Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 22, 12 September 1872 — KA MOOLELO O FEREDERIKA KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania. [ARTICLE]

KA MOOLELO O FEREDERIKA KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania.

H£LU 29. ibo o k* in«k« ana o ka moi, a«lc i hookuu o Feredērikfl 1« la ibo e iih* ke kaUuau lue n« «n > m>u o ka h<jalit ia aaa o hooi» tuau kupnn» ; ak*, uu Uwa maoli •e oo uM i ka oohouln, ū li#e iue kou» mau paaoa inaa mamua, aohe inea hupouo ke hoalii bou ia īa, no ka met», auie oo e kala na kb mana laoi no i hunlu mua mai uo ia ia, i kuoa w» i hauau wai ai, ua bookaa mua ia ao ke kalauui) malooa o koiia poo. 0 kekahi o kaaa oa«u baoa aupnui muu, oia no'ke kaaliele aua mawaeaa o kona inau makaaioaoa, me ke *o« b»alobaloba aoa aku ia lakou, » haawi a»ai i ko lakoo ujbu huubtki paa aoa e hooaaaia ko aloha a me ka malama ana mai o lakoa ia ia a me kona aupuui au». I hiki pooo ai ka ume aoa mai i ea manao alohao kooa mao makaaiaana, aa bele m»u ako oia e iaana aoa oe na makaaioaoa ma kela a me keia kaahaie aloalii a kaaaina. N*o ua mea e pili ana i ke ano hooponopo--00 aopuoi aua a ua Fert derika oei, ua pulapala aku ke Kuhiua o Deuemaka i kona au* poui, p«nei : " E pooo au e bai aku, o ke auo o ka hoopoiiopwuo aupuoi aua a ka luoi opiopio o lVruaia, oana pou-.,i ooe lawelawe

i aa mea « pau lua, u kt.c wuiu un ke kuhiiiii wiiwai ; aole ona ae a hookuu uku paha i ke kabikubiia mui e l&lu o kooa uiao kuiima. NuUila, o ka baM a k« Kuliiua o oa ainu e. o ka hooko wale no t na mea a ka Moi « kaooL* aku ai ia ia, aohe hahai a kuhikuhi inoi o k® Mohina ia ia do kahi mea ; a peia no boi ku hunii a kahi man kubioa e iho, o ka booko wnle no ka lakou a pau i fcaoa uiau mea e kauoha aku ai," Mahope iho o kona hoopoaopooo aoa i ko na aupuni, u maikai ka ooho aoa o na kana ka, oa k»u nui kona mau ake ana e be)e e makaikai i ke aupuni o Farani, no kona makemake oui loa e ike i oa oihana akamai o ia aoponi ana i mahalo nui ai. īke kakahiaku nui Poakahi, la 15 o Augate, huelele iho la ka moi ia Potadam, a holo aku la e i'ko i kona kaikuahioe ia Wilehelemioa, a malaila aku e hoomau ai i kaoa huakai a hiki loa e b«»a i kona hele aaa a biki loa aku i Parisa, Ua lawe ae la ua moi opiopio nei i kena inoa kapakapa o Dofour. 0 kona oouh' aku, o Williama ka inoa, oia kahi i ukali pu ia la malalo oo hoi o ka looa kapakapa. 6ka moi, ke kaikaiaa, a me kahi rnsu keoaimaua eorio ka nui o ka lakou nei huakai Waluna oua kaa ka lakou holo ana, me ka hoike ole i ke auo haoohaao alii. He ekola la ka noho ana o lakoa ma kahi oke kaikoahioe, a ha&lele lakou ia wahi, īa lakou oa hoomaka mai ke kaikuahioe i ka ike ana ua aoo e a maaua kona kuikanaue ; aole hoi e like tiie mamua ka ohd-1 oha ke ike tbai ia la. Ika haalele ana iho ] ia Bi*īreatu kahi o kona kaikuohiue, hoomaa j aku la lakou i ka lakou huakai e hiki aka ai 1 Saraboro. Aka, ia lakou i hiki aku ai ma Da kapawai hikiua o ka muliwai kaulana o Rine, i kau wahi kulanakauhale ouka, aia hoi, ua hai ia mai la lakou, aole e hiki ia lakoa ke hele aku ma kela aoao o ka muliwai, Ina, aoie e loaa mai ko lakou mao paiapala hookuu. Na kekahi o kooa mau keonimana ukali i kakaa i ka palapala, a na ka moi no i kakauiooa me ke kaoi ana i kona eila moi. Aka, o ka mea haku hale ke haohao mai uei oia, « i mai la oia i ke kauwa lawelawe poooi ake 'lii, " I ko'a mauao, me he la, aole kela he mea okoa, o ka moi no paha kela o Perusia, no ka mea, oana no i kakau inoa ponoi mai nei no i kela palapala." No kona ike aoa ia mea, aa kipeia aku oia i o»ea e nalo *i, aole e hai oia. Ia lakoa i hiki aku ai i ke kalaaakauhale o Saraboro, ua kahikoia lakoo me oa aabo o Farani. Gka Moi me koaa kaikaina he hotele okoa ko iana i. kapaia ka Holele Koraka, a o kahi poe e ibo o lakou he maa h'otele okoa ko lakoa e ooho ai. He mau la no ko lakou uoho aua iho ma oa wahi nei, hoouua aka ia oia i ka mea baku haie e poloai aku i oa'lii koa o na papo o 'ia »ahi, e hele mai e paina pu rae kahi Count . Dufour o*£ohemia mai, ahe malihini ioa hoi ua coont uei ma ia wahi." Ma keia poloai aaa a ua alii oei malaloo ka inoa kapakapa, aahoole ka hapanui o na ] 'lii koa, a heekola wale no alii koa i hele mai, no ka manao hoohuoi e ike pono i ke auo a me na haua a ua count malihini nei. Ua hookipa maikai a waipahe mai la ua 'lii nei i ka | poe alii koa Farani i hiki mai, a hoomaikai ; aku la ia lakoo no ka maliu ana mai i ka poioai ana aka malihini e like me ia. 0 na keooimana okali hoi o ke alii, hepoe kanaka naauao wale no lakou, he poe o na manao hohonu o kela me keia ano mea ike. U» ua-; ai ka ahaaina i pinai pioepiue ia mai me na i waina kumukuai nui. O na kamailio aua, ] ua hookahahaia na 'lii koa Farani i ke aka- : mai nni o ke 'lii ma na mea a pau e piii a»a | ia Farani, ua haule ioo ko lakou maa hooma-1 opopo «aa i na mea e pili ana i Lo lakoaaina |

pooo>. Hc k»ra»»iM a bc ti«ku maoh- : u» i*ouot Dufour aei oo ka olelu Faraoi. a ua tK>okMbuh*i* ua m«Dto o k»u alii koa Faraoi bu kona akamei i A ke kamailio aoa m& oa m«a pili oibaos kaaa. I U» hoomaaia iina, a hiki ika hora lohi ai!iDW oka po. Joa mau aiii koa Fa- ! rsoi nei i hoohaoolua e na hookip* maikai ana a ke eounl, ua poloai mai ia lakoa ia ia , e hele kino aka lakou i ke kii kioo aoa mai ia ia e heie ako i ka makaikai ana i ka lakoa maa paikao aoa. Ua a« aka he eouiu me ka bae(4i D»i ia pyk>ai a&a l k»bi kakahiaka ae, na okaliiA aku la oia • ke kahua

paikau U;i UoUhu koke ae 1r kona kauUna, » ua muimuiia mai la na hnaaloha he lp« ; holehii w*!f- Un poloaiia mai laoia e paina 1 pit mm im'liī ko» ike ahiahi. O R<-neU Bro- , g!io, ke Ki«;<ina oihana ko» o ia kalana, iia j |ioloai m*i la i u» c<junt nei a me kahi o kt>- ; na tn*u keoinmiina, ke <uiunt Algarnttt e'h»;le ako c paiun h e luana po me ia. 0 k>• nhaaina i Imawiia e na'lii Vna. he nliimahiej hie na mea a pon loa, a I ka bōr* 8 o ka po, | ua hf-le Kku la i ka hale keek?opera. | Ua lionmaka mai la o S»ratx>ro 0 maia i I ke kaulana 0 na coant Boliemla nei. ' Ak«, i kekahi kakahiaka ae, oia ka Pouha j li 25 o-Ai>grtte, olaj ke Kenel» Kiaaina BroI g!io c lioloholo ana ma ka pae'o ka papti, aia hoi, halawai mai la oia me kahi Soa o k ... 4 | papa a i mai la oia ia ia, nolehe kanaka e ke C'>ont Dofour, aka, o ka Moi maoli 110 ia o Pornsia. Ua maopopo tn:»oli ia ia oka moi no ia o Perueis, rto ka mea, ua kamaaina ko oa mau heleheleoa ta ra 1 kooa wa e noho ana oia kekalii o na koa o ka puali s nb alii opio nei m« Peroflia j he kaoaka Perosia oia a aa haalele oia i ka oihnna koa Pemaia, a komo ma k» oih<»na koa F»raDi, Aote oia i kuhihewa iki i kena pma i iko ai. Me kem meua ikf wale ia ae 1j» ka no'a liuna. Ua l«-le aki* I» nn 1000 mu o a maanei aia ka mol 0 Pemnii iloko 6 ke knlanakaulia'e o Siri-

' • buro me ke ano hoopeepe>- mimli ia iii iho. Oiai, aole i muopopn i ua moi Per<isia nei > kiinn ike i», ua kip» aku la oi» e ike i ke Kcuela Kiaaina. I kooa kipa ann aku, ua hoo- '! maka mai U na'lii koa e kupuni ia ia, me be ' | kmi h»ka pooo ana ona maka. j Oiai, aole ua poe alii koa nei i hoopuka ; mai i ko lakou manao e ike mai ia ia ma ko- ! na mau kulana kupono o ke ano inoi; eia naf, ■ ua atio hauli mai la no ia ia, ua ike'i kooa i kuUna oiaio maoli, a ne mea ehaelia loa hoi ia i kona mau mmiho, e hoopukole al i kana i huakiu. U* iu hui like ia ae h «o boi ia Uj koa ponoi iho ua ikeia he 'lii. Ano, iUai; aj opopo lea loa aua oia mea in lakou, o ka mea ; oui wale no a ua moi Penieia uei e noonoo j oi, oia no ka mahuka malu ana aku mailoko { aku o ke kolanakauhale o Serabf>ro, iloko o { |ka maaawa e hiki koke mai ana. I mea nae j J e ualo aī oia mahuka aoa, ua kamakam»ilio ' j iho.U laua me ke Kiaaina, e hele ia po ih« i jka hale keaka opera. I ka holopono ana o : ia mau manao, na hoooaniia k« hale keaka j opera rna ke kauoha a ke Kenela Kiaaiua. i Ua hele ak» na Kenela la i ke Keakame ko- | ua iiiao alii koa a puu rne ko lakou mau kaI liiko piha, Ua hoomaka mai la ka a ana o ]na ahi hoolitnohano me na huaolelo. " E | ola ka inoi o Peruaia," a me na kao lele ahi i e hoike aku ana i oa mea a pau, aa ikea ka ī moi o Pemaia maloko o Saraboro. Aka, o | tia Ft rederike nei, ua honlaulo niai la oia i I koaa m«u hoa, me na ukana a pau, a i ka | uhi ana iho o ka malii po, mahope iho o ka | uku ana i kona mau bila aie nui ma ka Hotele JCoraka, aa puhalaiiiu eka la lakoa me lie uiU la, a aole oia i ike hou ia maloko o Saraboro.

PEPA IV. Ma ka mnliwai o Maaaa, he raao mile ke kaawale aku ma ka akau ako o ke kulaoakauhale Līege e ku nei i keia manawa, aia kekahi pa kaua kakela kaulana o Heratal ka inoa. No kahi maa hanamia h« lehulehn wale, aa noho ia ua pakaua nei e oa'lii hauai i na kanaka e like me ke ano malalo o ka wa k«hibo, malaila lakou e hoike ai i ko lakou mau naoi a me ka mana ; a ua lilo no hoi ia he wahi lealea a me na uhauha, a pela pu no hoi, ua hanaia ka hakaka a me ka hookahe koko maloko o kooa mao paia. He mau mile raa ka hema aku oia wahi e ku ana ke-|-kahi pa monekao Liege, a he apana oae ia ! no ka pakaua Hersfcal. Mawaeoa no o na hana nhauha o na hanauna o na poe haku iwi no lakou ka pakaua. oa hoomaka mei lakou e ilihune, a o ka poe moneka, tia hooma ka mai lakou e waiwai. 4ia iloko o kekahi o ia mau manawa hookeke, oa hooliloia oa pakaua nei o Heretal ia Perederike William, 0 na kauwa hoi na lakoa e uoho ana i ko la- | manawa i lohe ai i fea lilo ana ia Pemaia. i A oo ke kaulaoa o Pcrasia i ke kaamaha o | kooa mau kaoawai koa, nolaila, aa kue oui na kanaka i kahoohiki hoopaa aoa e ooho maluhia malalo o Perußia, o lakou, ko iakou mau ohana * me ka Ukoa mku pu-a holoho loaa. Ako, na ka hulali o na elau pu, a me ka maka o na pahikaua i hoohuli mai i ko lakou msu manao kuee, a noho maikai. Aka, 1 ka manawa no i nalo aku ai ka poe puali kaua Peru3ia, ua pau ako la ko lakou naua ana ia Perusia, a.huU ako 1« u« kamaaina olaila mahope o ka poe moneka 6 Liege. Ua hoole niai ka bihopa, aole kuleana o Ferederike William maluna o ka pakaua a me ua atnr. o Heratal. Ua law e uiai oia i i kona kuloaoa makamua nona ponoi iho ma r ka aoao o ka ekaleaia. 0 ka duke o Loraioe, i koua maoawa he haku poooi oo oa ! pakaua oei a me na aion e pili ana, uu ano i moraki ia akn i ua hihopa aei m» kekaln* pan

dal» nei. IJa eleio ka B&opa, aok> i uku bou ia aka «« p«« dil« eei. O aa bibop« oei, oa el««ialtoie oia ia manawa, he' kana* «alokaaiahia ka ooi'o kona maa makahiki. Aole oia i boaoo aka ma kona ikaika maoli e koe ako i ka mana o Penwia. aka, oa trtiaku au oia ma o ka maoa okaaa aopuni i too» aa ia ia. Oiai, be walii mamao lua o UeraUl toai ke ali» u Belio«, » be mau okaoa ukoa ke waibo ana mawaena ma mua ae o ka hiki aua ako i ua wahi la ; so* laila, oiaoao iliu la ka moi Ferederike Wiiliain e kuai ako i kona mao kuleaaa a pau loano na dala he kanawalu taosaai. O ua maoao nei i waihoia mai ai e ka moi no ke koai ana i ua eioa oei, aole i ae a i hoole ia aku e fea bihopa ; a oo ka maheinake loa <> ka mei e hoopooupooo ia oa mea la n>atuua ao o ka loake ana o oa moi nei ; nolaila, huouaa aku la uia i kahi eleie i Liegu e huuponnpoao i ua hihia aei ma ko aoo koikahi. No na la ekolu ka ho'»ihaika ana o ua elele nei e loaa ke kamailio bdlnw»i po aua me oa bihopa nei, eia aae, aoie loa i lohh ia i» kahi halkwai aoa, a hoi wak> mai uo i BeHna me ka ooi o ka bobo ; a i k%hai ana ako o oa elele aei imoa o ka moi no, ka hopeua o kana inaa haoa, na manao iho.la ke'iii he hana hoouaukiuki ia a ka btbopa i hmikuu ole mai a' ka bi|iopa i ke kamailio ana me kor>a elele. U<* olelo o»e ka bibopa mahnpe mai oo kona nawaliwali ke kumu o kona ike ole ana i ka elele i hoounaia aku ai Pela ibo la ke ano o ha hihia i tsa manawa i makt> aku ai o F«rederike William ka makaakane Moi o ka mea nona keia moolelo kaalana. . - (Jiote i p«u.j