hoop.iu ih kp Komitc. N»i mai o Mi. Aholo e hoopanep ba b«la«v«i a hiki i ka hor;i 10 kak«h<aka Poaknhi. Ninauia a apnnoia e hoopanee k» hale, h halawai hou ma ka h»r» 10 kakuhiaka P >»k«hi. La Hawa 12. Puakahi, Mei 13* 1872. Hainwn ka Ahaolelo m» Hoū 'lnlu i ka h»ra 10 Uakahiaka, e like me ia i hoopanee iu. Moa Hanohano PereB>d>-na P N>h »"le lua ma ka noho. Piileia e Mi Naihe. Heloheluia ka nnolelo o ka La Haoa 11, m» ke n<u a K-i'Uiiiai ua aponoia. Ao mna niui ka Per»;Bideria i na po'e in»kaiknj « noiio malu lakou i ka wa e liina ana kn Hale. Na Palapala Hoopii. Waiho mii o Mi N nhe he paUpala hnnpii t>Bi Knhn'a mai' i kakaui* e na iooa he RO, e linopii l/nnn Nui ia na Knhina n > kn hiiwi nna i ked»la <> ke munioi im k* (I"t-le H"U. Noi mai ka Hon. W. P. Kamikno, e kapae lna ih ka ip'la hoopii, r»n ka mea i ole i iUp m na houlilo aku ua Kulnna i ke d*ta no ka Holele Huo, Noi mni o Mi. C»rter c haawiia ka palapaU hoopn i ke Ko(inte Wne Hmke mai ka Hon. G. 11. Rishf>p, »o)e i ike in B)b ku olel-> h >ike « k»< Kohina W.tiw»i; wa haiwi ia ke d>la o ke aupuni no ka H' tel« Hou. Noi mii o A. F Judd e hnopanee ia ka oaUpila hoopii. nn K* mea, /ole keia o ka kupiino e oooono ia ni no ka hoopii Lno.-» N'ii. K"kui o Mi. Kupakee i ke noi » M» A F J dd. Kue Mi Kaukaha i ka hoomoe ana <na ka pipa. no ka mea, o keia hoopii, he leo iū no k« m^kanoaoa. Ma ka nioama: anx, u'a h.»oht>lo ia e kapae loa ī'a k<* pilapnli hoopii Waiho ir>ai o Mr_ Mr.rtin he p lapala hoo(7ii iimi K«u in.i, e noi ana e ae <a na kaoe » j>au iio lak.ou oa enakahiki ho 17, e koh'» b l.'t .. ' Ni(i mti o Mi* Aholn e hoomoe ia ma ka papa. A!i ka nioau la ana ua hooholoia W iiooinopia w» ka pn» 1 ». VV;i.īh'> o Mi. Cirter h« paiapnla hooi>u iiiii Hoiiolulii mai, e iioi ana, e ki>t.o>a o ■\'b. rt Kuooiikea i kakau>.ielo eloa na ae K nh"iti o ko oa Aina e, me ka hookaawalein 1 haiwioa «taii noni No> uini o Mi. C H. Judd e hoop-inee loa M ka paiapala hoopii, ua apoooia e hoopaaee loa la. Waiho b'»u mii o Mi. Carter he palapala hoouii inai H iO 'iuiu niii. e noi nan, e ho»i--m >h'iahuaia k« uku <> ka M<»i i $H0 000. no Hainea.ua hiUh-1* Ukou i>o ka poka mai o ua p<Upala nu'ipii (O'i na aphiia e ue, e noi ;iO« ho«»mi i kuoa iifto. N»> mai » Mi P»l> e hoop<»nec lua ia ka pelapala hoi'pii Noi mai ka Hon. C. R. B shop « wmhe ia >na Ma papa a,no»uoo ia me ka B'la Ha 'Wioa, e like <»e ka waiho la ana o na pnlapila hoop'i e »'e e noi aoa e hnemōa kona uku. Ma ka nioiuia ana, ua hooholoia e hoomoe iiia ka pap*.

Hoiee a ke K»mite Kumau. Hoike uiai ke Ko<ntte Pu. n t uoo i ke p«{ ia na bila e h»etni ai i kekani mau kuio-i o na Aha Ki«kie. Aha Kaapum a me na Aha Hooko WaiW'ii Hooilina ; a me ka bii«, e noohana ia oa lawehala i hoopaiia malaU iho 0 na dn|a he haoeri, i hiki ole ke uku, ma ko lakn-i mau ep->«* iho, M» ke noi a Mi. Kaukaha 0% apoooia ka o'elo Hoike^, Na Olblo Hoouolo a mb ha Bih Hoolaha. Heluheiu «n«i o Mi. .Maitiu he olelu h.>< h.>10. No ka ike oui la o «a pua m«i leprra e hele huikaa aaa ma na kauhnle a ma. na wa* lii kanaka, nolaila. e kauohaia ka Parea«deiia .» ka P«p< OU e booko pouo i kaaa h<oa >ua ke kiuoh» ana ako i oa luoa m«Ulo »ua a me ns poe kaa«a e h >okaawnle kone afcV* i ua poe mai la ini ko Ukou wahi kupone. , Haowiia i k« K<taite kop >no. H 'oUha mai k- Kuhina Waiwai, e lawe m3a« ana «■" he bila e hoololi ai i ka Pauaa 6itf o ( .anawai Kiyil«[i Uooiaa» i?ai o Mi. A. F. J<»<W be bila e | Cooponopt.no «i i na ino«, a m« ka hoopoaol'.no aoa i ka hoopiika »n-> p«UpaU s I* nn. nf Hi'l .hi'lii inai o Mi. N'ii' ha ul-lii hoolio!o e Ikook W4le ia i $300 tto ka hale no>ttol<>Kot > \l«k«w«<> i. Natn» »< o Mi, Poli e lioomoe ia a nooooo lik ka Btla Haawioa. Aponoia fce aou

Na BaXi oRi u. I Kftraite H«ta K«h»ia o Mi. Kaokaha! i Lua» H<ion»8l«». h«ike m«i ka Laoa Hoo- 1 «wln o ke SiMß»te, i ha ro#a mun a ka Hat« j eia fca n<ia<Kio «tua i fca b'<a, c haoioli »{ ( ka '< P»oku 1 uka Mokuna 88 n lia kioawii »b«o. i i ka ra«fc«feifci !b?0, * piii »m i h» ! «uh»u lio. . M<tfaot>e Jho k» o noonon «na o ke KomHe i ka B'l», u» b-»ke en b« L'ma Hoomafu u fce Kawtei U«t U<i«u otfU» h 4ke, aohe eea i h'.oh.'ioia, ua msu no ka b.la e iike o>@ ie » p-il'B. . Ma fea n<ii a Mi Kuihelaoi ua «ponM». N»i n»*» o Mi. KH«tmba e hnihoiia ke bitft ik* K«»vnle o Ahn H<*olto!ubalo, No» iiiai o Mi Ah .10, e haawnu aku ba hiU Ihe K.'ip t« W u e, ao ka me* anoa i honpoka in«i ha bil« hekahi kom le. A apoooin. Kohoia ni Mr. W. T. M - nin, L Alioio, C. H. Ju<ki, S.-Ktpi b me Mi. Kaok»ba. Noi oiai o Mr. Kupakee e hoopanee ka hale, hoaieia Ha-pa.in ko noonoo ena ika bilo e hooioli ui > ha Paukn 25 o iie Kinawni Kmla e piii »04 iks oihana toa kona heiuheiu »luh u aoa. N>»i to«i ke Knhina o No na Aiai e e waihoia heia biia i ke Rom te H"Oiiaauao na iak«o e nooooo » hoike n»i»i. Aponaia, « haawi i» i ke Komile Hiionaauao. H«pHiia kH mionoo ana ika bila. E hoololi »i i k» P«i»ko 3 o ha Mv.kiintt 85 o ke Kanawai R»r«iqia e pili ana i k» malohi» o ka l_rt S > b _#ti_»»»■» koaa heiōhehi aiua i» «n», N<if inai.o- Mi. Nui e haawiia i tre Komite Ho N«i n\»i o Mi. AHnU e h&nwiia k-> b'sa i *e Ki>n>it* o k«i ff»le i koit ia. Aponoia, ki>hoia o Mi. Ahulo i Lo»a Hoomaiu no ke kom t».

M 'hnpe ibo o ka ooonoo ana o ke komite i ka biU me o« hoopnnpan |<>īhi Bna, «•> mai i» Mi. Halemao'i e hoopaoee ke K<>mite oka hile, aka fa apooo. Huol«>ia. ; H«o--mouia no ka ooonno ana o ke kocnite no ka hila.

M»hnp« iho o ka noho hou ana o be Eoinite g» ha hsp«>]u4 hor« n noonoo ans, ua h»npaoee ia he Koi»itft » ka 1« apopo. Hoihe ia ka olelo hoike a be Kumile aohe nr»e« i hnoholnia. • Aponoia.

Ma ke noi ua honpanee ka Hale a halawai i ka hora. 10 kaHahiaka o ka la apopo.

La hana 13, Poalca. Mbil4. 1872 H»l»w>ii Uh Xh'<tnt e (o ma ba ho'» 10 kak., Mea Hnoohuno P»feBd«ni P. Nuhaolelua m«» ha n..ho. Pule i« e ka'H'on J. N P-»i-Uoli. Heluheloia ka mooleio oka !a inehinei. » ma ke nni a ftji. ShoU«u, ua aj>onoia. H 'ike mai he K»kaM<>l«:lo, wtih«ia mai i kona papokaokuo ka pnhpala himkohu o kn Luna o K<>na Akeu. ke ooi ia »na tn;n, ua wbih«iti i ke E«»mik» nana Palapala Ho- kohn.

Hoine mii ka Peresd<*na imoa o ku Pne Han<ihan<Po kn RhU>, e <it»ka>ila aa hoa i ka mmwßS m»u e hnlaw»i ai ka H«le.

Hoik«» m<ii ke Kom le~fiitna Palai»!* HooWuh»i, ua aponnia kn napanui o ke K»mite i h« Palapala Hi>okt-hu o ka Luaa u Koaa Ahaw.

Noi mHi o Mi Hioaike e kii u k'ekahi o na Lunakanawai K<ekie e beie mai e hoohiki i kn Luni » Kona Akan. Aponoia. N»i mai o Mi Kaukaha. n kohoia o Mi A. F. J.>dd i Koin le n» k« Hale e kii aku ei i Kt LnmikHiMwai Widemann. Apoooia. Hoonihiia ka Luna o K'>na<AK*o. Na Palapala H.opii. Waiho mai i> Mi. MikaUmi, he pnlapaln hoopn mai H.uiolu'u m.i, me oi i«>oa hf 131 e nni noa i K»ntwai h»u e pili ana i ka makeke kuxi ia o H >nolu<u' * No! mai o Mi. Kamokiu e hoomoeiaka Pahoopii nid kn paoa no ki inea, be ka« nawai no ko ka mokeke e waiho ne«. N"i mai o Mi Kaiue, e nmihnia I» hoopu inii ka papn a hiki i ka wa e hoopu- «« n,ai «i ka Luna o H»rolul<i i ka bita ka OHW«i e p li »(i» i ka makeke. e like me kann i h.K.puka inua mai ai e lawe mai Bua oia he bi'a oi> ia mea. Ninauia a aponoia e like me ke noi H Mi Kaiue W«iho mai o Mi. Kekoa he palap«ta hoonii n.ai Ko.>lauloa o<tha n««i..e noi ana e hneim ia ka oku o ka Moi i $35 000. a o ka Puuau h me ke K<tkeu"lel» i ēō 000. »io aa m»katiiki eloa, & o na Kui ioa i oo oa makahihi elua. N .i mai o Mi Ah 'lo e w*ihoia ka palipaI» hnopn ma ka papa, a n»aaoo pu ia m« ka B 1« M» ka niouuia ana «a apoae <a ke n«n. W 'iho mai o Mi R«kna he palapala hoo> t»ii mai Ko<>iaul»ft Oaha m»i, t aai ana e h<>«>t>aui4 ke Kaoawai + b<H>loli ia k« paaku 4dt a tne ka paa««i 453, o ae Kanawai Kivila. Ma ke aoi a Mi. Aholo, na hoomoe loa U ka ptUp*k honpii k« papa. < W-ih. mai o Mi Kekna. he palapaU h»op<i luai KooUuloi o>tiu «ti, e noi ana « hookattw«ieia i pwu d«h «»t ka waikona mai 0 ke aupuni n« ka oiNaaa mahiai, e h >ap«u 1 u anhau o aa a*kt& ao lak*« aa keik* Kk efaa a euma.—» e ae ia aa kaaaka a paa e kt>ho b«r<ta. Haawiie i ke Komite He»kae. W;tih» «n«i o Mi Ketfoa be palapala h«ep«i inai Koelauloa mai, e eoi aae, aole e «te it ka b<tokna|pVaa a«i i ka op«Q«n« m keia aupuoi, e hoap.uia oa koina o oa Ah« Ho»ki>loki>lo, kne nae ka uku no aa oalapaia kona,—e «e >a oa «aaaka a paa e ke*M baMa. Ha*w«i« i ae Ko««te H»ik««, W i<o im«i o M> N <wani, he palapala hoopii m >i Puua H«w.ii w.i e t«ii »on. e .b>x»iai la ka Hka o ka M<4 i $33.000, aou Kehiea i #« oa a«k«Mlti et«ia, a o ka loa, a»le e ae ia ka haawi aoa i dala a» ka HoMe Hou. Ma ke ooi aoa ua hoomoe ia ma ka papa. Waike mai e Mi. Nawahi he palapala hoopii hou, e noi aoa e h>*opa«i* ka haawnia oo "• kula olelo Bertt«n.ia. Haawii. i k« Kem t«* Hoo(itau,i>. Waii».» «w.» o .V|i. Naw«hī b« paUpala bi>a* i.H'oi e ooi an« e koh<>«« o L>f LNie'iol i Kauka Kaauuoi ma« no ka Apan» | e Puaa. Uaawua » k* Koaite aaUau Ola.

mtil« o» poei. k. V.U « boote» «i i fen Kivtie, fto Ma ktf mi » M» o* Ir«Mwb to» Pfrivh* ft MMni im »i ee ai» bi)4 «<•! imu« oka H«le.

Olelo Hoonom »re na Biu Hoolaeu. Hohe m«i o Mi Al£sīeii Knli e*« laai |ta Me « bonpoaoj>oß« bo«i o<« i k« H4jt tnt i hooltha n<»i ai, e pili *m ika b«etoi.i iNh kahi m*« k*4oao na Aha iioeleoloiieie»

Heluhola mai e Mi Kupake« bo . w* rowa, i ka Ma e hooloH a) i k* J*»ok9 1009 o fce Kaa«#ai Kivtla, Ha«w3* ike . I£<«a<t? Pāi. y HeliiMlu nti e Altb. Eiall*. no lt( innM» »» m(w, i ka biia e koaloli ai i M Paqfc U 1448 oke K«o«wm £«vil«. H»a#tta ik« Rooi4to F*i. H<iot«ba m«i o M\ Lanoaea, «Uwe m«i ana oi« be bil« e hoopno M i fc« pawih» 823 o ke Kan»wsiElivtia. Heiuheio om ka Hon |>. Kalainoikno ka manow» inoi, he bila e bnofteo »i ika Pau. ko 2, 3, 4. 5, 6, o ka Mokuoa 3S s |te Kib>wai Hoopni Kamūma. o Mi beajraoe«r ld« ia bila. Ma ka uiaaoia aoa, xm boob<>io}a ebpH« loa. Hoolaha mai o Mi e iawe <nai •na eia he biia ehoopeoopeno betf ai i fet aiakeke o H^nolala. Hoolaha mai o Mi Noī, e hiwe mai aott oia be Iwla e hiiolali ai i ka pauko 1329 oke Kabl M! **"** * ° IO °*' * Hoolaha tr>at o RSi Ppli e hwe iAai Ane &}« he bil« « h'iololi ai i ka paaku 198 oke K%* nawai Kivila. Na HMU O CA t4. Hapaiia ka noonoo ana i k» bila e hooioii ai ka paoko 2 o ka Mr>kiina 35 o k« CWea#iii lioopai Kanioia, e pili aoa i'ka maluhia b«t«. ' Noi mni o Mi. Kaokeha e fcafea« poepoe ia ka bila no ka Mub«4e akoloia. K«k>-»»«. » Kne niai ke 'Lii W O. lUunalīh i ka hiia ine ke noi aoB e baopanee hia' Ku mai ka Hon. D. Keiakaua a kaanKo loihi m»i bo ke kuo ana i ka b«la. . Ka mai o Mi. Haoaike e kōkoa aaa i fea biln. Ku mai o Mi. Ka»i a kamailio toai do ka ena ika hilo, b« inao «ea liHu i iloko o ha b la kaou i hoopooopooō ai, i Ma kA oinauia ana, ua boobo4>>ta e boo|ūh [oee loa i ka bila. " Ndi mni o Mi Csrter e bo«a>ahavki lia Hale no ka hapalua hopa i ,hoi ai na hoa e paina. N ji m#i ka Hoo. D. Kalakaoa e hoololi ia i hiiiikahi hora. Kue mni o Mi Kaliiemi i ka hooowha »na e aho no e hooheni t>& boa o lta Abaoi«io ihh>ooo aaa i ke powaikei e <Mt at» kaninaoa. Nni mai o iMi aoie e hookou ia ka Halo m*mul* khol ilii sa Bo«l Woi mai o M< Kuoknha, ft£attob«ta ke makai oka Holp, c boo!ako mai o»a i «nea paina oa na iloa o ka H&le mai loko iuai o ea IHo 0 ka Aha(i|eto i ole ti e kauliiln lakou i k» 'wa o ka hoomaka boo aoa.e haiawai ka Haie. Ma ka moauia ana t oa booho)ohriritke me ke nni a Mi. Kaaha. tJa apo&o puiaaeke nol a Mt. Kaeßaba. Hoomaha ka Haie bo ka l-2bor«. Abt> la wai hoa ka Hale ma ka bora 12| i> h. {fapaiia k« nnoeeo ana i ka bila e houloii ai i ka P.iut«u 456 oke Kanewai Ktrila ma koea heluhelu aloa ia eoe, be bila e pili aoa i ka hoopnu ana i ka aohao o oa makae i heoooa 1 k« lakou mau keiki i oa kaia kaokoa a me ai kula lionai. « No» mai o Mi. C H. Judd e haawHa ka bila i ke Kom>te Hoeaeeoeo. Apoaola. Hapaiia ka nnoAoe aoa i ka bila e kneleli ai i ka Paoku lUU6 aiM ka P«nfce 1007 o ke Kanawi Kivita, ma kona heluheia elaa ia aoa. Noi mai o Mi. Kipi e haaima ka bile I fee K»m te oka Hale. Houlmlaāe. EaMi o Mi. Kopakee i Lanahoomaiei oo ke Komite. M»b<>pe iho o ka neoaeo eoa o fce K»mite i ka B la, hoike mat la ka Looahoomaie e ke Komite imea o ka H«ie. ee oeoooo lakoe, « ua hooholo toa i oa b<ia eei, e ea hooimio po ia ao hoi e kakau peepbe la no ka heluheia akolo ana. Ma ke ooī • Mi. Kipi ee npnnnii ka olelo hoike. Paoao I. E booWßia a ma keia ea boo> t«liia Oo *e P*afc« 1006 oke Ka&awai Klvila, a pene»:* beiebeio ai : Paoko 1006 E hiki oo ika otes Me» Uhaia n» k« olelo b<mbu!o ( • kekah* Le«e* kae«wtt Ho<>«ale ft A>«ee peke, eM kaU. ki*la e fc«raiiet paha, ke hoopii to« ee •m«a o ka Aha Kaapeoi, a o i« A«« Kiekie P«b«, ma k« hoakak» eea i Voaa maeeA pele - iloko o o* U elima, mah«pe eta keekale ana, a iioko ona1» be omi mab«. ; - ibo oia ; Mhnloue,'* uku oo I ea keme» e iee ke ainia >»TiU, e waiho ak« i pa»a»«}« heepee, kojn>oo eo o* dala hookabi |»eert. i ew „ eko ii ai ko?oa makope, ke keekekik «a ko ke»e keeeii «oa, imoa e ke ek« aielwM. Akaheaieaee «e keokalkkeie «m h «Me » * ka Leeafteeewei «e k» an» ek« k«oaW*l k« koopaa ae«, alaila, e heolwhek ileke e k« rta maieee eia k« keeoa. 1 PaoKu % E tmetolii« « ma. ken ea kedk> iii« ee ka PaekeliO? o ke bm«ri Me, • peeei e kelohele ia aa. * Kaec« 1007 B hiki ee tka «Mk booW (ak«U qm ka ukk a ka e«t K««|feei, m« k« Keeea m« k« kikm kieii* a k«rarata paha, k« heopii kee ae i ke Aka K*»peei « i k« Aha KWkie peha, me ke Mk* keka aea i keaa aaaeao p>U iloka o m h «l«ma m*kope ik> i4a b«ekelo »ea, a ileko e ea ia ke emi mekope oie koekole m a * »* b«ea i leaa tafea e ea Leeekeeaemi Kaepoei eei. a iea he kikm k«eila e keavt b(M i palapala hoope» kapooa eo ea 4ai«- be kk» oalime i oh e nke eke ai i b» Imee mihīipe ke ko ole kōoa koopi me ka aha emleea. Akakoi, iea eok% hpe&«i»h*te ist ma ka oieioh -eholo a «> lK»eekeeawei Kaapooi •*i eo Se aoe o ke k»«a«ei aa ko«Mrti hee l »fca. 4U»;«. e hoolohet« a ♦ hookolwa Oeke « 1 ka aha . >«a k« v> «««.*.

P«viß 8. • E lile keii i kioiwn mei: koM 1« i b«obolma «i. Rspaii« ka B«oaoe aaa i ka btta e pili aua i ke " Hoopooopooo bou i k« kta«>ii e hoopooopooo boe *i i ka Papa OU H«wa»i i apnaoia ma ki> 1a33 o loop, M. H- 1806, dm ka bookomo hou ana i kekaki mia heaolelo boo, e e koololi aea i kekiiM mat> hoeolelo aoo ole," nt kooahelaheio aloa ia. Ha ke aoi a ke 'Lm W. C. Looalilo ua ba- j •eiia ka bila ike Ko«ne cke Hale. Ko(»o- ! ia o Mi. Adame E»«kau i Lonahoomalu no j ke Eonile. j Mahope iko o ka ooonoo ana a ke Eomit«' ■ hoike mai la ke Komite Imaa o ka Hale ao- 1 le lakoa i hooholo iua biU oei. Apoaoīa ka olelo koike. I Noi mai ka Hon. D. Kaūkaua e haawii» ; ka bne i kekahi Eoonte Wae, me ka hoo- i komo pe ia o ka m«.a nana i lawemai ka bi- j la i hoaeoua Ko<nite Wae oei Apanoia i ke ooi. Kohoia na Komite Mr Paikoli I Luoahoomalo, KaUkaoa, AUbatt F. Judd, 1 D. Kaukaha. a me L. Aholo. < Noi mai o Mi Kapunmi e hoopanee ha Hale a ka hon 10 kakahiaka o ka ls apopo. : M« ka eiaauia ana, a» aponoia, a hoopaeee : ka Hale ma ka hora 3| P M La Haka 14, Poakolu, Mei 15, 1672 * H»la«ai ka Hale m* tia hors inau e Uko ma ia ihoopaneeia Paresidetta P. Nahanle-, ioa mika ooHo. Poleia e ke Kahouapule j Heiaheloia ka moololo o ka la inehiaei, « ma { ke noitia ana ua aponoia. j Na Palapala Hooni j Waiho mai o Mi. Poli, he palapala hoopii mai Hooolulu mai e noi ana, e haoaia i ka- • aawai no ka hoolimalima lio aaa ma Honolu- ; Id . . . ! Noi mai o Mi. Keukaha e waiho ia kn pr - j lapala hoopii ma ka-papa, a e lawe mai ka .> Lona o Haeolalo i hila e pili aaa ia mea. Nioaoia a apopoia ke noi ; W*ibo mai o Mi. Eeo Kaaka he _ palapnla ' hoopii mai ke Dr. Makipine opio mai, oo na mea e pili ana i kona hoopania i k* onho : kauka ana no na wahine laikini e ke Kuhina Kalaiaina ; a ua paoiia ka haawi ana i ua poe wahioe laikiai sei i aa l.aau lapaau ; • e . hoike pc *•>« no hoi ua palapal* la i ka hoo- : paepaa mawaeoa osa a me ke Knhioa Kalaiaina. Ma ke ooi, ua hoihoi hou ia ua palapala la i ke KauWa | Waiho mai o Mi. Poli he palapala hoopn mai Honolulu, e ooi ana, e ae ia n» Lummakaaioanae koho kaawale n<i na bla kanaWai a pau e oioau ia aoa imua o ka Hale, mai na'lii mni N"i mai bs Hon D. Kalakaua, e hoomoe : ia ka palapala hoopii ma ka papß. Ka mai o Mi Carter a olelo—" Ua hoike mai nei kekahi alii " keia Ahaolelo, ua kne keia hoopii i ke Kumokanawai, aka, aole nae : oia i knhikohi-mai i ka pauku a i na pauku : paha i koe io ai. Aole no hoi an e ae eku aa kue. Oke noi e waiho aku i kekahi Ko- : mit« oia wale no ke kuamoo e hiki «!.u i ai i k«hi e ike ia ai knna kue kumukamwai.

O ka hui aoa o oa'lii i hoohohoia e ka Moi, B me na Lunamakaaiuana i bohoia, e na mtkaainaoa. e noho ]w ana, oia k« Ahaoleln. Afca, aole nae i keakeaia ke koho kaawale BOit. Ua hoakaknia no hoi na *eia Hale no « hana i kona mau rula e hoomnlu ai. O tce kolio kaawale wale n > i hoakakaia naa ke kumukanawai, oia wale no i ka wa ehoopii Luoa Nni ia ai kekahi Luna Aupuoi, ke koho ana i pani hakahaka noka nobo nlii, a'-oo Ue Kahea aoa « kakauia na ae a me oa hoole. Ano, eia wale no ka mnau, heaha la ka m« oao o k» poe nana i hoolala i keia Kumukanawai. He m«« pohihihi no'u ku ho<pono aku, no ka mea, ua hanaia kein kumukanawai mi kahi Salo (kuooa) aole keia he kumu» kanawai i hakuia maloko o keUehi Aha Elele, kahi e akoakoa ai oa Meua Ekolu, aka, 0 keia haoa, na ka Moi wale no ia i ban» Aka, oo ko'u launa nui aoa aku me na moolelo o ka wa Aha Elele, ke hoomanao nei au ua hoopukaia kekahi palapala maloko o kekahi o ua nupepa o keia kulanakauhale na kekahi o ka poe " ma ka mana anponi ; ' a ua hoike ka mea kpkan manao maloko olmla, aole o k» hoohai aoa o na hale elua ilo o o ka ba!e hookahi, ka manao o na lona aepmn, a no ia mea, ua hoopaa au mamuli o ke ana, ua oiaio ka mea i kakauia, a pela hoi, aole au e hiki ke maoaoio ua makeinakeia e hoonele loa aku i na makeeinana i ke kaula kaohi maluoa o ke kaana aoa i na lilo a rae na loaaaupuni. Ina hoi e like me ka kekahi hoa haoohano ma ko'u lima bema i oleio iho oei, o ka maoao o ka palapala hoopii, he kue ana aku ia i ka ao&o Mi ; aka, ina o ka hoopii, be hoopii aoa ia i oa Lunamakaainana a me na'lii i ke koho kaawale ana o kahi i kekahi, aole ao i ike i na kumu o na Laoamakaaioaoa o ka Uhoi e hoole ai i ke kokaa ana aku i ka hoopii O ko'u manao ka waiho aku 1 keia hoopii» kekahi Komite Wae, e nooooo a hoike mai, ina io ua kue i ke komukanawai alaila, hoololi i ke kumukaoawai ma ke aoo 8 like me ka hoooli. I ka wa a ka Moi i hoolaha ae ai i keia kumokanawai o ka M. H, 1864 oa ilelo aai ois, ina he makemake oa {oaktaioaaa « hoōloH i ke kumukaaawai, he aa oo ia e halawai me lakou. A.oiai, ua paka mai aii keia hoopii oii oa anakaaioaoa mai, e ooi ana i wahi pooo no iakou, eia ka pooo e waiho ae maloko o ka nooooo aoa o kekabi Komite Noi mai o Mi. A. F. Judd e haawiia ka pa\Japala hoopii i ke Komit« Kupooo. Noi maro Mi. Kaukalia e waihoia ka palapaia hoopii, a e lawe enai ka Luoa o Honolulu i bila kaoawai maoli no ia mea. Lilo ka Hale i ka hoopaapaa ana oo ka palapala hoopii, oo ka pono e koho kaawale Ba poeikohoia i na bila kanawai a pau I hooV pukaia mai ma ka aoao o na'lii, a me ka pnoo ole ia lakoo ke koho kaawale. Ma ka oioauia aoa uahooholoia e hoopanee loa ia ka 000000 aoa i ka palapala hoopii. Waiho mai o Mi. Keo Eaeka h'e palapala hoopii mai Honolulu mai, e ooi ana e kohoia i mao kahooalapaau Hawaii. Haawiia i ke Koa»ite Malama Ola Waiho mai o Mi. Mikalemi he palapala toopii mai Hooolola mai, e noi ana e hoopau ia ka haawi ana i oa paahao ma na hana hoolieoalima, e hoohanaie lakoa ma na hana aopnni wale no a ipe na alaoui. Ma ke boi ia aoa oa hoomoe ia ma kapapa. Olelo hoike a ke -Kokitb Komao. Hoike mai ke Kakauolelo o ka Hale, o« pao i ke kakao poepoe ia ka bila e hoololi ai i oa Paoku 1006 a me iOO7 o ke Kaoawai Eivila. Noi mal o Mi. Laiki e ooooooia ka blla ma kooa heluhelu akolo »oa. Noi mai ke Kuhioa Waiwai e hoopaoeeia noonoo ana no kekabv maoawa e ako, ao)o i pao ka olelo hoike a na Komite Kumao, Hoike mai ke Kom)te Hookolokolo i ka las> kou olelo hoike no ka paiapala hoopii o hoo-

linlahaīa ana ike kohoni au* o ka Loaa mai Ew» a me Waianae mai, i kakao inoa ia e. S W. Muheloo». Hoomaiia ka Hale ma ka hora 12 poaoi, oo ka hapalo% hora Mahope ibo o ka hoomftha-jana o ka Hale ua hoomaka hou ia ka helohela aaa i ka olelo hoike ake Koiu '. e nana e ka mea e heluhelu aiia, u<> u - > eio hoike a ke Kouiite 1 ma ka aoao A o ko kakou pepa o keia la); , Maka nooiioo aoa oke Komite iua pi»laj pnla hoopu la • me ki uaua aaa i na olelo j a ua ho'bol > lakon e apouo ike ! koh ūa ana o ka Uoa J. Komoliehaeho, a ! me kt>ua noho ana niai » hoa no ka Hale. Ua hooliolo pu ia no hoi e lakou e kauoha | ia ka Luio Kuliina, o ninaniuaii pouo uo kej ia ha: a,va i ku ka hewa ia S- W. Mahelona, i-aUila, e hoopii'a no ia iuiua o na Aha Hooi kolokolo. x j Ma ke noi a Mi. Kipi. ua apouoia ka olelo Lhoikl a ke K.omite. i HoluMu mai ke Komite ona Aina AupuI ni a nie na Hana Ilou i ka ult-lo hinke !no ua olelo hooholo, peuei. No ka oleU S iKīoholō e pili ana i ka hookauwale ani i $1 \ 50 no k'e kuai ana ika p.ila kai ma Kaalu- ! alu i Kkii, ua aponoia e ke Komite ; no ka ; olelo hoohoki e noi ana > no ka uwapo ! ma Koloa i K*nai ua hooinoeia a hiki i ka : 0» e noouo'iU ai ka BiU Haawiaa; ao na ! olelo hooholo e m>i aua i $'2,&00 no k» bana | aoa i ke awa o Honomaluio nia Humakoa, a i me ka o>elo hooholo no ka haoa aoa i kao I ma ka uiuliwai o Hanalei, ua hoomoeia ma j ka papa. Noi mai o M). Kipi e Uweia mai ka olelo ; hoike a tte Koaiite a e waihaia ma ka papa. A e noouoo pu ia me ka BiU Haawma. Ma i ka oinauia aua, ua aponoia ke noi. j Hoike mai ke Komite Pai, ua pen ike pai I la ka bila e hoololi ai i ka Paukn IW>9 o ke ' Kauawi KiviU r a me ka lula e hoololi āi i ka Pauku 1448 o ka Mokuua 32 o ke Ka&awai , Kn ila. Apouoia. Bila Hoolaha me na Olelo Hooholo Heluhelo mai o Mi AUb, Kauka no ka ma- ; nawa mua, i ka bila ana i hoolahi inua oiai : ui he biU *■ houloli ai i i.i pauku 1218 a me i I'2l'.i oke Kauawai KiviU. Ha»*iia ike i K. imte Pa'i ; " iloolahā mai hoi ke Kuhma Wniwai e lawe imai ana oin-he bila e hoololi ai i ka pauku 601>D o ke Knnawai KiviU, e pili ana i ka j ukn o na Luna Auhau. mm hoi ke'Lii W. C. Luna'ilo iio H# uiiniiwa Wui, h» bila e honpau lii i ka Phuku i'3 o (te Knmukauawiii o ka M. 11. |»G4. Haawiia ike Komite Pai no ke pm ' ao^ Heluhelu mai o Mi. Lonoaea no Ka msnawa inua, he b<U e hoopau ai i ka hapa mui oka Pauk' 922 o k«; Kanawai KiviU, e pi!t i aoa ika >.ku o na Lonakanawai Apana, | Noi mai o Mi Alub. Kauka, e hoopanee loa j ; īu ka ooonoo a»a i kn bila. Ma ka ninauia i i ana o.i lioolioloia e knpn<i loa i ka bila. j tl<i'fUha mai o Mi Kekoa, e Uwe mai anal . oia <* h(U e hoololi ai i ka Pauku 809 o ke j Kan »wai KiVilu e pili ana ike koho hakU |

aoa H'luheln msr o Mt Kale Kauka, he olelo ' hoohoio e kauoha ia e haewi aku ke Kakau- ; olelo o ka Male ī na kope o na hoīke n k« Kuimle ona Ah.i Hookolokolo. i na I»nna H'ioponopooo ona nupepa "An Ohoa," a me " Kuokoa," ī h«olati«ia'i ma ke akea n« oielo hoohoio a ke Komite e pili ana i na palapala hoopii hofihalbhala i ke kohoia aoa o keknhi mau Ln.namakaaina.ft4.' Nut iniii o Mi AUb. Kauka, he hoololi kana 04 ke KnkhUolelo no o ka Hale e haawi | aku i ua inau kope nei i na poe kakau moolei lo uupwpa e niiho nei nis ka hale. | Noi iiiai oMi Kaiikuha, na ke Kakauolelo i o ka hale e hoolako aku i ua mau kope ne-i | oiu ka hoolīnialima ana i kekahi mea akamai I i ka unuhi, naua e anuhi ae ma k« olel» Ha- { waii i na kope a haawi aku i na Luna Hoo- ! poaopooo o na nopepa "Au Okoa," ame ke | " Kuokoa." j Ma ka. ninau'a ena ika hale, ua hooholoia ! e lik e me ke noi a Mi Kaukaha. I H oo | a t) (t mai oMi Mikalumi, e lawe m«i I ana oia*"Hie bila e hoololi ai i oa Pauku 2L5, . 21l>, aane ka pauku 220 o ne K'anawai Kivi- ; ia. Helolielu mai o Mi Nawahī he olelo hoo- ; hoio peuei ;— i Olelo Hooholo. | No ka ike maopopo ia, na hana maoli k«ka- [ hi poe, ma ku hoolei a me ka hooili aku i na | ukana ma na mokuahi o ka laina o Weha i | ka la S«b4ji ; ooiaila e, ! Hooholoia.—l E hoike mai ke Kuhina Kai laiaioa imua o keia hale i ka mea nana i hooi kuu aku ia lakou ? 2. Heaha la na kumu oia hookuo aoa pela ? 3: No ke aha la i lawela\re ole ai oa Luon Aupuni ma ka hooko pono ana ioa hana i haawi ia lakou e ke kanawai o keia aupuni, e pili ana i ka la Subati ? Noi mai o Mi Kaukaha, be hoololi kana e ho'-komo pu iame ka iooa o ka Loio Kuhioa kekahi, no ka mea, o ke poo ia o ka oihana makai. Ka mai ke Kuhina o ko na aina e, me ka olelo ana, iaa e lawe mai ana ka hale i keia niau hana liilii e hooholo ai i ka hooko «na o kela ano keia aoo o ke kanawai, .alaiia, e hooloihiia aku uo keia Ahaolelo a hiki paha i ka pau aoa o keia makahiki. Maloko ona olelo ae hke i hanaia, ua kaaoha pu ia aole e hana ina ka la Sabati. Kamailio mai n Mi Nawahi, aole no na hana aoa i ka la Sabati ma keia hone ka olelo hooholo, aka, no na mea i haoaiai na wa i hala ae. Noi mai o Mi Aholo e hapaiia na hana o !a. Aponoia. Ni HiHAOKAU. Hapaiia na hana oka la. Oka hana mua oia ka ooonoo ana ika bila, " E Wi'he a e hooooa i» 04 kai lawaia o keia aupuni," ma kon« heluhela aliia la aoa. Noi mai o Mi Halemaou e haawiia ka bāla i k»» Komile o ka Hale. . Noi mai o Mi Aholo e kakau poepoeia ka biJa no heluhelu akolu aoa. Aka oka mea maa no ia imua o ka Hale. Ma ka nioauia aoa, ehaawi ia i ke Komite oka Hale. Ua haule. Noi mai ka Hon W. P. Kamakau o hoopanee loa ia ka noonuo ana i ka hila. Kokua mai ka Hon. D. Kalakaua i ka hoo* ! pan«e loa ana. Noi mai o Mi. A. F. Judd e h&awiia ka bila i ke Komite Hookolokolo. | Lilo ka Hale ika hoopaapaa no ka pono a me ka pono ole o ka hooooa loa ana i na kai hwaia. Kuo mai ka i jo. C. R. Bihopn i ka haawi ana ako > ka bita i ke Kotnite Hookolokolo; a kamailio mai no ka pono e noopaoee loa ia. Mahope iho o ka hoopaap** i:\ ana o ka bila, ua oiaau la ka poao « loa i ka biia, a oa hooleia.

Hoobo)oia e'haawiia i ke KotDĪte Hookoiokolo. Hapaiia ka nooooo aoa i k» bila e hoololi bi i ka Paoku 1009 a o»e 1007 o ke Kanawai Kivila aia koaa heluhela «loa io. Noi mai o Mi Poli e hooholo loa ia ka bila. Ninaoia a aponoia e heoholo l©a ia. Ma ke nei a ke'Lil W. C. Looalilo, oa hoopaow kuhaln a ImUwai ma ka bora 10 kaknhinka ok«la npopo.