Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 50, 27 March 1873 — I KA POE HELUHELU O KE "AU OKOA." [ARTICLE]

I KA POE HELUHELU O KE "AU OKOA."

iOini, ma keia kakuhiaka, o ka hopo keia o ko'u lauoa kaka kamailio ana me ; oakoo ma ke kah"-' «naoa noi o ka Papa Pai, a ma nn kola; wnle o ko kMkou nei nupepa ; nolaila whu i Imw mai ai o ka wa kupono loa no paha keia . ua'u e wniho nku ai i ka'u «eli'ua hay.fi Mih m<: ..«knu v pnu T«h, —-AVa>Sa OVKOC I A t k« kn.'iwale «n«. mni i«. o«Uo« u n>» kaniia a kaīiima hookipa oluoi'i o hh nnp.-pn ihm, u>hc <>'u w-ihi lihi i koe m < k«lv< {i '(\iii<i:v Kihiu kfūkoi*<» makou. k« huai>l<*lci i fiiHā 111 o kn'u p«ni nwwnliwiili mo na niakaliiki e walu i (ihlii a? nei ; a <e hoi iho hiih wau i ke paūiuoa laka inai ou'au no. Ma ka Ahaolelo o ka M. H. 1804, na kam 'ilio nui ia m:ilokooia aha ka hookaa\v;il>' »ti i i h;iawin;i e kokna ai i waha ksimnilio no kn Ānpiini. a■ ua kokua nui ia k<>iu kumn e ka poe oia k:ut. Ua m«kem>ikpi i e ka poe oia an e kukulu i nnpep.i no ke Anpnni. i loaa ni i ke Anpuni m i o kona mau Lnnn Hooko la ke pane a kb pale nku i rta kikiko'uko'u n me n* lioino kalai kumu ole a ka poe e Jele pahmako ana. m«- na maka huhu, iloko oia maa la ; ak«. iloko o keia tnau la.

"F> paha o<>i Kaena aka Lai aa Mnlie." | M« k» I» 24 o Apprila o 1865. n« hoo-1 knirt kn inen n in AhHolelo i mnnao ai ma { ]<ā |iiik(\ Mti.t D kfi mip«pa mnka mim lon 1 rnn 'ui : « 'inai ka hooknmu nnn m>u n i n i rii)[j(?p!i nei, kn hoomftk« nn« m<ii o ko'u hooipo an;i me ia ; h mn ia i loaa ai ka haaheō ia'u ke hoopuka he man ; honalohu k;tmn!iinfi maua ino na nupepn nei, a hol<> wn-le hoi oin. nka, he lianai <■ ia i na'n, a hiki i keia wn hope.lo.H ooa o hoo- : pioiia nei. E like me kona malihim ika | puka aoK .u li. pela no lioi wan i hooikaika i hawawH ai jne kahi «kamni uukn : a o ka ; lehulehu holookoa, tia lunakanawai hoo-! kamani ole. e hooholo ai no lakou iho no i na (nanao. n nie iia knka leliiileliii ;ma n ' pau imua oke ak«;:i. Ua hooikaika nui t im, ;i me knln pne kakan maiuio inai e , h'Kiin-'ikai i ko kakon uei nupepa, ine ka ! p,«n)t le nui ana e oi ae la ka maikai a me ka i/ ihee /n a/iu i ae o ,ia mea i w;iilioia ; aku imiiao oukon, aka, o kahi hikj n me ; kahi makaukau ae la no ia, i loaa niai o j kai papaii ; a eia ae paha i ka poe e uhai i a liolo mai nei mahojj« o'.U, ka poe l;twai;t paha ia e loaa ai " na hee o kaiuli, kapae. ka alaala i"

Mn ke ku nnu ina kein iinuu hope Ipa a palni hopu hoi, a nnna aku i hope i ka niiiīii ana onalh o na innk'ilīiki ewaln i aui akn la iloko o ka n-ilohia, me he la, o ka !n no i nehinei ke ano inak;iinaka o na hoomanao ana no na hana olnolu a me nn hoōkipa lokōmaikai i loaa rnVi ia oukou uiai e ka lehulehu ; a me ia inau hookipa aloha ami '-'au e a'mo ai iloko o ko'u mau"' hoomanao ana. Aka nae, iloko o kēia iiiau kaa ana a ka huila o ka manawa no na makahiki ewalu i hala 'aku nei, ua- nui I na loli o na i hauaia e ke au mimiki j o ka manawa malpko ponoi nei o ko kakou anaina lahui. Ua hanaia kahi mau uiea e hooholo m«a ai i ka oihnna o ka lehulehu ; a ua hapniia no ho'i kahi mau mea i ku ole i na ake ana o kahi hapa o ka lehulehu. Ua ola paka au e ike ika

hnpaiiui o ka nolioalii ann o kn Moi i hula. n ma 'ka'u ;iana a ine' ka liakilo anu i.

kann ano hooponopono iinpuni iina, o;t n) īlialo iiu iaia no ka moiaelae o kona maii inanao, a ine ka hohonu i ke kaana ena i Ka pono a me ka pomaikai o kona lahui. Ma ka nana maoli ana i kona ano a me kaha mau har.a, he keiki ulii oia i ake nni e hana a e hookuokoa i kela a ine keia Hawaii ponoi nona iho. 0 kona raau la nae i noho makna ai no ka leliulehu, he mea km'maha i ka hoopuka ana, aole ia i ukaliia e ka oluola knpono maikai o kona ola kino. Ma ka launa kamailio pu ana ine ia, ua hoopuka ponoi mai oia, no kona ake nui e hnlawai a e ike pinepine i kona mau makaainana ; aka, na ke onawaliwali i houlupe mau ai i kona ola maikai, a ka mea hoi nana i h'oopokole mai la i ka heluna o kona mau la ;—oia na mea nana i keakea i ka hookoia ana oia moeuhane palaualelo. Aka, he mea mau no hoi pa■ha iloko o ke ola ana o kela a me koia kanaka, ua hala aku la uo ia me kona mau kee ; a na ka makw e hooaiai iu mau mea, a na ka lua hoi e kiuai i na okooko ana o na manao hoomauhala. He mea pono i kona mau hoomanāo ana ke hoomaha iloko oka maluhia! P<j}uiescat in paoe !

Aia nao iloko o na la nohpalii pokole ana o ka Moi i hala he muu inea ano nui no kekahi i hannia, e lilo ai ia mau mea i kia hoomanao no kona maula le'ulii. Maloko nei o kakoa. ua lehulehu no kekahi mau mea e waiho mai nei i kupono ai ke nana ia me ka hoopalaiaiaka ole ; a o ke kaekaa hou ana ūai paba ia mau mea. be mea makehewa waie uo ia. Aka, aole uae i p«u pono loa na hana ano holomua o kona au, a naue e aku la i ke ala huia a ko ke ao uei e hele aku ai. Iloko no hoi o n?. makahiki ewalu i hala aku nei, ua lehulehu no ko kakou poe hauohano a me

dh ahi :iui i hooliiki(ākii«i aku oB k«&« »(«0 o kti moliwai aloelo ; a be om kaoM maha ito hot 1 im puuwni liloha aHw •'Mmi aioa, a alob» Uliui, kw nui oko lala MK' <tna.e hka ma ka hoike hoh mui A Papa Helu kaoakn. No kalii maa \ >a 1 li:i)u ae uei, ua Lapm nui no au ika aatf hoolaupai aioa. Ua koao paka ia\ ao e knmailio, a e hapai i ka noouoo w- Oh la mea. ma iee knmo o ke atoka

hui ao ko kukou eau aui &aa. Mpi»y uu u me k* uam «u«. ras he i»,a <1 hooiHupai hiih. oii kn uea nui mak inoa h iii< poo Aupuiu h m« k« 1 k« (IO(ltlO<l OiUU 1« : KiM Ol' riHii kupono no hoi i« na ka ui«n« t ,>ka Pnpii Pai e Ikkkilhhlh ai, h i ka iliiiK ' *ahia hoi o kn awai e kamHilio «kea Nn ka iiien, lieaha la kein aiiiH, liuaha ; aupnni, a ht;nh« hoi kn nohonlii hiih ''i, me kein k-» hiolo inau nim oko knki i Ihlmh iku nalohia ? He moenliane p A ali'lo Ua iaanaolana ana he mea Lil< loaa ka illOa lianohaiio O Ka u p' aupuni, ina, he wuhi kauuaka poee uiia nialuu» o ua uiokupuni uliiili m< e liko qjo keia ; oiai, oka holouiuu ej «♦ ke aupuni, ka mikiala hoihoi ana o iji oih»na kalepa, a me ka loaa ana mni j> ka hoonipaaia ana o ke aupuni, a me kft kaana laulahaia aua o na ano pomaikai a paii,—jh hilinai nui no ia maluna 0 ka noho lehulehu aua o ka l.ilmi 1 Aka, ke

waiho nei au i keia niiian āiio i ui ua na maka pi'iii makaukaii maliope mai o'u e kalai k .mailio poiio 110 keia men, Hoaa ole ai iloko o ko'll mau la ka hoopau an», a ine kuu manaolana ana, aia iloko o na la 0 ko u iiiiiu liope in-ii. e loaa ai na kumu 'k'Upoiio, e hoolelmlehu hou ai i keiii inau mokupuni ulinli moiwahine 0 ka moana, a mi! ke Aupnni o ka Moi Lunamlo, ka hiipoi a me ka hiwahiwa a ka lahui !

Ma kii make ana o ka Moi, i heluia aku-l la ina ka pae hookahi mo kuna mau kn- j pima, iiu ulu mai lie mea kamaliao nui rua 1 ka aoao moolelo o ka ialiui Ilawaii ; a he | uiOii liiki no'paha ia kakou ke akena me [ 'ka liaaheo-apa, «olie mea i like me ia rna ; na aoao moolelo Karistiauo o keia honna a oia no liOi ka iokahi malnlna aua o ka i paeu'ai lahui rna ke kolio ana i ko kakou i iloi Lunaulo. Ma ke au' ana i kahi aiau.l uaooielo o na ama naauao kahiko, o ke ' koho inoi ana, he mea īa e hoonaneue ai i 1 iia }>opoiwi oke A.npnm, a e hoomokua- ' haiī ī ai iioi i ka huia inalie ana o ka mahi- i hia lahui. Uh lohmo pmepiiie mai no hoi kakou i na la i liala iho uei, no ke kuet* o kahi m;iu lahni o Europa ma ki- koho ana iko lakou Moi. Aka, o ia mau mōkea- j liana a ine rrt manao hoonaueue i ka m«. i luhia o ke Aupuiii, ua'huna kele ia ia niau , niea iloko o kii maln'hia lokahi aiia o ka puuwai iahui Hawaii. Uoko o na la e : hoaīaalaia ana no ke koh(j ana i ko ko ka- i kou M;ikua opiopio hou, ua noho ekeinu i ole no au, a oia noho ekemu ole ana, na i lilo īa i moa e pa mai ai i ka leo o ko'u mau hoa paio o ka nupepa Knokou. Ak.i, tiii iioho ekemu ole ka'ii maka peni, iae ka manao, e like mo ka ol.elo maa inan ī ko Lni XIV. uiiiu la, " Ua oi aku na hooukii kaUii 'e eo ana ilokō o ka noho kuka ekeinu <ile ana o ka Ahii K.uiiina, mamua ae o n t ; mea i hanaia ma na kahua kaua ahe | hilinai no hoi ka'u, o ke eo ana o na hoo- i ukii kaua nui ana, aole Do ia i paulele ka | iaiiakila an» maluna o na uwn leo huro ! nui ana; ahe kamahiio wale no paha ka 1 liiolo ana onapn o 1 ;riko. Ma keia lo- ; kahi ana o ka lahui nolookoa i ke koho' pu ilu ana i ka lakou mea i makemake ai, ua loaa i.na makaainana he lauakila nui, a i ke Aupnni he noho uialuhia maikai ana. Nolaila, ma ka nana a me ka hakilo ana i na mea a pau, e pili aua i ka pii ana aku o ko kakou Moi opiopio i ka uohoaiii a me ka nolu» haku ana o kona man kupuna,— i 0 ka moku ana ia o ka pavva, e wehe iaai ai i ke alaula o ka manaolana, o kona mau la leiali! e ukaliia no ia me ka maluhia maikai, a e hooaliiia no hoi ia me ka pono 1 koua mau makaainana, a me ka pouiaikai holomua i koua Aupuni I Aohe pa-ha | Ālii, aohe Poo Aupuni a aohe no paha he Luna Hboko Kiekie, i pii aku i ka mana poo, e like me ka kakou hiwahiwa, ka puia m» na hiaai makainana, a me na blumahiehie alii; a aia he mau «aanaolana maikai a pau loa, o kana mau haoa a me kana mau hooponopono aupuni, e lrele ana ia e hoopomaikai holomua i kona man makaainana, a e hoonipua ai hoi i kooa Aopuni I Na ke Akaa e hooloihi i koua ola ana, a Nana no e alakai ia k«kou a pau ma na kapawai uliuli o ka noho maluhia lahui ana!

Ua manao au e kamailio mahuahua oo na tnea e pili anai ke KuikAhi Panai Like, 110 ka mea, oia kekahi o na ninau nui .i hoala ia mai ma na la makamua o ka nohoalii ana o ko kakou Makua hou. Aka, no ka haiki o ke kawa i hnokuuia mai e haawi aku i ka'u kanaenae hope imna J) oukou ) nolaiia, ke hookuu nei au na 4a peni makaokau e kalana hou aku a psn pono imua o ko oukou hoomaopopo mai. Aka, he wahi kowa no nae paba ioi e hoopuka aku ai, o ke K.urfcuhi Pnnai Like, he meaU e hoowaiwai a* i

ke Aopaei, iu«, kakoae iulinai aaa 0 ko iMom «m wai«rai «la |MMKii • boo«HMfo «ko aoa ina aiaa 0,—o» ko kakoo kahoa o-ka bokfaia mnikai a&a. Oka hoob«li a tne ka haawi aoa i k$ awa o Pooloa, i teOa e loaa mai-ai o ke Koika%i ; aole ia i komo iki mai iiokO 0 ke anapuni o ka'o «nau %pono aoa, no ka aaea, aoie ao i ike iki makilo ia o na komu hea, e hiki ai i ke "Aupuni tcs hooliio i» wabiiua, « «ooeooī* k« i kAa.«ri ia t-kata maa k«<* maa o keia A.apan<. N«>iaila, o ke Kuiknhi me ka hoohui ole i kao wahi lihi, o ka'a ia ; u aohe ao i ike \ ka Ukon lx m,

Aole no paha a'u rnan mea ano oai i koe e kalakale loihi aku ni ; aka, e oinolo paha ka hoomnoawanui o ka leholeho i kau iuhu wahi mnpona i koe, a pau ae kao loa. H<* mea man r»a ka noho a'u e waiho nei, aole keia he wahi i muia mao me iia mahalo a me na hoomaikai mao ia mai; aka, h« kulaua no ia i maa māu i ka pelii ia m.ū me hoohniahaia, a me ka '•oinemi mai ma ka like ole o ka maokahi *ntA mwap. kajii kumu. Aole « «Mh. * f* r 111 — i — maa. k d#*i uo i kahi manawa me na haku kole kupono ole hiih ; a malia paha, iloko o ku paukiki hikiwaweo ka huhu, ua uhu ino loa aku ka'u maka petii e hehi aku i l;o hai okuekue, a ua koino paha kalii muu mea e hoenemi pili kiuo mai ai. A ina | paha iloko o ka pahupoko o ka mana\ya,! ua hoopukaia kahi m:iu mea oiaio ole nolaila, a 110 hewa o keia mau ano a pau, ke aino pono iu nei hu nialiiua ilioo ka u hokua ; •' ku poloai ue nei lioi,e kala mai; a e huna kele ia inau mea iloko ka nalohia i'O.ka- wa e lele nei. Aka, ma ke kalana ! aiui iho i)0 nae hoi maluna o na papa o 1 ko'u mau hoomanao Hiia. aole i loaa kau 1 walii mea a'u i lioeneini aku ai, e kupono ! ;.i la hoi kona eiK-nii poni ana mai. Ua i liooikaiku nui ?u ina na mea e hoonaauao ! ai ia kakou ih<> ina kela a tne keia kumu ; a na.hoopapaa 110 hoi ma na mea a'u i ike

ai he kupono no ka hoohoihoi ana i ko kakou mau oihana mahiai, a me kahi mau mea e ae. 1 ko'u hwalele ana o ko oukou ahonni u ka lehuleliu,aole au e hoopoina i ka haawi ana i ko : u hoomanao ia Henry L. Sheldon, e noho nei ma k t P. C. Advertiser, no ka mea, o ko'u hoa kumakahiki ia o nei huia i ua ia mua o ua haiiai nei ; a ukuhiia, liaalele mai la keia ia'u e hoe hookaiii i kalii kialoa a maua i lioa ai i ka lanalaua a hoohui.i aku i ke kai lipolipo o na paio hoopnka manao aim , a naua uo hoi i hoolana loa mai ia loko, " 0 ka maka Perii,»i<t oi ae ka ikaika mamua o ka Pahikaua." Ia Georga W. K.anuha, ko'u kokua o keia inau hi hope mai uei, keknlii o ko'u mau hoomanao ;iloha ana ; ua ike au he hoa hoommawiinui, he ike molaelae, a he kanaka kupono loa uo ke kahua a maua i pahee iho nei. A ! E kuu peni! mai awiwi loa ! Aohe i piiu ioa o T u mau hoaaioha. I ka Luna P.ii, ko'u maiiu aloha, a i na keiki hoonoho hua ko'u welina hope loa, mai ka niea i noho Luua Nui a ilaio ioa i ka inea pulumi i na opala o ko makou keena :. n'o'ka mēa, ht> man hoaaloha pnmehana ioa lakou no'u no na la inea a me

na po knlu.uia he leh'ilehu wale ; a aole no hoi he wahi huaolelo kikoho i kaanaia mawaena o'u a nie lakou. E ka Lehulehu ahonui : Aloha oukou ! E kuu 'Peni'l; E kakau ae au i kuu inoa ponoi me oe, a na'u uo e holoi i ka waiinakii eleele mai kau onohi mai. A auo e kuu Peni aioha, e kaulai au ia oe ma kou wahi. E aioha aiiei. Ua pau wau me oe ! John Makini Kapena.