Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 17, 8 August 1872 — No Fiji. [ARTICLE]

No Fiji.

O keia auponi hou i hoohalike mai ai i ko lakou Kumukanaw»i me ko kakou, a i anehe mai hoi i ka hai'aa me ko kakou aupuni Haweu nei,—ma ka heluhelu aaa i ka nupepa Fiji Gazette, me he niea h ke ano piipii kai la Ho lakou noho ena i keia mau la mai nei. E hai ana ka Gazette o k» la 18 o Mei, N') KAHI HAONAKLE " O kekahi keia >» na pule kukahalake a pioloke o n>t kanaka hookupa o Levuka nei, mai ka wa i keehi mo< mai ai ke kapuai o ke kanaka ili keokeo ma keia wahi. Ua hoonenene mai na eaemi o ka noho pono aaa a me ke kanawai, e kue mai i ka malahia a me ka noho oluolu aoa o keia wahi. Ua hnolalelaleia no «a hoouka kaua ana o kekahi maii puali koa kamau elua. Ua paila a ua hoopuapua ia na mea pahupahu e hooneoueo ai paha ko lakou mau hoohaoaia ana i ko kakou maa kauhale, e hoopoioo ai paha i ko na kaaaka maikai mau waiwai a m» ko lakoa mau maoaolana. O ke kamu o keia, ao ka manao ana e kue aku i na kanawai a na laoa makaainana o na kaoaka i haoa ai. " Me he mea la, ma ka Pnaiaa. ka ike aoa o Mi. B|air, (he mea i hoopaahaoia noka aie) aohe ha kii mai e koku» ia ia o ke Kapena o ka noku kaua Beritania Co#seek. ua kae aku oia i ke kanawai, a ua koi aku i ke aopuoi a aka mai no kooa hoopaahaoin. O na Mi. Blair nei i kona wa i hoopaahaoia ai, aa hoo«ouia e hele aku i kona paina ana ma kau |vahi hotele eku kokoke ana i ka halehoopaa jji,'-i kahi manawa o kona 'hookuuia ana, oa %a«lrlo <na i ka hoi ana mai i ka bale hoopaa, •# ha)a aku U oia l ka fiot»)e Keysa, a na

hoekon ia ia iho. ma as o kahl poe i kapa ia lakoa ih« " be bai."

'• I ka fke ia aaa e keia k«e aoi aaa i be kaeawai. oa keie ako iia Loaa eoa Makai e me hahi mka aiakai e bopa w ia, a beiboi hot> ako ; a ma ko lakoa hooko aoa i ka lakea ma» h»na, aa kee a u» pepehna mai Ukoa « ka poe i m " hui" aei aie ka raatuoino Mah«>p» >'>» o fca hakaka ana, ea iaweia raai o Mi. BUir ; a ua wawa kdke ia aku la i ke aupuni, e «aaao aoa ka poa o ua " hui" oei e wawahi i ka hele paahao a e hoohcfmo oiai ika poe pio. Ika wawaia aua o keia loao, ua hookauia o Mi. Blair aialuna o kau wahi oooko a laweia e hoopaaia ma Taoaa.

" [ ka wafi uln aiai ai o keia 1000, a ma* bope iki ibo uo boi o ka poeieele aoa, aa kani mai la ka pa hailona. a ikea aku la ka poe o aa " hui" nei e hele aaa rae ka makaukau i na mea kaoa i ka Holele Keyae ; a u* piha ao la ka wawa ana aie na 1000 o ke kauj e hiki mai aoa. Aka, aole ao oae hoi i nolio heinahema be aupuni ; ua hookanna ka pu hailonn, a kuponiia ne la ka Hale Aupuni ma oa koa i makaukau i oa mea kaua a me kekahi mau pu kuniahi e kue mai ai ioa e hooukuia aku ia wahi. Ma kk hale paabao, ua hoouohoia aa makai e kue aku ai, ina e hoomaka mai ka poe "hai" i ke kue

aoa mai ia wahi. Ike aumoe aoa iho, ua | hoomaka mai ke pohapoha wale aaa mai o na ' pu, a ua hala ia po toe ka puaohu uahi wale no. loa penei e hoomauia mau haunaele, he kamu.ia e hookuemi hope ai i ka kakou mau hana holomua o kela me keia auo ; a e makau auei ka poe mea puu dala aui i «a hele aoa mai ia aei e hoopukapuka ai." KE KaNIKELA Beretakia. i • Ma ua Fiji Oazette la no o ka la 18 o Mei, e hahai pu ana uo kekahi mau kumu j ulu mai ai ka haunaele ; a ua hilinaiia ia mea maluna o na hana poao ole a me na hana hookiekie maluna o ka pono o kanaka Beritania a me ke Kanikelu March i hf«>t>ohoi*.mai e ke aupuni makua oka moiwahine. I kela a me keia manawa a kekahi o na kaoaka Beriiania e hele mui ai ilaila, e hooponopouo ai imua o ua Kaoikela ne> no ko lakou pilikia, ua kipakupakuia aku lakou mai ka lanai aku o kona hale Ua hoolaunn mau aka oia iaia iho me ka poe " hui " hoohaunaele, a ka poe

hoi e kue ana i ke kanawai, ka maluhia a ime ooho maikai ana, a e hookae aoa hoi i na hana i manaoia be pono a ba poe Kuhioa e hapai aoa no ka ponoaikai o kela mea keia mea e noho ana maloko o ke aapooi o Ftji. Oiai, o ka haoa pooo a ua Kaaikeia neī, ka hoolaulea, i na haoa hoohaunaele a ka poe " hui ' kne, eia Dae, ua hoohoihoi uku oia ia mau hana, me ka papa ole aku ia lakou e hoopao i ka malama ana i oa halawai kuka ano e, a e hoihoi mai ia lakou mai na manao kue ana i ua kanawai. Aka, ua alakoia ua Kanikela nei e ua maaao pilikino kue i na Kuhioa, a oolaila, ua hoalaala pku oia i ka poe paahao, aohe kupono 0 ko laiou mau hoopaahaoia ana, a nolaila, ua wawahi iakou i oa halepaahao, a ua hemo mai kahi raau paahao. Ua hoohoihoi inau'ku oia ia lakou me kona mau heleheleno, a pela kaoa hana raau ana, b hiki wale i ka manawa 1 ikaiku ioa ai iloko o lakou ka manaoio e no» hoalii ana lakou malooa o ia «ahi mamua ae o ko ke aupaoi ooho maua ana. Me keia iho la ke aoo o na haoa aua Kanikelu ia, ana hooili ia maluna ona ke ano o na haunaela a pau loa eea mai aou. Ua loooia e hoopauia aoa kona noho Kaeikela apa, a o ka olioli la 0 ka poe noho maluhia. Ka MANUWa BERITANta. COS9ACS. Oiai, iloko o ka noho haunaele kupikipikio ana o ke aupuai Fiji, aia hoi, ko mai ia rua ke awa o Levuka ka moku kaua Coss<tck, a ua aoo pihoihoi ia ke kumu o kona hiki aiaa mai iloko oia wa haua>>cle. (7a kuhihewaia e kah< poe i hele mai oia e kinai a e hoooulo loa haunaele kuloko o Fiji. He \aea kuhi-. hewa nui ia ;no ka mea ua haalele tnai o Beritaoia i ke koi ana aka a Fiji e hoohui

aku. A ina no hoi he Kapeoa o aa «ofeu □ei e komo aku aua ona ka aoao o ke aupaoi o Cakobau, a o ka poe " hui'' paha ; aole e hoaponoia tnai aoa kana maa haoa e koaa anpnm. Aka, o >:o l.uma oka biki aua esat 0 oa moku kaua !a, oo ka hiki ana aku o oa lono o ka pepeliiia ana <> ka Bthopa PaUerson, 1 ulu mai ma ka aihueia aoa o oa kaaaka a - ka hookauwaia ana. No keia kamu » hoonnaia aai ai ia a»oku kaoa e kiaai la eoaa haoa iao ma aa Kai Hema Pakipika. Ka. Aha. Kiekie o Fiji. No oa mea e pili ana i ko laila Aha Kiekie, e bai aoa oo aa Fiji GazeUe la o ka ia 18, penei: " Ua ae mai o Mi. Ch«ries St. Jati»Q i ka hookohuia aaa aka i Lanakanawai Nai o ka Aha Kiekie a oae ke Chancellor o ke aopaoi o Fiji. No aa makahiki loihi wale oa hooko pono oia i kana mau hana nai e pili aoa me ka napepa B*rald, a me kana mau oihaoa no boi e pili aoa i ke ano loio imua o na aha kiekie naa wahī ana i ooho ai. No oa ma> kahiki be nmikomamaiwa, ua eoho Kanikeia oia no ke aupaai Hawaii »a na Paaulaau Auseteralia, he Ko<aisioa ao aa Hokupaai o ka Pakipika Hen» ; a ma na eke jeU hope loa i ioaa mai Hawaii ani, aa ionoia mai. ua honhanohaooia mai oia e ko laila Moi oie ka Naita CommatH)er o ka Papa Hanohaoo Alii Hawaii o Kamehaneha 1., he ike'na raai a ia aupuui uo kaaa mau haoa i lawelawe ai laa koua ano Kanikela. Ma kaoa mau oihana a pau i Uwelawe ai, a ma kooa boi»kiekie ia aoa ae i ka »obo Lunakanawai Kiekie oo Fiji, ua mahal» nui ia no ke kapoao e ka po« o Sidan* r kahi ooa i kaaiaaiaa ai no kahi aaa I oakahiki >eba)abß.