Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 40, 6 October 1888 — HE MANAO AKEA. [ARTICLE]

HE MANAO AKEA.

O na manao e hoopuka ia aku nei malalo o keia poo no na palapala i loaa mai ia makou mai na makamaka mai. O na ahewa ana a pau no ia mau manao e ili no lakou maluna o ka poe na lakou ia mau palapala i kakau mai, aole maluna o makou. (L. H.) Alaila, e Tio: hou auanei *e Aupuni iloko o Kona Kulana maikai, a me ka maemae elike me ia i Kinohi o koniH' hooma,ka ia ana i Aupuni, Sepatema"ba 4, 1825, ma ka Halenluhe i Pelekane ma Hono lulu nei- No ka mea, ua like pu ke Aupani me ka makuakane, a o ka aina hanau hoi, ua like ia me 'ka' makuahlne, a o na kanaka « noho ana maluna iho, he poe keiki ia na laua. Peja no au ka mea nona nei.a manao. he keiki au i huli ole mamuli o na hookonokonoia mai, me na manao hoopihmeaai malalo o na haole. a me ha kanaka Hawaii ī kumakaia i ko ' lakou aini? aloha, k« a«na hoi i ololoia puu oioiBa no na malihini kaahele makaikai honua." A e pane ia mai paha auanei au e ke!a aoao, he hoole Kanawai o ka la 30 o lune, a pela aku. O'ai, ekolu ManaNui o keia Aupuni, oia ka Mana Hooko, ka Ma.na HookoloKolo, ka Mana o na M»kaainana, a pehea, ua ae anei na makaainana i nei Kanawai? Ke i aku nei »u aole. Auamana anei kelapnlapala liilii i haawi ia m:yi ai i na kanaka o keia lahui, ma ke ano hoohiki imua o ka luna o ka Apana, i na kakau īnoa a hoohiki, loaa ka mana koho balobalota, a ina aole e kakau i Kona inoa, aole hoi e hoohiki, aole loa e loaa kona mana koho balota. A eia ka ninau a ke kalai aupuni kaulana o'keia mau la, pela no anei i na la o na Kuhina mua a hiki moi i na la o Kipikona i hoinō i.a ? Aole ! aole !! aole loa no i h n na iki ia pela ma na apana koho a pau o loko o keia aupuni. Aole no hoi e hiki i ke kanaka nenuao hoopepe a mannolua, Ke pane mai i kahi 0 keia mau kalai aupum naauao a ke kanaka ua 00. No ka-mea, aule loa e hiki i keia pohai ke alo oe a hala ka lakou mau hana o na la i hala, ina e waiho ia anu nei hana a'u e kalai nei i ka pono oiaio o keia aupani, a me ka mea ma ka nohoalii, imu* o na aupuni nui eha nana ae mai i ko Kakou kuokoa. O īa o Bentama Nui, Farani, Ameri ka Huipuia, Berogiuma, a kaulele mai hoi o HenemaKa. A ina na neia mau aupuni nui ekolu a eha e hooponopono 'hou i ke kulana o k<s aupuni Hawaii, alaila, ua maikni. hoi hou ke aupuni i kona kulana oiaio e ku ai ; a hiki i k*a hulihia ana o ke ao nei i Ka A. I). 4,004. No ka mea, o ka mea e kakau nei no ka pono o kona aina a me ka pono o kona aupuni, e ku ana oia mafuna olaila a hiki. i ke ko ana o kona makemake, oia hoi, e hoomaemae hou ia ke KumuKanawai o ka la 30 o lune, aiaila e aho ia i kona.ku ana mnluna o keia aupuni me ke kulanalana, e like me ke kanaka ua ona i ka rama ka hi-o ma o a maanei a pola aku. Aoleau e oh'lo tuui i Keia manao laula imua o lea poo e lioluhelu ana i ka manao ( i iioo ko oukou makamaka, o ko kuluna haahaa lon, ina hoi j ike ku'u lunaikehala he pono, a he kupono hoi neia mau kanawai kapakahi e nohoali; maluna o ko Kakou mau poo, o ka lahui oinio hoi nona ka aina a me ke ewe mai ko kakou mau kupuna mai, a hiki ia kakou na mamo. A malia o oukou no hoi keKahi i ike 1 nei mau mea a pau e pili ana i na la i hala. Aiea, o ko < uko i iv.ak:r'u wale a me na manao hoopepe, k:i mea nana i punuku i ko pukou mau waha. No ka mea, o Ke kanaka i aloha io i kona aina, a me kona oia na ano

kanaSarThiiinai nui ia e na aupuni nui oka honua nei a puni ke ao. Ina he aupuni kaua ko kakou, e haawi no au i ko'u ola iho, 110 ka mohai ana mahope o kuu ama aloha, ame ka pono o kuu Moi. Aole no hoi au e KUemi ana me ka manao hohe wale, e liKo me Kekahi poe naauao o kakou nei, e hoopepe nei me ka huna ana i ko lakou ike iho } a e pili waie ana mahope aku o kahi. Aole au 1 hanau ia māi pela ke ano, o huna i ko'u wahi ike malalo aku o kahi a e hoopouli īa ko'u noonoo. Ho Ka mea, oka hoike ana oke kanaka i kona manao laula, i ku i ka naauao, he mea nui ia e hiipoi xa ai ma na puuwai o kela a me keia mea aloha aina, a aloha pu hoi i kona Moi. Ka mea 1 olelo ia he Mana Nui ko ka Moi maluna ae oko ke aupuni, aole loa i mana iki ma ke xanawai ama ke Kumukaoawai o keia aupuni. Nolaila, oka lawe āna ae i ka mana o ka Moi ma neia mau ano, a hoole aku i kona inakemake, he kue aupuni maopopo loa oia, a he kipi oiaio. N6 ka mea, ua akaka loa ko ka Moi mana ma ke kanawai, kanaKa ra<"luna o konakul>na 4 he ole loa no, e i ia maf auanei paha, ua mana oiaio ka hoopau ia «na o na Kiaaina, mai na oihana ae oke aupuni, k<fc hoole,.aku nei au, aole i loaa iki he mana o ia hoopau ana īa lakou. No keaha ia ka mea muna ole ai ? Eia ka pme a Ka mea kakau, Aole i kupono ia hoopau ana i ke kanawai, Aole hoi ina rula i oi ae ka mana iko Keia Aha Kuhina, a me keia A haolelo, he ole loa no, i ike ai oukou e o'u mau boa kanaKa i a':c nii'i i ka ono ka ai a me,ka i'a, oiai/ em ko kakou aina ame na hooponopono ai puoi ana i ka poe i komo mai a noho iho maluna o ka aina aloha. Nolaila, ua uhalu kokou, ana palupa lu na lima, a mc na manaolana ana e loaa ia knkou he moaH Iw.oponopono aopun'i Kumukni.awai oinio. No k;t mea ke li'o hou nei na hana ana o ko kakou aina a me ke aupuni, i ka lima o na haole, Aka, aole au i hewa ke olelo ae, na ke au oka manawa e hoihoi hou mai i na hooponopono aupuni ana, i na lima o ke kanaku Haw4vii i hoonaauao maikai ia. - A o wau ka mea nona na li'a a me na manao maikai i ku ina rula naauao, e like me na haoie, Pukiki, Pake a me na Kanaka maoh nona ka ama, e hoihoi hou ia, a e hooponopono hou īa ke Kumukanawai o ka la 30 o I-une 1887.

I meu e iraikai like ai ka noho ana o na kanaka nona ka aina, a me na malihini, E hoihoi hou ia ko ka Moi mana laula ma na kanawai a me ke Kumuka nawai e iike me kona kulana. A e hooponopono hou ia na kanawai a me ke Kumukanawai o ka la 30.0 lune, 1887, a hlo i Kumukanawai maikai a me na Kanawai pololei. E ka lahui Hawaii, e aho ia, mamur o kona ku ana me keia ke ano maluua o ka aina a me kuu'laheii. ~~OiaT, he mea ua akaka loa, ina e mau aua keia Hunlukanawai maluna o ka aina, 'i me na kanawai ap*kee malu-na ou e ka lahui Ha. waiij alaila, e hiki mai ana 110 aua-nei he mauawa nou e Hawaii, e noho aupuni Kepuhalika ai, a mau loa. O na aui>un oia ano, he aupuni kohu ole. a he aupun i hanau alu ole ia e like me Amei'iKa Huipuia. AkB, o ko Amerika Kulana auponi ma ia ano, ua kohukohu no ia maluna ona No ka mea, e hiki mai ana no he manawa no ua Aeto 'la, e hehihehi aku ai i kekahi mau aupuui mana nui o ka poepoe honua, iloko o hookahi hanen makahiki e hoea mai ana. A na kona mau wawae auanei e Knuo i na manaolana o ka lehulehu o ia man la, he hanei'i rv»kahiki i hookoia tio keia wanan.% a me keia kaiai aupum ann a kekahi ka hapauea, e iho aku nei Kona u!u ana

i konia mau la opiopio. Aka, ma ko'u aeo iho, ke olelo nei" au iie meu oiaio. o Auiei'.ka i/uipuia keKahi o iia aupuni mana nui ma keia mau mua aku a puni ke ap. Ake kolio nei au ma ka pololei ina oke Akua kekahi e kokua ana ma aoao koho Per«si4eba i ka mahina ae iH'i o Novemaba, e hoi hou auanei ka mana liooponopono i ka aoao mua nana i hoikeike ia Amenka, he aupuni mana.nui a puni ke ao nei. A maanei e hooki iho ai au no ia ano, ma na mea e pili ana ia Amerika, a e huli ae ko kakou oielo ana maluna o ko kakou kulana aupuni. Oke ano maoli o ko kakou kulana aupuni eku nei i keīa |manf«wa, aia oia maluna o kona kahua hou i olelo a, he au hoomaemae aupuui. Aka, ua ike ka lahui hoiookoa, ua nele ke kulana o . ke aupuni, ina mea kupono e maemae ai kona kulana, no ka mea, ua hoohioloia ka mana ona Kiaaina īlalo i ka honua, aua like iakou i keia wa, me he hebe ha&au hou 'la. ' ••• •• I',. . _ Nolaila. e kalai ana au i nei qaanao no ka wa loihi, a hiki ika mahina ae nei o Kovem.»ba ; Ke kokua mai ke Akua. (No kahi wa aku/)