Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 40, 6 October 1888 — Ua Ao kakou e ka Lahui Hawaii. KE OLOWALU MAI NEI KA MOA KE ALAKAI O HAWAII. KA WIWO OLE O NA WIWO OLE. A O KA OI HOPO OLE O KEROA. Huea Pau ia mai na Mea Huna. Kuupau ia mai na Nihoniho. I UWE O KANEPUNIU I KA WELA O KA LA. [ARTICLE]

Ua Ao kakou e ka Lahui Hawaii.

KE OLOWALU MAI NEI KA MOA

KE ALAKAI O HAWAII.

KA WIWO OLE O NA WIWO OLE.

A O KA OI HOPO OLE O KEROA.

Huea Pau ia mai na Mea Huna.

Kuupau ia mai na Nihoniho.

I UWE O KANEPUNIU I KA WELA O KA LA.

Oili luna ke ahi a ka Puhealani, Oili pulelo ke ahi a Kamaile, Oili ka auliau welo i na pali, Oili Ke ahi lele kokolo i Makuaiki, Oili ka Hokuloa wehe kaiao, Oiii Ke Alakaī huepau na inhoniho He kanaonokumamawalu a oi iki makahiKi ka ohno ana o ka malamaiama oikelakela o ka lamaku o ka pono Kans tiano i Hawaii nei, a, aole hookahi kanaka o kela a me keia lahui ole e ike ana i Ka maUmalama, a me na pomaikai i loaa iaia maluna o ka iimamna hihalaha o Hawaii nei, i noho a?e ole i na Mi- - kanele mua na lakou i lawe mai U ua pono Karii-tiano nei a hoomalaniHlama i keia lahui, a ke hauoli nui a la lakou na k* home lam, a he mea hiki ke oleloia # aohe aina Karisliatio ma ka lionua nei 1 oi aku mamua o Hawail nei, elike me ka lnoto kaulana a Kalani Kauiilua: <f Na'u Ke kaena hiki, O ka oi." A maluna oia kahua Karisliano \ kuleulu ai o Kauikeaonli i kona makia 'Cu mau ke Ea o ka Aina i ka pono," a o ke ko-lu hoi nana i hoopii nialie i Ka lahui oiwi i ke kulana i kaulike me na aupuni Karistiano a pau o ke ao nei. A i ka hala ana aku nei o na le mua, a koe mai nei na welo Mikanole «noho nei i keia wa, ua kakulu ia kekahi hui i kapaia u Ka Ilui o na keiki Mikanele." O ke kunuhana mua loa a i Kuka pinepine ia, a i haku manao ia e lakou, <#akeia: "la w*i na oihana? ,f A i kekahl ma■awa, e hool >li ia ana ka unaau penei: "Owai ke kupono e lawelawe i na oi-

Ake hoomanao tiei kou m&a firakau } 1 ka oua hui nei ona lieiki Mikanele, i ke ahiahi o ka la- 31 o ari, 1874, ua helulieluut ka ninau inua e kau ae la maluna ae e C.\ J. liaiana, _ o ke Koena Anaain, a eia mau lalani pokole oia manao ang i a nm ia haiawiu. v r "O kekahi nno hemahema e pili ana i ko kakou Aupuni e noho nei. oia keia; ua Hlō kakou i poe h©oha!ah»lk ma ka < lelo waha aole ma ku hana." I keia manawa ke hookaulana ia nei kakou ma ke koho Moi, a wiahopo aku he olelo hoohalahnla wnh no auanei ko !ohe»a, he uwe paha a he hoino maoli paha ika pofe i hoonoho ILphina īa e ua Moi nei a kakou no i koho ai TsTona ihoPela aku ua koohalahala nei a hiki aku i na Lnna Alanui aKamai oie ona Kuaaina. Nolaila ina e na luna aupuni he poe kauwa lakou na ka heaha ke-, ia holopapa iloko oka imi oihana aupuni, a heaha keia hoohnlahala ke komo kekahi poē o ae aole o kakou iloo Uei Oihana la. . _ . i ;Y . Ma keia mau lalani, i hoohnai ia maluna ae, e ike iho ai ka lahui oiwi, e kala kahiko loa io no ko i ohumu nui ai a i hoohalahalu ai ua poe welo mikanele nei i na oihana aupuni, a ma ia manawa no ko lakou kuko nui ana e kipi, a he h#oko ana kai ka la 30 © lune ma Manamnna, a pela iho la lakou e noho mana nei mahina oke Aupuni me ka hauoli, kani nrt aka i kapau pono o la kou iluna o na oihana Aupuni, Aole oia wale no, aka ua ike no kou mea kakau, ake nei no au i ka halawai makaainana ma Kaumakapili i ka la 30 o lune, 1887, i kekahi ma\j mēa i kamailio ia ma ia halawai, a ota iho keia : Oiai ua hoike akea ae o KakcJn i kona manao hoohui aupnm. aua ike ia hoi maloko 0 ka nupepa o Nu loka ko~ na hoolalelale ana e hoohui ia ka Pae Aina o Hawaii me ka Repubalika o Amenka Huipuia, me ka i ana, f< ina e

make ka Moi a hakahaka ka Nohoalii, he mana ko Amerika e lawe ae ai nona iho a hooiilo i lihi .no Amerika Huipuia. Ma keia e ike mai ai ka lahui oiwi. o Hon S N Kakela makua ka ohumu ino mua loa e hoohui ia Hawaii nei no Amerika.Huipuia, a ua hiki mai ka hooko ia ana oia mau manao huna waiakua o ua poe welo mikanele nei ma ko bkou haawi ana aku nei ia Puuloa no Amerika Huipuia. Ua Hke ia me ka ae ana aku i ka Elepani e hookomo mai i kona mau wawae iloko o ke keena, a mahope onou mai i kona poo a onioni mai kona pauku kino, a pela a hiki i ka lilo holookoa ana o ka hale 110 ka Elepani. Pela na welo mikanele alunu, makee ! waiwai pau wale i ka mu, a me ka po- ' po i haawi aku nei i ke awa o Puuloa no ka Elepani o Amerika, a mahone aku lilo holookoa ke Aupuni, e like la me ke alakai ana a $ N Kakela makua. A oia ka kou mea k&kau e minaiuina nei i kekahi olelo hooholo i waihoia 'ku ma ia halawai, a kuka nui ia, a aole nae i hooholoia; oia hoi: f, E hookaawale ia o S N Kakela me kona oha mawaho aku o- keia aupuni." fna i liooholo ia keia olelo hoohplo a hookoia, ina aole e hiki i na welo mikanele i keia mtnawa ke kipi, aole hoi e heo o Puuloa no Amerika līuipuia oiai ua ia ka maka o ka wauke i ka wa opiopio, a ua hahai ia ka awa i ka wa palupalu. Aka 110 ka hoauwae puu i na olelo ao a na kupuna,. noTaila liana io ka { kipi o na ;nikaaelc aikanaka i Kalawao

He mau mea huna keia i ohumuhumu ia oka liio, aka ua ike ka lahui i ka hooko ia ana oia mau mea aoi loa aku ka lapuwale mamua o ka lapuwale 0 na lapuwaie ! no lakou keia wahi mele: •'lhea !a oe e ka lapuwale, 1 lohe ole ai i ka leo o ka bele?" Aka e ka 1 Lahui Hawaii PonOi, aole na hai aku kou make, aka nau no kou make e ka iahu Hawaii ponoi, elike me ko olelo hoike a ke Kaula i ka Iseraela No ka mea, e aho ka make ana oka paaa e oni ana ma kaē o ka imh, 110 ka mea aole no oia i ike nooa ia imu, mainua ou e ka lahui Hawuii, oiai me kou ike, ka noonoo, ka naauao. ke akaniai, kou pono kai'ieliano, me kou 'ako no ina pukuniahi ka pauela ka poka, a me na pnalikoa o kou haawi pio waie aku no ka ij| ia oe iho. E aho no ka aama i ahele ia" ma ka maka. uo ka mea, aole no iii i ike he klpuka ia nona e jhei ai. E aho ka ia mamua o ke komo, ana me na maka elua i Gehena. . Ua īke no hoi ka iahui o Ilonolulu nei, o Hon. Kalaukoa ka mea uana i kumakaia ia oukou i ka A. D 1876, e hoopii i ke kumukuai o ke paiai, a na ike no hoi ko Hana mau makaainaua o Hon. Kawainui no hoi ka mea nokenoke i ke kuha ī na maka o ka Moi he hapuu na B— Eia na£ koiio no ko Honolulu īa Ka laukoa, a pela ko Hana īa Kawainui. A heaha ka laua ī hana ai no kakou ka lahui Hawau Ponoi, i keia Kau Ahaolelo e moepuu nei no ke Kau Kuikawu ? Eia ua hapai iho nei iaua i ka lahui Hawaii mai Hnwaii a Kiihau i ke ka 1 hui puia me ka eleeie o ka ipuhao ona hale knke puka uwahi poepoe o na welo mikanele a kau ke alina ka maewaewa, ame ka hoowahawahaia maluna o kakou e ka lahui Ilawaii Ponoi 1)0 ka hamn i ke Supa a me ka laiki a Pake.

A na Hon . A. P. Kalaukoa i k.umakaia i ke lii Key. C. 8, Lubi»a, Hon. G. F. Knmanoha, Rev. 0. Nawahinp. a mē A. Kauhi, » 'ki-oija l* iloT?'6' o i;a imuahi na welo mikaLele, ma ka hookikina a Hon J. U. Kawainui īa llon. A. P. Kalaukoa, e kumakaia i keia mau hoa o ka lahui Hawaii nie ua honi o ka enenii a o na welo paikanele ke ahaf ka pupuhi me na tansani i Kaleponi e ai hoonuunuu ai i ka loaa a ke kino. / Nawai ole lele n~o nōi oka manu ua i loloa na eheu, ina nalo ka maka o ke i kanaka aohe nalo i kela maka nui maluna, elike me ke— "Akaka wale no*o Haleakala I ka uwe a ke kini o Koolau." Aka ke pai mai nei ia laua iho i ka nani, ka hinuhinu, ka lilelile, a me ka hemolele me ke kau ole ia e kekahi kiko eleele. Pehea la o J. U Kawainui a me A. P. Kalaukoa i ke kau o 1884 aole lsa auanei ke mau ala i wiliwili xa i ka maa ī luna hooikaika a i kuai ia ka pono koho o na makaainana, &ole ka auanei o J U Kawainui i hana pela i Hana i keia kau iho nei? Aole io ka auanei pela i hawi ia ai ha leepau i na makaainana ma kā halekuai ma alaiiui Moiwaliine i loaa na Samano hoopii puupuu I ke kau 0 1886. Aole io ka i hana ia pela e ka mea hanohano helu 1 o Wailuku ia kau, a me ko Jlolokai me Lanai me na Kohala a peJo aku a puni ka Paeaina. Aole ka auanei i ili o Paeli a puhi ke 1 Niihau malalo o ia kumu hinu. Oia naau hana kipe likē no a na aoao elua oia mau kau i haltj ka lakou e liopmalae mai nei, "ina i hoomaka mua i ka hoomaemae ana." Mal ke kipaku mua ia ana o Adamu ioa, mailoko ae o Eden»ji a hiki i keia la he 5,892 makakiki, oia mau no ka aihue kī pepehi kanaka ke kipe a hiki i keia au j»a!aina puna. ! Aka e hemolele ana keia Aupuni Ilawaii ma keia uiua aku # ! no ka mea l|e poe aneli hemolele wak no keia poe» na lakou J e hoomaemae noi, malaio o ka "Hae KWoko." : A oi> ka kou mea e ake nei 'e ike i hanau ljou ia o ke Aupuni |iai loko mai o liooliee ia na kapuahi o na pu raifela. • 4i - k

1C ka lahni Hawaii, o kei'a mau mea a pau ka na mipepa e olowaln nei, i kela me kēia la, hebedonta, mahina e nee nei imua, a i hala aku la Enahopeke au o ka manawa. Aka, pehea la kakou e pono ai ke hana no kakou iho i ke au e nee aku nei imua. Ua hoaiai iki ae nei kou mea kakau nau iho nokou make e ka lahui Hawaii. Ina pela ka oiaio alaila aia no ia oe kou men e ola ai ke niakemake oe. A oia keia, elua makahiki ka pauku manawa mai keia la aku e hiki ai ia oe ke koho i kou ola a me kou make. Ina no ia kumakaia ma ua hiki no, ina no la welei mikanele ma ua pono no ke hoi i kuahiwi he nui ka hapuu, aohe lau komo ole. !' Ina hoi ika aoao kuokoa mai Hawaii | a Niihau, he ola ia. . / ' Kukailimoku.