Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 28, 24 October 1872 — Ka moolelo o ke Kula Ao kumu o Waimea Mokupuni o Hawaii. [ARTICLE]

Ka moolelo o ke Kula Ao kumu o Waimea Mokupuni o Hawaii.

E >ikf} me be kauoha a ke Kahukala Nut, e hoomakaia ke kula Ao kuno okeia Pae ai<»h iloko o na U 26, 27, 28 o Sept , a d. 1812. NoUila, ua raal«rai la e like ene ke kaooha, a e ikeia na haoa malalo iho oeī. La K01.4 1, Poaha Sept. 26 A. 0. 1872. Ua uhoakoa mai oa kumo ma ko lakou wah' m»u e kula ia at, roa ka hale kola aupuni > Waiūii'a, m» ka hora 9| a. m. A oa wehe ia na hnn» o ka la me ka himeni, a me ka pulu i S H. Mahuha. O Rev. L. Laiaoa ke o ke k«la kama, a o Mahuka ka hope ; <i o B. Kealoha ke Kakauolelo, Heaia d& A eia na kumu i hiki oti : No kūhaia Akau. S K&naaka no Pololn, ao Niulii, Keoloewa qo Maknpala 1, Kamoa no Makapala 2, Paahaoano Halawa, &ekoa no Kaanaana no ke Kulawae o lole, Moialoha do Ain&kea, Kapaona oo Hooomakau, Kaneulai oo Kahei, D. Kaawa oo ' Hoooipu, Kahaaheo oo Haeaa, Timateo ne Kaipuhaa, Kapiko ao Kokio. No Kohala Hema. *P. Paniani no Poohooo. Naaho oo Kaalaea, Malia oo Kawaihae kai, loaepa no Paāko. Poai do Kapulao* & illiao» Kealoha oo Waiaka, Mahuka no Waikoloa. N» Hamakua. Kahoopii no Waipio oka, Mahana oo Naalapa, Kaale no Napoopoo, Waiohino oo Eleio, Kanamu uo Kapuleaa, Makua no ( komo hope.) Kamelamela oo H onokaa, Kaleohaoo qo Mauaaho< aoo. Na Komu molowa hiki ole mai. No KohoU Akau. Lui no Waiapaka. No Hauaka> Palau oo Niauhoe ao Kaala. Noi mai ke kahu o ke kala kamu, e heluheluia rula o keia kula i hoolaha ia ma ka oup«pa. Aponoia. Heluhela mai bo koma o Pololo i Immluh mumaoao. Heaha la ka mea e alo ai k«la lahni ? ( koho.) Heluhelu oa ka Haawioa 32 o ke Ao h*» luhelu me ka malama i aa rula ma ka &oao 24 &. 25 o ka buko ; a ma lee kauoha a kn Kohukoia aoi, oa akahele loa ke alakaiia ana o keia Haawioa. A mahope, oa alakaii m« oa oioau Aricnatica i pai ia oupepa, iloko o na pepa i ha}a ae. A oa haea po ia uo hoi ma ka papa eleele. Ua hoomauia ke kula ana a hiki i ka hora 12 awakoa, ua hoi'ūaaha no ka hapalaa hora. Maliupe o ka pau aoa o ka hapaloa ken

boofD»ba, ua hoomaiia hou be kola me fea bimooi, « pole o E.amelaaiela, a k»|t hoa ma oa niaaa Haiooaaa i pai ia aia ks oopepa, oia hoi oa oioau ma ka aono 190 & 191, me ba pao e ma oa popa, nt oa wehewehe haoa. A aa 6e aiakai i wehewehe mai ma ke auo o oa hana bou, aoa maikai poso. A Mr. Laiana me Mahuka i aiakai i ua oioau Belu> oaaaapaa. Heluheio mai o Eahoopii i kaoa kumumonao, Kopooo aoei i na kane i ooare ole i oa wahioe he lawelawe ena ka oihana kumn ? Helahelu mai o Welowele i kana koinumaHeluhelu aaai o Molale i kaaa kumumanao, Pooo anei ina wahine ke kokaa ike kola a ba lāhou naau kane i *Pooo oo ioa he makaukaa i ke ao Helnhelo oiai o T»moteo i kana kuiaama* oao, i hoolahaia ina ka Helu 51 o ka mipepa Ao Okoa. Ua makaala oia i ka haoa a. ke Kom.le Imihaoa. Hoopanee keia aha, a halawai hoa ma ka hora 9| oka la apopo Hioaeni, a pole. Ua hookuu ba aha. L* Kuia 2, Poalima, Sept. 27. Ua'koakoa mai na homo ma ka hale o kala ai, ma ka hora i oleloia. Weheia oa haoa me ku hinjeni, a me ka pule a Welewele, mahope iho, kuhea la ua inoa ona kumu. Hefbheloia ha moolelo oka la i hala a apoooia. Heluhelo mai o Eanealoi i kana kumamaoao, O na nupepa aoei kekahi kukui malamalama o ka lahui ? Aponoia ehoounalaana a e pai ia ma oa nupepa Hawaii elua.

A pc*a keia mau mea (Ja alakaiia ma ka Haawioa XCIX, aoao 268, Ao-belul)eiu, me ba hoopili po mai i oa ruia ma aono 26& 31, ame na hoike ano. A pela aku a hiki i ka bora 11, oa kala ia tna ke Alakai Kumo, a ua boike mai kela a me keia knoia i na mea i wehewehe ia no ke ao aoa i ke Kamu* mua, ke Ao-belubelu, Helakamalii, Helunaau. Da mau pela ke kula ana a kaoi ka 18, awakea bo ka hapalua, bimeoi;a pule o Eealoha.

Kula hou mahope o ka hapa hora hoomaha ua webeia <oe ka bimem » puleia e Kaaoaana. Eoia hoo ia ma ke koena aku oke Alakai Komo, a pela »kn a hiki ka bora 2 P. M

H«li>beltt ro»i t> StsHßv j baaa kumomanao, He mea pooo aneī i na haku ke hookanwa wale i kauwa bana malalo ooa, ke ole ke dala ma kona waihona, a waihooa e aepaha? Waihoia i ke Komite kupono <

Heiahelu mai o Kamelamela i kaoa komumanao, Heaha la ka mea e eaoi ai ka aaauao ?

Heluhela mai o Mahoka i kapa komumanao, Heaha ka mea e uiu ai k« naauno iloko o na kuta ? Apuooia e hoouaaia iloko o na □upepa e pai at. Noi mai o Rev- L. Mr. Laiana, e koho ia i ekolii lala i Komite laiihana. Hooholoia. A kohoia o Kahaaheo, Kamelamela, Kealoha, i Komite. Hoopaneeia keia hana apopo i ka hapalna oka hopaaiwa Himeni a pule o Molale. La Kula 3, Poaono, Sept 28. Kola hou na kumu ma ka hora<i hoopanee ia ai. Weheia na hana me ka himeni, a me ka pule a Kaawa ; a ua kaheia na iDOB. CJa heluheloia ka moolelo o nehinei a aponoia. Heluhelu mai o Kapeia i kooa kumumauao, Pehea la e maopopo ai he alakai na Kumu kula no na haumana ? Heluhela mai o Paahaua i kana kumumaoao, 0 ka heiuheUi eaaikai aoa, he kt io auei | ia e woho ai i ke pani «> ka naauao ? [ Heluhelu mai o Keoioewa i kana kumomanao, Pehea ta e ike ai ka haumana, ua makepono ka hele aaa i ke kuia ? A pau ia. Ua kula hoo ma ka Haawiaa 10? Buke Ao-heluheiu, me na rula i kubikuhia ma na haawina o ka la H« haawiea paio '.eia ; ua kuhikoki pen<fia oa kenu e ke Alakai o kei« Kula Kumu, Mr Laiaoa. Ma ke alakai aoa ma ke Alakai Kamokoia. A pela aku a kaei wale.habora 13 Ua haawi oui ke Alakai 0 ka Aha i kaoa olelo paipai imua 0 m knoia a £au. "E ae mai ookoo ia'o, e kookuu mai i ke Kahu iloko o keia manawa, bo keu wahi eha mau no. Ua hoomaaawaaui iki bo boi au sae oukou iloko o aa la kela ekoia, a e ooho ao hoi ko'jj hope Mr. Mahaka me o«koo. Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo 00 ke>! ia Kula Ao Kumu, 00 ko ookoa maamaa iki < ma ka heluheiu aaa ; m& ka heiuheie pakahi ] kaaheie, a me ka putiq bo ; aa hoike aeo, 0 ka buke Ao-helahelu, a oae ko oukou wvhe< wehe paaoaau mai i u N»oaa-helo, a me kua mahalo piha 00 hoi oo na heluhela maaao aaa, ka makaaia aai e ia poe E mahalo aku kakoe i ke Kahukula Nui, ao kaea imi loea ana i Buke Ao-helohelu ao aa Kela Aupuni o aei Pae Aiea, a me koaa imi aaa 1 aa mla iloko o aa boke(heoi» ; a me aa kamailio aaa. A ke paipai pu aku nei ao hoi »u ia oukoa i keia la, e hooko pololei aku ouaou me ka maiama i a* kauohaa ke Kahukuia Nui." A p®w kana { Mr Laiaae.) haiolelo aaa, ua hookuu aku $taia Aha >aia n« ko makoa mahalo, ke alehk, a me ka elioii ao kana «aa

olelo paipai Ana keia Ab« e ooi ahu ; N» ka Msliiib Mibs Ihm, e kolni i ko rash<m oei makua oawaliwali ; a * hooloihi i kana mau la, . Helaheio iaai o Kekoa I ka pane oo b« ko. mainanao a Kanamo. Apouoia ka b>iike a ke Koroit« Helahelo o Kabaah«o i kaoa Ka maoa o ha naaaao, be mea aoai ia e t nsik«i ai na kanaka ? Heluheio o Naaho i kaoa haawioa, Heaha la ka mea e emi ai keia lahai ? Helohelu o Afqfcaa i kana haawina, HmW lo ka waiwat oka aopepa Kaokcnr ? - Heiohele o Peakiki i kaaa, He kuma wai- ' wai io anei ka naauao no ka iahui ? Nani. Helahelu o Kaanaaoa I kana, No ke ata la i piii ai ke o.ka Poooio maoli, a me ka hewa, i kekahi mau mea kino ? Ain» hoi i pili ole, ano keaha !a i pili ole ai ? Da apoooia. v Heluhelu o Eapiko i kana wabi kamumanao hoomaauea, oa kioia loa ia, aohe malkai. Heiohela o Kaawa i kana, 0 na akāa ka> hiko o keia lahai, u» ka anei i ka piaio ka lakou hana ? Oka hope keia ooa kumamaoao i heiahelu ia ; a o ke koena, aa waihoia ma ka iioM o ke kahu o ke kula ao kuma. Heluheiu ka Lanahoomala o ke Coiaite i na kumamanao no ke Ku!« Ao Kumu e hiki maiana. Eia no ia malalo iho. 1. Ua waiwai anei na kamu i ka hele ana ike Kula Ao Kumn ? ]a Polohi. 2, O ba honua, he pahu waiwai io anei ia ina ke Akua ? la Niulii. 3 Heaha ka mea i aku noi ia ai na Kola nui, no ka mea, aia ka luhi ma na kula la ? la Waiapuka.

4. O ke kanaka mifaiab i faa haaa, e w*iwai ana aooi ia ? īa Makapala I 5. I Papa Heike Manawa no L&taaiolaag > Pūoahon, Hilo, Haleakala, Kahehuna, Waio!i, lole, Makawao, ame Waialaa. Ia iawa. ® ■ Heaha ka enemi ioo loa o ka aaauao, a pehea la e pio ei ? Kuiawae o lote. 7- Pehea la e ula ai na hana pooo iioko o na kula la ? Na Halaula. 8. Pono anei i ka poe opiopio »l&aa oJe o» haoa, be mare ika wahioe ? Na Aioakea. 9. Peiiea ia e kinaiia ti ke aoo hoomaaa®lM keia Pie Ai. a f Na HoDon>skao < 10. Na Oihaoa o ke ao nei e pomaikai ai ba lahoi. Na Kahei. 11. Heaha ka hoana e oi ai ka na&oao iio* ko ok« aaau ona keiki ? Na Hoooipa. 12 Heaha ka mea ioi aka ai ka meka aila mamoa oka pahikaua ? Na Haeoa. 13 Ona Kola Kaikamahiae,' be punana anei ie e loaa ai na Makuahine e hooolo ai i ka lahui ? No Kaipuhaa. 14. O ke Kuko, he makaa auei ia bo m hewa. a pau Joa ? Na Kokfo. 16. O ka Baibala, o ka Po, Owai la ka otea oi aku o laoa ka ikatk«? Makapala 11. 16. Mo ti9 uaea bea e imi ai ke kaaaka i na waiwai i huna ia ? Puohoou. 17. He mea pooo anei i oa kuao i mare i oa wahine, ke lelau w«le i ka hele aaa aai i ke hula ao kueno ? Eaaleea. 18. He me» pooo aoei i ke anpoai ke hoolako m«i i wati no oa kuia aoponi o keia pae aioa ? Eawaihae-kai. 19 Heaha la ka mea e pao ai ke kapula ana o komukula ma ke kakau aoa 1 Na ke kala o Poako. 20. Hiki aoei i kekahi nea i ao oie ia ke | h&na e {tke me ke kupoao i No Kapaiaoa, | 31. Heaha la oa haaa kupoao aaa makea, ! e hana aku ai i fta lakou ieau keiki e heie aua ina kula i Na Waiakl. 22 P«oo aaei ke huiia Hoole-wai> ooa ki kahi hookahi ? A i ote ia o mahele pa» ha i Na Waikoloa. * i 23 , Heaha ke kahua e kakulo paa ia ai 'na Kula ? Na Paakiki, (he kokoa.) | 94. Pehea e holoi ia aku ai ka ooho aaao|po aoa<o keia iahoi ? Ne Waimann. 26. O ke kakaoliiaa {pa<fcai toa «oa, pehea la • hiki ai ? Na ko Naalapa. 88. O ka Baibala, a o ke Ao4teiubete, « owai la o laoa ka i oi o ha waiwal k» aoia «a oa kola aa|mi ? Waipio <>ka. 97. Oka Peni kakaa. a o ka Oo nahiai, owai o laoa kai oi e hoopomaihai ioa kaoa» ka. a a hoalaaakila hoi ? No Napoopo». 98. Heaha la oihaoa e laaa ai ka aaoaa i Nā ko EMo. . 99. Heaha ta ka ona a pau ai ka «akeo » oa kaoaka Hawaii ika aeaaaa 1 "īimhma. 30. Ua haaa aaoii ia aaei ka taoi eka liaa oke Akaa 1 Na ka Kawal*. 31. Heaha la ka lieaa o ke Akoa i b«M ai i kaaa mau haaa ? No H»ookaa. 39. Heaka la aa kaae e pii ai ka UM Hawaii ? Mauaahoaao. 33. Ka poeo o ka hoopau ut aku i aa ke> la hele ole mei i oa kola aa kmao, me ke koe i»a rola ake Kekokala No*. Kaek. Hoopaaee ka» Kola Km a halawai kM i ka maoawa e kahaa aai ai ke Kahakala Nui ma ka oopepa, Himeei « «|[|- melabel«. Willum B Kauoaa. Kakaoeielo Kaia Kmm» Hawau, Sept 3ft. 18?*