Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 42, 30 January 1873 — Ka Hookipa Alii. [ARTICLE]

Ka Hookipa Alii.

| Ma ko kakou pepa o keia pule iho n«, ! ua hoopuka aku makou uo ka hookipa 0 ka Poak ilu aku ; a eia iho malalo i wi na kukai oielo ana a na Komisiua me la Kanikela. Ika hookipaia ana aku o tei Komiainn, ua waiho aku ke Komi» la Ainerika. ma koini aoao a me ko komi u f > hoa i-ka hniolelo mnlalo nei, penoi i* 1 E ke Ami : Ma oka aoao o na Luna Nui o na aiua e, a me a'u ponoi iho, ua loaa ia'u ka hana oluolu o ka waiho anft aku i ko makou mau hoomaikai mahalo ma kou hiki ana aku i ka nohoalii o Hawaii. Ke hana nei au me ka paulele ana no na inea a pau i ololoia maloko o ka haiolelo e ke 'Lii imua o ka Ahaolelo ; e hoike ana i ke kumu hana noeau a kaulike a kou mau mua i hana aku ai i na haole a pau maloko nei o kou aupuni, e malama ia no ia mau mea e kou aupuni e ke 'Lii, a e hoohoihoi kuponoia ana no hoi ka Oihana Kalepa a me ka Mahiai. 0 keia mau mea, a me ke kupaa mau 6 kou Nohoalii e ka Moi, i hooiaioia mai e ke koho laulaha ana o kou makaainana, a he kahua kupono keia no ka manaolana, aia malalo o kou Nohoalii ana e holomua ai kou aūpuni ma ka pomaikai kupono. E hoomauia na launa aloha maikai ana 1 malamaia mawaena o keia aupuni, a me na aupuni- o makou pakahi i hoomalu Luna ia mai ai. - Na ke Akua e haawi mai ia oe e ke 'Lii ka Moi i ka Nohoalii loihi a me ka holomua pono^na. 1 ka pau ana o ka ke Kuhina Noho Amerika mau olelo, ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka pane ana mai, peuei : Eka J&a Hakohano : Ualokomaikai loa mai ip na inana&iauna aioha i pokaia mai nei ma koa aoao a me ko kou mau hoa. Oiai, o oukou e na Keonimana, he mau Luna oukou no na Mana Nui Ekolu, a Ko'u Aupuni i launa loihi loa ai; a he mea oluolu loa no keia ia'u i ka ike ana, aia ma ka hoomaka ana o Ko'u Nohoalii ana, ua hoomauia no na launa aloha maifcai ana mawaena o ko oukou mau aupuni pakahi a me ko'u, a he mau kumu kupono no hoi ko'u e manaolana ai, e hoomau ia mai ana ka hiipoi ia ana mai o na manao maikai Aupuni a me na Makaainaua. 0 ko'u makemake nui o ka hiipoi a ma ka hoohoihoi ana i ka Oihana Mahiai a me ka Oihana Kalepi», me ke kukulu pa aku iloko o na manao o na haole e kalepi ana maanei, a iioko hoi o na manao o ko'o mau makaainana ponoi, i hiki ai ke h*ilinaiia ke kupaa a me ka pakele o Ko'o Aupuni, e hiki ai ke hoohoihoiia kela a me keiamau hana maikai a kupono hoi; a no keia mea. e na Keonimana, ke hiii* nai nui nei au Vkawn e hiki mai ana, o like me ko'u mau maa okuwa i hala,

maioaa o ke kokua maiktū ana o ua lāhoi mua a naaaao, oiai o oakoa n Laoa.

He mau minuie paha mahope iho o keia olelo pane a kk Moi i ka na Laaa Nui o ko na Aina e ; ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka ike aaa mai i ka hoikeia aaa aka o na Kanikela, penej: A. J. Cartwripht, E§q n o feru ; I>r. E. $>ffmauo, H. I. & R. Aub* tro-Hun»garia, Kaaikeia ; C. S. Mattoon, Eaq., Kanikela O Amarik& Hnipnin ■ Pp A- Schaefer, n y ; Banniug., Ēsq., Kanikela ao Belegiama ; iC. S. Bartow, E!aq., Kanikeia no Kili; J. | C.*tilade, Esq., Kaaikela no ka manavy£ no ka Emepire o Oeremania a me na | Aupuni o Suedena a me Norewai ; J. W. Pflager, Esq., Kanikela iawelawe no Bia ; C. F. Pflugor, Kanikela lawelawe 110 Uenemak», a me J. S. Christie, Eeq., Hope Kanikela no Amerika Huipaia. Mahope iho o ko iakou maa hoikeia anaaku. ua oluolu i ke 'Lii ka Moi ka hoolohe aua mai t keia haiolelo malalo iha i liaawiia aku i ka Nohoalii e Dr. Hoffm«nn, penei : , E ka Makūa :—Me kou ae ahoaai ana ke ake^i 0 laKou aoi na Luna e malama ana i na pomaikai oihana kaiepa o ko iakoa laau hae iho maloko nei o iīou Anpuni, e ka Moi, e waiho aku i ko lakou mau ikai majbalojana imua ou, ma koa hiki ana 1 aku iluna o ka Nohoahi o kou mau kaJ puna hanohano, a malaio hoi o na hoailoj na maikai no ka wa e hiki mai ana 0 kou I Aupuni. Me ka hoomaopopo ana he kelana ano nui ko kou Aupuni ma keia moana e ke 'Lii ma na launa ana me na pomaikai a lnkou e noho lana nei ; «īolaila, ke hoohauoli nei lakou ia lakou iloko o ka manaolana, -aia ma ko lakou mau hooikaika ana a p;iu e hiipoi a e hoomahuahua i ka launa pili kalepa ana mo na aina no lakou na hae i loaa ai ka hanohano o ko lakou mau noho iuna ana ; e hilinai no lakou e like me ko ka wa i hala maluna o ka paulele 11 me ka huipu ana mai 0 kou Aupuni e ka Moi. Ke noi aku nei makou e hoopuka aka i ko makou mau manaolana, e hooloihi a e hoopomaikaiia mai kou nohoalii ana e ka Moi. , j ī ka pau ana o ka ke Kanikela, ua oiuolu i ke 'Lii ka Moi ka pane ana mai, penei: ENA Keonimana He mea hauoli nui no ia'u ka loaa ana mai o ko oukou mau hoomaikai ana ; a ua kupono no hoi ia mau mea ia'u ; aole wale ma ko oukou man manao aloha ia'u ponoi, aka. ua ake nui pu mai oukou no ka hooholomuaia o na pomaikai hui a kupono maoii o ko'u Aupuni, a pela no hoi me na pomaikai o na oinana kalepa o na aina.a oukoue

noho Luna nei. Ma. ko oukou ike ana i na oihana mikiala a me ke kalepa o na lahui he lehulehu wale, a rae ko oukou kamaaina me ke kupono o na awa, na makaukau kupono o ka lepo, a me ke ano e o na ea o keia Pae Aina, o na mea keia i hookupono ai ia oukou ma ka hoopuka ana i kekahi mau manao kupono e kokua ma ka hooponoponoia ana o na "pono kalepa, a me ka hoomahuahua ana i ka launa hoopomaikai lanakila ana mawaena o na Aupuni e ae a oukou i noho Luna noeau ai me ko'u aupuni ponoi. A ia'n e hooikaika ai, ma o ko'u Aupuni la, e malama, e hiipoi, a e hoomahuahua i na ano oihana kalepa a pau, ke manaolana nei au no k6 Oukou hui kokua lokahi pn ana.

Ke ake nei au e na Keonimana, e hoomauia ka mahuahua o ka holomua, a e oluolu like hoi na iauna pili Aupuui āna. He hapalua hora paha i hala ae, a i hooliloia hoi na ka launa kamailio haihai olelo oluolu ana, ua haalele aku la na Lnna Nui o na Aina e ; i loaa ai ka manawa i Ka Mea Hanohano Henrv A. , Pierce, Kuhina Noho o Amerika Huipuia, e hoikeike aku ai imoa o ka Moi ia Rear Adimarala Pennoek, e noho Luna ana maluna o ka Aomoku o ka Pacifica Akan, Major Generala Schofield a me Brigadie Generala Alexander o ka Puali Kaua Aina o Amerika Hoipuia, a me na 'lii no lakou na iuoa malalo iho oluna o na moku kaua Califomia me ka Henieia, penei: Kapena J. P. C. de Kraft, o ke Galifornia, me kapena A. G. Clary, o ka Benicia\ na Lutenela Commandei- W. B. Hoff me W. H. Whiting ; E, L. Amory ; Puaku E. Putnam ; Kauka A. S. Pilkin ; Hookeie Sam'l Ames ; Kokua Puuka J. C. Burnett; Kokua Kaaka J. M. Ross. Mahope iho o ka hoikeia ana aku o ua Adimarala nei, a me . na 'lii moku i hoakakaia ete la ; aia hoi ua haawi aku la ka Adimaraiai kana olelo imua o ka Moi, penei : E olūolu kb 'Ln :—Me ko'u hauoli nui no i loaa ai ia'u i keia wa kapono, e hoike aku au i ko'u mau hoomaikai ana ma kou feiki uunoli ana aku i ka Nohoalii o ka jrae Aina Hawaii. I He mea hoihoi nui no ia'u ka hoike ana raku imua ou e ke 'Lii no na manao lokopnaikai o ke Aupuni Amerika Huipuia no 'ke aupuni a me na makaaina o keia Pae

Aip», a ke paalela nei sa © hoomalmahaa Eaan ia keia maa aaoao laaim Mlīeaei, ae hoikeia a»i ma ko lakoa mag aoo pomaikai uialuna o na a i&e ke kp> iepa o oa lahoi a i ©laa. 1 kama hoike ao ke ano ooho laaaa aloha aaa o ko'o Aapopi .00 ke Aiipaai oa i kaheaia mai ai e aohoalii, he oihaua olnolo Ip.) ka'o e ioapak» ako ai ; oiai, i ka wa i lono «i ke Aopaoi Ainerika, e maaao aua u V., i kula, o Uuiu 1 Earopa ma Amwika aku ; iaumaawa kt>ke, aa kaaoha koke ia aa e iawe mai i ko'a moka hae Adimar»ia ke Ckdtfbrma, a waiho aka ma ka maaao o ka Moi me kooa mau ukali, a c lawe aka iaia me aa haoohaoo kupono i koaa kulaaa a hiki wale iaka i KupaTakiko, kahi i UaUu ai o 1 kahi maa boon)»k»akaa ana no ka hookii pa aoa aku iaia ma ia wahi, a me ka lawe ioa aoa aku iaia ma kekahi o ko makou mau awa o ka Atelunika a ke 'Lii e koho ai mui iaawa nkn oin t holo ai noEuropa. | E hoomakaukau <i)« uu e holo mai Kapa- | lakiko mai e hooku ti i k«ia hana olaola i 1 hooiliia mai maluii < o'a, i ka manawa i ku ! ae ai ka mokamahu lawe leta m>LHofU3«. T<snb olia hueiwawe aoa oka Moi; ahe mea kaumaha do hoi ia i hōōmaopopo nnia ole ia, a i hoo--1 nele mai ai i ke Aopani Amerika Huipaia i ka haawi aaa aka i kekahi haaa olnoia aku i kou Aapam, a ia'u hoi mai ka hanohaoo mai o ka hooko aoa ia mea.

E olnolu mai ia'a i ka hoo'paka ana aktt 1 ka maoaolana e holomna kou nohoalii ana, a e kiekie oo hoi na pomaikai o kau maa makaainana, e like me ka lokahi laulaha o na manao o ka lehulehu i hoonōho ai ia .oe e ke 'Lii xna ke poo o keia Lahuikanaka. . No keia mau olelo a ka Adimarala, ua pane mai ka Moi, penei: E ka Adimabala :—Ke hoomaikai aku nei au ia oe no kau mau olelo hoomaikai, a me a» maoao, me na ake lokomaikai au i hoopuka mai nei e pili ana no'u ame ko'u raau makaainana. ■

0 ka hana maikai oiuolu loa a kou Aupuni i manao % e haawi mai i ko'u Hoahanau a me ko'u Mua Alii i hāla, he mea oloolu loa no ia ia'u iho, kona mau pilikana, ame kona mau hoaaloha ponoi; a e mahaloia no ia mau mea me ka haaheo kupono e ko'u mau makaainana a pau, a he kumu hoike no ia o ka mahalo hoaaloha i i&alamaia e na makaainana o ka Ropubalika Nui o Amerika ia lakou, a he hoopaa pu ana no hoi o ka hoomauia o na launa oluolu ana me ia aina, i pili koke ai o na launa hui kalepa ana.

E oluolu mai paha oe ia'u ma kou hai ana aku i kou Aupuni, ua ike a ua panai like aku au i ka hoomaopopo nni ana mai au i hoike mai nei ; a ke paulele nui loa nei au aole kekahi mea e ae nana e hoohaahaa iho i ka noho hoaaloha ana mawaena o ke Aupuni me na makaainana o n» aina pakahi o kakou.

Ma ka hora 12 ponoi, aā hoike akn la o Theo. H. Davis, Komisina Lawelawe a Kanikela Nai o ke Aopuni Beritania, ia Kapena Ra]ph P. Gator, o ka moku kaua Beritania, ke Scout, a me kona mau alii moku, penei :

Lieut. W. R. Clutterbuck; 2d Lieut. E. H. 01dham ; 3d Lieut. G. Worth ; na Lutanela Koa Marine W. N. Shomberg me E. A. Ford ; Puuku Wm. H. 01yma ; Kokua Puuku Wm. J. Kilroy ; na»Piki. mana Corwallis J. Framer, H. J. 0. Saxton, R. B. Peirse, T. E. Tollenhaai, J. H. P. Thackwell ; Rev. F. C. Aubridge, Kahunapule o ka moku.

He hapalua hora paha ka hoonanea ana oia poe alii moku o ka manuwa Beritania me ka Moi, a haaleie irai la lakou i ka Halealii lolani me ko lakou Komiaina Lawelawe a Hope Kanikela Beritania. A o lakoa no ke panina o na malihini hanohane i hoikeikeia mai inma o ka Moi maiala.