Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 32, 21 November 1872 — OLIMEPIA A O KE AKA O KA WAHINE KARAIMA. HE MOOLELO EEHIA. [ARTICLE]

OLIMEPIA A O KE AKA O KA WAHINE KARAIMA.

HE MOOLELO EEHIA.

MOKUNA 71. "Xo ke mea, ua ike no ia, e kii hou aku aoa ua kanaka la iaia " " Aol® e maie ua jtan tka la iaia." " Pono io oo ia. Aka, peiiea « hiki ai fce baoi>i mai. He poōo, o ka'u liana ke ka«hi māī i na ana aku iaia, a e hoike akea ae i ke ano io o keia wa,'.io<: o Olimepia.' He waiwai ko'u e hiki #i ke IiooIhohIiiu» i oa pt>e fp»kai-kio He umi a oi ae a be mee rt»»o--p »pr>, ua hniki loa kahi e pakeh; aku bi kei;> wuhine ino." L ilou mn la /i Kalepa i ka lima o ua K«u ka nei, a hoomiikni moi la no kana muu kokua li ioinoiiHWHUiii aoa n (iau "A, ano, he mea hoohikilele ka'u Dou,' , i olelo iiou niai ai ke Kauka. Me ka hookaului* ole iho i ka lioohuoahuoa ann i Kana mea Mlua wehe mai la u» kauka nei i kekahi puka a puka mai la ka niakuahme o R-ilepa a apo iho la me kaoa keiki. Haloiloi mai la oa waimaka o ke kauka i ka ike aua aku ika makuahine me kaoa i.eiki iloku o na aponfTaīoha. Ua hooholo like mua no laua aohe make ike like o laua i ka wa hookahi. He mau hora loihi ko lakou laoea ena, a i kona haalele aoa iho īa laua, aohe he mau hora olioli e ae i ike ia 'i e Ra!epa mamua aku, mehe mea 'la ua hoaoo e ia kenu ola kino. I ka hiki ana mai o ke kau lealea o Parisa, he mea mau ka iilo nui o na kaoaka ika hula, ame oa aoo lealea e ae, aua komo pu uo hoi na lona aupuoi iloko oia lealea aua. Aole i magpo o Ralepa e hele ika hula, aka, hiki mai la o Kauka Rochester i ua kakahiaka nei a olelo mai le. "He pono e hele oe i ka hula aka poe opera i keia po, no ka mea, e hiki ae aoa o Oiimepi* ilaiiu," " Ua oiaopopō pooo l«a oae ia oe '{" " Ub loa mai ia'u īa ike mai ua kio niai a'u no ko mea, e hiki ae ana ka o Couot Survil!e ilailii. E koioo aua paha iu iku pale maka, aole paha—a ua lohe mai oo hoī au i ke aoo o koua lole e uomo ai, mai ka mea pili loa i . ka wahiiie hookomo kapa ooa he lole po-lu aie ka liūilihi kaia kona, a me ke koloka ulaola, me oa pohaku daimana ma kooa poo i hoolimalima ia no ia po." '' A o ke couot hoi ?" "O kooa lole, «a līke me ano lole o oa lii koa o oa la o Lui XIV, a me ka hipuu lipīoe ula ' oa'i ia me ke gula ma ka poohiw i bema, ua like no hoi me ia kekahi ma ke kumu o kaoa pahi. Oi» mau hipuu lipine i awili ia me ke gula, o ua makaoa. ia a Olimepia i ua Coant 'la." " O ko'u lole ole ka hewa, ao ke kokoke loa aoa mai oei o ka manawa ." "Ua hoomakaukau au i lole oou, ma ke aoo Kilokilo o Aremenia, he papale loihi i hoopuoi ia me ka hulu. He pooo e hai aku 6e i ko hoaloha ia Lamar i ko hele i ka hula, ame ke aoo o kou lole, Owau oo kekahi e hele, ma be aoo Kahuoapule o Kina." Mahope iho o keia kuka aoa, haalele iho la be Kauka ia Kalepu, me ka olelo mai, e hiki mai aoa oia ike ahiahi ma ke kaa. la la no hoouoa mai la ua kauka nei i ka lole o Ralepa, a ia ahiahi, hiki pu mai la o Lamar ihookahi ka heie ana o lakou ika hula. Ika hora umikumamakahi, hiki mai la ke kaa, kau aku la lakon nei a holo aku la i ka Lale huia.

I ka hihi ana aku o lakou. aole i ike o Ralepa ma Araerika, i ka naoi i like me uei o ke kahiko ia ana o ua hale hula nei, aole no hoi i halawai kooa mau maka mena hoohiebie ia ana, a me na kau aoa o na kukni e hoomalamalama ai ia loko o ua hale la Oua poe i hiki ae me aa pale-maka ekolu lauuani a oi ae, elua haneri poe Uookani pila, a ua piha ka hale, o luna a ine lalo, e kamailio ana kela a me kaia, mehe nea la, o ka wa mamua ae o ka hookahuli ia ana c k«* olelo. 0 Ralepa hoi, ua makemake ioa ia e ike hou 1 ka wahine, i loohia ai oia l ua poino, oolaila, hele aku la ia iloko o ia hi-o, a, ao.o he wahioe i halawai mai me ia i nele i ka ha-lo ia eia nei. laia no e huli hele nei, lohe aku la keia i ka walaau, a nana aku la ia i ke kumn oia walaau ana, ike aku la oßalepa po Olimepia ke kumn o ka w«l«au e hele pololei mai aoa roa kabi aia oei e ku nei, mena keehma a ka wahioe haaheo, me ka palemaka ma l(oaa lima, ua wehe #e ia oo ka ikiiki. Kau hou ae la ia i kona pale-maka, aka, aole mamua ae o ka ike ia ana o kona nani me ka malulo pn akt o na po<; e ile aku eoa laia. Ae ! o Ralepii pu kek*l>i iloko kona manao i ua wahine nei, n poina iroke ae la na ino i ili Oiai maluua una. Aka, iaia i kokoke loa mai imua ona, hoi hou m«i la ka nooaoo ana ia Halepa no ua ino aaa i hana mai ai iaia

miiinua, h<> k<<ua iui>k«aiak6 wstc- uo oke kau aku o kck»hi »oo hoopai malooh ona.

" E ki uialihiiii," «*bt a Ulimapia i kamailiu aku iii ia Kalepa (<>ia no ke Kilokilu o Aretoepia) '* e liai mai iu'u, ina aole o kou iiiom, o ka hea kupooo sdb uka ib ov i" No ka paa loa o Kalepa iba pule-maka, nolaila, ua ano Lalulu loa kona leo, a ano e loa i U Olimepia hoolohe n>ai— pane aku U ii. " H<» ioea kilo, a nmau au i na hoko," wahi s ke hilokilo Aremeniß, " be hiki i*'u ke ike i iiu mea i halu ame oa mea e biki rasi aua " " He enea hiki wale oo ka ike aoa aku i na meu e hiki inai ana,'* wahia Olimepia, " aohe dii>h houpuapaa la oe no ia. Aka,, lu*aha kau luea e hai laeī ai no ua mea i hula o'u ?" " O oa mea huoe a pau ? bala, be hiKi ke hoike ia.'' " Kmiulua iho la weu." "E lioan mui auei oe ia'o ?" wahi a ke kiio Ar<;meaia, 'O ku'u «nakemake ia," wahi a Olienepia, a dio»u hou aku l>i ia i ua kilokilo oei " iua ua luhu iui:i koua iiiob " " O ka nnni i mahaloia, he mea oalowale ole ia iloko o ka ah'ikaoaka, e lik» me Olimepia Lain«Dttd, ka wahine kela o ka u'i o Pariai " Ho hooLenehene kau e ba Aremeosa; ioa he mau ipu li'inu ala u ae kekahi, ioa ua lib ko'a makemake ana ia oe." " Aole oo kou makenaake mai ia'u ka'u imi aoa. O kuu eoakemake, ka hoike aoa &ku i ka oiaio o kuu akamai." " Alaila, e hai mai oe i r.a mea i hala o ko'u ola aua, a inu oa mea hana oia wa. A mahope aku, e hai mai oo oo na inea e hiki mai ana " "He nui loa na pepeiao hoolohe oonei, « haele kaun (oa kahi mehameha." " Ē we kou nukemake," wahi a Olimepia. Haele aki> la laua a hiki ma keksbi wahi pouliul), i kaawaio loa mai oa lehulehu maie hula nei, i aku la ua kilokilo ; " Aole o Parsa oei wale kou wahi i ooho ai e ka lede." "Hemea maopopo i ke ao holookoa, lie raau 1« hnpa wale no ko'a ia ooi mai Ameiiku mai " " Iwaena o keia poe lehulehu, hookahi au mea i munao *i—o ke Couot de Survi!le " " 0 ke aki oui o Parisi," <vahi,& Olimepia. " Ua olelo aku oe iaia, aole oe i ike ike aloha mamua." Aole i paoe mai o Oliinepla. *' A, aole uo boi i honi ua aloha la au ia oe.'> Mamuli wale iho la no o Olimepia. "Aka," wahi a ua kilokilo Aremenia oei, " ma ka mana i haawi ia mai la'u, e heluhelu aku ina mea huua ona naau ame ke ola ao», ke ike uei au ua eloha wahahee oe." " E malama oe," wahi a Olimepia, '• aole wau i oele i ke koo ole." " Ua hele mai oe i ka hola akea aoa, a ua lawe mai oe i ku kaoawai o ka lealea ane." t hoololie mai ia'u. Ke hele aku oei kuu hihio aoa ooa kela aoao o ka Alelanika ke iUe oei au i kekahi kahawai. Ke ike oei au i kekahi iio e uhn aoa, me kekahi kaikamahine opiopio maluna. Ke kani mei la ka pu, a wāwalo ae U iloko oka waonahele. Ua mal'? ka lio, a o ko kaikamahioe aia iloko o oa lima o ha mea oaoB ia i hoopakele. Haka pooo mai la <> Olimepia maloko mai o kooa pale-maka i ke kaoaka kilokilo. Ano haaloiu mai ia koua mau lima, ame kona mau ami. " Ke loli ae nei," wahi hoo a ke kilokilo. " Ke mare ia nei kekahi keiki mo kekahi kaikamahiue e kekahi Kahunapale—Ke hoohiki la, e aioha kekahi i kekahi, a na ka make laua e hookaawale."

Ua p«ni ae la o Olimepia i kooa maa maka mu koua miu lima, a ke pīi la koaa houpo iiuoa ilalo, inehe ahiu ale la o ka moana Eia hou kc loi; ae nei kuu hibio ssa. Ke hakaka nei bo kaoe me kekahi kaa&ka e hou ; oiai aua iaia me ka pahi. Ke huli hope laka oi o ka pahi, a ku aku l& no i ka puuwai o ka mea pepehi kaaaka. Ua kahea ia—ua hopu ia ke kane—Ke kukala'la ka wahīoe o ke kaue ka pepehi k«aaka." Ma keia mau huaolelo, hopu ae la o Olimepia i ke kia ana e hilioai aaa i ole e hioa ilalo. A inai holo koke uo ia, ioa he wahi ikaika koe ilokp ona. Kulou aku la o R&lepa a o ke kilokilo Aremenia a kamailio aka la ma ka pepeiao o Olimepia me ka leo wi. "E kamailio hou aku anei au ? K kamailio aka anei au i ka lumi hookolokolo, ka wahine houhiki wahahee—ka hoohoio ia ana o ka make o ke kane aloha i ka hopena ino. Aole i ae mai ka lani pela kona hopeaa, no ku mea, make iho ia ia iloko o ka hale paahao. O Olimepia Lamooeta anei kekaln pepehi kanaka?'' Hooho ae la o Olimep ; a me ka leo uwe, a haule a maole aku la o ka papahele A o ua kiloHil» nei hel< ae la ia mahopeokekahi kia, a hui aku U me koa, poe kuai hua>ai, poe kuai pua e holoholo aoa ilon o ua fa«le uoi. K ku aha no ia malalia, kalele «na kekahi lima mi koinei poohiwi. O Lamar no ia kooa

hoiloha Clivudn" whii ani* '■ i«e ko pilikia. t hele mei U wau e hai ia oe." " Henha ia pilikm ?" "I ko pohula ana ne o Olimepia, ua hapai ia 'ku la ia a m» kekahi lomi e Coont de Lur»ille" "A pehea ako? " O ka mea oana e ftiai ka puha, oia kekuhi o loke oka hoi Kuokoa « kakou. Ua haawi msi oia is'u i kekahi ki e hemo -ii oa lumi la, wehe oiilu aku nei au me ka nakeke ole, a komo au iloko, a ma ke kua o kekahi pa-ku, a ua lohe au ina mea a pan a laua i olelo mai oei " "A heaha?" # " Ua ninau aku ua Coont 'la i kona maiksi, ua i mai o Olimepm ua maikai loa ia. Ua uinau hou aku i ke kumu o kona uiaule ana. Ua hai mai o Olimēpia i oleio i»" ia, nawai?" '• Nh ka mea me ka lole kilokilo Areffl«ni«." E nhai la no e a'u na iwi n pau o konn kino, w;v>»i * ke C<>Jnt. Olelo »n >i u Olimepiu. K hoolohe mai oe e f!oiiMdi' Survillo; O kela kanaka k<i'u eoemi ino lon' nole eoai nn hoopai liilii e ne. O konā make waleno, ka mea e nioe pono m o kuu poO. Ua noi inai oe ia'o, e mare kaua, ua ka-ua aku au ia oe. Ke noi aku nei ake kauoli» aku nei au ia oe i hoike iio kou aloha io ia'u. Ikawa e puka pu ai kela kaoaka i ko pahi-kaua a make ia, alaii», e hele koke iūbi oe io'u ow, a lilo au i wahine qau. "A i kii ffa ake Couot i kuknli iho ai e honi i na lima <> Olimepi», o ko*u wn ia i p ika miii uei, a hele mai nei e hai e aku ia oe i ko pilikia."

"Hookuu mai e hele mai ia," wahi a Ralepa. "Me ki'o opiopio uei, ua makaukau au e halawai me īa. Ua lawa no'u na popilikia t loaa ia'u ma keia ao. Aolu au e hooie i ka halawwi ana aku me ia kaoaka, no ka mea,; he kumu ko'u e inama ai «aia." ; ' I ka pau aaa ae no oia olelo ana a laua, ku ana ua Count Snrville nei iuiua o Inua nei, i mai la, "E ka Are<neoiu, he wahi olelo ka'u me oe." "E like ine ka nui au i makemake ai " "Hv liiki anei ke hni mui ina iuea e hiki mai (iou, e like ine ku hiki ia oe k« liai mai i na meu e h>ki mai aou « kekahi aku?" "A<>le i i« mui ia makon ka ike ana i ko maknu hopena iho." "Uho I pela no kuu ; aka, he hiki ia'u ke hai pololei aku i kou hopena." "Pela paha." " Ke bai aku nei au ia oe," wahi a ke Couot "aole he hora i koe uou e ola ai." " Ke hoomaikai aku oei au oo kou hai aoa mai " ''A he hiki no hoi ia'u ke heluhelu i na mea huna," i hookikinn mai ai ua C< »nt nei me ka leo hahu, "rae ka paa no o kou heloh<?le-u-i i ka uhi iB, he hiki ia'u kehoike aku i kou hopona. U'i hoouaukiuki oe i kekHhi lede, a k.e kapa aku oei au ia oe, he kaoaka ioo." " Wahahee l" i pane aku ai o Rnlepa. . " Maikai," E koho oe i kao mea hakaka i makemake ai? " Ke waiho aku oei au i ke koho ana uau." "O ka pahi ka'u makemake, ina ua hiki ole ia oe ta, pehea ka pu panapana?" " I pahi," wahi a Rslepa. " Pouo!" wahi a Lamar i hawaoawaoa roai ai ia Ralepa. " Ano, no kahi e hakaka ai. Ke kokoke mai nei ke kakahiaka. He malam»lama kupono mi na lae laau o Boulogoe. Pehea kou: manao?" " Aole n'u olelo ihea, a pehea, eia wale no, o koa ku mai be alo be alo me ka hoohakalia ole."

" A ke olelo aku nei au, e mas oo ko kaud huna ana i ko Uōua mau he!ehe!ena" wabi a ke couot.' T jd e makaukuu oe i ka hapalua hora, a loaa no au ia ee raa ke kaa ma ka poka o ka hu.e opera. loa e heie po ana kaua, me ko Haua mao hope, e poao e waiho ia n» mea eha ia lakou." Ae aka la o R<tiepa, aloha hoowahawaha mai ta ua oei, & bele aka la. I ka wa i hai aku ai o Lsutar a me Ralepa i keia mau mea la Kauka Rochester, i mai )a ua Kauka oei ia Kalepa, heaha keia ou. ua Ba aKa oe i ke kaaaka akamni loa o Parisa ma ka hakaka pahi, he kaoaka kela i hakaka me oa kaoaka he umi a oi ae, a ua pau loa iakou i ka make." "■He mea Liki a Ralepo, " Ua imi uiai oi§ i kuu da, a o kua hohe aua i nei kauaka, ka laoakila oua ia <■ kuu enemi o Olimepia J aka, e pooo e hele pu kakou," " Ae, malia o makemake la ae ke Kauka." " E haele kaua ma kela hotele aku," i olelo hou mai ai o Ralepa, ilaila wau e kakau ai i kekahi palapal», a oau o hnawi aku i kuu I makuahiiie kē make au. I loohia io wau ia, [ hopeoa, o ka'u e noi aku oei, o hoopaka ae oe j ke aoo o kuu ola ana, a e hoike ae boi i tyt> | Oiimepia aoo tnSoli, imua o na maka o keao | holookoa.'' i ! " Na'u ia e hana," wahi a ke Kauka. 4 la Uua e hoopooopono ana ia mau m$ i i hoopuka im ae U, ua Ual:i aku la o 0 | huli i pahi, 1 i ka hiki ana mai o ka hora 1 | oleloia, ua akoakoa ae la lakou ma k« puka 0

ka /lale oper». I ko Inkou hiki ana aku, e uu ana o de Survilie me kona kAo hope eloa, i p«a na maka i ka uhi ia. Komo aku In lakoo iloko o ke kaa, me sa lio elua, a holo aku la i kahi i oleloin no ka hakaka, a ma ka Ltmar kuhikuhi, ua kanoha ia kekahi e ae, e hahei mai mahope o lakou. Ia lakou e holo nei, oa manao ke count e hoao ae i ke auo wiwo ole o kona manao oo keia hana a lakoo e hele nei ma ke kamailio ana ine ka leo nui, aka aae, aole mea i paoe m»i o kona mau hope ia ia, no ke aoo maluhiluhi paha i oa leaiea o na po oei, oo ke puanuaou paha i oa ea hoihui o ua kakahiaka nei, a no ke aoo paha a laua e hele pu nei i hooiilo ia ai laua i wau hope. , Webe mai la ke aiauia malamaiama i ko lakou kokoke ana aku i kalae laau. A ke kikohu ia mai la ia wahi e na lau maloo ma la wahi a ia wahi aku, a ua tthi pu ia iho la ka honua e ka hau lahilahi o ke kakahiakn. I ka hiki ana o lakou i' kahi i maoaoia ai no tiu hana pili i oa iwi o ua kakahiaka uei, Jiiuuha ia'ku la ke kahukaa e kaohi mai i na lio, >1 lele iho la laknu a pao ilalo Ode Surville, wehe ue la iu i kana pahi u huloi ihoia me kona- mau lima, oiai o Ralepa e wehewuhe ana ika nui o kooa aahu Ona hope hei o oa anao elua, hele mai la lakou e oana, ioa lie rnea eha e ae kekahi i hunaia'ma ko laua innu kino, i ka pau aoa o ia, aoa iho lo oa hope '} na pahi a laoa, a baßwi aku la ia laua pakahi. Ma keia manawa, oa malamalama loa ae la, a ke o mai la ke kukuna o ka la mnloko mai o ka pohina noe hau o ua kakahiakn nei. Ku like ae la o Rslepa tne Count de Survihe he alo a he alo, me ko laoa haawi aoa kekahi i kekahi i ko laua aloha, maloko o aa ka-ina pahi, a paa ae )a i ka laoa mau pahi ma ka poohiwi hema, me ke ku o ba maka iluna, oiai kekabi o laaa e a-na ana i ka wa inawaena o laua pia ke keehi ana. " E pale I" wahi a kekahi o oa b. i i puana ao ui i ka hua kauola uo ka hakaka.

Hoopololei mai ja tia linaa o laua, a lial«wui ao la ua inaku pahi. Ua meha, aole pane leo, o ke kani wale no o ka maka o ua {lalii o na niea hakaka, e pahu atm, e pale Bna. He loiin loq ko laua hakuka ana pela, h i ke »no paupituaho ana o R<ilepa, hooma - k<i aku la ia c hou wikiwiki, peia hikiwawe woka llnhpa paha'anā x me'Ce°oaSa aoa Ta a ka uila, pela no hoi ke Coont e pale mai la me ka hou pu ana me ka hikiwawe loa. Ke hnka puno nei ua* maka o aa hope, a ke ike lu lak'ni, ua like a }ike ko laua ukamai, a he mea haohao loa no hoi ia Kauka Rochester ka ike ana i ko Raiepa akanaai i ke kakapahi. He mea maopopo, ao ko Count Survitle hoomaiimaa pioepine i ka o pahi ana, ke kumu o ka oi ne o kooa mama, no ka mea, he hd|>a o kela la me keia la, e ike ia ana ia iloko o ua halekula kakapahi la me ka pahi ma koaa lima e hoomaamaa ai, a he ike ia aku no kona ano, he kaoaka ia oa lehia i ka pahi. O Kalepa boi he akahele oluolu kooa mau helehelena, aohe pihoihoi e like me koiia ano mau, aia nae ia ia ka aa e like me ka kila, Ke olona e hke nae ka hao, a me ke kioo wiwo ole ina hoa paio. No ka hala wale no o ka ke Couut honna ia Ralepa, aoo nauki iho la ia, a hoomaka aku la e hkkaka mp hooponopono ole, aia manawa like, ke ike Ip u la no ua Count la i ke ano pihoihoi ole o < Halepa, a ke pale la no me ke akamai nui. I» wa, hou mai !a o Count a e Survilte ia Ralepa me ka hilinai ana, o ka fjahu aaa oo ia ana, alaila mak"? o Ralepa, aka, me ke akaniai oui o Knlopa i pale ai, a hou mai ]a no hoi me ka hik' wawe loa, a ku aku la ke Coant, puka aku la ka pahi a Ralepa ma kela aoao o ke kiuo o Surville, mahiki wale ae la uo koua mau lima iluna, a haule iho la ka pahi ilalo o ka lepo, a mahope iho o ka hikaka ana mai kekahi aoao a i kekahi aoao me he kanaka ona la, hioa koa ako 1« ia, a huli ke alo iluoa, kahe mai la ke koko ma koua aoao, a palahea ako la i iana o ka hau e helii la i ka honaa.

I ka w» a Ealepa i ike ai i kona hina aaa, ō ka maiaa a pauj>oa i ke kanaka i imf mai i koua ola—ka moho hoi a kona eoemi ioo o Oliinepia—oa pau loa ae la. A ienua ona ia wa/he hoakaaaka ana i hoooaa ako ai i ka< na huakai liope, 9 o ka ehaeha iloko 0 kona naau nōoa, me he pahikaaa la no ia e 0 aoa i kona puuwai. < («9eJ« i paa.)