Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 32, 21 November 1872 — HE KAAO NO REINA PO! KAHAU NANI O NA MAUNA O ITALIA KA MEA I OLELOIA, "NANI KELA, HULALI KA HAO!" [ARTICLE]

HE KAAO NO REINA PO! KAHAU NANI O NA MAUNA O ITALIA KA MEA I OLELOIA, "NANI KELA, HULALI KA HAO!"

■ ur Unukiia « JHoae Jifanu, Esq. HKLU Z. Mahope iho o ka pau ana o kana k&kau aua i keia let», opiopi ibo laoia a haawi aku ia ma ka lima o Keiua Po, a huli bot akn la i koua home, ine ka manaolana e loaa ana uo i kona mau makua ka haaoii maikai ioa &oe. la ia i hnli hni aku ai ma ko alauni, aole he mea e ae nana i hoopiiikia mai ia ia, e iike me koua beie ana, peia no i kona hoi aua'kn. Ua hoi pololei aku oia ma ke alaoui me ka malaoia po/io i na olelo a pau a kona mau makua, a hikl wak i ka halawai hou ana'ko o kona mau maka me na mak» o kona man makua ak>ha, ka hna mna o ka oiioii o na la oko laua oia ana. Ia Reina Po i hiki aku ai

; koua home me ka maikai, ua huna mua aku !a nae oin i ua kii pepa uei ana i kuai ai ina ka haie o na n>ca malama haie koai, ka mnu naoa i huiiii iho i koua helehelenn maoli. A i ka ike ana mai o kouu uiau makua ia ia, nole no i hooueleia ka manao aloha keiki •> na maknu, a he mea man iio hoi i kona n>»u makua ka mahamaha ana inai i ka lauakeiki nloha, a puiii mai la n.fe ke .loha niii. Mu ia hope iho, ninau mai la koua makaakane i ke ano o kana mea i hele ai, hai poloiei aku la oia, " E kan makna aioha, he mea oiaio, ua Hooko aku au i ka oloa me» i makemako iti uo'ii, a ua hiki pouo aku au ilaila me ka maikai, a oa halawai pu au me ke kumu, a ua ike i ka nui o kaoa mau haumana, mahope iho uae o kona nana ana i kau pal pala, ua hoao mai la oia e Kuhikuhi ia'u i na hoa knmumua o ka ike, me ka hoopaka pono ana i ke ano o ka leo.

" Mamua ae nae o kona hoopoka ana mai ia'u i oa mea a pau, fjjble no hoi au i kali iiio no kekahi mau n»iDute, aka, ua puana koko aku au itie ka hiki wawe loa, me ka maopoP" pouo loa ia'u o kana mau mea i ao mai ai, a ua hoomau mai uo oia i be ai> ana ia'u a hiki wale i ka pau pnno ana o ka buke ano i uo ii)ai ai ia'u. Muhope iho o ka pau aua o kana ao aua mai ia'u, ua hoopuka mai oia i kona mau mnuni hope loa, he mea pono ia olua ke hoouua hou aku ia'u rna kekahi mau kulanui kiekie o na aupuni o Enropa nei, i loaa'i ia'n ke akamai rn>) na mea hohonu o ka naauao, a eia-*i»c a'u ka palapal» a ke kumo I i haawi mai ai. na ol.ua, & o na olelo a pan o u'» palapala nei, oia ka olua meu e hōomaopopo iho ai me ka inanao maikai, a aole no hoi au e kanalua ana, ke liooko koke olua me ka inanao lokahi, po kehi a olua o hoouna ai ia'u e he.le e imi i ka ike a me ka naaaaō, Uo ka mea, no olua ka manao paa e hele au e imi i ka ike palapala, u aole no hoi ao e kuihe ana no ka loihi o ka mauawa a'u e imi ui i ka naauao.'' A nnuhi ae la oia i ua leta nei mai h>ko ae o ka pakeke o kona lole komo, u haawi akn la i kono makuakune, naua ihō la ka maknakaue i na olelo a pau o ua !eta nei, ua pololei oa o.'ulo * pau a ka laua kaikamahine i hai aku ai imuao leua, mai ka mua a ka hope. Ma na olelo o ka palapala i» ke kuiini i/hai mai ai, ua olioii ka inana > o na makoa no ka laua kaikamahine, oiai, ke hoike mai la na hoailona o ka hanoli maikui iluna o ko lakon man helehelena * K.A LOAA A-KA 0 KA MOK UHANE 1A REINA PO. Ia po iho no, ua loaa ia Reina Po kekahi moe nhane, a i ke ao ana ae, i ka wa i makaukau ai ko .akou paina kakahiaka, hoike aku la o Eeiua Po imua o kona mau makua i ke ano o kana mea i i&e maka ai maloko o ka moe uhane, a hai aku la oia, " £ kun mau makua aloha nni, mamua ae o ko kakou paina ana, ke makemake nei au e hoike akn imua o ohia i kekahi mea a'u i ike ai maloko 0 ka moe ohaue, a i ko'u ala ana ae, oa naln au me k$ noonoo nni ana i ke ano o ka mea a'u i ike ai, ina he mea pili keia moe uhaue 1 ko kakon pomaikai, alaila, he mea hiki ia k&kou ke hoomaikai aku i ke Akua no keia mea, a ina hoi he mea keia e hoikeike msi ana imua o kakoa no na mehea o ka popilikia e hiki mai ana, he mea oiaio, heaha la auanei ka kakou mea e hana i i loaa ai ia kakoa na haawina o ka pono ma na-la e hiki mai ana mahope aka ? " I ka paa aoa o keia man olelo a Reina Po, pane mai la kona makoa kane, " He mea pond no paha ia oe ke hai mai imna o maaa i keia manawa, i biki ai ia I k&kou ke noonoo pn i ke ano maoli o kau ! n>oa i ike ai maloko o ka moe uhane 9 ' Ma' ia e lanawa no, hai aku la o Reina Po i ke ano maoli o oa moe nl aae nei ana : " la'n i hoomaka iho ai e mo • maluna o ko'n wahi moe, a t>e man minuta paha i hula ae, haole akn la an iloko o ka hiamoe lealea maikai ana, o knn man maka, na hiamoe, aka hoi, o knu manaoe ala'na no, ma ia «no an i ike akn ai i kekahi moku e holo mai aoa i ka moana, e like me ke ano mao o na mokn holo ma ka moana, o kp hele no me na lako kupono uo j ka nianawa loihi, ua kaupao loa ia na pea a pan, a e puielo haaheo ana kona mau hae o na ano a pau mainna o. Āa hnini o kona te«» kia, ma ka huini o ke kia v"»ena. he hae loihi ke welo aua, nona ua wai hoolau ano like ole, o kona huelo, ine he moo mlmmU e |

uoi auit <DMtiupe o k» wuku, 1 a o ke a«o o oa faae la, aob» i maopopo la'o ke aupnui oona ia bae a toe ka moke. . '

" Oiai an e hoouoau ana i ka oana aoa i na moko nei, ke hoohaa pololei ia mai la kpna ihu.i fce awa ka moka o llaiia uei, aia afen mea hilu loa, aole </o ike iki ako i kekahi ano kaaaka hookahi e maai6 ae aoa maiana o ka o ka moku, a i ke kokoke aua mai 0 oa moku noi i ke awa, aolo o'u ike aku i ka poenaou i Imokno iho i ka heleuma īioko o ke kai t a p«la hoi i ka poe uaoa i pn-a i ua pea. He maa minoU paha i ha)a ae, ike aka la au i ka iho uoa ibo o kekahi |#oe kaoaka be uoMoa, a kaa iluua o'ka waapa, a he manawu pokoie mahopp iho, ike aku la au i oa boe e kaoaheahe mai aoa iiaOa o ka ili o ke kai, tue he mao eheu ia no na aooa manu e lele like aaa iloko oka lewa Ilokn o keia ■ wa-.a'o a naoa poao aoa, oa hoomaopopo ao 1 ke uno o oa kaoaka a pao ioa maiana o ua waap» nei. aole like iki ke kalana a tne oa kahiko o lakou a pan, aia aae iioko o keia poe u'u e ike nei, nn maupopo ia'a, boafeahi o iakou mua i oi 1 ;t ae, do ka awa. okoaa mao kahiko piha irii>: lona a lalo, aole a'o mea e hoohalike ae ;ii, he honilōna gula rae jke a P<> lipine guia <>, k<i poe Sekotia i noho nia kolaiia kuiana uioi uiiioM, ai ko'u hoomaopopo aoa i kona kniana niaoii, me he mea la, he keiki a]ii no loko uiai <• Ue koko aiii ponoi 0 o na anpnei moi >■ Europa nei. Ua haka pono ka hooiei aua a ko'u man kiionohi n>a nu wahi a pau ona, aia nae iloko o keia wa a'u e ike nei ia ia a me kekahi poe e ae, oa hoomaopopo au i ko lakou man heieheleoa pao ioa, aka, o ka mea nae a'a i hai ako nei imna o oioa, oia hookahi no >:a mea loi ioi ae oka nra me ka uani. Iloko oae o keia wa, «ia no iiuoia o kekahi aieo kahi i noho ai, tna ia hopejho, ua hele pololei mai la oa mea nei a?u i koho wale ako ai be kpiki alii, a hiki malalo o ke aiapii o kahi a'u e noiio nei, hoomoka mai ia oia e pii a hiki ma kahi a'u e ooho oei, wehe ae la oia i k<ya papale me ke kunou ana mai ima . o'u, me ka liuawi ana mai i na hoaoielo, me ka paa pu mai o koua pulima akau i ko'u pulima akau,

a pane inai la oia ia'a penei : " Aloha oe e kuu rose i mo'iala pu me oa kuknna o ka la o ke.kakahia'.a, aia nae he manawa e hiki ai ia'u ke ako ae ia oe a bnknla matoko o ko'u kiaha ponoi maioko o ko'u mnii moe ponoi,-a ke haawi nei au ia oe i kuu komo gultt eUinoaoa a mo kuo boai* iooa hoko a e ike oe i keia maa uiea a'n e haawi nei ia oe, e pono nae ia oe ke iioomanao ia'a no ka manawa a'o e hiki kino mai ei, a laona po me oe mahope akn, aole uae i pao kana ole!o ana, aia boi, ike aku la oia i kekahi poe kanaka malnna o na lio, e hoio mai ana mai loko mai o na nlnlaau me na lako kaua, he poe helehelena ano ahiu i ka ike aku Oka mea nae e kau ana malopa o ka lio keokeo, na ano hnali kona mau kapa komo, me lie hao 1a o ka piko o na mauna, oia iio ka mea i holo mai a kupono malalo o ke alapii o kafai a'o e noho ana m>3 ka mea B'u e kamailio pu an«. Maiiope ibo oia wa, ua poni koke ao la o laloo ka aleo i na lio me nu kanaka e kau ana ilnna, ma ia wa no i hoomaka mai ai na mea nei e kan ona maka lio keokeo e kahea mai ia'a raa ko'n inoa ponoi. Ma keia lohe ana o'a i kuu inoa ponoi, ua ku koke ae la au iluna me ka manao e hele ako, aka, ua paa koke iho la au i ka mea e kamailio pu ana m« a'o, a no keia mea oa ike akn' la au i ka pii koke ana mai o ka mea i kahea mai ai ia'e a hiki malona o kahi a maua e noho nei. lua kanaka uei i hiki mai ai, aole an i ike i kona kali paa iho i k» pane ana mai ia'o, ma ia wft koke no au i ike ai, oa knlai ia'āu la k» mea niua i hiki inai ai, a haule akn la ilalo o ka aleo, a aole nae au i ike aku i koi.a hopena, ma ia wa n<> i apo mai ai ua kanaka nei ia'n, a lawe akn !a a kau maluna o kona lio, a holo aka la a nalowale iloko o ka nialaao, a no ko'o ike pono ana akn, na lilo ua pali a me na wahi ino a pau i mea ole, me ka holo ikaika loa ana o ka lio.

" Iloko o keia maaawa a ko lfo e holo'ana me ka mama ioa, ua lele ka haali makao nui iloko o'n me ka weliweli oui, oo aa mea a pau a'u i ike ai, a paoho ae la au me ka maoao eia i ke kioo oiaoli keia mao mea a pao ioa e haoaia oei. JSia ka 1 aole, mai ia wa nae a'u i ala ae ai ( na 000000 ooi ao i ke aoo 0 keia moe ohaue a'u i ike maka ai, aole oae 1 maopopo poao ia'u oa mea e hiki mai aoa ma keia tuua aka, % aole oo hoi i loaa iki ia'o ka hiamoe maikai an*, oo ka mea, oa hi-a-a loa mai la ao ia manawa, a haole boo iho la ao e hiamoe, eia oae, aole i paa Hei oa hoomaoao aoa iioko o'u ao k,e aao maoli o keia tooe ohane, nolaila, ua holo aku ka hiamoe mai ko'u mau maka akn, a oa ala wale ia no e a'o oa hora hope loa o ka po, a hiki wale i ka wa i wehe mai ai ke alaala o ka wanaao, hihio iho la aa e hiamoe, a kaihi pu ia ako la oa hoomanao aoa oo ua moe ohaoe weliweli oei, a waiho iho la ao iloko o ka hiamoe uiaikai aua, a i ko'o puoho aoa ae, oa kokoke i ka maoawa kupono o ka »'3a kakahiaka o ko kakoo home. Nolaila, be manawa kupo oo keia oo kakou e 000000 akahele ai no ke kopooo a kupono ole paha o keia moo obaoe •'ko kakoo pomaikai a pomaikai oie p«h«r, a me he mea )a, he hana pohihihi loa keia ia kakoo, oo ka ®ea, he pomaikai ka loaa aoa ia kakoo ke aoo maoli a oie ka hookoia ana 0 k» hopeoa o keia moe uhaoe, aka, he hauli makau oae ko'u e uoho oei, me he mea h, « hoiihia ana paha kakou iloko o ka poino ooi 1 hoooiuaopop* mu.l ok* ia o kakou, noia a e kali Ukou, a ua ke au o ka nMuawa u hoike oiai i koua Maaoei i >vau ai ka Hoiua Po hoakaka ana* i ke aao o kana

mau meu a paa i ifee si 0 !»-<896 nhane, um»a o kooa (aaa . - v . I ke* lohe aaa o m īaako» o E«a« Fo I : moa a pao j hoakakaia ae ia malooa, m aae hiki ole ia laoa ke hoompopopo iaa i ke aeo maoli, alea, oka hookoia ona ona hopeoa, be naea paakiki loa, aoiaila, p&ne mai ia koaa a»akoakaoe, "Be mea pouo paha e kii ae ' aa i kekahi poe akamai e heie mai ©iiai pooo mai i ke aoo o kan moe ohaoe, i biki ai ia kakoo ke hoolohe pooo ako i na ma» a}paa e weheweheia mai ai imaa o kakoa i keia o>aoawa.". Mahope ibo oka pan ana oka aina kakahiaka, b?lo aiba la aa makuakaoe aei i kabi o kekahi kaoaka akamai i ka wehewehe aua i ke , io o oa moe ūh»De f be kauaka aoo kilokilo, a Se mea maa paa do hoi ma ia oihaua »ui aao >ohihihi, ma~ka ho-ike aaa i ka moa e like ai ioe ka haawina e Liki mai aoa oiahope aka. oka inoa o keia kanaka o Arthur Livereoete, he kaoaka Arabia, abe [ aai na makahiki aaa i aoho ai ma ke aapaoi 0 Itaita, aa ooho mai oia i ka 19 o kona mao m.ikahiki, aoka haiaa pan o koaa maa makahiki be 13 Ikawa 1 hiki aka ai u%'ma* kaakaoe aei o ka mea ooaa keia kaao, ma ka hale ponoi o Artbūr Liverenetē, aa haawiia ka haaolelo mna, he hoaolelo i maa mau 1 kti wa e halawai ai na mea elua ma kahi hookahi, a pau keia, niaao mai la o Arthor Liverenete i ka malihioi, " Heaha koo nia* nao i hiki mai ai ia nei ? " Hai aka la keia, " I kii mai nei au >a oe e hele kaoa ma ko'a hale, be moe nhune oa kau kaikamahine ponoi i ka po nei, ano ia mea ao i hele mai nei ia oe, uo ko'u lohe ana he kanaka akamai oe ma ka wehewehe ana i ke ano o na rooe ahane, a no ia kumti wale no ko'u kuleaoa o ka hiki aoa mai 1 kou hale, e hele kaua ma ko'a ha!e, i hai mai ai oe i ke ano o ka tuoe uhane a kuu koikemahlne, a na'o uo e uko ia oe me ka maikai no kou Inhi, I ka hele ana a me ka boi ana mai "

I ka lohe ana o Arthnr Livereaete i keia oaau olelo a ka malihiiu, u» ae maikai c»ai la iia kaaak» kilokilo nei, a iaēle pa ako la laua nei a hiki i ka hale, a fa latja nei i hiki ooai ai uia ba bale, m hui maa aka o Ikma Po i koaa oaake.ahiae, " loa e hiki mai kela me ke kaoaka i kii ia'ka nei, ajaila, kriiai ako nei au ia oe e kua mama, mai baohao iki olaa ia'a i keia manawa, ao ko'u be!eheleua. Ua haoa au i keia mea me ka ike ole o olua ia mea a'u i hana ai imua o ke kuoio* kulo, i mea e hnna iho ai i ko'u heleheleoa io maoli, a ina he makemake kou e ike ia mea i keia wa, alaila, e hoike aku ao aa ia oe ia mea, he pepa poo kii oo Toreke, a kii akn la 0 Relaa Po a hoike mai la imna o koaa makuahiue, a ua ike pono4ho la ©o ia mea, a he mea pono hoi ia oe ke hai mua aku i Jfeoo maknōkane, i ole oia e haohao iio ia mea." Ua ae mai la koua makuahime mo ka oluolu, «o oa oielo a kana kaikamahioe. Ma keia wahi o ko kakoa kaao, e hiki ai ia kakou ke uana ae i kekahi kaikamahiue kiiokilo i ulahia e na daimonio malooa o kona kino holookoa, ka mea i hoopaaia i na kopee hao a me na kaolahao noi. Penei e ike ai ko makoo poe heiuhelu i ke ano o ua kaikamahioe nei, oiai o Arthur Livereuete a me ka makoakane o Reina Po e heie mai aua i ke alanni, ua halawai koke mai la laoa me kekahi" kaikauiahiae e uoho ana ma kapa alanui, oa paa kone mao iima i ua kupee hao, ama kooa mau wawae, oa hoopaaia i na kaula -hao nui e hiki.ole ai 1 ka maua o ke kanaka ke hoolilo i mea ole e like me koaa makemake, aka 1 ka mana o kf diaboro, ua like ia me kn lopi humn lole a ka poe sele humu lole. īa ku nei i ike aku ai i uā kaikamahine uei, hoomaka mai la oia e oli ioa na eaele kahiko a ko poe Soedena, a i ko iana nei iohe ana i kooa leo meie oii, ku iki iho la laaa nei e hoolot>e poao, a e nana pono aku i kona aoo a me ka&a mao hana, a i ko laua nei hoomaopopo ana i kooa ano maoli, he mea maopopo, he kaikamahine oia i ulahia ia e ua daimonio. He kaikamahine maikai nae ke nana aku ma koaa mau aoao a pau, a he mea hiki oie nae ia iaaa neī ke ' kamailio pu ine ia. no ka mea, ua anoe ioa kana maa olelo a pau, uolaila, oa oaaa waie aku no laua oei no kekahi mau minate, a ma ia hope iho hoomaka mai la laqa nai e hele, me ka haaleie aku i na kaikamahiae ttei ma kapa oke aianui. Oiai lau« aā e haie «a» ma ke alanoi e hiki mai ai i ka hale o namakoa o Eei&a Po, paue koke mai la oa kaikamahim nei mahope o laaa nei, 'Ha-io! H»-ro 11* Nft keia Iqo o na kaikamahipp aai i kahea mai ai, aa paiwa ae la laaa hali hoo mai la laoa oei ihope, a ike mai 1« laaa oei i oa kaikamahioe aei e heio aks ana mahope o laua, me ka olelo pa ako, "Noke aha la oloa i kooo ole mai ai ia ! u e baa)a pa aku kakou, ina aole olaa a ae uw, alaiia» e hoike koka no au imoa o olaa i ailk»* uhaoe )Bv. o ka po mainaa o keia honaa, me kau ikaika i oi aa naeaa o ko oiua, ka maa hiki oie ia olaa ke baoa mai imaa o*o, aaohe do hoi he maa aaaa e hoolaaakila i kona maaa malaoa o'n, a ke ike pu mai la ao ua lilo keia aao aaka hao aeoe aa kaalahao nai i mea ole loa, e like ma ka inaaao ko'o alii o Sili Merpa. M Aoo keia maa «Ho a °a kaikamahioe nei, holi ae la o Arthar Lime ka manao hoao aka i koaa ikai*» iuiua oua kaikamahine neī, eia aaa, ua hoike mai la kela i kona aao a nie kaaa taaa hana kopuiaaaha, uamokamok? liilii aa kaps:c Uao, aaa poiiopoko liilii oa kaalao aai. iloko o ka maaawa pokoie ka haaaia aaa o keia maa mea, a i U ike poao aaa aka o aa kauaka «ilokilo oei, ka malie ibo la oia me iawolawe t le aku, * o ka makaakMM» hoi Kt ma Po, oa piha oia i ka aiakaa aaiama ka weliweli.