Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 33, 18 August 1888 — Untitled [ARTICLE]

"Ua hewa oe —I ka pao ana Ika huewai—A ke kanaka." Oka olelo aua ake Alakai i kela pule aku uei no ka pau ole mai o ka huioa dqi o ua <3ala a Ka lahui i kiola Uilii ia ako nei u e keia au hoonui hlo wale, a Kawaioui me Fae Aina i noho iho nei ī mau ka-liu," iloko o kela huina $17,000 a ke Alakai puka pule i hoike aku ai, ua pili ia i keia au hooponopono Aupum a Kawainui e hapai memeue mai nei. Mea ae no na huiia o ke au hoemaemae, mea iho no, ke kue mai nei ka lahui i ke kakaa ana oka huila o na haoa ake au hoomaemae. Isa Kawainui ī hooikaika a ku he la 30 o lune 1887, a na ia la i kukuiu i ke aupuni hoomaemae, a na.ka Aha I£nhina o na aupuni '!a a Kawamui i hooikaika ai, keia mau hoonui lilo wale, nolaila ua hoooui lilo pu no oKawamui, ahe mea e mania ole ai ka hhaliha oia hana hewa maInoa ona, mamuli o kona koho kue ana ika itamu o $8,000 no ka mauna o Pikega (Puowaina) oiai he ue wale ana no la mahope iho o ka hanim ana oka waiu. E Pae Aina 010-pala ! Imi hou ia mai i puka e alaheo ai ko kahu. Nolaiia, e ku iho oe e ke kaoaka Hawaii noonoo maikai, a hapai ae i keia naau ninau iloko o noonoo ana: (1) E koh© anei au ma ka aoao e kue akū ai ina Pake i mea hoi e hoopau ia ai K.O lakou lawelawe ana i na oihana kalepa, ka poe e hoolako mai nei ia'u me na mea kuai no ke Knmukaai haahaa a maxepono loa, e iawa ai au ; lawa ka'u wahine ame ko'u ohana no ka'u mau wahi loaa uuku o ka pule; a ina paha e hoi ae ana īloko o na lima o ka poe kakaikahi e laa pa haole, e pii hou mai ana ia mau mea i loaa ai ia'u mamua no ke kumuknai haahaa? (2} He mau aina nui ko'u aia i ka hoolimalima i na PaKe no kekahi uku hoolimalima kupono no ka makahiki, a he mau aina hoi e liioole ana i ka hoolimalima i na haole oiai o ka o iakou e kue nei i na Pake ka poe ia lakou kuu ama, aole lakou he poe mahiai raiki, Kanu kapiki, uala a pela aku, he poe kamana Jakou. amara, pai puna, ame na hana lima e ae, nolaila, ina e hoohaiki ia ka pono imi waiwai ona Pake, alaila ua poho keia loaa makahiki o'u, a lilo kuu mau aina i mau kuia panoa? He poe kolea wale no no Kahiki ka na nupepa Hawaii e ae o loko nei o keia kulanakauhale i pai mai nei i poe moh# holo Alii no Oahu nei, no keia kau koho halola kuikawa o hoea mai i keia Poakolu ae, Aug. 22; Pae, Aina o W. C. Waila, he haole no;o ke Kuokoa oW. C. Waila no hoi, a i ole oW. H. Schmidt, oia ana like no. O Makaainana me Elele o T. R. Luca« (Tome Luka) oia huiu like n®. Koe hookalii ke Alakai, aia no mahope o ke kanaka Hawaii. Nolaila. aohe a ke Alakai m A a eae e olelo aku ai ia oukou e na hoa kakele olelo, eia wale iho no. "I nuLke aho a pa i ke kai, .(haole) no ke. kai (haole) ka hoi ua aina. A owau hoi o kakou ke ku ae mahope o na wahi koena Haw T aii i koe a pau nui mai no hoi i ka mama ia me ka ai niaka ia e na moho ili puakea a oukou."

Ua ninau pono aku makou ia Hon. Jno. L. Kaulukou ma kaPoaono ihonei, ina paha he oiaio na mea aka Ēlele i hoolaha mai ai ma ia la no kona awaiho malie" ana aku "me ka maikai i kona" kulana holo balota Alii (< no ka ponoo Tome Luka," ua pane oia-"Aoi/E l O ka'u mea i hoike Jaku ika Lunahoopuka o ka Elele ma*"ka la inehiii'ei (Poalima) i kona wa i ninau mai ai īa u no ko'u holo moho Alii ana no Oahu nei. Ua hoike aku au e holo ana au mamuli oka lehulehu loa o ka poe na lakou au i noi mai. Ano Tome Luka hoi, ua hiki mai oia imna o'u, a ua hooholo iae maua e **aiho i ko maua mau inoa na kekahi halawai makaainana nui e wae i kahi o maua. Oka mea a ka hapanui e koho ai ina paha owau a 0 Tome Luka paha, oia iho la." ?Nolaila, e hoomanao ia, aole i liaalele o Hon. Jno. L. Kaulukou i kona kulana holo balota Alii, e like me ka ka Elele i hoike mai ai, a eia mai no ka Hon. Jno. L. Kauluko\f olelo hoike imua oka lehulehu no kona holo balota ana. ' Oke koho kue ana o ka Luna o Hana, luaui o ka Pae Aina, a ka-liu o keia au li-kanaka Hawaii a hoonui lilo, uo ka haawina o Kapiolaui $5,000 ame ke alanui pii o ka opae iluna o Puow&ina, e ahewa aku ana ke Alakai 1 kona koho kue ana, oiai he hana holo pee wale no ia ana, no ka mea" t o $8,000 no ka PereBidena o ka Papa Ola, kela hana ukn ole ia mai kinohi mai, ame $100 ka uku mahina o ke Aliikoa Konela, ame kahi mau hana puakaka e ae he nui, aia* no oia ma ka aoao kokua, he oi aku nae ke mo oia mau mea i ko keia, ano ka manao % hoonaaemae iaia imua o ka iahui no ia mau hana hewa ana i hana ai holo pee ae nei malalo o keia mau itamu mahani iki o ke ino me ka manao e nalo na hewa mua, Hele pela ! Owai ka mea [»um i kau uhi'uhi opala wale no. Kai no hoi nair no ka olelo, nō ko iohe ana ua kakauinoa kekahi mau hui kalepa haole malaio o ka palapala noi a na Pake i ka Moi e vito i ka bila kanawai e kauoha ana e malama ia na buke oihana kalepa ma ka olelo Hawaii a Enelani paha; he hoao ana ka ia o ka lahui e akeakea ī ka niniu ana o na huila ona hana ake au hoomaemae (Pae Aina puka la.) Nolaila, o kou koho ana ma ka aoao kue i na itamu o Puowaina me Kapiolani Paka, ua akeakea ©e i ka niniu ana o na huila ola mau hana oke au hoonui li!o a oukon. Ano ia mea he kipi «e i kou aoao e like no m« kou kipi i kou aoao iliulaula A fortiori, aohe ia he koho kue no ka pouo io maoii, aka he uhiuhi laumamane wuie no ia. O īa ka hooluu a ke Alakai e pena aku la iluna o ko luaui e ka Pae Aina, ao ka "palu kuha" o lakou nei ma ae.