Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 24, 26 September 1872 — HE KAAO NO RAMA NINEVA! Kahiapaiole o Enelani, ka mea hoi i olelo ia he Liona no na Ulula au o Beritania Nui. [ARTICLE]

HE KAAO NO RAMA NINEVA! Kahiapaiole o Enelani, ka mea hoi i olelo ia he Liona no na Ulula au o Beritania Nui.

e Moat Maau Etq.

HEL(r 6. Ua kekahi la ae, oia ka la a ka Mol o Bai- j ona I kukala akea ae ai ma kaaa olelo kua- j haoa alii, no ka manawa maa e mokomoko ai 1 ke keiki n ke kai me kaoa mao moho ikaikn. < Mamua ae o ka hiki ana mai o ka maoawa e mokomoko ai na aoao elaa, ua piha ioa ka hale bana lealea o ke Anponi o Saiooa i na kanaka o na ano a pan o ka aina a me ko na moku n pan e kn ana ma ke awa 0 Saiona. (Ta hiki moa ae ka Moi a me kona uhaoa me k»na maa moho ikaika eloa, i kahikoia me na L>!e wai hooluu ano like, a ilooa o laua na tQaka o ke anaiua kanaka nui kahi i nana ai i ko laua mau heleheleoa, i hele wale a ' pnipai aka lawaia " He man rainute pokole mahope ibo, komo mai la o Ramn iloko o ka hale me ka nknli pn ia mai ,e ke Kapena o kona moka, a me k.>na mau Inina moko ponoi, a i ka hiki ana o Rama ina kahi i hookaawaleia nona, kn iho la oia me ka nana o!e

ma o a maanei, ia manawa i haawi mai ai nu keiki 0 ke kai i kekuhi leo hnro maikai ana, a kunou hoomaikai aku la o Rama imna o ke auaina kauaka nui, a noho iho la oia llnna o ka noho no kekahi man minnte. Kani mai la ka leo o kekahi po, he hoailona ia e hai mai ana, 11 a hiki rnai ka wa knpono e haknka ai na m'oho oqa aoao a i elna Ia wa no ku ae la o Rama ilona ma kona wahi me ka makankan e hooko i ka hana noi hnnohano ana i lawe ai maluna iho ona.

Hele mai la hookahi kanaka ikaika ma ka aoan o ke .Anponi o Saiona, akn iho la oia raa kon.t wahi m« ka eiieli ana i koaa kalana a paa. īke ku makaokan ann ona aoao a i elaa, nioau aku la o Rama I ke kamaaina, " Ma ke ano hea la kaua ai ? " Pane mai la ke kamaaina, "Ma ke kuikui, o ke kui aka ka'u, o ke pale oiai kao, eha ka noi o ka'o kui ana-,.a eba no faoi oa palerana raai, pan ae la ka'o, kaa ia oe ke kni, ia'u ke pale, pela kaua e hana at a ikea ka aoao nana ka lanakila." Ika lohe ana o Rama i keia man olelo a ke kamaaina, oln iho la ke keiki o ke kai, he wai ko lalo, ia wa i lulnlima ■'l iha pn ai laua, a hoomakaukan iho la ke kamaaina e koi mua mai ia Rama me kona ikaika nui, i pale mnikni wale ia akn no o Rama, pan kanna o kana man pnnpnn, ohi i ka pnahiohio kana loaa. Kaa ia Rama ke kut, o ke pale ka na kamuaina nei. ia wa no, kui hoomoeamea akn la 6 Rama, e pale ae ana na kamaaina'nei, helu akahi ke!a, waiho hoū aku la o Rama i ka lua o kana pniipuo, ku no i ka hoiipo o na knmaaina nei, hanle a make ako la oia i hope, me ba haalele mai o ke ao ia Olepau.

1 ka ike ana o ke aoaina kapaka nni, u& 00 i kē keiki o ke kai, haawi mai la na hoa ankai o na moku a pno, i na leo hnro me ka hauoli nui, a o na kamaaina kekahi i komo aku iloko o ka hauoli, no ko lakoo ike pono ana i ka lanakila ana o ko keiki o ke kai. Iloko o ka wa pokole, ua pnni ke kuianakauhale o Saiona, no ka make ana o ke kanaka ikaika ma ka aoao o ka Moi i ke keiki o ke kai Ao ke komu pili aka Moi, oa eo po no 1 ke keiki o ke kai, a me ia mea i hoi akn ai o Rama a me ke Kepena i ka moko me ka haooii maikai o ka naao, no ka loaa aoa ia laaa o kekahi pnn dala oni iloko o ka maiiawa pokole. Ue man la ko iakon noho ana ma ia kolaoakauhale, me ka hoopunaheie ia oßama e ke Kapena, no ka mea, mai ia manawa ako, aole o R>ma i hoohanaia maluna 0 ka moku, ua hookunia o Rama e hele wale loka o ka aioa, a e like me ka mea maa man 1 ua keiki o ke kai, ko kn aka i ka aina, o na hoiele rama kn Ukou wahi e iealea ai oo kekahi manawa, ilaila o Ratu«. e hoonaoea mao ai ia ia iho, oiai ka mokn e hoomakaokau aoa i kana okana no kekahi aina mamao aku mai ke Auponi o Saion.

Hiki mai la ka la e haalele iho ai ka moku i ke Aupuni o Saiona, hoi aka la ko Kapena a me Rama i ka moku, a hoio ako la ma ke alaoui moaoa, no ke Aupuoi o Sidona. He mau pole ko lakou holo ana ma ka moana, a I ku aku la i ke awa o Sidona, a mahope iho o : ka hooponopoao ana i na mea a pan maioaa , o ka moko, ua hookoaia na loina a pau o ka | moko e ielo ioka o ka aina, a o Rama pu no kekahi i lele ioka, no ka mea.ua manao kooa mau hoa luioa, e loaa ana paha ia Rama he mao hana oana e hoaia hon mai ai i kekahi | man hana ano noi e pili ana ma kekahi mau | hana ano pili waiwai. Aka hoi, oiai lakoo nei e kikihi hele aiu raa na alanui o ke kniaoakauhale o Sidona, komo aku U iakoo nei iloko o kekahi holele inu rama, a ilaila lakoo oei i lohe mahoi ai, he mao haoa leaiea ke hoalaia ana mawaena o nV kaiuaaina ma kaa ke Kiaaina i hoomakaokau ai no na iana leaiea a paa o ka aina. I ka hiki ana |pai o aa po ano noi nei, oa hele ako na Kae na mokn a pau, a,me na luina moko, o Rama kekahi i hole pa i na po nei, me mao kahiko knmokoai nui, a e like me &a mea mau maloko o na hale keaka, he okoa Vahi noho o ka poe o ke kulana kiekie, a pe

la okn a biki i ka poe o ke kalaaa liaakaa lua, he!e aka fai iako» a komo Uoko o oa bale keaka oel, aahele oa nrahi a pan oloko u ki bale a piha kaioeki i aa kaoaka o na auo a paa. Huomakaia na lealea maa, ma ka halahola haole, ua komo po'aka la na keiki o ke kai, a o Rama kekahi iloko o ia helnoa, ua ooi ka malialo o ko aaaiaa ia Bam», ao koea akamai roa na ro!a ano oo'i o ka hnlahola haole aaa. oa lil.i iho la ia be moa kamailio noiia, a oa aihoeia 00 hoi ka maaao o oa lede kamaaina 0 ka aoao palapala, no ko Eama knlaaa ano hiehie iloko o ka-maoawa hala, a bo noi ako na hana lealea e ao i huikaia ma ik po, aka, aa lilo wale 00 la Rama ka mahalo noi ia e ke anaina, no ka mea, i»a hoikeia ke akamai nui 0 Raraa ma na hana lealea o na ano a pau, a me ho mea la, he keiki i ooho a ailolo iiol.u o nei mea be haoa iealea, a ma ia mpa 1 eo ai na hana lealea o ia po i ke keiki o ke kai. Ua hoomania na hana lealea o oa po nei nae aa paina iiilii ana ma kekahi keena i hoomakaokaa moa ia no ia hana, iloko wale no o ka hauoli maikai ana o ka lehaleha ke kaanaia anao na hanaiealea, a hiki wale i na I hora o ka wanaao, akahi no a hookaoia oa I h«na leaiea o na po oei, me ke ano anaeo na maka 1 boi aka al Ka ienate&6 1 ko laauu m»a hoiae. 0 keia iho .ia ka hopeoa ona hana o aa po ano nai nei, aka hoi, o ka lehnlehn, na komo mai la na hoomanao ana 00 oa keiki uei nana ka laki o na hana lealea, nono aka, a nunu mai, me ka ninau aoa, " Eia la i hea kona wahi i ooho ai i keia manaWa ? " la Sama a me kooa man boa loina i holi hoi aku ai i ka mokn, kip&maa ae la lakoa nei ma kekahMioteie ino rama, aa piha oloko 0 na hotele nei i na kanaka c lealea ana ma ka biiioti, (pahajiflhu.) Laiao ae la o Rama ,1 keiuhi b»i) & ho&makanfeaa jho I.a e leaiea bilioti me kona maa hoa Inina. Komo mai la kekahi poe hoa elima ko lakon oni, he poo 1 hele a lehia i nei mea he bilioti, a pi!i iho la me Ramā, O Rama hookahi ma kona aoao, pela no hoi lakou a paa e ko pakahi mai ai ma ko lakon aoao ; hoohui mai la na hoa ioina o Rama i ka lakon man wahi dala me ka Rama mau dala, a lawa pono iho la kana knmu pili. Ua hooholo iho la lakon, aia he eloa,haneri ula ka heln, alaila eo ; na ke kamaaina no i hoomaka mua ka pahupah- ana, he eiwa wale no ana uhi hala kana, kaa mai la ia Rama ka paha 'ana, hookahi no a Rama hoomaka ana, aohe uln hala, hoi hon, aohe uo be hala o na nlo, peia mau o Rama i haoa ai me ke akamaiAui, elima 00 a Rama pahu ana, hiki i ka haneri me kanaiwa a kea ka helu o kaoa mao ulu, a i ke ono o ka Rama pabu ana, ua eo ia Ratna kooa boa paio, a lilo ia Rama kana komu pili.

Ma ia manawa 00, a-a mai la ka iaa o ke kanaka e pili hou rae Rama, aa ae maikai aku o Rama i ka makemake o kona hoa paio hou, hoopii mai la oae kela i ke kumo pili a kiekie loa, he eliraa baneri dala ke komu pili 0 na aoao elua ; be ekolo haneri me kaoalima ka helu o oa ulo, alaila eo. Na Rama i hoomaka mua ka pahu aoa, aole i hala na mioute elima mai ka hoomaka ann, oa hiki i ka elima haneri a keu ka helu o ka Rama 010, a pela i eo ai ka loa o ko Ruma hoa paio, lilo mai la ia Rama kona komo pili. A-a mai la kē kolu o ke kanaka e pili hou me Rama, na ae ako oi» Rama, he elima haneri d<tla ke komn pili o oa aoao elna, he kaoalima ka helu o na nlu, alaiia eo. Na ke kamaina no 1 hoomaka mua ka pahn ana, a i ka lua o kana pahn ana haia, he kaiiahakumamalua ka heln o kana mau 010. . Hoomaka o Rama e paho i kana, aole i hala na minote elna, na eo ae la ia Rama ke koln o kooa hoa paio, a lilo mai la no hoi kon& kumn pīli ia Rama. Aonakanakaelūaikoe.ua makao laoa, no ka mea, o ka Rama hana ana, me ka noonoo maiao pono ana, aohe mea hiki ke anana ako i kona akamai, a ma ia ano i hoopau koke ia ai ka lealea pili waiwai aoa, a holi mai la o Rama i kona mah hoa luina, a koi ako la ia lakou e hoi i ka moku. I ko lakon hiki ana aku i ka moko, o ka hapahia paha ia o ka hora eooo o ko kakahiaka, a ua makaukau oa mea ai o ia kakahiaka, a t kali wale no i ka hoi mai o ke K.apeaa, no ka mea, o ka hora ehika ka enanawa e hana ai na kaoaka o ka moku. I ka hoi aoa mai o ke Kapena, hoike aka ia o Rama i ka puudala nui i loaa mai ai ia ia iloko o ka pili dala ana ma ka bilioti, mahope iho o ka pau aoa o na hana lealea o ka p<i oei, oa hoopiha loa ia mai ka oaao o ke Kapnaa i ka mahalo ooi, me he mea la, aohe he paleea o ka Ratoa mau hana akamai. A«iwi iho la na kaoaka o ka moku i ka hoolei ana i na ukana o ka mokn, me ka manao o ke Kapena, ioa e pao ka akaoa o ka moko i ka hoe ia, a i ko ahiahi o kokahl la ae e holo ai k% moka i ke Aopooi o Helena Qana iho la 0» kanaka o ka mokn a hiki i ka hapaloa o ka hora elima o ka ahiahi, pao aa hana o ka iooku, hoomaemae iho la oa kanaka ta t6o me ka manao ioa e p&u ka paina ahiahi, e hookuo hou ia aoa lakoa « lele ioka o ka aioa ia po. Mahope koke iho o ka pao ana o ko lakou paioa ahiahi, kaaoha mai la ke Kapena i aa luīna, he hiki no ia lakoo ke hele hon i ke kolaoakaohale ia po. a maka hora umikhmamalua o ka po. ® huli hoi mai a< lakon i ka nnoko. Ua maikai keia maa *]@toa ke Kapena, a lele akn la o Rama ime kona mau hoa Inioa-i kola, a hele ako )a lakoo nei iloko o ke knlanakauhale, a iloko o oa hotcle inn rama laknn nei i hoonanea ai me ka maikai, a hiki i ka manawa i oleloia, holi boi mai la lakon nei i ka moka. I kekahi la »«, hnomakaukao iho la tva kanaka o ka inoku i oa u^eaoahooili mni iloko

»;fca aiiiahi e bob akn al 1»' ?! f-Ktf|§MHß oial ea kMMk* ote owfcg • tM|''<Ni j9 loaa q>ai i fce K»pss« fcnfctf|tt ke Kahio* o na Aio»«, mm # !toi Awa!«, e kesoba »ii* jaa S*pen» P»lLAJuuißft tnaloiM> o k« «* i«iwjslfVffPi bele eko ie po ma kaU i boomak«ckBtff« kekahi tbaalm 88i. Ik« pao «nokihwi . - ma me ka oaakaai maifcfti mabope, a bala &* ia eloa o nft moin aei mai ka haalele soa i aioa, ikeia iho la oa lio 1:a moka, a be m»tl la mahope mai, holo a i» ako ia oa moka tie| iloko o ka opa o ka taoaßggt a pao aku ta 6* kaoaka ooa roofeu oei Ika make. lAoa be> le wale ibo la oo o R»oaa hookahi wale no I ka moana, a haia kekahi tnaa la, ioaa ako 1« oia i kekahi mokn e holo aoa i Heleoe, a i kona kaa aoa liaoa o ka moko, ua oioaoia mai oia i kooa iooa, hai akn la oiao Nineva, oia ka hoomaka aoa e pakoi mai ia iooa hoa mahope o kooa iooa mna, o " Rama NiriavA.** O ke kom» o keia (mna aoa o Bama i kona inoa poooi, na holale kaaiaoa o kooa iooa moa ma oa Aopooi a pao o Ēoropa, no kona ikaika i ka wkomoko a me kekahl man hapa kaalana e ae, ao Ia mea i hooloii hoo ae « oia i koaa inoa. : .,»-~-~t. .. .... Holo ako ia ka mokn\ma ka moaoa a hala oa la eha, 010 ae la kekahi haunaeie maiooa o ka moko, mawaeoa o ke Kapeoa a me loioa, a aoeane poioo ke ola o ke Kapeoa, aoa ko Eaoaa Nioeva mao lima poaoi i hoopa-h, kele i ke ola o ke Eapena, a o oa iuioa hoi, na.paa loa lakon i ka hoopaaia na lima i ka * hao e Eanaa Nioeva, ma ke kanoha a ke Ka> pena, a o Baraa Nioeva hookahl ka !otnao«> ua e iaweiawe na mea A pao mahma o ka j moka, oiai oa la aka moku e hoio «m ma |ka maaaa. Hn nmiknmaaaaalim» la fak W» ana o ka moka ma ka moana, «Baoia Nine* ra hookahi wale no ka kihia, a i ka omiko* mamaono o na ia holo eka moko i ka moaoa, ko ako )a ka moko i ke Aopwni o Heiene, a lele a ko la o Ramft it»ka o ka aioa, me ka haawi hoo akn o ke Kapena i kekahi pno dala e knpooo ai no kooa ola aoa, a oo ka.maoaeia o4a boolīa|ri ka boifee troi taa ka aoao o ke *Lii, no ka hihia naawaena o-ke Kapena *me oa loina. |?o |» mea, «» hoihoi ia o Rarna Nmeva malalo o ka ma!atna maikai aoa a ke Kiaaioa, me ka heokhaia e hele makaikai ako oia kahi aaa e makemake ai, n hoi mai oo i ka home o tw Kiaama e ai •i, a e moe ai, peia i malama pooo loa i» ai o Ratoa Nioera me ka maikai. I kapaaana 0 ka Rama Nineva tmn baoa tna keaoo hoike ma ka aoao o fee ; Lii, oa baawi mai ke Aoponi i kona nko no ke ko hoike aoa ma ka aoao o ke 'Lii. Mahope iho o ka pao aua o ka paine kak*hiaka.o kekahi ia, noaoi ako ia o Bam«HSineva i kooa hako Kiaahia, he makeaiake oUi e heie i ke ki mann koioa ahio, ma fce mea hiki ia ia ke hoolako mai i oa makaokae 4 pan e pili ana no iaoihana. Hoolakomai la ke Kiaaioa e like me ko' Eama Nhjera make» make, a hele akn la keia a haia ke kttla&a* kaohaie, komo at?o la keia iloko o ka oianahele, he noi na maoolioloa ahio e aōho aoa ma kapa o na kahawai, a ilaila keia i nanea ai i ke ki maoa. oa ooi na mann koioa ahia 1 make ia ia oei, a no kooa maoao ea lawa iho ia keia la, r>?si be hele aka >a ka ia e Bbna i kooa malaeualama taa kela aoao o aa kakai maona, no is mea, boi mai 1« keia i ka home o kona hako Kiaaina, me ka oei o

oa maau aoa iki ai. Iko RaaM NiseT«komo ana mai iloko o ke kolaoakanhale, aa oai ka poe eaakemake e kaai mai i na maaa ; aka, oa hoole akaoia i ko lakon tßakeoytke, no ka mea, oko pai/aia a ike maka koaa haka Kiaaiaa i kaaa loaa o ka be)e ana oia la. Be maa mmaie wale do i koe makaakao e paiea ka aiaa ahiaki a na Kiaaiaa oei, kn aaakeia ma ka pal» e ka hale, a ike mai ta aa hakn Kiaaioa aei taßama Nineva me na haibai maae, he soi iKma makemake ia Raaw Nioeva, ookoeaikeaaa iho pafaa kekahi, oa eai be»abew«sQ« aa ffia«'n i loaa ia ia iioko ola la hookahi. I kekahi laaeno, roahopeibot> kapaeeaa 0 ka lakoa paina kak&hiaka, «oaoi bo\i »Wa no o Rama Nin»va i kona haleu Kia&ina, o hele hou aoa oo oia ia 1« i ke'ki sia<tB koloa abia iloko o na maana « aka, na kat4ii Tnnt koaa hako ia ia e hoomaka oia ma i« ta, a e kaana po me ia ma ka aina awakea o ia la* ma ka ai po aaa > na io o aa enaaa aaa t ki ai mekeakamai oai; aka, do %a te« ka waipahe o oa o!e»o a Rama Ni ß evar«i ae mai ke Kiaaina i koaa makemake, me b hoolako pn mai me na nea ai, ka mea ina, « me kekahi lio nui maika>, aka, aole o Btn 1 lawe po «ae ka 110, oo ka mea. aa maopopo ia ia ke kapono ole k© (»9» pa me a i k« lio, do ke ioo oke ala. Hele ak« la kela a komo lloke o na alalaaa, a Uki M« j aoa i ki ai i aa «aann i ka !a msa, «a #alee ia ia he ooai a keo o<* mac«t, ao ktma aia maeka ako e m waM kabt e bool«Kr «si ai aa maoa, hoohele aka U keia Uoko aka o kahi e kokoke ana i oa maaa», be h«pa mile paha kahi i hala mai ia i» aai, ike « aka k keia i kekahi pnolo kaaaka aei e aoko mai aoa iloko o na nlnlaao, ia« he mea la, he haoeri aoi ako ko lakoa aai. No ko >īloeva maoao he poe ki mana Ukoa* hoomao ako i.> no keia i ka hele aA iwaa, a i ka ike aoa mai o «a poe aei ia i» nei, kafea* »e 1a kekahi o lakoa me ka aei, •« |kU kakoo e powa i ke keta kaoaka." |ka lohe pono ana akn o Rama Kiaewa i ka boo> pok 4»a aoa oka haaoMo powa, akahi ao a maopopo ia >a be po»> powa keia.