Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 41, 23 January 1873 — KA MOOLELO O FEREDERIKE KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania. [ARTICLE]

KA MOOLELO O FEREDERIKE KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania.

HILU 46. 0 kaua kaikamah ine opiopio o Louiaa, ka wahine an.re a ke Keiki Alii I^opoio o Anh»it Berubiiig, aia ūa ke wa<ho U i ke ooawaliwali ma>. He mau la kaknlkahi maaoa ae o kona make atia, ua hoopuka ae la oia, i ka i ana, " Ua makemake loa au e ike hou aku i kuu makuakaue uia ke poo o koua puali kaua mamua ae o ko'« make ana." Ua laweia aku la keia mau ole'o a kana kaikamahine, a loaa aku la ka makuakane me koua puali Kaua, e hoomoHiia ana ma Halle, be kauakolu mile ke kaawale aku Ia ma nawa koke m>, oa houluulu ae la na makoakane nei i kuna mao puali kana, a maki koke mai la i Bernburg Me ua bae e welo ana, a me ke kani aua o oa pita, komo mai ta ua puali koa oei o kooa makoakaoe ma ka ps o ka halealii o oa Leopolo uei ; a mai ka puka aniaoi mai, i kiei mai ai ua kaikamahioe mai oei i ka mea a kona mau manao i kaunui ai ; a hoomaka iho la no hoi kona makuakaue i kā paikuu aua i koua maa puali koa

Muhope iho '■> ka paikau hookahakahaia anao ua puali koa nei o ua o Leopolo, aia hui, ua laweia aku la oa poe koa nei maloko o ua wahi hooiualia o u» koa, a malaila i haiiui la ai lakou, a i hoaluo ia ai hoi me na kiuha l)u. 0 ua'lii koa, oa laweia aku la lakoii ma oa papaaina o ©a Luopolo nei, a koe wale iho la iio o Leopolo, ua puka aku ta oia iwabo a maluua o ke alaliaka o Saale, kulou iho la oia ilalo, a nwe iho la oia iloko o ka muliwai. Ia mana<fa7*he kaoahiku ka nui oua eo ikahiki oua Leopolo nei. Ma ka la 5o P^beruari f make iho la ka wahine a ua Leopolo nei nia ke kuiaoakaohale o Deeeau. No keia m»ke aoa o kana wahine. a uo ke aoo onawali wili uo hoi kekahi o ua Leopolo u«i, oolaila, ua noi aku la oia imna o ka moi e hookno mai iaia mai ka oihana koa mai, a e hoi oia i koua bome. Aka, aole oia i kopono loa i ka hookuuia ana ia manawa.

Ma ka U 15 <> Maraki, haalele iho la o Fcredeiike ia Beliua, no ka lioio atia aku i Sileaia. MafitJpe iho o kona kipa anu ae e na»a i kaaa maa haaa ma BreuUa a me Glo-g-aa, aia boi, hiki aka ia oia i Neiaae ma ka la 23. Ma ka la 29, hookaa aku la oia ia Leopolo e boi aka oia i kona wahi, e hoolaola ai i kona ola. Ma ka hapa hope o ka malama o Apeiila, houiuula mai la ke Koiki Alii Kale, hopuali nui o ua koa Aa*r>taria kaoiaa ma ke kulanakauhnle o Olmutz, ine ka manao e kipuku i mai i na poali kuoa Perusia uai loko mai o Bileeia Ua komo aku e lokahi pu ka inoi o Polani me Aueeturia, a ke komo aku laoa! puali koa Saxooa, e huipo roa keia hooikaika ana e hoihoi hou mai ia Silesin a>e Ausetnua, Ua ho-a ia ko Fered rike mau maa,.o huha, a na mahaahua hoi oa poino e hoopiioi mai ana in'a. Oiai, iaia e noho ana iloko o ka owaawa o ka Keieee, aia hol, ua hoopuni ia mai la oia me oa poino fae lehulehu wale ; a | hoouua aku la oia i ua olelo kauoha i nal Leopolo makua oei, me ka hai aku e hoomakaukau koke oiaipoali kaaa he kaoakolu tauBaūi ka oui, e kiai i ka paka ana mai o na i puali Saxoua, a e bao boi me ke ahouui ole i I na mea a pao e hoounaia mai ana i ko lakou mau kokua ana. Aia hoi ka moiwahine Hunagaria, ua kuai aku oia i ka lilo aoa mai o ka hui lokahi ana mai o ka moi o Polani, ma ka waiho ana aku imua ona i ka manao, e haawi mai no oia i kekahi hapa o Siiesia, mahope iho o ka hoi hou aaa mai o ia wahi. No kela maa imea h" : , aia he mau kamu kupono e makaaia ai, e hele mai ana keia mau paall kau% hai me ke keakea nai ole U imuao ke kulanakaahale o Belina. Da kanalna a ua hopohopo nui ia ke kolana o ke aupani o Ferederike, -aolo pela mai maa loa mai. Ma ka U 39 o Maraki, o ka 1745 i palapala ako ai oa moi Ferederibe nei i kona kohina Podewile, m>i Neisee aku, penei ; "Eia makon iloko o ka pohihthi nni e noho nei iloko o keia maa la. loa aole e loaa mai ana ia kakon ka maluhia ma ka noho lokahi pn ana ako me Eoelani, alaila, e holapa puwalu mai ana paha auanei ko kakoa maa enemi ma na aoao a paa me ke koe mai ia'o. Aole e biki ia'a ke kono akti ia lakoo, e komo po mai iloko o ka maluhia. Aka, ina lakoa e kaaa mai ana, alaila, e haawi aku no makou i ke kaua ana e auhee ai lakoo, a i ole ia, «ole paha kahi o makoa e ike bou aku ana ia Beiin&. K.e h&na nei qpakoa o ka po a me ke ao, i mea e hoomoikai ae ai i ko makou kolana. Aole kahi mea hookahi mawaena o makoo, i ole e haawi » kooa ola poooi uo ko kakoo mao pomaikai, a e haawi aka hoi i kau wahi inihahoaaa hookAhi. Ke uoi a ke kanoha ako nei aa ia oakoa, e pale akn me ka malahi* aa makou, no ka hoi ana mai o na laki pomaikai." I ka hiki ana aka o keia mau lono ponio ole o na poal> k»oa Poraaia i Belina, aia hoi, na ooi l*ana ole ka oi aenaoe ana, a me ka nlnaoa ana e o» kaaaka o ke

kuiaeak«ubsU. L T a uioko aio» k* mauao i> na kaaaka, ai» io be poieo e hooukai» «»i auamalooaoke kolanakauhale ali : ponoi Ua oi loa aka boi ka uluko aua mai o ka mau»o o oa kauaka, i ka 'maoawa i hiki m»i ai oa kauoha eaai ki poooi mai, e kahikuhi mai aoa i ua mea - ■ .o e hanaia aoa, iua i ka maoawa e hoouka io.ia mai ai o Eelioa, n me oa pualiooūa e lioooohoia ai o ka ohaua alii, e pakele ai laknu.

Ma ka ln 26 o Aperila, palapala hou aku ,1a o,Feriiderikti ī koaa k«W»» ®a Bolin», peoei "Ua biki i'a'o ke houmaopupo pono i ko oukoo man aoo nonenuiie ma Belina ; ak». nobo-'uei au me ka bo<>maopopo aua i ka iiopeua ■> na ruea a pao. ioa e komo io oaai aua ka poe S»sone iloko o ke kaua aoa mai ia'u no Sileaia, a iua lakou e pio ia'o ; alaila, e komu pon'ii aku no au iloku o Smxoiu' (ua *• kut euai an'i ia'a ua p<Kio, na. pomaikai, ū ine na niaueolaiia a pau loa ; alaila, e alio at> kuu make ana iloko o kon liaoohano, mamua ae o kuu haule aua iloko o ka oleloia, ua haole au oni ka maka'u wale, a me ka baabaa o kuu iiioa. Kc hawanawaoa mai nei ia'u k"u ako ana o <>i, ua oi aku ka'u pau me* i hmua ai uo ke kukulu ana i kuu* bale, iiiauiua ae o bt baua a kuo mao mua, aoa hana boi au i kekaiii niao mea kaulana mawaeoa o ua mea a na po>> kalaunu o EorOpa i ha'oa ai. oka hoomao aoa ia'n iho, ame ka malauia pono ana i ko'o knlaoa, be mea pili kino maoli no ia ia'u, a a'u no hoi e hooko ai me ko'u mau lilo, a me ko'u ola ponoi, Aolie haawina e ae.i koe oiai ia'n e lawe aī. E loalama uo ao i ko'u mana ; a iole ia e liiolo an* paii». me ke kanuia o ka iooa Peru* Mia uialali» oia mea. lua e hoao mai ana ku eneuii e kue mui i ko kakou maua, alaila, e lioao no kakou <; okioki liilii aku ia lakou, no ka fiono o ko kakou aiua a ine ka hanohano oka iiale a a.c ka ob»na o Brandenbiirg. Aolio oleloao eae a'u e hoolohe aku ai, E hooko pono oe i ua olelo kauoha a'u i hoouua aku nei ia oe, a e hooko pooo no boi au i ua inea a pan a'u e- lawelawe nei. Oke koena ako, aia uo ia na ke Akua e malama pono a e hooko lioi ina mea a pau. Ua makaukau au no na mea a pau loa. Maiia e lokoniaikai mai ana paha ka pomaikai, a i ole ia e lokoiuo mai an i paha ; aole no nae ia he mao inea e hoonawaliwali mai ai i ko'o mau manao. Ina wao e make aoa, e pono e make au no ka hnnohano ooi, a me ka pahikaoa uo ma kun lima." 0 Fc"redf>rike no me koū» eleo nui, aia no oia ke houluulu la i kona mau inakaukan a pau lou ma kona mau papu ma ua kapa o ka ūiutiwai-o Neisse, Ma kona hooikaika eleu nui aua, ua hiki pono iaia ka hoakoakoa aua Ina pnali he taasani. oka huina 0 na puali kaua hui o Auseturia me Saxone, e nee mai la e kue mai iaia, o na koa knman a me na puali kaua lio Paudours, e mumulu mai aoa ma kela a ine keia uoau mai o na puali kaua Perusia ; e hoopilikia mai aua 1 ka hui aua a me ka launa pu ana o kona ruau puali kaua, a me ke oki aua ako i ua pouo a me na lako, o hoopuipui ia mai ana iaia.

0 ka lalaoi mauoa tna ka henia, e hookaawale eua ia Silesia mai Da aina mai o ka moiwahioe Buusgaria, he ekola a eha baueri mile ka loa, me oa owawa he iwakalaa, i kupoao no ba bele aoa mai o na puaii koa. Ua koi mai ke kuhina Faraui Valori ia Ferederike, e kiai pono ia keia mau awawa e kona mau koa poūoi, i ole e hiki mai ka poe euemi ma ia maa wahi mai ; aka, pane aku !a ua Moi Peroeia uei iaia. peoei : " E kuo hoa'loha, ioa he makemake koa e hppn i ka iole iloko o ka amii ; alaila, he mea pono ia oe ke hoohamama, a aole o ke pani i ku waha okaomii.'' Ma ka hapa hope o ka malama o Mei, oiai, ia Ferederike ma kona maa wahi hoomoaoa ma Frenkei)Btein, lohe mai la oia aia he puali kaua Auseturia uui malalo o ke Keiki Alii Kale, a ne ka puali 9axone malalo o ke Connt Winseufels, he kanahikukumaHma ko lakou tausani ko lakou nui, oa komo mai la lakoo ma ke awawa o Giana Mauna, a na hiki pooo mai la iloko o Sileeia, ma kahi e kokoke ana i Landshut I kela la keia la, ua pii pinepine aku ua moi Perusia nei iluna o ke kiekiena me ka ohenana ma kooa lima, e kiai kino ui i ka hiki ana mai o ka enemi a me ko lakoa mau waUi e hoolulo ai. Ma ka Poaha, la 3 o T une, ikeia ako la ke ku ano mai o k*ft'a !epo nui ; a e hoike mai ana no hoi, oa aneane e hiki ka hora hope loa. Ina poali kaua hoi oani nei o Auseturia me S«xone i komo mai maluna o na kula uliuli o Silesia hema, aia boi, hoomohala ae ae la lakou i ko lakou mau hae ailika nani i ka maka .i, a me ka lakou mao pila kani hone, i hoopaka mai ai lakou i na manaolanao ka hauoii, e ukaliia mai ana ka lakou mau hoakai ena hoike ana o ka lanakila. Ua ohola ae la na 'lii ko» Aosetoria i ko lakoa maa halelole, a iuu ae la rto lakou mau kiaha waiaa o ka hauoli.

Aia hoi, mao loa ako i ka hikina, ike akn la ka poe Auseturia i kekahi paali kaaa lio PeroBia he uaukumalna tae&DĪ e hele mai aha e hakilo i ko lakoa mao kolana ; a e haiali ana boi ka lakoa mao mea kaoa i ka la Ua nana pono ibo la o Feredenke i ke kahna o kona man kulana e hoonohoooho ai, a hooponopono koke iho la oia i ka lawe ana mai i kona raau paali kaua imna malalo o ka poeleeie o ka po ; no ka boomakaakan aaa e hoonka koke aka i ke kaua. Ua hoouna malu aku la oia i kona mau kiu, e makaikai i na mea a pau ma kela wahi keia wahi ; a maka hor v ewala o ka po, ua mnkaokaa mao pnali kaua i ka oeea ao.» imaa. Ua

boakoakda poao ia koaa-ioao koa, a be eooo wale 00 miie ke kaawale mawaeo* o kekehi me kekahi. Me ka raalobia loa, aobe wabi olelo p»o., a aohe hoi wabi p4ia kaai, me ka haaleleia o ua kaa akana nMbof», oa a'e ako la lakoo ma kela aoao o ka enoliwai Stripfcan, a lionnoho ae 1a na ka hlkioa me ke komohaoa i ko laUoo mao kolaoa mamoa ooaoi mai o na mao poali kaoa Aosetoria oei e ruoe hlolaoi aoa. I ka wehe aoa mai o kaiao o ke kahiake, aa hooma&a koke iho la oa mao poali kaoa nei eloa i ka laaa mao hana o ka hoooka kaoa ana ; aia he kanahikif iaoeani koa ma ka ao aoPeraaia, a be kaoahiknkamalima b<M tausani ma ka aoao o oa poali kaoa boi elna, AnwiuHa nj« SB*ooe. Ua ko ako la oa mao puuli kaoa nui eloa, a me oa pn nol, na pu kaupoohiwi. m me ka holaii aoa o oa pahikaua, i h«ato)e il»o ai " n» mea make" » Jakon. No tis hora he aniikamaHma ka lakoo mau hoouka hahana aoa m» o a maanei o ke kahua kaua ; a m» ka oee bope ana o oa poali kaua hui, a ine k» nmikomaono taueani 0 oa koa Anaeturia a me B*x»ne, i pan i ka make a eb», i hoike mai, oa ianakiia ka aoao Perasia. He kaeaoOo a keu oa po kooiahi 1 pan ika le\«>, ia ma>, a iup na lakft kaoa e ae. Ua koe ibo 1» o Ferederike a me kona mau poali, be man koa laoakila oo ke kahua kaua. He elima laueaoi ooa koa Peruaia i pao i ka eha e make ; a no ka malohiluhi mao?i o iakoo ia hoooka loibi ana, ka nu>B i nuai ole aku ai lakou i ka hee pio ana. (JSole i pau.)